Nghiên cứu thành phần loài và đặc điểm phân bố của phân bộ chuồn chuồn ngô (Anisoptera), bộ chuồn chuồn (Odonata) ở vườn quốc gia Cúc Phương, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình

Chia sẻ: Y Y | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chuồn chuồn có màu sắc sặc sỡ và có vai trò quan trọng trong hệ sinh thái. Chúng là một mắt xích của lưới thức ăn nên chuồn chuồn không chỉ là sinh vật chỉ thị cho sự biến động của hệ sinh thái mà còn được sử dụng như tác nhân sinh học kiểm soát các quần thể côn trùng có hại khác. Bài báo này phân tích sự đa dạng thành phần loài trong các họ của phân bộ Chuồn chuồn ngô và đặc điểm phân bố của chúng theo sinh cảnh ở Vườn quốc gia Cúc Phương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu thành phần loài và đặc điểm phân bố của phân bộ chuồn chuồn ngô (Anisoptera), bộ chuồn chuồn (Odonata) ở vườn quốc gia Cúc Phương, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình

TIU THUYT TM L VIT NAM GIAI ON TØ 1930 N 1945 o ùc Do¢n Nh xu§t b£n HSP H Nëi 1. °t v§n · Trong giai o¤n tø 1930 ¸n 1945, tiºu thuy¸t t¥m l½ Vi»t Nam ¢ câ b÷îc ph¡t triºn r§t m¤nh m³ v phong phó. Nâ vøa l s£n ph©m cõa v«n håc hi»n ¤i, vøa l d§u hi»u tr÷ðng th nh cõa n·n v«n håc d¥n tëc. T¼m hiºu sü ph¡t triºn cõa tiºu thuy¸t t¥m l½ trong giai o¤n làch sû °c bi»t n y, chóng ta câ th¶m cù li»u º bê sung cho bùc tranh chung cõa v«n håc d¥n tëc tr¶n con ÷íng hi»n ¤i hâa. 2. Nëi dung Trong nhúng n«m tr÷îc 1930, tiºu thuy¸t Vi»t Nam chõ y¸u ph¡t triºn theo hai khuynh h÷îng l tiºu thuy¸t làch sû, vîi c¡c t¡c gi£ nh÷: Phan Bëi Ch¥u (Tròng Quang t¥m sû), inh Gia Thuy¸t (Ngån cí v ng), Nguy¹n Tû Si¶u (Vi»t Thanh chi¸n sû, Tr¦n Nguy¶n chi¸n k...) v tiºu thuy¸t th¸ sü, vîi c¡c t¡c gi£ nh÷: °ng Tr¦n Ph§t (Cuëc tang th÷ìng, C nh hoa iºm tuy¸t), Trång Khi¶m (Kim Anh l» sû), Hç Biºu Ch¡nh (Cha con ngh¾a n°ng, Con nh ngh±o...); ngo i ra cán câ tiºu thuy¸t h÷îng nëi, vèn r§t phong phó trong truy·n thèng truy»n Næm vîi nhúng Hoa ti¶n (Nguy¹n Huy Tü), Sì k½nh t¥n trang (Ph¤m Th¡i), Truy»n Ki·u (Nguy¹n Du)... Cán l¤i, ch¿ câ thº kº t¶n v i t¡c ph©m khæng thuëc hai khuynh h÷îng tr¶n nh÷ Gi§c mëng con (1916), Gi§c mëng lîn (1929) cõa T£n , Nho Phong (1925) cõa Nguy¹n T÷íng Tam v Tè T¥m (1922) cõa Ho ng Ngåc Ph¡ch. Trong â, Gi§c mëng con, Gi§c mëng lîn chõ y¸u manh t½nh ch§t du k½, cán Nho phong v¨n theo tinh th¦n n» cê. Ch¿ câ Tè T¥m ÷ñc coi l tiºu thuy¸t t¥m l½. Sü thº hi»n t¥m l½ cõa c¡c nh v«n trong giai o¤n n y, n¸u câ, ch¿ l düa theo kinh nghi»m. Nhªn thùc v· tiºu thuy¸t nâi chung v tiºu thuy¸t t¥m l½ nâi ri¶ng cán h¸t sùc sì khai v §u tr¾. Ho ng Ngåc Ph¡ch · tüa cho Tè T¥m l Tiºu thuy¸t t¥m l½ ch¯ng qua ch¿ v¼ câ þ che mt kiºm duy»t - nh÷ æng ¢ nâi trong hçi k½ Tæi vi¸t tiºu thuy¸t Tè T¥m - chù khæng ph£i vîi mët þ thùc tü gi¡c v· thº lo¤i. B÷îc sang giai o¤n tø 1930 ¸n 1945, trong nghi¶n cùu v«n håc công nh÷ trong s¡ng t¡c, ngh» thuªt mi¶u t£ t¥m l½ ng y c ng trð th nh mët v§n · ÷ñc c¡c t¡c gi£ þ thùc tü gi¡c v tiºu thuy¸t t¥m l½ ng y c ng ph¡t triºn. N¸u nh÷ tr÷îc 1930, sü mi¶u t£ t¥m l½ v tiºu thuy¸t t¥m l½ mîi ch¿ ÷ñc · cªp ¸n mët c¡ch sì l÷ñc trong mët v i cæng tr¼nh chõ y¸u câ t½nh ch§t truy·n b¡ tri thùc phê cªp, nh÷ Kh£o v· tiºu thuy¸t cõa Ph¤m Quýnh (1921), Quyºn Tè T¥m ra íi cõa L¶ Húu Phóc (1922),... th¼ tø sau 1930, nâ ÷ñc b n ¸n mët c¡ch t¿ m¿ v s¥u sc trong h ng lo¤t c¡c cæng tr¼nh nghi¶n cùu, l½ luªn, ph¶ b¼nh nh÷: Ph¶ b¼nh v c£o luªn cõa Thi¸u Sìn (1933), Theo dáng cõa Th¤ch Lam (1941), D÷îi mt tæi cõa Tr÷ìng Ch½nh (1939), Kh£o v· tiºu thuy¸t cõa Vô B¬ng (1941), Nh v«n hi»n 1
¤i cõa Vô Ngåc Phan (1942), Cuëc phäng v§n c¡c nh v«n (1943) v Cuèn sê v«n håc (1944) cõa L¶ Thanh, v.v... Trong c¡c cæng tr¼nh, b i vi¸t â, ngh» thuªt thº hi»n t¥m l½ v tiºu thuy¸t t¥m l½ thüc sü ÷ñc þ thùc mët c¡ch tü gi¡c, ÷ñc coi trång v ÷ñc xem l mët trong nhúng th nh tüu cõa v«n håc ngh» thuªt. Tr¶n cì sð ÷ñc nhªn thùc mët c¡ch tü gi¡c, tiºu thuy¸t t¥m l½ giai o¤n sau 1930 ng y c ng nð rë. Ch¿ sau khi Tü Lüc v«n o n ra íi ÷ñc mët n«m, ng÷íi åc ¢ ÷ñc ân nhªn ngay cuèn tiºu thuy¸t t¥m l½ nêi ti¸ng cõa Kh¡i H÷ng: Hçn b÷îm mì ti¶n (1933) v sau â l nhúng G¡nh h ng hoa, íi m÷a giâ cõa Kh¡i H÷ng v Nh§t Linh (1934), Nng thu cõa Nh§t Linh (1934), v.v... Cho ¸n cuèi nhúng n«m 30, tiºu thuy¸t t¥m l½ trð th nh c£ mët khuynh h÷îng phê bi¸n trong v«n håc, vîi nhi·u c¥y