Nh ng nét v đ u tiên
Nh ng ch vi t ngu ch ngo c, nh ng nét v b ng tay là nh ng b c h t s c c n thi t trong ế ướ ế ế
quá trình hình thành ch vi t tay chu n và kh năng suy lu n c a tr . ế
Dù ch a vào l p m t nh ng con b n l i r t say mê l p h c v c a mình, tuy nhiên b n l iư ư
nghĩ: "Th ng bé đang theo h c toán, l p t p vi t đ chu n b vào l p m t, r i l i h c đàn, ế
h c b i, r i h c c ti ng Anh. Có nên cho con ti p t c h c l p v này không nh ?" ơ ế ế
R t nên đ y, vì ch khi đ n l p h c v này con b n m i có th i gian vi t ngu ch ngo c, v ế ế
và tô màu m t cách t do mà không ch u s ki m soát c a ai c . Sau nhi u nghiên c u
ng i ta nh n th y r ng t ng b c ti n b c a tr trong khi h c v có s trùng kh p v iườ ướ ế
t ng giai đo n phát tri n v tâm sinh lý c a chúng.
Tr ch p ch ng bi t đi s v theo b n năng: ế
Khi đi ngang qua nh ng ch mà th ng bé đã v b y v b lên đó, b n hãy d ng l i và quan
sát đi: không b y b chút nào đâu. Bé b thôi thúc ph i đ l i d u v t hay bút tích nh nh ng ế ư
đ ng g n sóng và d u ch m trên bàn gh ho c trên t ng. Nh ng đ ng c c a bé ch aườ ế ư ư ơ ư
đ m nh nên bé ch v khi có nhu c u gi i phóng b t năng l ng. ượ
Lên 3 tu i, bé v có ch ý h n v i nh ng đ ng th ng và vòng tròn đ c v đi v l i nhi u ơ ườ ượ
l n. N u bé ti p t c luy n t p và phát huy đ c kh năng t p trung thì s k t h p gi a th ế ế ượ ế
giác và đ ng l c c a bé s làm cho đi u đó khá h n. giai đo n này, bé v n ch a nh n ơ ư
th c đ c s sáng t o trong ngh thu t. Hình v c a bé trông có v nh lung tung, b a bãi ượ ư
và không ra hình thù gì, nh ng l i là s b t đ u c a ý thích mu n đ c v . ư ượ
Tu i s p đi h c: v theo suy nghĩ, ý t ng c a mình: ưở
T 3 tu i cho đ n 5 tu i, c các ngón tay và c tay m nh h n tr c. Ngoài ra, tay và m t ế ơ ơ ướ
cũng ph i h p nh p nhàng h n tr c. Các y u t này hình thành nên giai đo n k ti p có liên ơ ướ ế ế ế
quan đ n v n đ v quan sát v t th . Ðây là b c ngo c quan tr ng trong quá trình phátế ướ
tri n trí não c a tr con - kh năng v theo ý t ng c a mình. ưở
V tr thành m t ph ng ti n đ tr giao ti p, và có th ngôn ng riêng c a nó. Tr b t đ u ươ ế
quan tâm đ n các ki u dáng, cách trang trí và thi t k . D n d n nh ng b c tranh c a trế ế ế
chuy n t nh ng hình nh tr u t ng thành nh ng hình t ng có h n. Nh ng gì bé đã đã ượ ượ
tr i qua và nhìn th y b ng k t h p l i v i nhau và đ c th hi n m t cách t ng tr ng (dù ế ượ ượ ư
v n ch là nh ng đ ng th ng và nh ng d u ch m). Tr đã có th truy n đ t v i b n nh ng ườ
gì tr mu n nói b ng hình nh. Khi đang v , tr r t hay nói đ có th kh a l p s non n t
trong khía c nh h i h a và cũng có th là tr đang c g ng liên h , g n k t suy nghĩ và c m ế
xúc c a bé v i môi tr ng bên ngoài. ườ
Tu i đ n tr ng: chúng ta th c s ng c nhiên b i óc quan sát c a tr ế ườ :
T 5 đ n 8 tu i, v đã tr thành nh ng tác ph m c a trí tu . Nh ng b c tranh c a tr ghi l i ế
quá trình tr suy nghĩ, là nhu c u mô t r t hi n th c v b n thân và cũng là n i đ tr trút ơ
h t tình c m. Khi y, tranh c a tr tr nên s ng đ ng, có đ u t . H u h t nh ng b c tranhế ư ế
c a tr đ u đ c kh i ngu n c m h ng sáng tác t nh ng v t th r t kỳ qu c đ i v i nh ng ượ ơ
ng i khác. Tr tìm th y đ c ni m vui riêng trong m i tác ph m mang tính sáng t o c aườ ượ
mình. Và đây cũng là s n ph m c a bán c u não ph i c a tr .
