Ngân tiết bệnh
(bệnh vẩy nến)
(Kỳ 1)
1. Đại cương:
1.1. Nguyên nhân sinh bệnh theo Y học hiện đại và Y học Cổ truyền .
1.1.1.Theo quan điểm YHHĐ .
Bệnh vẩy nến là bệnh ngoài da khá phổ biến, thường chiếm tỷ lệ từ 3 - 5%
trong tổng số bệnh da ở các khoa da liễu; chiếm 0,5 - 3% trong tổng số dân ở các
nước châu Âu.
Căn nguyên, cách di truyền của bệnh vẩy nến thì chưa được rõ, nhưng thể
địa vẩy nến hay vẩy nến tiềm tàng đến nay đã được xác định rõ ràng, gen vẩy nến
nằm ở những nhiễm sắc thể số 6, có liên quan đến kháng nguyên bạch cầu người
(HLA), đến đáp ứng miễn dịch tế bào, đến tự kháng thể.
Biểu hiện chủ yếu ở bệnh vẩy nến là tăng nhanh lớp thượng bì, bởi hoạt
động phân nhân và sự tổng hợp ADN của tế bào đáy (thường nhanh hơn bình
thường tới 8 lần).
Chu kỳ tế bào rút ngắn hơn 12 lần, chu chuyển tế bào từ đáy lên lớp sừng
rút ngắn hơn 8 lần dẫn đến dày sừng, rối loạn biệt hóa tế bào sừng, nhiều vẩy á
sừng và bong vẩy (Tần Vạn Lập, Lý Trung Phác- Tài liệu Y viện Trung sơn và
Đại học Y khoa Thượng Hải, 1988; Vu Quân Ngọc - Bắc Kinh, 1993).
Về điều trị, hiện nay còn rất nhiều khó khăn, chưa có phương pháp nào
chữa khỏi bệnh vẩy nến nhưng có nhiều phương pháp làm sạch tổn thương vẩy
nến bằng các thuốc tân dược.
Nhiều tác giả phương tây đã ghép tuỷ đồng loại và truyền kháng thể đơn
dòng CD4 để điều trị bệnh vẩy nến có hiệu quả. Một số tác giả Trung Quốc đã
dùng Phá cố chỉ (hạt đậu miêu) hoặc Bạch chỉ, một trong hai vị thuốc trên kết hợp
với chiếu tia tử ngoại (sóng ngắn) dài ngày càng làm sạch tổn thương vẩy nến.
Có điều là hay tái phát và những đợt tái phát thường là rầm rộ và nặng hơn.
Mặt khác, tác dụng phụ của các thuốc tân dược thường để lại biến chứng nặng nề
về ức chế chức năng tuỷ xương, tăng khối lượng gan, biến đổi chức năng thận,
bạch cầu giảm, thiếu máu nghiêm trọng, loét ống tiêu hóa. Vì vậy, kết qủa điều trị
bệnh vẩy nến bằng YHHĐ rất hạn chế (Vu Quân Ngọc, Bạch Vĩnh Ba - Bắc Kinh,
1993).
1.1.2. Theo Y học Cổ truyền (YHCT):
Bệnh vẩy nến đã được mô tả rất sớm trong những bệnh danh: ngưu bì tiên,
tùng bì tiên và hiện nay là ngân tiết bệnh. Về căn nguyên, bệnh thường do bản
tạng là huyết nhiệt khi gặp phải các yếu tố lục dâm phong, hàn, nhiệt, táo, thấp sẽ
có các biểu hiện khác nhau.
Nhưng lâm sàng thường tập trung vào 3 thể lớn: huyết hư, huyết nhiệt và
huyết ứ; khi có nhiễm trùng là thể nhiệt độc. Phương pháp điều trị chính là phù trợ
chính khí, trừ tà, điều hòa khí - huyết đã mang lại kết qủa tương đối tốt, hạn chế
tác dụng phụ và nâng cao hiệu qủa điều trị của các thuốc tân dược.
1.2. Tiêu chuẩn chẩn đoán thể bệnh theo YHHĐ
Theo tài liệu của Trần Vạn Lập, Lý Trung Phác - Thượng Hải, 1988, chẩn
đoán xác định dựa vào kết quả giải phẫu bệnh lý. Biểu hiện sừng và á sừng tăng
sinh dày lên các nhú thượng bì lớn và ăn sâu xuống chân bì, áp xe nhỏ ở trong lớp
sừng và lớp gai, thoái hóa hốc của các tế bào gai, lớp thượng bì trên các nhú chân
bì mỏng.
1.2.1. Chẩn đoán xác định dựa vào:
+ Phương pháp cạo Brocque:
- Sẩn đỏ, kích thước từ bằng đầu đinh ghim đến bằng móng tay, đồng xu
hoặc mảng bám to bằng bàn tay; ranh giới rõ, sờ nắn thấy cộm, màu đỏ tươi.
- Vẩy trên nền sẩn đỏ, có vẩy màu ánh bạc phủ thành nhiều lớp dày hoặc
mỏng, cạo dễ bong như cạo vào sáp nến.
- Xác định theo phương pháp cạo Brocque, dấu hiệu vết nến chứng tỏ có
dày sừng và á sừng; dấu hiệu màng mỏng bong được rất có ý nghĩa, sự tăng sinh
lớp đáy; dấu hiệu hạt sương máu chứng tỏ có tăng sinh mao mạch nhú bì và tăng
nhú.
+ Phân loại vẩy nến ở da dựa theo hình dạng và kích thước: thể chấm, thể
giọt, thể đồng tiền, thể mảng...
- Phân loại vẩy nến chung: vẩy nến thông thường, vẩy nến thể khớp, vẩy
nến thể mụn mủ toàn thân hoặc khu trú.