TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
KHOA VĂN HÓA HỌC
---------🙢🖳🙠---------
TIỂU LUẬN
ĐỀ TÀI:
NHÀ THỜ ĐÁ PHÁT DIỆM TRONG ĐỜI SỐNG CỦA GIÁO
DÂN GIÁO TẠI GIÁO XỨ TÂN MỸ XÃ BÌNH MINH TỈNH
NINH BÌNH
Giảng viên hướng dẫn : TS. Lê Thị Cúc
Sinh viên thực hiện : Trần Châu Anh
Mã sinh viên : 63DDN04002
Lớp : VHDN4
Hà Nội, 2025
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành tiểu luận “Nhà thờ đá Phát Diệm trong đời sống của giáo
dân tại giáo xứ Tân Mỹ, xã Bình Minh, tỉnh Ninh Bình”, em xin chân thành
bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến tất cả những cá nhân và tổ chức đã tận tình hỗ
trợ, góp phần làm nên chất lượng và chiều sâu cho công trình nghiên cứu này.
Trước hết, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới quý thầy cô trong Khoa
Văn hóa học – những người đã truyền cảm hứng học thuật và nuôi dưỡng trong
em tình yêu đối với việc khám phá, gìn giữ các giá trị văn hóa – xã hội của con
người. Đặc biệt, em xin trân trọng gửi lời cảm ơn chân thành tới Tiến sĩ Lê Thị
Cúc – giảng viên hướng dẫn đã tận tâm đồng hành cùng em trong suốt quá trình
thực hiện tiểu luận này.Từ những định hướng bước đầu đến từng góp ý chi tiết,
cô không chỉ giúp em xác lập được phương pháp tiếp cận phù hợp, mà còn gợi
mở những chiều sâu tư duy và góc nhìn phản biện mang tính khoa học.
Em cũng xin cảm ơn linh mục quản xứ, quý vị trong hội đồng mục vụ,
cùng các giáo dân tại giáo xứ Tân Mỹ đã tạo điều kiện cho em được tiếp cận
thực tiễn, tham dự các sinh hoạt tôn giáo, chia sẻ những suy nghĩ, trải nghiệm và
tư liệu quý giá. Những cuộc gặp gỡ, phỏng vấn và quan sát thực tế là nền tảng
quan trọng để em hiểu rõ hơn về giá trị văn hóa - xã hội của Nhà thờ đá Phát
Diệm trong đời sống cộng đồng giáo dân địa phương.
Bên cạnh đó, em xin cảm ơn các bạn bè, người thân và đồng môn đã đồng
hành, động viên, hỗ trợ cả về tinh thần lẫn tài liệu trong suốt thời gian thực hiện
đề tài. Sự khích lệ và chia sẻ của mọi người đã tiếp thêm cho em động lực để
theo đuổi và hoàn thành nghiên cứu một cách nghiêm túc, chỉn chu nhất có thể.
Dù đã nỗ lực với tinh thần cầu thị và trách nhiệm, em vẫn ý thức được
rằng bài tiểu luận không tránh khỏi những thiếu sót do giới hạn về thời gian và
năng lực. Rất mong nhận được những góp ý chân thành từ quý thầy cô và bạn
đọc để em có thể tiếp tục hoàn thiện bản thân trong các nghiên cứu sau này.
Trân trọng cảm ơn !
