ủ ề Đ  bài: Phân tích tình yêu trong Chí Phèo c a Nam Cao

Bài làm

ệ ượ ộ ệ ứ ạ ủ ộ ố ườ ề Tình yêu là m t hi n t ặ ng đ c bi t và khá ph c t p c a cu c s ng con ng i, là đ  tài

ề ơ ạ ủ ạ ậ ấ ẫ ọ ổ ậ n i b t, h p d n, không h  v i c n c a  văn h c  nhân lo i.  Chính vì v y trong văn

ươ ự ủ ề ớ ứ ch ụ ng, tình yêu là đ  tài liên t c thu hút s  chú ý c a gi i sáng tác, nghiên c u, phê bình.

ộ ủ ừ ặ ủ ể ẩ ỳ ỹ ờ ỳ   Khuôn m t c a tình yêu tu  vào quan đi m th m m , văn hoá, xã h i c a t ng th i k ,

ả ồ ạ ữ ạ ủ ừ c a t ng tác gi mà có nh ng d ng t n t i khác nhau.

ẫ ượ ư ủ ẩ ắ ộ Tác ph m Chí Phèo c a Nam Cao x a và nay v n đ ể   ệ c xem là m t truy n ng n tiêu bi u,

ấ ắ ủ ọ ướ ự ệ ẩ xu t s c c a văn h c sáng tác theo khuynh h ng hi n th c phê phán. Tác ph m đ ượ   c

ở ạ ố ứ ủ ấ ộ chú ý khai thác các khía c nh t ố   ự  cáo xã h i phi nhân tính, s  áp b c c a giai c p th ng

ị ố ườ ị ơ ừ ộ ậ tr , s  ph n con ng ề i b  tha hoá... nhi u h n là nhìn t ộ ộ    góc đ  tình yêu. Toàn b  n i

ế ấ ề ậ ẩ ắ ớ ộ ộ ờ ủ dung, k t c u tác ph m g n li n v i cu c đ i c a nhân v t chính là Chí Phèo, có m t chi

ế ư ữ ữ ế ố ổ ớ ướ ti t đáng l u ý là: Các bi n c  làm nên nh ng đ i thay to l n, nh ng b ặ c ngo t trong

ế ấ ẩ ộ ờ ữ ư cu c đ i Chí Phèo cũng nh  trong k t c u tác ph m l ạ ế ừ i đ n t hình bóng nh ng ng ườ   i

ẩ ố ố ữ ươ đàn bà. Tuy nhiên có bóng dáng đ y Chí Phèo vào ch n tăm t i nh ng cũng có g ặ   ng m t

ư ấ ạ ư ủ ơ ế tuy x u xí nh ng l i đ a Chí Phèo ra n i ánh sáng c a cõi minh tri t.

ể ộ ộ ờ ướ ệ ễ ưỡ ớ Cu c đ i Chí Phèo đ t nhiên chuy n h ế ng do vi c ti p xúc mi n c ng v i bà Ba Bá

ế ộ ườ ể ừ ộ ề ố Ki n, m t ng i "đàn bà ph p pháp, má hây hây", đ  t ấ    m t anh nông dân hi n lành ch t

ấ ế ư ứ ấ ả ộ ộ ở phác tr  thành m t tên tù, m t tên l u manh m t h t nhân tính, m t luôn c  ý th c v ề

ứ ẫ ườ ị ở ạ ỡ ớ ầ ộ ệ ế mình l n ý th c làm ng ặ i. Tuy nhiên, l n g p g  v i Th  N  l i mang đ n m t h  qu ả

ượ ả ộ ấ ả ị ở ứ ỡ ớ ặ ả ộ ộ ng c, nó làm đ o l n t ế   t c . Chính cu c g p g  v i Th  N  ch  không ph i m t bi n

ế ị ậ ổ ộ ộ ộ ờ ố ố c  xã h i nào đã làm thay đ i toàn b  cu c đ i Chí Phèo và quy t đ nh s  ph n c a c ủ ả

ẫ ả ưở ơ ữ ừ ấ ế Chí Phèo l n Bá Ki n. Chút tình c m t ị ở ấ   ng ch ng r t vu v  gi a Chí Phèo và Th  N   y

ệ ữ ế ố ộ ộ ắ ế đã tác đ ng, chi ph i m t cách sâu s c đ n quan h  gi a Chí Phèo và Bá Ki n.

