Tiết 10:
NHỮNG CÂU HÁT
VỀ TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG ĐẤT NƯỚC, CON NGƯỜI
A.Mục tiêu bài học:
- Qua nghệ thuật, các câu ca dao đã ngợi ca vẻ đẹp của các danh lam, thắng cảnh
đất nước có tính chất tiêu biểu thể hiện thái độ trân trọng, tình cảm đối với quê hương đất
nước.
B.Chuẩn bị đồ dùng.
Thầy:Những câu ca dao thể hiện tình yêu quê hương, đất nước.
Trò :Soạn bài .
C.Các hoat động dạy và học:
1. Ổn định
2. Kiểm tra: Em thuộc những câu ca dao nào nói về tình cảm gia đình? Em cảm
nhận được điều gì khi học những câu ca dao đó?
3. Bài mới:
* Giới thiệu:Bên cạnh những câu ca dao, dân ca khẳng định những giá trị về tình
cảm gia đình là những câu ca ca ngợi về quê hương đất nước.Vậy những câu ca đó thể
hiện cụ thể ntn?
* Tiến trình:
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 Phân tích nội dung và Bài 1
- Lời hát đối đáp nghệ thuật bài 1
? Bài ca dao được thể hiện dưới hình - Hát đối đáp là 1 loại dân ca. của những chàng
thức nào? trai – cô gái nói về
? Em hiểu thế nào về hình thức đối -Đối đáp thể hiện trí tuệ và tình những cảnh đẹp trên
đáp? cảm dân gian về địa lý lịch sử đất nước ta
văn hoá ... thể hiện cách ứng xử --> tình yêu quê
? Câu hỏi 1 (SGK) đẹp, sắc sảo của trai gái làng quê hương đậm đà
xưa
- (b) – (c)
? Vì sao chàng trai – cô gái lại dùng - Đây là một hình thức để trai
những địa danh với những đặc điểm gái thử tài nhau về kiến thức địa
như vậy để hỏi đáp? lý, lịch sử
? Em có nhận xét gì về cách hỏi của - Rất hóm hỉnh, bí hiểm. Chàng
chàng trai? trai đã chọn được nét tiêu biểu
VD: Núi nào thắt cổ bồng mà có của từng địa danh để hỏi
thánh sinh --> hình dáng núi Núi
thiêng
? Em có nhận xét gì về cách đáp gọn, - Rất sắc sảo, những nét đẹp
trả lời đúng câu đố của các cô gái? riệng về thành quách, đền đài,
sông núi của mỗi miền quê đều
được “nàng” thông tỏ
? Em hiểu biết thêm điều gì về quê - Lời đối đáp đã làm hiện lên
hương đất nước ta qua lời hát đối một giang san gấm vóc rất đáng
đáp? yêu mến tự hào, dân ca đã mượn
hình thức đối đáp để thể hiện
tình yêu quê hương đất nước và
lòng tự hào dân tộc
Hoạt động 2 Bài 2
- Niềm sung sướng Phân tích nội dung và nghệ thuật
H - đọc bài ca dao tự hào của nhân dân bài 2
? Bài ca dao có nội dung gì? - “Rủ nhau”: gọi nhau cùng đi, ta trước những cảnh
? Bài ca dao được mở đầu bằng một đông vui, hồ hởi đẹp của Thăng Long
lời mời “rủ nhau ...”. Phân tích cụm
từ “rủ nhau”. - Có niềm say mê chung, muốn
? Khi nào thì người ta thường “rủ chia sẻ tình cảm
nhau”? - “Rủ nhau đi tắm hồ sen
? Em biết những câu ca dao nào cũng Nước trong bóng mát, hương
mở đầu bằng “rủ nhau”? chen cạnh mình”
- “Rủ nhau đi cấy đi cày
Bây giờ khó nhọc có ngày phong
lưu”
? Ở bài ca dao này, người ta rủ nhau - Họ rủ nhau đi xem những cảnh
làm gì? Từ nào được lặp lại nhiều đẹp đặc sắc, tượng trưng cho HN
lần? Thể hiện điều gì? --> họ rất yêu và say mê Hà Nội
?Những địa danh được nêu ra trong - Điệp từ “xem” và liệt kê cảnh
bài là những địa danh ntn? đẹp cho thấy sự háo hức và tự
hào của người dân
? Em có nhận xét gì về cách tả cảnh - Tả từ cái bao quát “cảnh kiếm
trong bài ca dao này? hồ” --> cái cụ thể “chùa, tháp,
đền” --> 1 trong những trình tự
tả cảnh theo không gian rất tiêu
? Câu ca dao có gợi cho em nhớ đến biểu
1 câu chuyện truyền thuyết nào - Truyền thuyết Hồ Gươm -->
không? Địa danh và cảnh trí gợi 1 Hồ
Gươm, 1 Thăng Long đẹp giàu
truyền thống lịch sử văn hoá -->
gợi tình yêu, niềm tự hào ...