bót mi¶u t£ t¥m l½ câ t i v nhi·u t¡c ph©m câ gi¡ trà l§y t¥m l½ l m èi t÷ñng nhªn thùc trüc ti¸p cõa ngh» thuªt. Kh¡i H÷ng v Nh§t Linh v¨n l hai t¡c gi£ i ti¶n phong trong l¾nh vüc n y. B¶n c¤nh nhúng tiºu thuy¸t luªn · (Nûa chøng xu¥n, o¤n tuy»t, L¤nh lòng...), tiºu thuy¸t làch sû (Ti¶u sìn tr¡ng s¾), tiºu thuy¸t phong töc (Gia ¼nh, Thøa tü, Tho¡t ly) v r§t nhi·u truy»n ngn, kàch (ñi chí, Anh ph£i sèng, Líi nguy·n, Nhung, Tèi t«m, Hai buêi chi·u v ng...), Kh¡i H÷ng v Nh§t Linh cán cho ra íi li¶n ti¸p nhúng tiºu thuy¸t t¥m l½ nh÷: æi b¤n (1937), H¤nh (1938), B÷îm trng (1939), µp (1940), B«n kho«n (1942)... Th¤ch Lam vèn ÷ñc ¡nh gi¡ l nh v«n câ bi»t t i v· truy»n ngn, nh÷ng sau mët lo¤t nhúng truy»n ngn thº hi»n r§t rã sð tr÷íng cõa m¼nh l t£ nhúng t¥m tr¤ng, nh v«n câ t i nh§t trong Tü lüc v«n o n n y li·n cho ra íi tiºu thuy¸t t¥m l½ Ng y mîi (1937). Dò câ bà ch¶ l x¥y düng khæng ÷ñc vúng cho lm [10] hay khæng th nh cæng, nh÷ng tiºu thuy¸t Ng y mîi v¨n câ nhúng trang vi¸t di¹n t£ r§t óng v th§u ¡o c¡i t¥m l½ uyºn chuyºn cõa ng÷íi - theo c¡ch nâi cõa ch½nh nh v«n - v thº hi»n r§t rã quan ni»m cõa nh v«n v· tiºu thuy¸t l suy x²t ¸n nhúng t½nh t¼nh b§t di»t cõa lo i ng÷íi, t¼m ¸n c¡i b½ mªt khæng t£ ÷ñc ð trong méi con ng÷íi [9]. Nguy¹n Tu¥n vèn ÷ñc xem l nh v«n th÷íng quan s¡t v mi¶u t£ sü vªt v con ng÷íi ð ph÷ìng di»n th©m mÿ, nh÷ng sau mët lo¤t nhúng du k½, truy»n ngn, phâng sü nh÷ Mët chuy¸n i, Vang bâng mët thíi, Ngån ±n d¦u l¤c, nh v«n th÷íng tü °t m¼nh trong v÷ìng quèc cõa c¡i µp, cõa ngh» thuªt n y ¢ cho ra mt tiºu thuy¸t Thi¸u qu¶ h÷ìng (1940), t¡c ph©m thº hi»n tªp trung v nh§t qu¡n chõ ngh¾a x¶ dàch cõa Nguy¹n Tu¥n, çng thíi công l mët tiºu thuy¸t t¥m l½ thº hi»n r§t sinh ëng t¥m hçn m»t mäi v ch¡n ch÷íng v¼ sü nêi lo¤n. é ùc Thu ÷ñc ¡nh gi¡ l mët ng÷íi vi¸t tiºu thuy¸t t÷ìng èi chc tay, [5] mët nh tiºu thuy¸t t¼nh c£m, °c bi»t am hiºu t¥m l½ cõa ng÷íi tiºu t÷ s£n tr½ thùc, cõa t¦ng lîp vi¶n chùc nhä trong x¢ hëi thüc d¥n nûa phong ki¸n v cõa c£ nhúng ng÷íi phö nú v o h¤ng trung l÷u. Tuy ch÷a ph£n ¡nh nhúng v§n · câ þ ngh¾a x¢ hëi rëng lîn, nh÷ng b¬ng n²t bót thanh, nhµ v r§t gñi c£m, æng ¢ thªt s¥u sc, tinh t¸ khi i v o th¸ giîi t¼nh c£m cõa nëi t¥m [3], m ùa con (1942) l tiºu thuy¸t t¥m l½ câ nhi·u o¤n ph¥n t½ch t¥m l½ tinh vi, ch½nh x¡c [5]. Vô Trång Phöng vèn ÷ñc b¤n åc bi¸t ¸n nh÷ mët æng vua phâng sü vîi nhúng C¤m b¨y ng÷íi, Kÿ ngh» l§y T¥y, Löc x¼,... v nh÷ mët nh tiºu thuy¸t phâng sü vîi nhúng Giæng tè, Vï ¶... nh÷ng Vô Trång Phöng cán l nh v«n r§t ham th½ch ph¥n t½ch, l½ gi£i nhúng qu¡ tr¼nh t¥m l½ cõa nh¥n vªt cõa m¼nh, th½ch thó ph¡t biºu nhúng quy luªt t¥m l½ cõa lo i ng÷íi. Vîi c¡c tiºu thuy¸t nh÷ Dùt t¼nh, L m ¾, L§y nhau v¼ t¼nh, Tróng sè ëc c,... Vô Trång Phöng ¢ xu§t hi»n tr÷îc b¤n åc nh÷ mët nh tiºu thuy¸t t¥m l½. Nam Cao ¸n vîi v«n håc tuy muën m ng nh÷ng v· ph÷ìng di»n ph¥n t½ch t¥m l½ 2
nh¥n vªt, æng nêi l¶n nh÷ mët c¥y bót bªc th¦y câ kh£ n«ng t¼m hiºu måi ngâc ng¡ch cõa nëi t¥m nh¥n vªt [7]. B¶n c¤nh nhúng truy»n ngn t¥m l½ thº hi»n r§t ch½nh x¡c quan ni»m v«n håc cõa æng l : V«n ch÷ìng ch¿ dung n¤p ÷ñc nhúng ng÷íi bi¸t o s¥u, bi¸t t¼m tái, khìi nhúng nguçn ch÷a ai khìi v s¡ng t¤o nhúng c¡i g¼ ch÷a câ (íi thøa), tiºu thuy¸t Sèng mán (1943) cõa Nam Cao r§t xùng ¡ng ÷ñc coi l mët hi»n t÷ñng ëc ¡o v ët xu§t [5] v¼ ¢ ¤t tîi tr¼nh ë i¶u luy»n trong ngh» thuªt ph¥n t½ch t¥m l½. Ð nhúng t¡c gi£ n y, ngh» thuªt mi¶u t£ v ph¥n t½ch t¥m l½ nh¥n vªt luæn luæn ÷ñc chó trång, trð th nh ph÷ìng thùc ngh» thuªt cì b£n t¤o n¶n chi·u s¥u t½nh c¡ch nh¥n vªt, t¤o n¶n sü h§p d¨n cõa h¦u h¸t c¡c t¡c ph©m v sü ëc ¡o trong phong c¡ch ngh» thuªt cõa t¡c gi£, ch¯ng h¤n nh÷ Kh¡i H÷ng v Nh§t Linh. Nh÷ ¢ nâi ð tr¶n, Kh¡i H÷ng khæng ph£i ch¿ s¡ng t¡c tiºu thuy¸t t¥m l½, m b¶n c¤nh tiºu thuy¸t t¥m l½, æng cán s¡ng t¡c tiºu thuy¸t luªn ·, tiºu thuy¸t phong töc, tiºu thuy¸t làch sû, v.v... Trong t§t c£ nhúng tiºu thuy¸t â, ngh» thuªt mi¶u t£ t¥m l½ luæn ÷ñc nh v«n °c bi»t chó trång, óng nh÷ nh nghi¶n cùu Vô Ngåc Phan ¢ kh¯ng ành trong Nh v«n hi»n ¤i: Dò ð tiºu thuy¸t l½ t÷ðng, tiºu thuy¸t phong töc hay tiºu thuy¸t t¥m l½, c¡i °c sc ng÷íi ta th§y trong c¡c v«n ph©m cõa Kh¡i H÷ng l sü nhªn x²t r§t óng v· t¥m hçn nam nú thanh ni¶n Vi»t Nam [10]. Sü nhªn x²t r§t óng v· t¥m hçn n y t¤o n¶n mët °c iºm nêi bªt ð ngái bót cõa Kh¡i H÷ng l i v o chi·u s¥u con ng÷íi hìn l vªn