ể ấ ừ ự ậ ả ẫ T  đó có th  th y không ph i ng u nhiên mà Nam Cao đã xây d ng nhân v t Chí Phèo

ổ ố ặ ừ ừ ử ắ ắ ầ ừ b t đ u t bu i t ổ ố ướ i tr ị ở c khi g p Th  N , cái bu i t ể ồ   i mà h n "v a đi v a ch i", đ  r i

ộ ờ ơ ễ ữ ệ ế ạ ớ ố ừ t đó m i quan h  dây m  r  má v i Bá Ki n, nh ng khúc, đo n trong cu c đ i Chí Phèo

ư ộ ậ ố ượ ữ ệ ế ấ nh  m t cu n phim quay ch m đ ấ ả c tái hi n. T t c  nh ng chi ti t này có tính ch t nh ư

ộ ườ ộ ờ ề ẫ ư ữ ạ ế ề ể ấ m t đ ề ng truy n, m t l i đ  d n hay nh  nh ng ho  ti t có tính ch t phông n n đ  làm

ộ ườ ế ộ ờ ậ ủ ổ ậ n i b t tác đ ng c a tình yêu, tình ng ị ở i đ n cu c đ i Chí qua nhân v t Th  N .

ử ụ ế ố ữ ư ủ ữ ặ ộ M t trong nh ng đ c tr ng phong cách c a Nam Cao là s  d ng nh ng y u t trái khoáy,

ượ ể ả ệ ự ẩ ườ ứ ề ộ ng c nhau đ  mô t ủ  hi n th c. Tên c a tác ph m cũng th ng hàm ch a m t đi u trái

ự ồ ạ ư ả ậ ủ ế khoáy nh  Lang r n, Chí Phèo, Tình già... B n thân s  t n t ậ   i nh ch nhác c a nhân v t

ớ ẻ ề ộ ự ậ ẩ ỉ ượ ớ Lang r n cùng v i  v   b   ngoài  b n th u  là  m t s  trái  ng ẫ c,  mâu  thu n  v i ngh ề

ấ ả ị ế ữ ệ ậ ộ ố ị ượ nghi p, v  th  xã h i mà nhân v t mang vác. T t c  nh ng đ i ngh ch đó đ c thâu tóm

ậ ộ ượ ự ươ ắ ả trong m t cái tên: Lang r n, và đ ơ c kh c sâu h n trong s  t ữ ẻ   ng ph n gi a v  bên ngoài

ớ ờ ố ử ế ẹ ệ ấ ồ nh ch nhác, th p kém v i đ i s ng tâm h n cao đ p. Hay trong truy n N a đêm, ng ườ   i

ư ạ ặ ặ ủ ứ ư ộ cha có tên là Thiên Lôi nh ng l ệ   i đ t tên con là Đ c ­ nh  hai m t c a m t quá trình bi n

ứ ả ch ng nhân qu ...v.v.

ừ ế ể ể ạ ệ ữ T  nh ng chi ti t đó có th  hi u t i sao Nam Cao l ạ ạ i l hoá câu chuy n tình Chí Phèo ­

ơ ộ ự ự ư ậ ị ở ư ủ ệ ạ Th  N  nh  v y. Không lãng m n th  m ng nh  các câu chuy n tình c a T  L c Văn

ổ ố ặ ị ở ắ ầ ỡ ữ ừ ằ ả Đoàn, bu i t i g p g  gi a Chí Phèo và Th  N  b t đ u b ng hình  nh Chí Phèo "v a đi

ộ ờ ắ ử ứ ử ữ ẻ ơ ư   ừ v a ch i... ch i cái đ a đã đ  ra Chí Phèo", cu c đ i h n chìm trong nh ng c n say. Ch a

ờ ắ ỉ ớ ằ ể ắ ở ờ ỉ ồ ạ ứ ắ bao gi h n t nh táo đ  "nh  r ng h n có đ i". T c trong h n ch  t n t ả   i không ph i ý

ứ ộ ố ố ứ ặ ả th c mà là m t kh i u u mê mê, t ả ự ệ ữ   i tăm đ c quánh, vô c m, vô th c. Ngay c  s  hi n h u

ứ ả ắ ậ ượ ạ ồ ườ ắ ỉ ặ ủ c a b n thân, h n cũng không nh n th c đ c, h n ch  kinh ng c r i c ẽ   i ng t ngh o,

ườ ượ ướ ạ ộ ườ ễ c i rũ r ệ i khi phát hi n ra mình d i d ng m t cái bóng trên đ ạ   ng trăng nh  nh i,

ả ướ ụ ề ộ ạ ế ự ẩ ồ ạ ấ ủ méo mó. Chính hình  nh này h ng đ n s   n d  v  m t d ng t n t i b t toàn c a con

ườ ườ ượ ố ự ữ ỉ ng ộ i trong xã h i cũ. Con ng i không đ c s ng th c là chính mình mà ch  là nh ng cái

ư ượ ủ ủ ấ bóng, nh ng cũng không đ ố   c là cái bóng c a chính mình mà là bóng c a giai c p th ng

ậ ệ ạ ộ ị ườ ạ tr  nên thành "cái v t x ch x c, m t cái gì đen và méo mó trên đ ớ   ễ ng trăng nh  nh i". V i

ệ ữ ề ự ứ ủ ế ớ ớ ị ở   cái bóng đó, v i ý th c hi n h u v  s  méo mó c a chính mình, Chí Phèo đ n v i Th  N .

ỡ ấ ế ả ừ ệ ặ ờ ố ủ ấ ộ ỗ ộ Đó là cu c g p g  t t y u là h  qu  t hai cu c đ i tr ng r ng và b t toàn c a hai con

ng i.ườ

ị ở ướ ự ể ặ ố ộ ườ Th  N  tr ỉ c khi g p Chí Phèo v n ch  là m t th c th  không có đ ặ   ng nét cá tính gì đ c

ệ ạ ạ ữ ườ ự bi t mà còn khùng khùng d i d i, còn dung nhan là nh ng đ ng nét t ộ    nhiên, thô m c

ứ ị ợ ủ ừ ừ ặ ắ ắ ộ ừ ỏ   ế đ n m c d  h m: Trên m t khuôn m t ng n ng n, có cái mũi "v a ng n, v a to, v a đ ,

ư ỏ ộ ố ơ   ừ ầ v a s n sùi nh  v  cam sành" và m t đôi môi "cũng c  to cho không thua cái mũi" h n

ị ở ượ ủ ắ ộ ị ữ ạ n a, l i dày và có "màu th t trâu xám ngoách". Toàn b  "nhan s c" c a Th  N  đ c Nam

ạ ỷ ờ ừ ế ấ ậ ộ ộ ờ Cao tóm l i trong m t nh n xét là "x u đ n ma chê qu  h n". T  hai cu c đ i, hai thân

ế ế ệ ậ ộ ố ủ ị ở ph n khi m khuy t, hai trí tu  mông mu i tăm t i c a Chí Phèo ­ Th  N , Nam Cao đã đ ể

ọ ế ợ ạ ư ộ ự ể ạ ế ả ộ ườ ớ cho h  k t h p l i nh  m t s  liên k t hoàn h o đ  t o ra m t con ng ấ   ố i m i th ng nh t

ở ở ạ ủ ự ừ ệ ộ ế ặ trong s  b ng n  tr  l i c a m t trí tu  minh tri ị ở t. Đó là Chí Phèo sau khi g p Th  N .

ớ ự ề ớ ưở ố ượ ớ ự ộ V i Nam Cao, tình yêu không đi li n v i s  lý t ng hoá đ i t ng, v i s  hâm m  sùng

ườ ắ ầ ắ ủ ả ầ ỉ bái ng i yêu mà b t đ u ch  thu n túy là b n năng. Ánh trăng trong m t c a Chí Phèo

ể ứ ờ ợ ị ở ư ướ ướ ụ ặ ầ ắ đêm g p Th  N  mang đ y màu s c nh c th , c  "xanh r i r i nh  là t n c". Cây dâu

ữ ề ầ ặ ờ ố ườ ắ ằ tây g n b  sông thì "thân m m o t", nh ng tàu chu i trong v ử   n nhà h n thì "n m ng a,

ưỡ ả ỉ ạ ứ ẫ ạ n cong cong lên" th nh tho ng l ư i "gi y lên đành đ ch nh  là h ng tình". Cái bóng ­

ề ự ệ ữ ủ ả ượ ệ ấ ấ d u  n v  s  hi n h u méo mó c a b n thân Chí Phèo cũng đ c phát hi n trong lúc này.

ị ở ủ ế ầ ầ ả ạ ộ ỉ ư   Hành đ ng chi m đo t Th  N  c a Chí Phèo lúc đ u ch  thu n túy là b n năng nh ng

ủ ả ệ ậ ấ ộ ở ỳ chính trong cõi âm u c a b n năng  y m t ánh lóe di u k  đã bùng d y hé m  cho ta nhìn

ể ố ẹ ủ ấ ườ ả th y b n th  t t đ p c a con ng i.

ờ ạ ữ ủ ở ừ ỗ Nam Cao đã v ượ ướ t tr c nh ng nhà văn c a th i đ i ông ch  không d ng l ạ ở i ữ    nh ng

ưở ư ủ ệ ầ ạ ầ tình yêu lý t ng thu n tuý tinh th n nh  c a Loan và Dũng trong Đo n Tuy t (Khái

ướ ư ư ọ ồ ơ ọ H ng), Lan và Ng c trong H n b m m  tiên (Khái H ng), Thanh và Ng c trong Dòng

ự ấ ầ ấ ợ ỷ ợ sông Thanh Thu  (Nh t Linh), mà ông đã h p nh t tình yêu trong s  hoà h p tinh th n và

ữ ể ế ứ ể ứ ẳ ị th  xác. Đó là nh ng chi ti ầ   t làm căn c  đ  kh ng đ nh đây là tình yêu ch  không thu n

ế ụ ả ả ụ tuý là b n năng khi Nam Cao ti p t c miêu t ử    thêm lúc Chí Phèo đau b ng và ói m a,

ượ ị ở ề ề ầ ả ậ ộ ố đ ố   c Th  N  dìu v  l u... Hành đ ng ban đ u là b n năng đã làm s ng d y tình yêu, s ng

ầ ưở ế ườ ủ ả ẫ ậ d y ph n nhân tính t ng không có hay đã ch t trong con ng i c a c  Chí Phèo l n Th ị

ở Ở ự ắ ủ ự ụ ế ờ N . ầ  đây có s  tái sinh, ph c sinh c a tinh th n nh  tình yêu và s  g n k t hai thân xác.

ứ ề ị ở ả Nó đã c i hóa, tái sinh Chí Phèo, tình yêu cho Chí Phèo và Th  N  ý th c v  chính mình.

ướ ề ạ ọ ố ộ ỉ Tr c đây, h  ch  là hai kh i mông mu i, Chí Phèo thì hung b o và tri n miên trong vô

ứ ậ ứ ữ ủ ẫ ậ ơ th c và nh ng c n say vô t n: "Ăn trong lúc say, ng  trong lúc say, th c d y v n còn say,

ầ ạ ặ ố ượ ể ồ ử ớ ọ ạ ậ đ p đ u r ch m t ch i b i d a n t trong lúc say, u ng r ữ   u trong lúc say đ  r i say n a,

ị ở ư ả ấ ậ ậ ớ say vô t n". V y nh ng trong tình c m v i Th  N , Chí Phèo đã tìm th y chính mình,

ự ố ơ ườ ứ ế ữ khám phá ra chính mình, h n th  n a khám phá ra s  s ng. Con ng i ý th c, con ng ườ   i

ủ ậ ố ả c m xúc c a Chí Phèo s ng d y.

