i
LỜI CAM ĐOAN
Đề tài thực hiện luận văn này là công trình nghiên cứu của tôi, nằm trong trong
khuôn khổ đề tài Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Bình năm 2017 - 2018 do
PGS.TS. Nguyễn Xuân Hòa, giảng viên Trường Đại học Nông lâm - Huế làm chủ
nhiệm. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, do tôi đã phối
hợp với Phân viện Thú y Miền Trung, Sở Khoa học và Công nghệ, Chi cục Chăn nuôi
và Thú y Quảng Bình thực hiện và có sự giúp đỡ của các đồng nghiệp. Các số liệu
trong luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào bởi các
cá nhân và tổ chức khác ngoài nhóm nghiên cứu.
Tôi xin cam đoan, các thông tin trích dẫn trong luận văn được chỉ rõ nguồn gốc.
Thừa Thiên Huế, tháng 05 năm 2018
TÁC GIẢ
Lê Hồng Kỳ
PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian thực hiện đề tài và hoàn thành bản luận văn, tôi luôn nhận
được sự giúp đỡ của nhiều tổ chức và cá nhân, nhân dịp này tôi xin chân thành cảm ơn:
Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo sau đại học, Khoa Chăn nuôi - Thú y, Trường
Đại học Nông lâm - Huế đã tạo điều kiện cho tôi được theo học Chương trình đào tạo
trình độ Thạc sỹ tại trường.
Tập thể Lãnh đạo và cán bộ Chi cục Chăn nuôi và Thú y Quảng Bình, Phân
viện Thú y Miền Trung, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Bình, NCS Phạm
Hồng Kỳ thư ký đề tài, tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài nghiên
cứu của mình.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy cô trong Khoa Chăn nuôi Thú
y, Trường Đại học Nông lâm - Huế, đặc biệt là thầy giáo, PGS.TS. Nguyễn Xuân Hòa
đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các Lãnh đạo UBND huyện Quảng Trạch và thị xã
Ba Đồn; tập thể cán bộ Trạm Chăn nuôi và Thú y và một số Anh chị Trưởng ban Thú
y huyện Quảng Trạch; Ban quản lý chợ thị xã Ba Đồn đã cung cấp tài liệu, giúp đở tôi
trong quá trình lấy mẫu và điều tra tình hình dịch bệnh trên địa bàn.
Tôi xin chân thành cám ơn đến gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn bên
cạnh, động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Mặc dù bản thân đã nổ lực, cố gắng trong quá trình thực hiện, tuy nhiên, với
kiến thức đã học và thực tế ở cơ sở còn hạn chế sẽ không tránh khỏi những tồn tại,
thiếu sót. Kính mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, góp ý từ các thầy cô giáo, bạn
bè, đồng nghiệp cho các nội dung nghiên cứu.
Xin chân thành cảm ơn!
Thừa Thiên Huế, tháng 05 năm 2018
TÁC GIẢ
Lê Hồng Kỳ
PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark
iii
TÓM TẮT LUẬN VĂN
Tác giả: Lê Hồng Kỳ.
Khóa học: Thú y 22, năm 2016-2018.
Người hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Xuân Hòa.
Thời gian thực hiện: Từ tháng 5/2017 đến tháng 02/2018.
Để chủ động khống chế dịch bệnh cúm gia cầm có hiệu quả, đồng thời nghiên
cứu đặc tính phân tử nguồn gene của các chủng virus cúm gia cầm, phân lập từ các
loài mắc bệnh khác nhau ở Việt Nam nói chung, tỉnh Quảng Bình nói riêng, tôi tiến
hành thực hiện đề tài: “Giám sát sự lưu hành type virus và khảo sát yếu tố nguy cơ
phát sinh dịch cúm gia cầm trên địa bàn huyện Quảng Trạch và thị xã Ba Đồn tỉnh
Quảng Bình”.
Đối tượng nghiên cứu bao gồm gà, vịt được nuôi tại một số hộ chăn nuôi trên
địa bàn huyện Quảng Trạch và ở chợ buôn bán gia cầm sống tại chợ Ba Đồn thị xã Ba
Đồn, tỉnh Quảng Bình.
Trên thực trạng chăn nuôi gia cầm tại các trang trại, hộ chăn nuôi tại một số xã
trên địa bàn huyện Quảng Trạch và tại chợ buôn bán gia cầm sống thị xã Ba Đồn.
Bằng phương pháp thống kê sinh học, sử dụng phần mềm SPSS 20 và phân tích dịch tễ
học, thông qua chỉ số chênh (OR) để phân tích các yếu tố nguy cơ làm phát sinh và lây
lan dịch cúm gia cầm tại huyện Quảng Trạch và thị xã Ba Đồn.