m»nh con ng÷íi [11], v t¤o n¶n mët °c iºm nêi bªt ð c¡c nh¥n vªt cõa Kh¡i H÷ng l thæng minh, hay suy ngh¾ (ch¿ thæng minh v hay suy ngh¾ v· nhúng chuy»n nhä b² cõa m¼nh), luæn luæn tü ph¥n t½ch nhúng c£m gi¡c, t÷ t÷ðng, þ ngh¾ tho£ng qua cõa m¼nh [12]. Công nh÷ vªy, Nh§t Linh khæng ph£i ch¿ s¡ng t¡c æi b¤n, B÷îm trng... m cán s¡ng t¡c c£ tiºu thuy¸t ¡i t¼nh l½ t÷ðng, tiºu thuy¸t luªn ·... Trong nhúng t¡c ph©m kh¡c nhau â, ng÷íi ta ·u th§y Nh§t Linh k½ th¡c t¥m sü v o t¡c ph©m [12] th§y d÷íng nh÷ æng ch¿ ph£n ¡nh t¥m hçn m¼nh, kº lº nhúng b«n kho«n cõa m¼nh, theo uêi mët gi§c mëng cõa m¼nh [8]. Nh¥n vªt cõa Nh§t Linh th÷íng tr£i qua nhúng cìn khõng ho£ng v· tinh th¦n v æng th÷íng i s¥u v o nhúng bi kàch, nhúng m¥u thu¨n trong t¥m hçn nh¥n vªt [1]. Bði th¸, dò khæng ai gåi o¤n tuy»t, Hai v´ µp, L¤nh lòng cõa Nh§t Linh l tiºu thuy¸t t¥m l½, v dò trong Vi¸t v åc tiºu thuy¸t, Nh§t Linh cán cho r¬ng o¤n tuy»t, Hai v´ µp, L¤nh lòng l sai l¦m lîn nh§t trong íi v«n s¾ cõa æng v¼ æng ¢ vi¸t nhúng cuèn tiºu thuy¸t ch÷a óng t¥m l½, nh÷ng ngh» thuªt mi¶u t£ t¥m l½ trong nhúng cuèn tiºu thuy¸t luªn · â v¨n l nhúng gi¡ trà khæng ai câ thº phõ nhªn ÷ñc. Nh nghi¶n cùu Phan Cü » ¢ ho n to n câ c«n cù khi ÷a ra nhªn x²t: Tø 1933 trð v· sau, h¦u h¸t c¡c cuèn tiºu thuy¸t cõa Nh§t Linh v Kh¡i H÷ng ·u k¸t c§u theo quy luªt t¥m l½ [2]. Ð c¡c nh v«n vèn ÷ñc coi l khæng câ sð tr÷íng v· ph¥n t½ch t¥m l½ v khæng câ nhúng t¡c ph©m ¡ng ÷ñc x¸p v o lo¤i tiºu thuy¸t t¥m l½, nh÷: M¤nh Phó T÷ vîi L m l³, Sèng nhí; Tr¦n Ti¶u vîi Con tr¥u (1939), Chçng con (1941); Tæ Ho i vîi Qu¶ ng÷íi (1942); Nguy¶n Hçng vîi B¿ vä (1936), Cuëc sèng (1942), Qu¡n N£i, Hìi thð t n (1943),v.v... vi»c quan t¥m ¸n ngh» thuªt thº hi»n t¥m l½ luæn ÷ñc °t l¶n h ng ¦u, b¶n c¤nh vi»c thº hi»n nhúng v§n · x¢ hëi. Trong méi s¡ng t¡c cõa c¡c nh v«n â, ng÷íi åc ·u câ thº nhªn th§y nhúng trang ph¥n t½ch hay nhªn x²t t¥m l½ r§t tinh vi, s¥u sc. Sü kh¡m ph¡, mi¶u t£ t¥m l½ ¢ trð th nh mët trong nhúng ái häi thi¸t y¸u cõa ngh» thuªt v kh£ n«ng mi¶u t£ t¥m l½ cõa t¡c gi£ l mët trong nhúng ti¶u chu©n chõ y¸u º x¡c ành t i n«ng ngh» s¾. Tiºu thuy¸t Sèng nhí cõa M¤nh Phó T÷ chõ y¸u i s¥u v o nhúng mèi b§t háa trong gia ¼nh do ch¸ ë t÷ húu sinh ra, nh÷ng çng thíi, khæng thº phõ nhªn r¬ng Sèng nhí ¢ câ nhúng trang c£m ëng vi¸t v· t¥m sü ùa tr´ mç cæi [5]. Tr¦n Ti¶u l t¡c gi£ cõa nhúng tiºu thuy¸t vi¸t v· phong töc thæn qu¶ (Con tr¥u, Chçng con, Sau luÿ tre), m 3
c£m hùng chõ ¤o l mi¶u t£ phong töc chù khæng ph£i l ph¥n t½ch v mi¶u t£ t¥m l½. M°c dò vªy, ng÷íi åc v¨n nhªn th§y r¬ng: Tr¦n Ti¶u khæng ph£i khæng câ nhúng trang câ gi¡ trà ph¡t hi»n khi mi¶u t£ nhúng n²t t¥m l½ cõa ng÷íi næng d¥n [4]. Nguy¶n Hçng vèn bà ch¶ l nhi·u khi khæng ki·m ch¸ ÷ñc thi¶n h÷îng c÷íng i»u qu¡ mùc nhúng t¥m tr¤ng c«ng th¯ng, ngh¾a l ©y nh¥n vªt tîi tët còng cõa t¼nh c£m, c£m xóc, khi¸n ng÷íi åc æi lóc c£m th§y thi¸u tü nhi¶n v câ §n t÷ñng n°ng n·, nh÷ng v¨n t¤o ra ÷ñc mët nh¥n vªt T¡m B½nh v· cì b£n ¢ thº hi»n ÷ñc qui luªt t¥m l½ ch½nh x¡c m chõ ngh¾a hi»n thüc y¶u c¦u [6]. Bòi Hiºn, Tæ Ho i, Kim L¥n, Tam K½nh... ch¯ng h¤n, n¸u khæng düa v o nhúng trang ph¥n t½ch t¥m l½ nh¥n vªt s¥u sc v hâm h¿nh, th¼ l m th¸ n o m nhúng t¡c ph©m cõa hå câ thº h§p d¨n ÷ñc ng÷íi åc trong khi ch¿ xoay quanh nhúng c¥u chuy»n vön v°t, gåi l nhúng c¡i h ng ng y t¦m th÷íng, ph m töc. Còng vîi sü ph¡t triºn v· sè l÷ñng, tiºu thuy¸t t¥m l½ thíi ký n y ng y c ng ph¡t triºn v· ch§t l÷ñng. Nëi dung t¥m l½ con ng÷íi ÷ñc mi¶u t£ trong c¡c t¡c ph©m ng y c ng phong phó, s¥u sc. C¡c ph÷ìng thùc, ph÷ìng ti»n ngh» thuªt thº hi»n t¥m l½ nh÷: k¸t c§u, nh¥n vªt, khæng gian v thíi gian... ÷ñc mð rëng, cho th§y sü ph¡t triºn cõa v«n håc c£ v· nhªn thùc luªn ngh» thuªt v· con ng÷íi, c£ v· kh£ n«ng chi¸m l¾nh ngh» thuªt v· con ng÷íi. Tø ¦u nhúng n«m 30, con ng÷íi trong tiºu thuy¸t t¥m l½ ch¿ ÷ñc c§u tróc tø mët m¥u thu¨n ìn gi£n: m¥u thu¨n giúa sü say m¶ ¡i t¼nh vîi ùc tin tæn gi¡o trong Hçn b÷îm mì ti¶n, m¥u thu¨n giúa ¡i t¼nh cao th÷ñng vîi sü ½ch k¿ c¡ nh¥n trong G¡nh h ng hoa... ¸n cuèi nhúng n«m 30, trong æi b¤n, B÷îm trng..., con ng÷íi ¢ ÷ñc c§u tróc tø nhi·u m¥u thu¨n væ còng phùc t¤p: t¼nh y¶u v bên phªn, ch½ h÷îng v ho n c£nh, buæng xuæi v h nh ëng, ham sèng v muèn ch¸t, muèn ch¸t v sñ ch¸t, nh¥n hªu v t n nh¨n, c¡ nh¥n ½ch k¿ v ë l÷ñng khoan dung... Tø ¦u nhúng n«m 30, t¥m l½ con ng÷íi ch¿ ìn