Tr d i 6 tu i th ng s ng trong th gi i c a trí t ng t ng, nh ng tr l i quan sát cu c ướ ườ ế ưở ượ ư
s ng xung quanh m t cách th c t h n và hi n th c h n. Lúc này, nh ng b c tranh c a ế ơ ơ
làm ng i l n ng c nhiên vì chi u sâu c a đ tài và hình th c c a nó. ườ
Cân đ i bán c u não trái và ph i:
Theo k t qu nghiên c u, bán c u não trái ch u trách nhi m chia nhóm, phân tích và s p x pế ế
m i th theo m t chu i liên t c, th t . Ng c l i, bán c u não ph i thì l i k t h p các ho t ượ ế
đ ng c a các b ph n trong c th và đi u khi n th giác. Bán c u não ph i đóng vai trò r t ơ
quan tr ng trong vi c phát tri n kh năng ngh thu t c a tr . Ch ng trình giáo d c cho tr ươ
em t 7 tu i tr lên r t chú tr ng đ n vi c khuy n khích các ho t đ ng c a não trái ví d ế ế
nh toán, phân tích c u trúc câu. ư
Tr con đ tu i t 9 đ n 12 có óc th c t h n, và đi u đó đ c th hi n trong nh ng b c ế ế ơ ượ
tranh c a tr . S di n đ t m t cách phóng khoáng và t do s d n d n tr ng thành h n, ưở ơ
mang s c thái logic và phân tích sâu h n. S sáng t o đ c đáo th hi n rõ nét trong các tác ơ
ph m c a tr .
tu i này, tr đã b t đ u băn khoăn v giá tr s sáng t o c a mình, ni m đam mê dành
cho ngh thu t c a chúng b gi m xu ng tr m tr ng. Tình hình tr nên t i t h n khi tr ơ
b c vào h c c p 2, đó tr b nh i nhét bao nhiêu là th vào đ u và bán c u não bên tráiướ
c a tr ph i ho t đ ng liên t c đ ti p nh n và x lý hàng t n thông tin. Do não trái ho t ế
đ ng quá nhi u nên l n át luôn kh năng x lý các ho t đ ng c a não ph i.
Ð u t th i gian h c: ư
Nh ng nhà chuyên môn khuyên các b c cha m : hãy khuy n khích s phát tri n ho t đ ng ế
c a bán c u não ph i cho tr . "Ngoài các gi h c trong l p h i h a, ch u khó t ch c cho tr
đi tham quan các phòng tr ng bày các tác ph m ngh thu t. Giúp tr nh n ra đ c v đ pư ượ
thiên nhiên, hãy đ tr đ c s ng và l n lên trong môi tr ng mà đó tr đ c t do sáng ượ ườ ượ
t o và v tranh."
