Giáo án Ngữ văn 10 Kết nối tri thức - Bài 2: Vẻ đẹp của thơ ca

Tài liệu này là một hướng dẫn học tập môn Ngữ Văn lớp 10, tập trung vào chủ đề "Vẻ đẹp của thơ ca". Nó được thiết kế để trang bị cho học sinh kiến thức và kỹ năng cần thiết để phân tích, đánh giá các yếu tố thẩm mỹ trong thơ, đồng thời khám phá sự đa dạng của thơ ca qua các nền văn hóa khác nhau, đặc biệt là thơ Haiku Nhật Bản và thơ Đường luật Trung Quốc.

Tài liệu này được thiết kế dành cho học sinh lớp 10 môn Ngữ Văn, nhằm nâng cao kỹ năng phân tích, cảm thụ văn học và khả năng thể hiện sáng tạo thông qua việc nghiên cứu các thể loại và tác phẩm thơ đa dạng. Nó phù hợp cho cả việc giảng dạy trên lớp và tự học.

Hướng dẫn học tập môn Ngữ Văn lớp 10 này, với chủ đề "Vẻ đẹp của thơ ca", cung cấp một lộ trình học tập toàn diện kéo dài 11 tiết, nhằm phát triển đồng bộ kiến thức, năng lực và phẩm chất cho học sinh. Về kiến thức, học sinh sẽ học cách phân tích và đánh giá giá trị thẩm mỹ của các yếu tố thơ như từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, đối, và nhân vật trữ tình; nhận diện sự gần gũi về nội dung giữa các tác phẩm thơ thuộc các nền văn hóa khác nhau; và rèn luyện kỹ năng phát hiện, sửa lỗi dùng từ, trật tự từ. Về năng lực, tài liệu chú trọng phát triển tư duy phản biện, năng lực hợp tác và giải quyết vấn đề. Đặc biệt, học sinh sẽ được rèn luyện năng lực đặc thù như viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và nghệ thuật của tác phẩm thơ, cũng như kỹ năng thuyết trình về nội dung và nghệ thuật thơ. Mục tiêu phẩm chất hướng đến việc nuôi dưỡng đời sống tâm hồn phong phú và khả năng rung động trước vẻ đẹp đa dạng của cuộc sống. Nội dung chính của tài liệu bao gồm việc tìm hiểu sâu về thơ Haiku Nhật Bản, từ nguồn gốc, hình thức (17 âm tiết, 5-7-5), bố cục, đến các đặc điểm về nội dung (phản ánh tâm hồn Nhật, tứ thơ "bừng ngộ") và nghệ thuật (tượng trưng, ảnh hưởng Thiền tông, các cảm thức Wabi, Sabi, Yugen, Karumi). Các tác giả Haiku tiêu biểu như Matsuo Bashō, Chiyo-ni, và Kobayashi Issa cũng được giới thiệu. Bên cạnh đó, tài liệu còn đi sâu vào thơ Đường luật thông qua tác phẩm "Thu hứng" của Đỗ Phủ, giúp học sinh nắm vững các quy tắc về thể thơ, bố cục và cách phân tích giá trị nghệ thuật của thơ cổ điển phương Đông. Các hoạt động học tập đa dạng từ đọc hiểu, phân tích, luyện viết đến vận dụng sáng tác thơ Haiku, khuyến khích học sinh chủ động khám phá và thể hiện sự sáng tạo của mình.