? Câu hỏi cuối bài ca dao có tác dụng - Câu hỏi tự nhiên, giàu âm điệu,
gì? “Hỏi ai gây dựng nên non nước nhắn nhủ tâm tình. Đây cũng là
này?”? Em có biết 1 số câu ca dao dòng thơ xúc động sâu lắng nhất
khác ca ngợi cảnh đẹp của Hà Nội? trong bài ca trực tiếp tác động
vào tình cảm người đọc. Câu hỏi
khẳng định nhắc nhở về công lao
xây dựng non nước của cha ông
nhiều thế hệ, khêu gợi lòng biết
ơn, niềm tự hào dân tộc
H- Đọc bài 3 Hoạt động 3 Phân tích nội dung và Bài 3
- Ca ngợi cảnh đẹp nghệ thuật bài 3
? Bài ca dao ca ngợi cảnh đẹp gì? trên đường vào xứ
? Trong câu thơ 1, cảnh đẹp được gợi - Từ láy “quanh quanh” --> sự Huế
tả qua từ nào? uốn lượn, khúc khuỷu, gập
ghềnh xa xôi
? Cách tả trong câu thứ 2 có gì đặc - Sử dụng thành ngữ “non xanh
biệt? nước biếc”, so sánh “như tranh
hoạ đồ”
- Cảnh đẹp như 1 bức tranh có đường --> cảnh sắc thiên nhiên sông
nét, có màu sắc tươi mát --> bức núi tráng lệ, hùng vĩ, hữu tình,
tranh sơn thuỷ hữu tình nên thơ gợi lên trong lòng người
đọc niềm tự hoà về giang sơn
Câu cuối là 1 lời mời, lời nhắn gửi gấm vóc, về quê hương xinh
“Ai vô xứ Huế thì vô ...” đẹp, mến yêu
? Phân tích đại từ “ai” và chỉ ra - Ai - đại từ phiếm chỉ hàm chứa
những tình cảm ẩn chứa trong đó nhiều nghĩa, có thể là số ít, số
nhiều hướng tới những người
chưa quen biết. Bài ca dao kết
thúc ở câu lục với dấu chấm
/Qua đó bài ca dao còn thể hiện nội lửng là một hiện tượng độc đáo --> thể hiện tình
dung tình cảm gì nữa ? ít thấy trong ca dao, là lời chào yêu, lòng tự hào, ý
mời chân tình, như một tiếng tình kết bạn tinh tế
lòng vẫy gọi và sâu sắc
Hoạt động 4 Phân tích nội dung và
nghệ thuật bài 4 Bài 4
Gọi HS đọc bài ca dao. H- Đọc bài ca dao
? Hai dòng đầu có gì đặc biệt về từ - Dòng thơ kéo dài 12 tiếng gợi - Vẻ đẹp trù phú,
ngữ?Tác dụng, ý nghĩa? sự dài rộng, to lớn, mênh mông mênh mông của
của cánh đồng. Điệp từ, đảo ngữ cánh đồng lúa
và đối xứng được sử dụng rất
hay tạo cảm giác choáng ngợp
trước sự trải dài của cánh đồng.
? Trên cái bức tranh mênh mông, bát - Hình ảnh thiếu nữ trẻ trung, - Bức tranh đẹp và
ngát của cánh đồng, hiện lên hình ảnh xinh tươi, đầy sức sống, làm chủ đầy sức sống ca
của ai? tự nhiên, làm chủ cuộc đời, rất ngợi vẻ đẹp của con
? Tìm biện pháp nghệ thuật biểu đáng yêu --> một sự hài hoà người lao động
tuyệt đẹp giữa cảnh và người. hiện?
? Em cảm nhận được điều gì về cô Cảnh làm nền cho con người
xuất hiện, cảnh lại thêm đẹp, gái?
? Bài ca dao là lời của ai? Biểu hiện thắm tình người.
tình cảm gì?
- Chàng trai ca ngợi cánh đồng, ca
ngợi vẻ đẹp cô gái --> cách bày tỏ
tình cảm
Chốt: 4 bài ca dao đã làm hiện lên
trước mắt chúng ta hình ảnh đẹp của ==> Đó cũng là một trong
quê hương, đất nước, con người VN. những tình cảm đẹp nhất, thiết
Qua đó ta thấy tình yêu qh, đn đã tha nhất của nd ta được nói thật
thấm sâu vào tâm hồn mỗi người dân. hay trong ca
dao.
HĐ 5:HDHS khái quát nội dung bài * Ghi nhớ :Sgk
học .
Gọi Hs đọc Ghi nhớ H- Đọc ghi nhớ
Hoạt động 6: HDHS thực hành.
*Luyện tập
BT1:Em có nhận xét gì về thể thơ
trong bốn bài ca? Học sinh tự bộc lộ:BT1
-BT1
BT2 :Tình cảm chung thể hiện trong
4 bài ca là gì? HS tự bộc lộ 2 SGK -BT2 SGK
HD hs đọc thêm.
- Đọc thêm
D.HDVN:
-Học thuộc và nắm chắc các bài ca
dao.
-Soạn văn bản:Ca dao về những câu
hát than thân.