Các l p h i h a không ph i ch là n i phát hi n, phát tri n và duy trì các dòng ch y c a s ơ
sáng t o mà còn là n i b n tr có th h c đ c cách quan sát m t cách phóng khoáng cũng ơ ượ
nh t m . ư
Trong các l p h c v , tr có th h c c ngh thu t và giá tr c a cu c s ng. "Sau khi v
xong m t b c tranh, tr th ng t ng m nhìn và k t lu n v t th trong tranh có th là quá ườ ế
l n ho c quá nh . Tr s l p t c ch nh s a l i sao cho ph i c nh c a tranh h p lý h n. Khi ơ
ch nh s a l i có nghĩa là tr đã h c đ c cách quan sát m i v t khái quát ngay l n đ u và ượ
sau đó tr s ph i c nh l i. Nói cách khác, tr h c đ c cách quan sát nh ng b c tranh c ượ
l n r i m i lên k ho ch phác th o b n v c a mình. Ðó là ngh thu t c a cu c s ng không ế
nh ng đ c gi ng d y và áp d ng trong l p h c v mà còn đ c tr mang vào c ho t ượ ượ
đ ng trong cu c s ng th ng ngày. ườ
H c h i h a đòi h i ph i có kh năng th vai và mô ph ng công vi c c a ng i khác. ế ườ
"Nh ng đ ng hi u l m, chúng tôi không d y tr ăn c p tác ph m c a ng i khác mà chư ườ
quan sát làm cách nào ng i ta l i có th n y sinh ra và th hi n ý t ng c a h trong cácườ ưở
b c tranh c a mình. B n tr có th h c đ c cách nhìn m iv t t quan đi m c a ng i ượ ườ
khác, t góc nhìn khác. T đó tr th nh n ra và ti p thu u đi m c a h . Vai trò ch y u ế ư ế
c a ng i d y v là h ng d n cho m i ng i t khám phá phong cách riêng và đ c đáo ườ ướ ườ
c a riêng mình.
Khuy n khích h a sĩ nh tu iế :
Cung c p cho bé th t nhi u gi y v , bút chì màu, bút chì v và thu c màu.
Quan tâm đ n nh ng tác ph m c a tr . ế
Ch p nh n cách ph i c nh c a tr .
Cung c p đ đ ng nh ng b c tranh c a bé nh c p gi y, khung v đ bé đ ng ư
nh ng b c tranh yêu thích c a nó.
Nh ng nét v đ u tiên
Nh ng ch vi t ngu ch ngo c, nh ng nét v b ng tay là nh ng b c h t s c c n thi t trong ế ướ ế ế
quá trình hình thành ch vi t tay chu n và kh năng suy lu n c a tr . ế
Dù ch a vào l p m t nh ng con b n l i r t say mê l p h c v c a mình, tuy nhiên b n l iư ư
nghĩ: "Th ng bé đang theo h c toán, l p t p vi t đ chu n b vào l p m t, r i l i h c đàn, ế
h c b i, r i h c c ti ng Anh. Có nên cho con ti p t c h c l p v này không nh ?" ơ ế ế
R t nên đ y, vì ch khi đ n l p h c v này con b n m i có th i gian vi t ngu ch ngo c, v ế ế
và tô màu m t cách t do mà không ch u s ki m soát c a ai c . Sau nhi u nghiên c u
ng i ta nh n th y r ng t ng b c ti n b c a tr trong khi h c v có s trùng kh p v iườ ướ ế
t ng giai đo n phát tri n v tâm sinh lý c a chúng.
Tr ch p ch ng bi t đi s v theo b n năng: ế
Khi đi ngang qua nh ng ch mà th ng bé đã v b y v b lên đó, b n hãy d ng l i và quan
sát đi: không b y b chút nào đâu. Bé b thôi thúc ph i đ l i d u v t hay bút tích nh nh ng ế ư
đ ng g n sóng và d u ch m trên bàn gh ho c trên t ng. Nh ng đ ng c c a bé ch aườ ế ư ư ơ ư
đ m nh nên bé ch v khi có nhu c u gi i phóng b t năng l ng. ượ
Lên 3 tu i, bé v có ch ý h n v i nh ng đ ng th ng và vòng tròn đ c v đi v l i nhi u ơ ườ ượ
l n. N u bé ti p t c luy n t p và phát huy đ c kh năng t p trung thì s k t h p gi a th ế ế ượ ế
giác và đ ng l c c a bé s làm cho đi u đó khá h n. giai đo n này, bé v n ch a nh n ơ ư
th c đ c s sáng t o trong ngh thu t. Hình v c a bé trông có v nh lung tung, b a bãi ượ ư
và không ra hình thù gì, nh ng l i là s b t đ u c a ý thích mu n đ c v . ư ượ
Tu i s p đi h c: v theo suy nghĩ, ý t ng c a mình: ưở
T 3 tu i cho đ n 5 tu i, c các ngón tay và c tay m nh h n tr c. Ngoài ra, tay và m t ế ơ ơ ướ
cũng ph i h p nh p nhàng h n tr c. Các y u t này hình thành nên giai đo n k ti p có liên ơ ướ ế ế ế
quan đ n v n đ v quan sát v t th . Ðây là b c ngo c quan tr ng trong quá trình phátế ướ
tri n trí não c a tr con - kh năng v theo ý t ng c a mình. ưở
V tr thành m t ph ng ti n đ tr giao ti p, và có th ngôn ng riêng c a nó. Tr b t đ u ươ ế
quan tâm đ n các ki u dáng, cách trang trí và thi t k . D n d n nh ng b c tranh c a trế ế ế
chuy n t nh ng hình nh tr u t ng thành nh ng hình t ng có h n. Nh ng gì bé đã đã ượ ượ
tr i qua và nhìn th y b ng k t h p l i v i nhau và đ c th hi n m t cách t ng tr ng (dù ế ượ ượ ư
v n ch là nh ng đ ng th ng và nh ng d u ch m). Tr đã có th truy n đ t v i b n nh ng ườ
gì tr mu n nói b ng hình nh. Khi đang v , tr r t hay nói đ có th kh a l p s non n t
trong khía c nh h i h a và cũng có th là tr đang c g ng liên h , g n k t suy nghĩ và c m ế
xúc c a bé v i môi tr ng bên ngoài. ườ
Tu i đ n tr ng: chúng ta th c s ng c nhiên b i óc quan sát c a tr ế ườ :
T 5 đ n 8 tu i, v đã tr thành nh ng tác ph m c a trí tu . Nh ng b c tranh c a tr ghi l i ế
quá trình tr suy nghĩ, là nhu c u mô t r t hi n th c v b n thân và cũng là n i đ tr trút ơ
h t tình c m. Khi y, tranh c a tr tr nên s ng đ ng, có đ u t . H u h t nh ng b c tranhế ư ế
c a tr đ u đ c kh i ngu n c m h ng sáng tác t nh ng v t th r t kỳ qu c đ i v i nh ng ượ ơ
ng i khác. Tr tìm th y đ c ni m vui riêng trong m i tác ph m mang tính sáng t o c aườ ượ
mình. Và đây cũng là s n ph m c a bán c u não ph i c a tr .
Tr d i 6 tu i th ng s ng trong th gi i c a trí t ng t ng, nh ng tr l i quan sát cu c ướ ườ ế ưở ượ ư
s ng xung quanh m t cách th c t h n và hi n th c h n. Lúc này, nh ng b c tranh c a ế ơ ơ
làm ng i l n ng c nhiên vì chi u sâu c a đ tài và hình th c c a nó. ườ
Cân đ i bán c u não trái và ph i:
Theo k t qu nghiên c u, bán c u não trái ch u trách nhi m chia nhóm, phân tích và s p x pế ế
m i th theo m t chu i liên t c, th t . Ng c l i, bán c u não ph i thì l i k t h p các ho t ượ ế
đ ng c a các b ph n trong c th và đi u khi n th giác. Bán c u não ph i đóng vai trò r t ơ
quan tr ng trong vi c phát tri n kh năng ngh thu t c a tr . Ch ng trình giáo d c cho tr ươ
em t 7 tu i tr lên r t chú tr ng đ n vi c khuy n khích các ho t đ ng c a não trái ví d ế ế
nh toán, phân tích c u trúc câu. ư
Tr con đ tu i t 9 đ n 12 có óc th c t h n, và đi u đó đ c th hi n trong nh ng b c ế ế ơ ượ
tranh c a tr . S di n đ t m t cách phóng khoáng và t do s d n d n tr ng thành h n, ưở ơ
mang s c thái logic và phân tích sâu h n. S sáng t o đ c đáo th hi n rõ nét trong các tác ơ
ph m c a tr .