gi£n l mët b¼nh di»n t¥m l½ gn vîi mët v i quan h» v ÷ñc thº hi»n ra nh÷ nhúng tr¤ng th¡i t¥m l½ t¾nh t¤i. â l t¥m l½ t¼nh c£m: c£m xóc y¶u ÷ìng v m°c c£m tëi léi trong Hçn b÷îm mì ti¶n, ni·m h¤nh phóc trong t¼nh y¶u v sü au în v¼ ho¤n n¤n trong G¡nh h ng hoa... Song ¸n cuèi nhúng n«m 30, vîi æi b¤n, B÷îm trng..., t¥m l½ con ng÷íi ng y c ng phong phó, gçm nhi·u b¼nh di»n t¥m l½ phùc t¤p v ÷ñc thº hi»n ra nh÷ nhúng qu¡ tr¼nh t¥m l½ luæn vªn ëng, bi¸n êi. â khæng ìn gi£n ch¿ l nhúng tr¤ng th¡i t¥m l½ t¼nh c£m ÷ñc mi¶u t£ mët c¡ch t¾nh t¤i nh÷ tr÷îc ¥y, m l sü vªn ëng ¦y m¥u thu¨n cõa c¡c qu¡ tr¼nh phùc t¤p cõa t¼nh c£m v t÷ t÷ðng, væ thùc v þ thùc, t÷ duy v t÷ðng t÷ñng, v.v... Tø L§y nhau v¼ t¼nh, Tróng sè ëc c... cõa Vô Trång Phöng, y¸u tè mæi tr÷íng, ho n c£nh nhi·u khi mîi ch¿ âng vai trá nh÷ nhúng t¡c nh¥n k½ch th½ch, nhúng i·u ki»n b¶n ngo i, cán trong b£n ch§t s¥u xa, thüc sü cõa nâ, con ng÷íi bà chi phèi bði nhúng thuëc t½nh, ph©m ch§t câ t½nh ch§t tü nhi¶n, b£n n«ng. ¸n Sèng mán cõa Nam Cao, sü tçn t¤i cõa con ng÷íi ÷ñc h¼nh dung ¦y õ v to n di»n hìn. Nhúng thuëc t½nh sinh l½ v tr¤ng th¡i t¥m l½ tü nhi¶n, b£n n«ng r§t ÷ñc nh v«n chó þ khai th¡c, nh÷ng chi phèi con ng÷íi l¤i l nhúng y¸u tè thuëc mæi tr÷íng, ho n c£nh. Con ng÷íi ÷ñc mi¶u t£ nh÷ l hi»n th¥n cõa c£ mët nh¥n c¡ch c¡ nh¥n phùc t¤p, nh÷ l s£n ph©m cõa sü t¡c ëng ba chi·u sinh l½ - t¥m l½ - x¢ hëi, v mi¶u t£ t¥m l½ con ng÷íi nh÷ nhúng qu¡ tr¼nh bi»n chùng t¥m hçn. T÷ìng ùng vîi sü ph¡t triºn v· nëi dung l sü ph¡t triºn cõa c¡c ph÷ìng thùc, ph÷ìng ti»n ngh» thuªt thº hi»n t¥m l½. Tø mi¶u t£ nh¥n vªt theo nguy¶n tc çng nh§t mët chi·u trong c¡c tiºu thuy¸t t¥m l½ t¼nh c£m, khi¸n cho nhúng tr¤ng th¡i t¥m l½ b¶n trong d¹ bà bëc lë thæng qua nhúng biºu hi»n b· ngo i, tiºu thuy¸t t¥m l½ ¢ i ¸n mi¶u t£ nh¥n vªt theo nguy¶n tc trªt 4
khîp, v¶nh l»ch, v ch½nh i·u â t¤o n¶n chi·u s¥u cho sü thº hi»n t¥m l½. Tø k¸t c§u ìn gi£n nh÷ k¸t c§u t÷ìng ph£n trong c¡c tiºu thuy¸t t¥m l½ l¢ng m¤n, tiºu thuy¸t t¥m l½ ¢ ¸n vîi nhúng kiºu k¸t c§u ng y c ng ch°t ch³ hìn, ban ¦u l k¸t c§u mâc nèi, lp gh²p theo kiºu cõa tiºu thuy¸t t¥m l½ minh håa, v· sau l k¸t c§u lçng gh²p c¡c chi ti¸t ngh» thuªt