KHDH VĂN 10 CÁNH DIỀU CHỦ ĐỀ THƠ ĐƯỜNG LUẬT
CHỦ ĐỀ : THƠ ĐƯỜNG LUẬT
Thời gian thực hiện: 11 tiết
I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức:
Giúp HS xác định và vận dụng được các kiến thức sau vào các hoạt động đọc, viết, nói và
nghe:
- Khái niệm thơ Đường luật và Thơ Nôm;
- Hình ảnh, vần, đối, chủ thể trữ tình;
- Cách sắp xếp trật tự từ trong câu; từ đó, nhận diện và sửa được các lỗi về trật tự từ
trong bài viết, bài nói.
2. Về năng lực:
1.1. Năng lưc ngôn ngư va văn hoc
- Vận dụng hiểu biết về lịch sử, văn hóa, về các tác giả và thể loại vào việc đọc hiểu
các tác phẩm thơ Đường và thơ Nôm đường luật.
- Phân tích và đánh giá được giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản thơ trữ tình trung
đại làm theo thể Đường luật. Nhận biết và phân tích được giá trị thẩm mĩ của một số
yếu tố như: hình ảnh, vần, đối, chủ thể trữ tình;
- Phân tích được sự khác nhau về nghĩa của một số cách sắp xếp trật tự từ trong câu; từ
đó, nhận diện và sửa được các lỗi về trật tự từ trong bài viết, bài nói;
- Biết viết văn bản báo cáo kết quả nghiên cứu về một vấn đề từ các nội dung đã học
hoặc từ đời sống;
- Biết trình bày một báo cáo nghiên cứu khoa học.
1.2. Năng lưc chung
- Năng lực tự chủ và tự học ( Chủ động trong cuộc sống, tự tin vào bản thân, có ý thức
tự rèn luyện, tự bồi dưỡng và phấn đấu vươn lên, ý thức được giá trị của bản thân, ý
nghĩa của cuộc sống.)
- Năng lực giao tiếp và hợp tác ( Biết lựa chọn nội dung, loại văn bản, ngôn ngữ và các
phương tiện giao tiếp phù hợp với hoạt động giao tiếp; biết sử dụng ngôn ngữ kết hợp
với các loại phương tiện phi ngôn ngữ để trình bày thuyết phục một vấn đề, một ý
tưởng; tự tin, chủ động trong giao tiếp.)
- Giải quyết vấn đề và sáng tạo (Biết phân tích, đánh giá vấn đề; hình thành kết nối các
ý tưởng; có tư duy phản biện.)
3. Về phẩm chất:
- Trân trọng tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước; hiểu được tâm sự và trân trọng
những sáng tạo nghệ thuật của các nhà thơ trung đại; yêu thích việc nghiên cứu học tập.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Thiết bị: Máy chiếu, máy tính, Giấy A0 hoặc bảng phụ để HS làm việc nhóm, Phiếu
học tập, …
2. Học liệu: SGK Ngư văn 10 - Tập 1, sách bài tập đọc hiểu; sách luyện viết,…
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A.DẠY HỌC ĐỌC HIỂU
KHDH VĂN 10 CÁNH DIỀU CHỦ ĐỀ THƠ ĐƯỜNG LUẬT
VĂN BẢN 1: CẢM XÚC MÙA THU - Đỗ Phủ
(Tiết ….)
1. TRƯỚC GIỜ HỌC
* GV hướng dẫn HS:
- Đọc phần “1. Chuẩn bị” để nắm bắt các định hướng/cách thức đọc hiểu một văn bản
thơ Đường luật.
- Tìm hiểu một số thông tin về thơ Đường luật. Ghi rõ nguồn cung cấp các thông tin ấy.
- Đọc lần 1 văn bản: Đọc lướt văn bản, chú ý nhan đề, chú ý các phần phiên âm, dịch
nghĩa, dịch thơ, chú thích.
- Đọc lần 2 văn bản:
+ Đọc kĩ từng phần văn bản: phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ.
+ Trước khi đọc từng đoạn, đọc phần hướng dẫn ở hộp bên phải để nắm được chỉ dẫn của
sách (hoặc cũng có thể đọc xong từng phần thì đọc phần chỉ dẫn tương ứng và thực hiện
theo chỉ dẫn đó).