ắ ỉ ẳ ượ ầ ầ ủ ứ ố ỉ L n đ u tiên h n t nh h n r ạ u, đó là cái t nh c a ý th c. T i sao Chí Phèo "càng u ng l ạ   i

ủ ắ ộ ố ị ở ể ở ổ ỉ ủ   càng t nh ra?". B i vì tình yêu c a h n và Th  N  đã làm thay đ i tâm đi m cu c s ng c a

ủ ứ ữ ướ ề ớ ể ắ h n. Tâm đi m đó đã tr ượ ừ t t cõi u minh c a vô th c nh ng ngày tr c đây v  v i cõi

ự ạ ự ạ ắ ậ ộ ộ ố ồ ạ th c t ừ i, b t Chí Phèo th a nh n m t th c t i cu c s ng đang t n t i dù có hay không có

ộ ố ủ ể ị ị ừ ữ ả ơ ắ h n. Nó đ nh v  tâm đi m cu c s ng c a Chí Phèo t ộ    nh ng c n say nghiêng ng  vào m t

ộ ố ườ ắ ỉ ắ ấ ả ậ cu c s ng bình th ng. Chính vì v y mà h n t nh, h n đã nhìn th y chính b n thân mình.

ế ầ ơ ồ ị ở ẩ ấ ồ ồ ơ ầ   ồ Th y "bâng khuâng" r i "lòng m  h  bu n"r i "nghĩ v n v "... Th  N  cũng th , l n đ u

ị ắ ủ ể ằ ả ọ ợ ưở ồ tiên Th  l ng nghe c m xúc c a tâm h n mình đ  "tr n tr c" "nghĩ ng i" "t ng t ượ   ng

ơ bâng qu " .v.v..

ớ ạ ủ ư ộ ờ ượ ở ộ ỏ ữ Nh ng gi i h n c a cu c đ i Chí Phèo nh  đã đ ớ   c phá b , nó m  r ng, liên thông v i

ộ ờ ở ố ề ớ ộ cu c đ i bên ngoài. Chính tình yêu đã m  thông l ắ   ờ ủ i v  v i cu c đ i c a Chí Phèo, h n

ậ ượ ộ ố ế ẻ ả c m nh n đ ế   c cu c s ng xung quanh: "Ti ng chim hót ngoài kia vui v  quá, có ti ng

ườ ữ ủ ườ ữ ề ợ ổ c i nói c a nh ng ng ế   i đi ch . Anh thuy n chài gõ mái chèo đu i cá. Nh ng ti ng

ộ ấ ư ắ ấ ả ớ ồ quen thu c  y hôm nào ch  có. Nh ng hôm nay h n m i nghe th y... Chao ôi là bu n !".

ướ ộ ờ ắ ướ ả Tình yêu cũng gia tăng thêm kích th c cho cu c đ i h n. Tr c đây Chí Phèo vô c m, vô

ứ ề ệ ạ ư ứ ắ ả ả tâm, không có ý th c v  chính b n thân mình nh ng nay h n có c  quá kh , hi n t i và

ỷ ệ ứ ớ ữ ươ ầ ấ ươ ừ ươ t ng lai. Đó là quá kh  v i nh ng k  ni m yêu th ng đ m  m, là mùi h ng t bát

ầ ủ ỷ ệ ữ ữ ư ệ ề ắ   ị ở cháo hành và nh ng săn sóc ân c n c a Th  N , nh ng k  ni m xa x a cũng hi n v . H n

ơ ớ ợ ệ ả ễ ả ướ ắ ộ ớ ồ ố ừ t ng m  t i m t vi n c nh bình yên v i ch ng cày thuê cu c m n, v  d t v i... h n còn

ộ ố ợ ớ ọ ườ ố ợ s  già, s  cô đ c và mu n làm hòa v i m i ng i, mu n làm ng ườ ươ i l ệ ng thi n. S ự

ả ấ ế ể ệ ị ạ ắ ắ ọ chuy n v  này là h  qu  t t y u do tình yêu đem l ả   ộ i, nó kh c h a m t cách sâu s c b n

ị ở ướ ộ ủ ể ấ ẫ ượ th  b t toàn và cô đ c c a Chí Phèo l n Th  N  tr c khi yêu và đ c yêu. Chính tình yêu

ộ ờ ờ ố ế ế ắ ồ ộ ộ   đã bù đ p khi m khuy t trong tâm h n, tái sinh m t cu c đ i và làm giàu có đ i s ng n i

ủ ề ấ ậ tâm c a nhân v t này r t nhi u.

ượ ờ ị ứ ỉ Chính vì th c t nh, vì đã đ c khai hóa và giàu có nh  tình yêu nên khi b  Th  N  t ị ở ừ ố    ch i

ệ ọ ớ ả ề ấ ổ ứ   "và ngoay ngoáy cái mông đít ra v ", Chí Phèo m i c m th y tuy t v ng và đau kh . S c

ệ ố ủ ộ ố ủ ư ế ể ậ ạ ộ m nh c a tình yêu đã đ a hai nhân v t này đ n m t tâm đi m tuy t đ i c a cu c s ng,

ự ạ ạ ẫ ồ ạ ư ậ ữ ộ ị trong khi th c t i l i không nh  v y, nó v n t n t ế i nh ng đ nh ki n xã h i không d ễ

ườ ườ ọ ườ ủ ơ buông tha cho con ng i nên thiên đ ng tình yêu, khát v ng làm ng i c a Chí r i tõm

ả ố ự ụ ự ệ ệ ệ ầ ỡ ớ ộ ớ ỗ   vào hi n th c tr n tr i và v  toang, bu c Chí Phèo ph i đ i di n v i hi n th c v i n i

ệ ọ ầ ổ ế ế ờ ế ủ ể đau kh , tuy t v ng đ  vùng lên c m dao gi ế t ch t Bá Ki n. L i chì chi t c a bà cô Th ị

ư ộ ở ế ả ự ế ầ ụ ế ủ N  nh  là m t chi ti t "gi i thiêng" tình yêu c a Chí Phèo. Nó th c t , tr n tr i đ n tàn

ả ả ể ế ị ở ữ ẫ ớ nh n. Đó là cái giá mà Chí Phèo và Th  N  ph i tr  đ  đ n v i nhau, nh ng thành trì xung

ễ ấ ự ế ễ ờ ộ quanh tình yêu  y không d  gì phá nên Chí Phèo t ọ ự    k t li u đ i mình là m t cách ch n l a

ố ỏ ự ỏ ệ ằ ợ ạ ướ thích h p nh m ch i b  s  th a hi p, quay l ộ ố i cu c s ng tr c kia.

ự ự ữ ủ ủ ủ ề ạ ẩ Sau nh ng tác ph m v  tình yêu c a T  L c Văn Đoàn c a ch  nghĩa lãng m n thì Chí

ủ ẫ ộ ở ế ề ư Phèo c a Nam Cao là m t khám phá. B i Nam Cao v n vi t v  tình yêu nh ng không

ả ề ả ị ở ơ ố ph i v  b n thân tình yêu Chí Phèo ­ Th  N , mà sâu xa h n, Nam Cao mu n h ướ   ng

ườ ọ ề ề ữ ế ề ề ấ ấ ườ ng i đ c đ n nh ng v n đ  ngoài tình yêu. Đó là v n đ  v  văn hóa, v  con ng i và

ề ả ứ ữ ề ệ ậ ộ ườ ự ự xã h i, v  b n năng và vô th c, nh ng ý ni m v  thân ph n con ng i, s  t do thoát

ủ ị ữ ế ộ ỏ ộ ườ kh i nh ng bu c ràng c a đ nh ki n xã h i, khao khát làm ng ẩ   ậ i. Chính vì v y tác ph m

ấ ủ ủ ệ ườ Chí Phèo c a Nam Cao không mang dáng d p c a truy n tình theo nghĩa thông th ng ta

ể ả ộ ể ườ ẫ v n hi u, cũng không chuy n t i n i dung tình yêu theo cách thông th ộ   ng mà theo m t

ấ ấ ủ ệ ấ ấ ị ị ự   cách r t trái khoáy, r t ngh ch d  mang d u  n riêng c a Nam Cao. Nó làm cho hi n th c

ộ ố ổ ị ườ ộ cu c s ng không còn b  gò ép trong cái khuôn kh  thông th ng, quen thu c trong cái nhìn

ọ ườ ờ ạ ự ạ ộ ấ ệ ả ậ ộ ộ ủ c a m i ng i mà hi n ra m t cách đ t ng t b t ng  t o s  ng c nhiên trong c m nh n