Mối liên hệ giữa mức độ khai thác nước ngầm và hiện tượng sụt lún đất tại khu vực kiên giang: minh chứng định lượng từ dữ liệu quan trắc

Sụt lún đất do khai thác nước ngầm quá mức là một vấn đề nghiêm trọng, đe dọa các vùng đồng bằng ven biển trên toàn thế giới, bao gồm cả Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Tại khu vực Kiên Giang, một trong những điểm nóng của ĐBSCL, hiện tượng này đang diễn biến phức tạp, gây ra nhiều hệ lụy môi trường và kinh tế. Mặc dù mối lo ngại về sụt lún đã được cảnh báo, một phân tích định lượng cụ thể về mối liên hệ giữa cường độ khai thác nước ngầm và tốc độ hạ thấp mực nước, cũng như sụt lún đất tại đây vẫn còn hạn chế. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục tiêu cung cấp bằng chứng định lượng từ dữ liệu quan trắc, làm rõ mối quan hệ nhân quả và từ đó đưa ra cơ sở khoa học vững chắc cho công tác quản lý tài nguyên nước ngầm bền vững, giảm thiểu rủi ro sụt lún cho địa phương.

Các nhà khoa học, nghiên cứu sinh trong lĩnh vực thủy văn, địa chất, môi trường; các nhà hoạch định chính sách và quản lý tài nguyên nước ở cấp địa phương và trung ương; các kỹ sư và chuyên gia quy hoạch đô thị, xây dựng tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long và các khu vực ven biển khác chịu ảnh hưởng của sụt lún đất.

Nghiên cứu này định lượng mối liên hệ giữa khai thác nước ngầm và sụt lún đất tại Kiên Giang, một khu vực trọng điểm của Đồng bằng sông Cửu Long đang đối mặt với những thách thức môi trường nghiêm trọng. Sử dụng dữ liệu quan trắc trong 20 năm (2000-2020), phân tích hiện trạng khai thác nước dưới đất từ các tầng chứa Holocene và Pleistocene, nhóm nghiên cứu đã đánh giá sự phân bố giếng khoan và diễn biến mực nước ngầm. Đặc biệt, việc ứng dụng ảnh viễn thám radar giao thoa (InSAR) đã cho phép ước tính tốc độ sụt lún bề mặt, cung cấp bằng chứng định lượng về mối quan hệ nhân quả. Kết quả cho thấy khoảng 93.000 giếng khoan, chủ yếu tập trung vào các tầng Pleistocene, đang khai thác tổng cộng xấp xỉ 197.000 m³/ngày, tăng gấp nhiều lần so với đầu những năm 2000. Lượng khai thác lớn này đã khiến mực nước ngầm hạ thấp đáng kể (~0,1-0,4 m/năm), làm giảm áp lực nước lỗ rỗng và gây cố kết đất. Phân tích InSAR đã xác nhận tốc độ sụt lún bề mặt lên tới vài cm/năm ở các khu vực khai thác mạnh, tương đồng với vùng mực nước bị hạ thấp. Hệ số tương quan Pearson xấp xỉ 0,9 đã khẳng định mối liên hệ chặt chẽ giữa cường độ khai thác, hạ thấp mực nước và sụt lún đất. Những phát hiện này nhấn mạnh tính cấp thiết của quản lý nước ngầm bền vững, bao gồm kiểm soát khai thác, phát triển nguồn nước thay thế và tăng cường giám sát sụt lún. Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học vững chắc để các nhà hoạch định chính sách có thể đề xuất các giải pháp hiệu quả, góp phần giảm thiểu rủi ro môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững cho khu vực Kiên Giang cũng như toàn bộ ĐBSCL.