- Đọc thầm lại hoặc đọc to toàn bộ văn bản ít nhất một lần nữa (không dừng lại ở mỗi
phần / đoạn hay chú thích) để cảm nhận chung / tổng thể về văn bản.
- Tìm hiểu thêm các thông tin về tác giả Đỗ Phủ, tác phẩm “Thu hứng” từ nguồn khác
nhau (sách, báo, Internet,…); lựa chọn và ghi chép lại một số thông tin quan trọng liên
quan đến hoàn cảnh sáng tác, vị trí, cảm hứng ....
- Trả lời các câu hỏi nêu ở sau văn bản đọc hiểu, ghi câu trả lời vào vở soạn bài.
2. TRONG GIỜ HỌC
Hoạt động 1: Khởi động và xác định vấn đề
1.1. Mục tiêu: Thu hút sự chú ý, tạo hứng thú học tập; kết nối những bài học trước đó;
huy động tri thức nền và trải nghiệm của HS. Đồng thời, qua đó, nêu nhiệm vụ học tập.
1.2. Nội dung: Kiến thức, vốn sống của HS có liên quan đến bài học.
1.3. Sản phẩm: Bảng liệt kê tên những tác phẩm văn học viết theo thể thơ Đường luật,
Nôm đường luật đã học.
1.4. Tổ chức thực hiện:
Hoạt động của GV và HS
Sản phẩm cần
đạt
Tuỳ từng bối cảnh dạy học, GV có thể lựa chọn cách sau (hoặc sáng
tạo cách khác):
- Cách 1: GV tổ chức thi giữa các tổ/ nhóm.
Nội dung: Trong 2 phút, hãy liệt kê nhiều nhất có thể tên những tác
phẩm thơ Đường luật, Nôm đường luật đã học. Tổ/ nhóm nào liệt kê
được nhiều và đúng nhất sẽ chiến thắng.
Ví dụ:
Bài trình bày
sản phẩm theo
yêu cầu của
GV (bằng
miệng hoặc
kết hợp các
phương tiện hỗ
trợ).
KHDH VĂN 10 CÁNH DIỀU CHỦ ĐỀ THƠ ĐƯỜNG LUẬT
– Cách 2: Yêu cầu HS thực hiện phiếu học tập (theo kĩ thuật KWL),
điền thông tin vào cột (1) và cột (2), thông tin ở cột (3) sẽ điền sau
khi đã đọc hiểu văn bản.
PHIẾU HỌC TẬP: Về thơ Đường luật, Nôm đường luật
(1)
Những điều em đã
biết
(2)
Những điều em
muốn biết
(3)
Những điều em
biết thêm
…………………...
…………………...
…………………...
…………………...
…………………...
…………………...
…………………...
…………………...
…………………...
…………………...
…………………...
…………………...
HS làm việc cá nhân hoặc nhóm theo yêu cầu của GV.
GV yêu cầu HS trình bày, nhận xét sản phẩm của HS.
GV nhận xét, khen thưởng, biểu dương HS rồi nêu nhiệm vụ học tập:
tìm hiểu nội dung, ý nghĩa và xác định đặc điểm của văn bản thơ
Đường luật, bước đầu hình dung cách thức đọc hiểu văn bản thơ
Đường luật: Tìm hiểu thơ Đường luật là tìm hiểu về văn hóa văn học
xuất sắc một thời. Chúng ta biết đến Tản văn đời Tiên Tần, Từ thời
Tống, Kịch nhà Nguyên, Tiểu thuyết thời Minh Thanh. Và với thơ
Đường Trung Quốc, hay thơ Đường luật kế thừa bởi những quốc gia
khác, trong đó là VN, sẽ giúp chúng ta kiến tạo những giá trị tinh
thần cao quý cho hôm nay và mai sau.
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới
2.1. Mục tiêu: Phân tích và đánh giá được giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản thơ trữ
tình trung đại làm theo thể Đường luật. Nhận biết và phân tích được giá trị thẩm mĩ của
một số yếu tố như: hình ảnh, vần, đối, chủ thể trữ tình; thấy được một số điểm gần gũi
giữa các tác phẩm văn học thuộc các nền văn hoá khác nhau.
