MỘT CHUYỆN KHÔI HÀI
Như một "hoạt cảnh sân khấu làng", những xung đột của dân quê với nhau lâu lâu
được nhắc lại không phải vì mấy chuyện đó vẫn diễn ra ở cái xó làng. Mà sâu hơn,
nó vẫn là mối xung đột không hề dứt về quan niệm văn chương nghệ thuật chỉ mô
tả hiện thực, hay là một "hiện thực thứ hai" trong sáng tác.
Tin anh Phương Đông con trai ông phó mộc Côn viết một truyện ngắn được đăng
trên một báo lớn làm bà con xôn xao bàn tán. Cái anh Phương Đông ngày xưa vẫn
gọi là thằng Còi mà tài lạ! Nom anh ta cao ngẳng cao nghẻo, gầy như cò hương,
mặt mũi lúc nào cũng nhăn nhó như khỉ ăn gừng. Ai thấy anh ta tươi tỉnh thư thái
bao giờ. Ngữ ấy chẳng có ai thọ được, đang đi trên đường nếu gặp cơn gió mạnh
thổi, chắc sẽ bay như chiếc lá tre ra ngoài đồng. Thế mà chẳng hiểu thế nào anh ta
thi được vào đại học, nhưng không vì vậy mà các cô gái làng chú ý đến anh hơn.
Nay đột nhiên anh nổi danh, được mọi người nói về anh với một lòng tự hào, trân
trọng.
Hôm đó trong làng có đám cưới, buổi tối mọi người ở rạp bàn tán sôi nổi về cái tin
kia. Bỗng một người kiếm được tờ báo ấy mang ra. Cụ Sửu, một người già có uy
tín trong làng bèn đứng dậy nói:
- Thưa các cụ! Việc anh Phương Đông viết được truyện đăng báo là một niềm vinh
dự của cả làng ta, xã ta! Thằng Tô đâu? - Tô “dạ” ran - cháu tốt giọng, hát hay, hãy
đọc to cho mọi người cùng nghe!
Thằng Tô sung sướng đứng dậy đón lấy tờ báo. Nó vuốt cho tờ báo thật phẳng
phiu, đến đứng dưới ánh đèn sáng rực rỡ hắng giọng, nó chuẩn bị đọc thì có ai
bỗng hỏi:
- Thế cô Côn, mẹ anh Phương Đông có đây không nhỉ?
- Dạ! Có con đây.
Cô Côn đáp và đỏ mặt đứng dậy. Nom mặt người đàn bà đến là vui sướng. Cụ Sửu
cất tiếng:
- Cháu nó có về không, cô?
- Thưa cụ! - Cô Côn xúc động nói lí nhí - chắc là bây giờ cháu nó về rồi. Cụ có
điều gì dạy bảo cháu ạ?”. “Có đấy! - Cụ Sửu nghiêm trang - Anh Tộ, anh là Bí thư
Đoàn Thanh niên, đã từng là dũng sĩ, hãy đi đón anh Phương Đông, niềm tự hào
của làng ta tới đây để các cụ hỏi chuyện. Anh hãy bảo với Phương Đông rằng: Các
cụ muốn thế!
Anh Tộ đi ra, cụ Sửu nhắc thằng Tô:
- Nào, bắt đầu!
Thằng Tô lại hắng giọng. Nó run run đọc:
- Đầu đề truyện “Làng tôi”.
- Là làng ta đấy! Nó viết về làng mình - mọi người xì xào.
- “Theo con đường đất đỏ, dọc bìa rừng độ hai kilômét là đến làng tôi... Một căn
nhà xinh xắn đầu làng hiện ra. Đầu nhà có một khóm hoa giấy xanh rờn khoe ra vô
số những bông hoa màu hồng mỏng mảnh. Đó là ngôi nhà của vợ chồng anh Đức,
chị Nhật, cùng hai cháu trai Xuân, Hạ và cháu Thu, con gái”...
- Chắc nó viết về nhà vợ chồng thằng út với cái Gái - cụ Sửu thì thầm vào tai người
bên cạnh - cơ mà nhà ấy có năm đứa gái cả, làm gì có con trai?...
Tất cả lại im lặng. Chỉ có tiếng thằng Tô đọc đều đều:
- ... “Nhà cụ Mỗ ở giữa làng. Căn nhà ba gian bằng tre ọp ẹp. Cụ Mỗ là bố chị
Nhật, vợ anh Đức. Cụ là người nóng nảy, hơi xấu bụng. Tuy đã già lắm, nhưng cụ
còn minh mẫn, da dẻ đỏ đắn”...
- Chắc cụ Mỗ trong chuyện là cụ Sửu đấy! - Có ai đó nói.
- Thì cụ Sửu chả là bố vợ anh út không? - Một chị beo béo giải thích với một anh
thanh niên chắc ở nơi khác đến. Cô gái ngồi cạnh anh ta trông rất xinh, buột miệng
bâng quơ: