Nâng cao chất lượng ảnh báo chí
Tôi nhận được giấy mời của Hội Nhà báo Việt Nam tham luận về đề t
ài
“Nâng cao chất lượng ảnh báo chí”. Một đề tài giống như “Bi
ết rồi,
khổ quá nói mãi”, trong ph
ạm vi khuôn khổ thời gian tham luận có 10
phút, tôi xin được nêu một số vấn đề có tính đặc thù của ảnh báo chí.
Như chúng ta đã biết, ảnh báo chí là một loại hình báo chí chuy
ển tải
thông tin bằng ngôn ngữ của nhiếp ảnh, trong công việc h
àng ngày
phóng viên nhiếp ảnh được xem như một dạng lao động đặc thù, ti
ếp
nhận thông tin, tư duy bằng hình
ảnh, chuyền tải những thông tin ấy
bằng ngôn ngữ hình ảnh. Ngôn ngữ hình
ảnh khác với ngôn ngữ viết,
ngôn ngữ hình ảnh là “Nói” bằng tư duy bố cục, ánh sáng, đư
sắc độ và thời khắc bấm máy, song để chụp được một tấm ảnh đ
ẹp,
thông tin phong phú thì lại là một vấn đề không đơn giản. Người x
ưa
có câu “Trăm nghe không bằng một thấy”, câu nói giản dị n
ày xin
được khẳng định rằng ai cũng thuộc nhưng trong công việc l
àm báo
hàng ngày người trực xuất bản, biên tập viên lại không phân biệt đư
ợc
cái “Thấy” và cái “Nghe”. Cách đây 8 năm, khi xem khai m
ạc triển
lãm “Người chiến sĩ hôm nay” tôi đã viết một bài v
ới tựa đề “15 phút
từ Campuchia đến Điện Biên Phủ”, xem triển lãm ta được thấy h
ình
ảnh lao động, học tập, sinh hoatk của q
uân và dân hai nơi cách nhau
hàng ngàn km. Để có đủ thông tin, tư liệu như vậy nếu diễn tả bằng b
ài
viết thì không biết phải mất bao nhiêu thời gian, tốn bao nhiêu gi
ấy
m
ực mới chuyển tải dầy đủ thông tin đến bạn đọc. Những năm gần đây
các cơ quan báo chí của ta vẫn chưa nh
ận thức đúng vị trí quan trọng
của ảnh trên các ấn phẩm, coi sản phẩm của phóng viên
ảnh chỉ một
thứ để minh họa cho một bài viết. Trên báo quân đội ra ngày 6-11-
2008
đăng bài với tựa đề “Quân đội tích cực tham gia cứu hộ, giữ an to
àn
các tuyến đê, hồ, đập” nhưng tấm ảnh đăng kèm lại là một hình
ảnh các
chiến sĩ bộ đội vác bao gạo đi cứu trợ dân ở quận Hoàng Mai. Chuy
ện
“Râuoong nọ cắm cằm bà kia” thường xảy ra ở các tờ báo lớn ra h
àng
ngày, ví dụ trên là một minh chứng khẳng định nội dung
mà tôi tham
luận “Nâng cao chất lượng ảnh báo chí” nó vẫn như câu nói “Bi
ết rồi,
khổ quá nói mãi”.
Trong thời gian tới đây, muốn nâng được chất lượng ảnh báo chí l
ên
đúng được vị thế của nó thì các cơ quan báo chí ph
ải thực hiện đúng
qui trình làm báo hàng ngày.
Tất cả những hình ảnh phóng viên
ảnh khi đi tác nghiệp về phải kiểm
tra lại chất lượng ảnh, những thông tin sau đó nộp cho trưởng ph
òng,
ban ảnh xem xét lại rồi chuyển sang bộ phận biên tập, thư ký tòa so
ạn
trực. Hiện nay ở một số cơ quan báo chí, đa số phóng viên
ảnh đi chụp
về lại mang sang cho các trưởng phòng, ban phóng viên vi
ết để duyệt
đăng theo bài của mình. Nếu không xóa bỏ qui trình này đi th
ì không
bao giờ nâng cao được chất lượng ảnh trên báo.
Người trực xuất bản, biên tập viên ph
ải tôn trọng, để cho những phóng
viên ảnh, người phụ trách bộ phận ảnh đư
ợc quyết định những sản
phẩm của họ đăng lên báo và đương nhiên là ngoài
ảnh đăng độc lập ra
thì những ảnh đăng theo bài phải phù hợp với nội dung bài viết. Ngư
ời
trực xuất bản cũng như biên tập viên ph
ải coi những tấm ảnh của
phóng viên đi chụp về như một công trình, m
ột tác phẩm ngang tầm
với một bài viết, bởi bài viết thì còn biên tập, chữa lại câu cú cho ngư
ời
đọc cảm thấy dễ đọc, nhưng một tấm ảnh đã cầm trên tay đ
ể mang sang
phòng biên tập rồi thì có chăng chỉ nhìn ngắm, có chăng biên t
ập lại
những dòng chú thích trên ảnh cho phù h
ợp với mảng vệt nằm trong kế
hoạch tuyên truyền. Trong một năm làm báo có r
ất nhiều sự kiện
nhưng ít thấy trên những tờ báo ra hàng ngày có những phóng s
ự ảnh
gây sự xúc động cho bạn đọc. Trong đợt lũ lụt lịch sử vừa qua tại H
à
Nội, một vài tờ báo mạng đã xuất hiện một vài nhóm
ảnh mang tính
chất phản ánh chứ chưa đầu tư để có một phóng sự ảnh nào mang đư
ợc
dấu ấn mạnh của ảnh. Tôi không có ý trách các phóng viên nhi
ếp ảnh
trong thời gian qua đã không làm tròn bổn phận của mình, b
ởi tôi biết
họ có say xưa yêu nghề đến mấy, lang thang trên khắp nẻo đư
ờng của
đất nước ghi lại những hình ảnh mang về, nhưng ngư
ời trực xuất bản,
biên tập viên không biết sắp đặt, bố trí không đúng tầm tr
ên trang báo.
Cái quy trình này không sớm chấm dứt thì ch
ắc chắn sẽ không bao giờ
có đư
ợc những tấm ảnh đẹp, đầy đủ nội dung thông tin cần thiết đến
với bạn đọc. Làm báo trong thời buổi kinh tế thị trư
ờng, ai cũng nói
bây giờ độc giả xem báo nhiều hơn đọc báo nhưng khi vào công vi
ệc
thực tế hàng ngày thì họ lại làm khác. Đã đ
ến lúc chúng ta phải khẳng
định nhiếp ảnh đã và thường xuyên đóng một vai trò quan tr
ọng trong
đời sống của báo chí. Muốn làm tốt để nâng cao chất lượng in
trên các
ấn phẩm báo chí, Hội Nhà báo nên có những cuộc tập huấn ri
êng cho
những người chịu trách nhiệm xuất bản, biên tập viên, họa sỹ tr
ình bày
cho các báo, để đi đến thống nhất phương pháp dùng ảnh trên báo, đ
ể
họ hiểu thêm vai trò của ảnh báo chí, vì ảnh báo chí là một loại h
ình
báo chí được truyền tải thông tin trực tiếp bằng ngôn ngữ nhiếp ảnh.