2
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN......................................................................................................1
MỞ ĐẦU..............................................................................................................4
1. Lý do chọn đề tài..........................................................................................4
2. Lịch sử nghiên cứu.......................................................................................5
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu..............................................................6
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...............................................................7
5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................8
6. Bố cục tiểu luận............................................................................................9
NỘI DUNG.........................................................................................................10
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NHÀ THỜ ĐÁ PHÁT DIỆM VÀ
KHÁI QUÁT VỀ GIÁO XỨ TÂN MỸ, XÃ BÌNH MINH, TỈNH NINH
BÌNH...................................................................................................................10
1.1. Cơ sở lý luận về Nhà thờ đá Phát Diệm................................................10
1.1.1. Một số khái niệm liên quan................................................................10
1.1.2. inh hưởng của nghệ thuật kiến trúc nhà thờ Công giáo ở Việt Nam11
1.2. Khái quát về giáo xứ Tân Mg và Nhà thờ đá Phát Diệm....................13
1.2.1. Giới thiệu về lịch sử hình thành Giáo xứ Tân Mỹ.............................13
1.2.2. Giới thiệu về lịch sử hình thành nhà thờ đá Phát Diệm.....................15
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1...................................................................................17
CHƯƠNG 2: KIẾN TRÚC VÀ SINH HOẠT VĂN HOÁ TẠI NHÀ THỜ
ĐÁ PHÁT DIỆM CỦA GIÁO DÂN GIÁO XỨ TÂN MỸ, XÃ BÌNH MINH,
TÌNH NINH BÌNH............................................................................................18
2.1. Kiến trúc Nhà thờ đá Phát Diệm...........................................................18
2.1.1. Không gian kiến trúc Nhà thờ đá Phát Diệm......................................18
3
2.1.2. Điêu khắc và hội họa phối thờ tại nhà thờ đá Phát Diệm...................20
2.2. Các sinh hoạt tôn giáo tại nhà thờ đá Phát Diệm cna giáo dân Giáo
xứ Tân Mg......................................................................................................24
2.2.1. Các ngày lễ trọng tại nhà thờ..............................................................24
2.2.2. Các lễ thường nhật tại nhà thờ............................................................26
2.2.3. Các nghi thức cưới hỏi, an táng của giáo dân tại nhà thờ...................28
2.3. Ảnh hưởng cna nhà thờ đá Phát Diệm đối vpi giáo dân Giáo xứ Tân
Mg 31
2.3.1 inh hưởng về đời sống tinh thần........................................................31
2.3.2. inh hưởng về đời sống vật chất.........................................................34
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2...................................................................................37
CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT HUY GIÁ TRỊ TÍCH
CỰC VÀ KHẮC PHỤC HẠN CHẾ CỦA NHÀ THỜ ĐÁ PHÁT DIỆM ĐỐI
VỚI ĐỜI SỐNG CỦA GIÁO DÂN GIÁO XỨ TÂN MỸ..............................38
3.1. Phát huy những giá trị tích cực.............................................................38
3.1.1. Tăng cường giáo dục đức tin gắn với di sản tôn giáo.........................38
3.1.2. Phát triển các chương trình giao lưu – văn hoá giáo xứ.....................39
3.1.3. Thúc đẩy các chương trình hỗ trợ giáo dục – bác ái gắn với hành
hương............................................................................................................40
3.2. Khắc phục những hệ quả tiêu cực.........................................................42
3.2.1. Giáo dục ý thức đúng đắn về hành hương và đời sống đạo............42
3.2.2. Giảm thiểu sự lệch trọng tâm trong sinh hoạt công đoàn...............43
3.2.3. Kiểm soát việc thương mại hoá không gian linh thiêng.................44
3.2.4. Tăng cường hỗ trợ những người yếu thế trong giáo xứ..................46
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3...................................................................................47
KẾT LUẬN........................................................................................................48
4
DANH SÁCH THAM KHẢO..........................................................................49
r
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tôn giáo và tín ngưỡng từ lâu đã trở thành một phần không thể tách rời
trong đời sống văn hóa – tinh thần của người Việt Nam. Trong đó, Công giáo –
hiện diện ở Việt Nam từ thế kỷ XVI – không chỉ góp phần làm phong phú thêm
đời sống tôn giáo của dân tộc, mà còn để lại dấu ấn đậm nét trong kiến trúc, văn
học, nghệ thuật và đời sống cộng đồng tại nhiều vùng miền. Trên mảnh đất Ninh
Bình – nơi nổi bật bởi sự giao thoa giữa các giá trị văn hóa dân gian, tín ngưỡng
truyền thống và tôn giáo nhập thể – Nhà thờ đá Phát Diệm hiện lên như một biểu
tượng đặc sắc, kết tinh vẻ đẹp vật chất lẫn chiều sâu tâm linh của cộng đồng
Công giáo Việt.
Nằm giữa vùng đất Kim Sơn – nơi thiên nhiên đồng bằng trũng thấp hòa
quyện với lao động cần cù và niềm tin sâu sắc – Nhà thờ đá Phát Diệm không
chỉ là một công trình kiến trúc tôn giáo độc đáo, mà còn là một di sản văn hóa –
lịch sử sống động. Được xây dựng cuối thế kỷ XIX dưới sự dẫn dắt của linh mục
Phêrô Trần Lục, công trình là minh chứng cho sự dung hòa hiếm có giữa kiến
trúc Gothic – Baroque phương Tây với đường nét đình, chùa, mái cong, chất
liệu truyền thống Việt Nam. Suốt hơn một thế kỷ, Nhà thờ đá không chỉ là trung
tâm phụng vụ và hành hương lớn của Giáo phận Phát Diệm, mà còn trở thành
điểm tựa thiêng liêng, là nơi hội tụ ký ức và bản sắc của hàng ngàn giáo dân
trong vùng.
Giáo xứ Tân Mỹ – thuộc xã Bình Minh, tỉnh Ninh Bình – là một trong
những cộng đoàn Công giáo tiêu biểu có mối quan hệ chặt chẽ và thường xuyên
5