vîi nhau theo nhúng qui luªt cõa bi»n chùng t¥m hçn trong tiºu thuy¸t t¥m l½ x¢ hëi. 3. K¸t luªn Tø sü ph¡t triºn v· nëi dung ¸n sü ph¡t triºn cõa c¡c ph÷ìng thùc, ph÷ìng ti»n ngh» thuªt thº hi»n t¥m l½, tiºu thuy¸t t¥m l½ Vi»t Nam giai o¤n 1930 - 1945 ¢ trð th nh mët dáng ch£y ri¶ng, õ sùc t¤o ra cho v«n håc d¥n tëc mët di»n m¤o mîi vîi mët sùc sèng mîi h¸t sùc phong phó, a d¤ng v m¤nh m³. TI LIU THAM KHO [1] Phan Cü », 1997. V«n håc l¢ng m¤n VN 1930 - 1945. Nxb Gi¡o döc, H Nëi. [2] Phan Cü », 1991. Líi giîi thi»u o¤n tuy»t. Nxb ¤i håc v Gi¡o döc chuy¶n nghi»p. [3] L¶ Quang H÷ng, 2003. Tø iºn t¡c gi£, t¡c ph©m v«n håc Vi»t Nam. Nxb ¤i håc S÷ ph¤m. [4] Nguy¹n Ho nh Khung, 1998. V«n xuæi l¢ng m¤n Vi»t Nam. Nxb Khoa håc X¢ hëi. [5] Nguy¹n «ng M¤nh, 1989. Têng tªp v«n håc Vi»t Nam, tªp 30A, ph¦n Kh¡i luªn. Nxb Khoa håc X¢ hëi. [6] Nguy¹n «ng M¤nh, 1988. Nguy¶n Hçng. Con ng÷íi v sü nghi»p. Nxb H£i Pháng. [7] Tæn Th£o Mi¶n, 2003. Tø iºn t¡c gi£, t¡c ph©m v«n håc Vi»t Nam. Nxb ¤i håc S÷ ph¤m. [8] Ph¤m Th¸ Ngô, 1988. VN v«n håc sû gi£n ÷îc t¥n bi¶n, tªp III, ph¦n V«n håc hi»n ¤i. Nxb çng Th¡p. [9] Th¤ch Lam, H.1941. Theo dáng. Nxb íi nay. [10] Vô Ngåc Phan, H.1951. Nh v«n hi»n ¤i, quyºn t÷, tªp h¤. Nxb V¾nh Thành, in l¦n thù hai. [11] Th¸ Phong, 1974. L÷ñc sû v«n ngh» Vi»t Nam. Nh v«n ti·n chi¸n 1930-1945. V ng son xb, S i Gán. [12] B¤ch N«ng Thi, 1961. V«n håc Vi»t Nam 1930 - 1945. Tªp I, Nxb Gi¡o döc, H Nëi. ABSTRACT Vietnamese psychological novels in the period from 1930 to 1945 Vietnamese psychological novels appeared in the early 1930s that were immature and infantile. In the period from 1930 to 1945, it developed rapidly and became a popular tendency in literature for talent writers of psychological novels and many other worthy works. In those novels, people's psychology was described more and more copiously and profoundly; processes, means of psychological expression art was more and more thorough and enlarged, which shows ability of art control of literary people becoming enhanced grad- ually and Vietnamese psychological novels getting private flow. This makes Vietnamese 5
literature have a new face with new rich and profuse vitality. 6