tu i này, tr đã b t đ u băn khoăn v giá tr s sáng t o c a mình, ni m đam mê dành
cho ngh thu t c a chúng b gi m xu ng tr m tr ng. Tình hình tr nên t i t h n khi tr ơ
b c vào h c c p 2, đó tr b nh i nhét bao nhiêu là th vào đ u và bán c u não bên tráiướ
c a tr ph i ho t đ ng liên t c đ ti p nh n và x lý hàng t n thông tin. Do não trái ho t ế
đ ng quá nhi u nên l n át luôn kh năng x lý các ho t đ ng c a não ph i.
Ð u t th i gian h c: ư
Nh ng nhà chuyên môn khuyên các b c cha m : hãy khuy n khích s phát tri n ho t đ ng ế
c a bán c u não ph i cho tr . "Ngoài các gi h c trong l p h i h a, ch u khó t ch c cho tr
đi tham quan các phòng tr ng bày các tác ph m ngh thu t. Giúp tr nh n ra đ c v đ pư ượ
thiên nhiên, hãy đ tr đ c s ng và l n lên trong môi tr ng mà đó tr đ c t do sáng ượ ườ ượ
t o và v tranh."
Các l p h i h a không ph i ch là n i phát hi n, phát tri n và duy trì các dòng ch y c a s ơ
sáng t o mà còn là n i b n tr có th h c đ c cách quan sát m t cách phóng khoáng cũng ơ ượ
nh t m . ư
Trong các l p h c v , tr có th h c c ngh thu t và giá tr c a cu c s ng. "Sau khi v
xong m t b c tranh, tr th ng t ng m nhìn và k t lu n v t th trong tranh có th là quá ườ ế
l n ho c quá nh . Tr s l p t c ch nh s a l i sao cho ph i c nh c a tranh h p lý h n. Khi ơ
ch nh s a l i có nghĩa là tr đã h c đ c cách quan sát m i v t khái quát ngay l n đ u và ượ
sau đó tr s ph i c nh l i. Nói cách khác, tr h c đ c cách quan sát nh ng b c tranh c ượ
l n r i m i lên k ho ch phác th o b n v c a mình. Ðó là ngh thu t c a cu c s ng không ế
nh ng đ c gi ng d y và áp d ng trong l p h c v mà còn đ c tr mang vào c ho t ượ ượ
đ ng trong cu c s ng th ng ngày. ườ
H c h i h a đòi h i ph i có kh năng th vai và mô ph ng công vi c c a ng i khác. ế ườ
"Nh ng đ ng hi u l m, chúng tôi không d y tr ăn c p tác ph m c a ng i khác mà chư ườ
quan sát làm cách nào ng i ta l i có th n y sinh ra và th hi n ý t ng c a h trong cácườ ưở
b c tranh c a mình. B n tr có th h c đ c cách nhìn m iv t t quan đi m c a ng i ượ ườ
khác, t góc nhìn khác. T đó tr th nh n ra và ti p thu u đi m c a h . Vai trò ch y u ế ư ế
c a ng i d y v là h ng d n cho m i ng i t khám phá phong cách riêng và đ c đáo ườ ướ ườ
c a riêng mình.
Khuy n khích h a sĩ nh tu iế :
Cung c p cho bé th t nhi u gi y v , bút chì màu, bút chì v và thu c màu.
Quan tâm đ n nh ng tác ph m c a tr . ế
Ch p nh n cách ph i c nh c a tr .
Cung c p đ đ ng nh ng b c tranh c a bé nh c p gi y, khung v đ bé đ ng ư
nh ng b c tranh yêu thích c a nó.