Sử dụng phương pháp real time RT-PCR để kiểm tra sự lưu hành virus cúm gia
cầm. Sau đó, các mẫu dương tính với virus cúm A/H5N6 được giải trình gene H5 bằng
phương pháp Sanger dideoxy sequencing, chúng tôi thu được kết quả như sau:
Gia cầm nuôi cho ăn thức ăn tự chế nguy cơ bị dịch cao gấp 17 lần so với các hộ
chăn nuôi cho ăn thức ăn công nghiệp. Những hộ nuôi gia cầm mua con giống từ nơi
không rõ nguồn gốc nguy cơ bị dịch cao gấp 3,30 lần những hộ nuôi gia cầm mua con
giống rõ nguồn gốc. Gia cầm không được tiêm vắc xin phòng bệnh cúm có nguy cơ
mắc bệnh cúm gia cầm cao gấp 4 lần so với gia cầm được tiêm vắc xin phòng bệnh.
Những hộ nuôi gia cầm không hoặc ít vệ sinh tiêu độc khử trùng có nguy cơ bị dịch
gấp 4,50 lần những hộ nuôi gia cầm định kỳ vệ sinh tiêu độc khử trùng. Những hộ
nuôi gia cầm chung loài nguy cơ bị dịch gấp 14,94 lần những hộ nuôi gia cầm không
nuôi chung. Những hộ nuôi gia cầm sử dung nước ao hồ, sông nguy cơ bị dịch cúm gia
cầm gấp 4,85 lần so với những hộ sử dụng nước máy, nước giếng.
PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark
iv
Trong 10 tháng thực hiện giám sát các đàn vịt ở huyện Quảng Trạch không phát
hiện có mẫu nào dương tính với cúm A. Kết quả giám sát huyết thanh cho thấy có
kháng thể trong các đàn gia cầm nuôi trước tiêm phòng tại Quảng Trạch.
Giám sát sự lưu hành virus cúm gia cầm tại thị xã Ba Đồn, tỷ lệ lưu hành cúm
A xuất hiện nhiều nhất vào tháng 5 và tháng 8/2017 (tỷ lệ 100%). Các tháng 11/2017
và tháng 02/2018 tỷ lệ nhiễm là 50%. Tỷ lệ lưu hành thấp nhất vào các tháng 6, 9, 10,
12/2017 và tháng 02/2018 (tỷ lệ 0%). Phát hiện 02 mẫu dương tính với H5N6, không
có mẫu nào dương tính với H5N1 và H7N9.
Chúng tôi đã thu nhận được toàn bộ chuỗi gen H5 của chủng A/Dk/Vietnam/
QuangBinh/BD1113/2017(H5N6) có độ dài 1704 nucleotide và đăng ký Ngân hàng
gen số: LC376798, việc thực hiện giải trình tự có độ chính xác cao. Bước đầu đã xác
định thành công trình tự gence HA (H5) của 01 chủng đại diện cho quần thể virus cúm
gia cầm type A, subtype H5N6 tại thị xã Ba Đồn. Trình tự chủng A/Dk/Vietnam/
QuangBinh/BD1113/2017(H5N6) có tỷ lệ tương đồng cao với các chủng phân lập từ
2013 đến 2018 tại Việt Nam, Trung Quốc, Lào, Nhật Bản từ 98 đến 100%. Chủng
phân lập được ở thị xã Ba Đồn có chứa chuỗi aminoacid RERRRKR/GLF tại các
vùng phân cắt trong phân tử HA, cho thấy chủng có độc lực cao.
PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark
v
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
TÓM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................ iii
MỤC LỤC ................................................................................................................... v
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỬ VIẾT TẮT ......................................................viii
DANH MỤC CÁC BẢNG ......................................................................................... ix
DANH MỤC CÁC HÌNH VẺ, ĐỒ THỊ ....................................................................... x
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1
1. Đặt vấn đề ............................................................................................................ 1
2. Mục tiêu ............................................................................................................... 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn............................................................................... 2
3.1. Ý nghĩa khoa học............................................................................................ 2
3.2. Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................................ 2
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...................................... 3
1.1. Khái niệm về bệnh cúm gia cầm ........................................................................ 3
1.2. Lịch sử bệnh cúm gia cầm ................................................................................. 3
1.2.1. Tình hình dịch cúm gia cầm trên thế giới ..................................................... 3
1.2.2. Tình hình dịch cúm gia cầm tại Việt Nam.................................................... 6
1.2.3. Tình hình dịch bệnh cúm gia cầm tại tỉnh Quảng Bình ................................ 9
1.2.4. Tình hình chăn nuôi trên địa bàn huyện Quảng Trạch ................................ 11
1.2.5. Tình hình dịch cúm gia cầm huyện Quảng Trạch giai đoạn 2012 – 2017 ... 12
1.3. Đặc điểm virus học bệnh cúm gia cầm ............................................................. 13
1.3.1. Cấu trúc của virus cúm gia cầm ................................................................. 13
1.3.2. Cấu trúc hệ gen của virus cúm A ............................................................... 15
1.3.3. Đặc tính kháng nguyên của virus ............................................................... 18
1.3.4. Cơ chế xâm nhập, nhân lên và gây bệnh của virus ..................................... 21
1.3.5. Độc lực của virus ...................................................................................... 22
PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark
