Nguyên tắc sư phạm khi giảng dạy các
chất hữu cơ
1. Đảm bảo tính liên tục trong nghiên cứu các
chất vô cơ, hữu cơ, tránh sự tách biệt giữa hai
ngành học
Trong giảng dạy cần cho học sinh thấy rõ các chất vô cơ, hữu cơ
có mối liên quan với nhau: Các chất hữu cơ từ đơn giản đến
phức tạp đều được hình thành từ các chất vô cơ. Chúng đều có
chung cơ sở lý thuyết là học thuyết cấu tạo chất. Tất nhiên các
chất hữu cơ, và quá trình biến đổi chúng có những nét đặc trưng
khác biệt với các chất vô cơ. Vì vậy trong giảng dạy có sự so
sánh giữa các khái niệm, tính chất để mở rộng kiến thức cho học
sinh.
Ví dụ: So sánh amin với amoniac, tính axit của axit hữu cơ với
axit vô cơ, phản ứng oxi hóa – khử trong hóa hữu cơ và vô cơ…
2. Chú trọng kiến thức lý thuyết cấu tạo hợp chất hữu cơ để
làm tăng khả năng giải thích, dự đoán lý thuyết trong quá trình
nghiên cứu các loại hợp chất hữu cơ cụ thể:
- Sự nghiên cứu các loại chất hữu cơ được xuất phát từ sự
phân tích thành phần, cấu tạo phân tử (đặc điểm liên kết hóa
học, các nguyên tố cấu tạo nên phân tử), phân tích ảnh hưởng
của các nguyên tử, nhóm nguyên tử trong phân tử đến khả năng
phản ứng, loại phản ứng, cơ chế phản ứng, các dạng sản phẩm
tạo ra…
- Sự dự đoán tính chất hóa học của chất thể hiện mối liên
quan chặt chẽ giữa đặc điểm cấu tạo phân tử các chất hữu cơ
(Các dạng liên kết trong phân tử, giữa các phân tử) với tính chất
lý, hóa học của chúng.
- Vận dụng cơ sở lý thuyết, quy tắc để giải thích quá trình
phản ứng, cơ chế phản ứng, so sánh các loại chất, tìm ra mối liên
quan giữa các loại chất hữu cơ.
3. Khi giảng dạy các chất cụ thể cần thường xuyên rèn luyện
kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học trong hóa hữu cơ: kỹ năng
viết, sử dụng công thức cấu tạo, công thức tổng quát, danh pháp
hóa học khi biểu diễn các loại hợp chất hữu cơ, phản ứng hữu
cơ. Từ đó hình thành khả năng tư duy khái quát trong nghiên
cứu các loại hợp chất hữu cơ.
4. Khi hình thành các khái niệm cơ bản cần chú ý liên hệ, củng
cố và phát triển các khái niệm cũ có liên quan như:
- So sánh thành phần, cấu tạo phân tử, tính chất các chất
nghiên cứu với các loại đã học.
- Nghiên cứu về đồng phân của các dãy đồng đẳng cần chú ý
đến các dạng đồng phân có thể có: đồng phân mạch cacbon,
đồng phân vị trí nhóm thế, nhóm chức, liên kết bội và đồng phân
không gian…
- Khi nghiên cứu các loại phản ứng hữu cơ cần chú ý đến đặc
điểm chung của chúng như: phản ứng không hoàn toàn, không
theo một hướng xác định, phụ thuộc nhiều vào điều kiện phản
ứng, có nhiều sản phẩm…
5. Trong giảng dạy cần chú ý kết hợp thực hiện các nhiệm vụ
dạy học: truyền thụ kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thế
giới quan khoa học, phát triển tư duy cho học sinh