2.2. Nội dung: Đọc văn bản; vận dụng các tri thức công cụ đã được cung cấp trong phần
Kiến thức ngư văn và Chuẩn bị vào đọc hiểu hình thức và nội dung của văn bản; trả lời
các câu hỏi đọc hiểu sau văn bản.
2.3. Sản phẩm: Bài trình bày bằng miệng hoặc Phiếu học tập đã hoàn thành.
2.4. Tổ chức thực hiện:
KHDH VĂN 10 CÁNH DIỀU CHỦ ĐỀ THƠ ĐƯỜNG LUẬT
Hoạt động của GV và HS
Sản phẩm cần đạt
I. Đọc và tìm hiểu chung
Phần 1: Khái quát về thơ Đường luật
– GV gọi một số HS trình bày phần Kiến
thức ngư văn có liên quan bài đọc hiểu và
nêu những câu hỏi, băn khoăn. Trước khi
giải đáp câu hỏi, băn khoăn của HS, GV
nên khuyến khích những HS khác trả lời.
GV nhận xét và chốt lại các khái niệm.
- GV gọi một số HS nêu những thông tin
tìm hiểu được về thơ Đường luật và chốt lại
một số điểm cần lưu ý.
- Gv mở rộng, minh họa để học sinh nắm
rõ hơn kiến thức:
- GV có thể yêu cầu HS trình bày lại cách
thức đọc hiểu văn bản thơ Đường luật theo
gợi ý của SGK.
- GV mời một số HS chia sẻ suy nghĩ về ý
nghĩa, tác dụng của văn học đối với cuộc
sống con người.
- HS trình bày sản phẩm của cá nhân bằng
lời nói hoặc kết hợp giữa lời nói với các
phương tiện hỗ trợ (ảnh, thông tin trên
web).
- GV nhận xét và chốt lại các thông tin
chính.
Phần 2: Tác giả - Tác phẩm
GV đã giao việc cho 2 nhóm Hs tại nhà:
NV1: Tìm hiểu về tác giả Đỗ Phủ: “Tạo
tài khoản cá nhân cho tác giả”
+ GV yêu cầu HS đại diện nhóm lên trình
bày ngắn gọn những thông tin về tác giả
Đỗ Phủ (qua bản sơ yếu lí lịch được thiết
kế sáng tạo qua giao diện các mạng xã hội
KHDH VĂN 10 CÁNH DIỀU CHỦ ĐỀ THƠ ĐƯỜNG LUẬT
như Facebook, Instargarm...) HS có thể vẽ
tay trên khổ A0 hoặc qua các phần mềm.
-GV mời 1,2 HS nhận xét, bổ sung.
-GV nhận xét, bổ sung, chốt lại vấn đề.
- GV bổ sung:
+ Tư chất thông minh: “Bảy tuổi ý chí đã
mạnh mẽ, mở miệng ngâm vịnh phượng
hoàng, chín tuổi thuộc sách kinh điển, đã
sáng tác một phong cách riêng”, “thuở
mười bốn, mười lăm bắt đầu lui tới chốn
văn chương”.
+ Nguyễn Du, đại thi hào của dân tộc Việt
Nam đã từng tôn vinh Đỗ Phủ là bậc thầy
văn chương:
“Thiên cổ văn chương thiên cổ sư Bình
sinh bội phục vị thường li.”
(Văn chương ông lưu truyền muôn đời, ông
cũng là bậc thầy của muôn đời: Tôi bình
sinh khâm phục ông, không lúc nào xa rời”
NV2: Tìm hiểu về văn bản “Cảm xúc
mùa thu".
+ Từ những thông tin em tìm hiểu được,
hãy trình bày hoàn cảnh sáng tác bài thơ?
+ Hãy xác định đề tài, thể loại và bố cục
của bài thơ?
GV bổ sung:
Bài thơ được coi là “cương lĩnh sáng tác”
của cả chùm thơ gồm 8 bài. Kim Thánh
Thán, nhà phê bình văn học nổi tiếng, nhận
xét về cả chùm thơ và bài thơ “Cảm xúc
mùa thu” - Thu hứng số 1: “Đổi vị trí một
bài không được, thêm một bài không