TIỂU LUẬN:
Mặt trái của chuyển giao
công nghệ và giải pháp
Lời nói đầu
Phát triển kinh tế ở mỗi nước là kết quả của việc sử dụng một cách đúng đắn,
hợp lý các nguồn nhân tài – vật lực và tài nguyên thiên nhiên. Trong công cuộc đổi
mới kinh tế Đảng và Nhà nước ta đã có chủ trương “Giải phóng mọi năng lực sản
xuất hiện có, khai thác mọi khả năng tiềm tàng của đất nước và sử dụng có hiệu quả
sự giúp đỡ quốc tế để phát triển lực lượng sản xuất đi đôi với củng cố quan hệ sản
xuất Xã hội chủ nghĩa…”, đó là một phương hướng cơ bản của chính sách kinh tế xã
hội trong giai đoạn hiện nay. Để giải quyết nhiệm vụ này không thể thiếu vai trò của
công nghệ như là một phương tiện để biến đổi các nguồn lực thành hàng hoá tiêu
dùng và các yếu tố sản xuất có giá trị. Trước kia trong nền kinh tế quan liêu bao cấp
công nghệ đưa vào nước ta chủ yếu bằng con đường viện trợ không hoàn lại trên tinh
thần giúp đỡ ít dựa vào cơ sở thương mại công nghệ. Với tâm lý và quản lý của nền
kinh tế nông nghiệp, sản xuất nhỏ và lạc hậu chúng ta đón nhận công nghệ một cách
máy móc thụ động. Nhiều công nghệ chỉ vì họ cho mà ta nhận thiếu sự tìm hiểu và
điều tra, thiếu tính toán phân tích, thiếu cân nhắc chọn lọc, thiếu chú ý tới mục tiêu
và hiệu quả. Hậu quả để lại là tồn tại một nền sản xuất với công nghệ đa dạng nhưng
không đồng bộ, có tính chất chắp vá mà không có tính chiến lược, mặt khác đa số
công nghệ nhập là lạc hậu đến nay càng lạc hậu hơn. Thời gian gần đây do chuyển từ
cơ chế hành chính quan liêu bao cấp sang hạch toán kinh doanh trong điều kiện kinh
tế thị trường với nền kinh tế nhiều thành phần, mặt khác đòi hỏi thị trường về thị
hiếu, sở thích, chất lượng, chủng loại, giá cả luôn biến động trong bối cảnh hàng
nhập theo con đường chính tắc và nhập lậu tràn lan nên càng đòi hỏi sự đổi mới về
công nghệ. Tuy nhiên trong chuyển giao công nghệ có tính hai mặt, nhà nước phải có
sự quản lý và điều chỉnh hợp lý phát huy những mặt tích cực và hạn chế tối đa mặt
tiêu cực của nó.
Bài viết này nhằm mục đích phân tích và chỉ ra chuyển ra chuyển giao công nghệ
như “con dao hai lưỡi”.
Nội dung bài viết gồm:
- Chuyển giao công nghệ và mặt tích cực của nó
- Tình hình chuyển giao công nghệ trên thế giới và thực trạng ở nước ta
- Mặt trái của chuyển giao công nghệ và giải pháp
Nội dung
I - Chuyển giao công nghệ và các mặt tích cực
Chuyển giao công nghệ được hiểu là quá trình truyền bá công nghệ từ nước
này sang nước khác ngoài nước sản sinh ra nó hay nói cách khác đó là quá trình
chuyển và nhận công nghệ qua biên giới quốc gia. Trong đó bao gồm: truyền bá tài
liệu chuyên môn nghiệp vụ liên quan, toàn bộ thông tin đặc biệt là bí quyết liên quan,
máy móc trang thiết bị, kinh nghiệm trong việc tổ chức khai thác điều hành và quản
lý công nghệ. Trên thế giới có hai thái cực đối lập nhau, một bên là các nước phát
triển nơi trình độ khoa học phát triển rực rỡ có nhiều công nghệ đã được áp dụng và
khai thác, đến giai đoạn và thời điểm nhất định nó đã trở nên lỗi thời, lạc hậu; một
bên là các nước đang phát triển có trình độ khoa học phát triển ở mức thấp, họ rất
cần đến công nghệ để giải quyết những vấn đề cấp bách trước mắt của đời sống kinh
tế xã hội, để phát triển và tăng trưởng bền vững. Do đó, luồng chuyển giao công
nghệ chủ yếu hiện nay là từ các nước phát triển sang các nước đang phát triển trên
nguyên tắc hai bên cùng có lợi. Cụ thể là:
Đối với bên công nghệ chuyển giao do có công nghệ chuyển giao mà hoàn
thiện công nghệ bởi môi trường ở các nước được chuyển giao như dân trí, trình độ,
điều kiện tự nhiên… làm bộc lộ yếu kém cả về phương pháp, nguyên tắc, nguyên lý
công nghệ lẫn máy móc trang thiết bị công nghệ. Đó là cơ hội để tích cực đầu tư
nghiên cứu hoàn thiện công nghệ đó, mở rộng chuyển giao sang các nước láng giềng.
Hơn nữa do có chuyển giao công nghệ mà các nước phát triển có được nguồn thu
nhập lớn đó là khoản thu trực tiếp từ việc bán công nghệ và khoản thu gián tiếp
thông qua nhỏ giọt bí quyết công nghệ, cung cấp tài liệu có liên quan…
Chuyển giao công nghệ tạo điều kiện cho các nước phát triển mở rộng thị
trường, mở rộng được khu vực ảnh hưởng mà bằng các biện pháp khác như: bao vây,
cấm vận, chính trị, quân sự… đều không thực hiện được. Hơn nữa các nước phát
triển có khả năng độc quyền thị trường ở các nước nhận công nghệ, tận dụng được
nguồn tài nguyên, nguồn lao động dồi dào, rẻ mạt ở các nước này và có thể tận dụng
được những điều khoản có lợi trong hợp đồng chuyển giao công nghệ.
Về phía bên tiếp nhận do tiếp nhận công nghệ mà đốt cháy được giai đoạn vì
thế trong thời điểm này phải có sự tiếp thu nhanh chóng những thành công và hạn
chế thất bại tiếp thu có phê phán, tránh tiếp thu một cách ồ ạt nhằm đạt hiệu quả cao
nhất. Mặt khác, tiếp nhận công nghệ làm thay đổi cơ cấu ngành nghề trong nền kinh
tế ngành công nghệ cao sẽ thay thế các ngành nghề truyền thống hao phí nhiều vật tư
sức lao động ở các nước nhận chuyển giao. Hơn nữa nó tạo ra năng suất lao động cao
hơn cùng với sự phong phú về chủng loại sản phẩm tiện ích cho quá trình sủ dụng trở
thành vũ khí cạnh tranh của các nền kinh tế trong nền kinh tế toàn cầu hoá. Công
nghệ được tiếp nhận còn đóng vai trò quan trọng đối với vấn đề môi trường trong
quá trình khai thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên và nguồn lao động một cách hợp
lý, đạt hiệu quả cao nhất. Quốc gia tiếp nhận công nghệ có điều kiện tiếp xúc với nền
khoa học hiện đại, học hỏi được các kinh nghiệm của bên đối tác và mở rộng thị
trường đẩy nhanh quá trình hội nhập và phát triển
