MỘT SỰ “KIỂM KÊ” LẠI CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA VĂN HỌC
DÂN GIAN TRONG CÁC NGHIÊN CỨU TẠI VIỆT NAM
Là sản phẩm của nhân dân lao động (dân gian = trong dân)
🡪nông dân? Người lao động? Các làng nghề?
🡪THU HẸP/ CHẾT
Nhìn sang nước ngoài như thế nào?
- Anh em nhà Grimm về làng quê, gặp những bà già bán rau… để ghi chép lại truyện kể
dân gian của nước Đức.
+ Nước Đức bị chia cắt thành hàng trăm tiểu quốc Cho rằng điều đó làm cho nước 🡪
Đức yếu đi, sưu tầm văn học dân gian vì họ tin rằng “tinh thần Đức” cũng nằm ở đó.
+ TK19- đầu 20 là thời kỳ của chiến tranh và của cuộc cách mạng công nghiệp Sự lo sợ 🡪
rằng xã hội công nghiệp hóa làm con người xơ cứng đi, máy móc đi, những di sản tinh
thần đẹp đẽ sẽ mất đi.
Tính “truyền miệng”
[1] truyền từ người này sang người khác, thế hệ này sang thế 🡪
hệ khác
🡪bao nhiêu thế hệ thì đủ?
[2] Không còn lưu truyền bằng con đường truyền miệng nữa (sử
thi, hát ru, truyện cổ tích…)
🡪không còn là VHDG?
“Thanh xuân như một tách trà/ …”
-“truyền miệng” [mơ hồ] “lưu 🡪truyền” (transmission –
“folk transmission”), “truyền thống” (tradition [truyền
theo 1 mô hình quen thuộc])
(FOLK PROCESS)
SỰ LƯU TRUYỀN CỦA VĂN HỌC DÂN GIAN
(MEDIA/ELITE PROCESS)
SỰ LƯU TRUYỀN CỦA VĂN HỌC
VIẾT/TRUYỀN HÌNH, TRUYỀN THÔNG…
CÁC MÔ HÌNH/CƠ CHẾ TRUYỀN TIN
Tính NĂNG ĐỘNG (dynamics) cao Bản quyền
🡺Ngày nay, folklore được xác định, về cơ bản dựa trên quá trình (process) chứ không
phải vật thể (item).
🡪Dị bản Dị bản là một “Dấu chỉ” cho thấy đây là 1 folklore🡪
Tính “vô danh”
🡪Nếu tìm thấy tác giả thì sao?
“Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần”
(CA DAO)
Phiên âm:
“Sừ hòa nhật đương ngọ
Hãn trích hòa hạ thổ
Thuỳ tri bàn trung xan
Lạp lạp giai tân khổ”
[Mẫn nông,
Lý Thân (772-846)]
Dịch thơ:
Xới lúa, trời đứng bóng
Mồ hôi đổ xuống đồng
Ai biết cơm trong mâm
Hạt hạt đều cay đắng
[Nhớ cảnh làm ruộng,
Lý Thân (772-846)]
(FOLK PROCESS)
SỰ LƯU TRUYỀN CỦA VĂN HỌC DÂN GIAN