ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
NGUYỄN VĂN HÁN
NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN MỜ
TRÊN ĐỒ THỊ NHẬN THỨC
SỬ DỤNG ĐẠI SỐ GIA TỬ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÁY TÍNH
HUẾ, NĂM 2023
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
NGUYỄN VĂN HÁN
NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN MỜ
TRÊN ĐỒ THỊ NHẬN THỨC
SỬ DỤNG ĐẠI SỐ GIA TỬ
NGÀNH: KHOA HỌC MÁY TÍNH
MÃ SỐ: 9480101
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÁY TÍNH
Người hướng dẫn khoa học:
1. TS. NGUYỄN CÔNG HÀO
2. PGS. TSKH. NGUYỄN CÁT HỒ
HUẾ, NĂM 2023
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn
của TS. Nguyễn Công Hào và PGS. TSKH. Nguyễn Cát Hồ. Những nội dung trong
các công trình đã được công bố chung với các tác giả khác đã được sự đồng ý của đồng
tác giả khi đưa vào luận án. Các thuật toán, các tính chất toán học và kết quả nghiên
cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa được công bố bởi
tác giả nào trong bất kỳ công trình nào khác.
Nghiên cứu sinh
Nguyễn Văn Hán
i
LỜI CẢM ƠN
Trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến TS. Nguyễn Công
Hào và PGS. TSKH. Nguyễn Cát Hồ là những người Thầy đã tận tình hướng dẫn chỉ
bảo, động viên và giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành được luận án này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô Khoa Công nghệ Thông tin - Trường
Đại học Khoa học, Đại học Huế đã tạo điều kiện thuận lợi trong công tác để tôi có đủ
thời gian hoàn thành luận án này. Tôi xin cảm ơn Quý Thầy Cô, cán bộ quản lý Ban
đào tạo - Đại học Huế, phòng Đào tạo Sau Đại học - Trường Đại học Khoa học, Đại
học Huế đã giúp đỡ tôi hoàn thành kế hoạch học tập.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô Khoa Công nghệ Thông tin -
Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, các bạn đồng nghiệp, người thân trong gia đình
luôn động viên, giúp đỡ tôi về mọi mặt trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.
Nghiên cứu sinh
Nguyễn Văn Hán
ii
MỤC LỤC
Lời cam đoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục các ký hiệu v
Danh mục các từ viết tắt vi
Danh mục các ký hiệu tiếng anh vii
Danh mục bảng, biểu viii
Danh mục hình vẽ ix
MỞ ĐẦU 1
Chương 1. CẤU TRÚC DÀN MỞ RỘNG
TRÊN MIỀN TRỊ NGÔN NGỮ
SỬ DỤNG ĐẠI SỐ GIA TỬ 10
1.1. Tập mờ và thông tin không chắc chắn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.1.1. Khái niệm tập hợp mờ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.1.2. Kiến thức cơ sở về đại số gia tử . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.1.3. Phép biến đổi về miền ngôn ngữ của ĐSGT . . . . . . . . . . . . 20
1.1.4. Hai cấp độ của giá trị chân lý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
1.2. Cấu trúc dàn mờ trên miền trị ngôn ngữ . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.2.1.Cấutrúctừvựng .......................... 24
1.2.2. Các cấu trúc dựa trên ĐSGT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
1.2.3. Cấu trúc đại số trên miền ngôn ngữ . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1.2.4. Cấu trúc dàn mở rộng trên miền trị ngôn ngữ . . . . . . . . . . . 28
1.2.5. Các phép toán trên dàn ELL .................... 29
1.2.6. Các tính chất của dàn ELL ..................... 30
1.3.Tiểukếtchương1.............................. 38
Chương 2. CẤU TRÚC ĐỒ THỊ NHẬN THỨC
TRÊN MIỀN TRỊ NGÔN NGỮ 39
2.1. Đồ thị nhận thức và đồ thị nhận thức mờ . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2.2. Đồ thị nhận thức mờ dựa trên ĐSGT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
2.2.1.Giớithiệu .............................. 51
2.2.2. Mô hình LCM từ kế thừa mô hình FCM .............. 52
2.2.3. Tính chất của đồ thị LCM ...................... 55
iii