Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu tỷ lệ trẻ rối loạn phổ tự kỷ và hiệu quả chương trình can thiệp dựa vào cộng đồng tại tỉnh Quảng Ngãi

Luận án này trình bày một nghiên cứu sâu rộng về tỷ lệ mắc và đặc điểm của rối loạn phổ tự kỷ (RLPTK) ở trẻ em, cùng với hiệu quả của chương trình can thiệp dựa vào cộng đồng. RLPTK là một khuyết tật phát triển thần kinh suốt đời, đang có xu hướng gia tăng tại Việt Nam, gây ra những thách thức đáng kể cho trẻ em, gia đình và xã hội. Nghiên cứu tập trung tại tỉnh Quảng Ngãi để cung cấp dữ liệu thực tiễn và giải pháp can thiệp.

Các chuyên gia y tế (đặc biệt trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần, nhi khoa, y tế công cộng), các nhà nghiên cứu về rối loạn phổ tự kỷ, các nhà quản lý và hoạch định chính sách y tế cấp tỉnh và quốc gia, cùng các tổ chức xã hội và phụ huynh có trẻ em mắc rối loạn phổ tự kỷ.

Luận án tiến sĩ này thực hiện nghiên cứu toàn diện với hai mục tiêu chính: mô tả tỷ lệ mắc và đặc điểm của rối loạn phổ tự kỷ (RLPTK) ở trẻ em từ 24 đến 72 tháng tuổi tại tỉnh Quảng Ngãi vào năm 2016, và đánh giá hiệu quả của chương trình can thiệp dựa vào cộng đồng áp dụng phương pháp TEACCH trong giai đoạn 2017-2019. Kết quả nghiên cứu cắt ngang trên tổng số 74.308 trẻ cho thấy tỷ lệ mắc RLPTK tại Quảng Ngãi là 0,38%. RLPTK có xu hướng phổ biến hơn ở trẻ nam (0,55% so với 0,18% ở nữ) và ở khu vực thành thị (0,61% so với 0,33% ở nông thôn), với phần lớn các trường hợp được chẩn đoán ở mức độ nặng (63,57%). Giai đoạn can thiệp được triển khai trên hai nhóm (66 trẻ can thiệp và 66 trẻ chứng), tập trung vào ba giải pháp chính: nâng cao kiến thức và kỹ năng cho cán bộ y tế tại bệnh viện Tâm thần tỉnh, đào tạo và hướng dẫn trực tiếp cho người chăm sóc chính tại hộ gia đình, và xây dựng mạng lưới cán bộ chuyên trách tâm thần tuyến xã để giám sát và hỗ trợ cộng đồng. Hiệu quả can thiệp được đánh giá định kỳ sau 6, 12, 18 và 24 tháng bằng thang điểm CARS. Kết quả cho thấy nhóm can thiệp có sự cải thiện đáng kể về điểm CARS trung bình sau 24 tháng (giảm 7,42 điểm so với 2,12 điểm ở nhóm chứng, p<0,05), chứng tỏ hiệu quả rõ rệt của mô hình. Đặc biệt, 28 trẻ (42,42%) trong nhóm can thiệp đã hòa nhập thành công vào các lớp tiểu học chính quy. Luận án khẳng định mô hình can thiệp TEACCH dựa vào cộng đồng này là hiệu quả, khả thi và tiết kiệm chi phí, đồng thời đề xuất nhân rộng mô hình này tại các địa phương có điều kiện tương tự trên cả nước để đảm bảo phát hiện sớm và can thiệp kịp thời cho trẻ RLPTK, giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.