Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Tr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
NGUYÔN THÞ ANH TR¢M
PH¸T TRIÓN NGUåN C¸N Bé QU¶N Lý
TRONG C¸C DOANH NGHIÖP NHá Vµ VõA CñA
NGµNH S¶N XUÊT THøC ¡N CH¡N NU¤I VIÖT NAM
Chuyªn ngµnh: qu¶n trÞ nh©n lùc
M· sè: 62340404
Hµ néi, n¨m 2014
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc:
PGS.TS. trÇn xu©n cÇu
PGS.TS. PHẠM THÚY HƯƠNG
Phản biện 1:
pgs.ts. Ph¹m quý thä
Phản biện 2:
ts. NguyÔn quang huÒ
Phản biện 3:
pgs.ts. nguyÔn tiÖp
Luận án được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án
cấp trường tại Trường Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội
Vào hồi 16 giờ 00 ngày 16 tháng 06 năm 2014.
Có thể tìm hiểu Luận án tại:
Thư viện Quốc gia
Thư viện trường Đại học Kinh tế Quốc dân
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Theo số liệu thống kê của hiệp hội thức ăn chăn nuôi Việt Nam, hiện nay
cả nước có 241 doanh nghiệp (DN) sản xuất thức ăn chăn nuôi rải đều khắp
các tỉnh, thành phố. Khó khăn của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV)
trong nước được đánh giá là yếu hơn, khó cạnh tranh được với các DN lớn
nước ngoài trên ba phương diện: Năng lực quản lý, chính sách hậu mãi và
chiến lược đầu vào. Điều đó phụ thuộc rất nhiều vào năng lực của cán bộ
quản lý (CBQL). Trên thực tế các DN này chủ yếu hoạt động một cách độc
lập, manh mún, tiềm lực kinh tế còn nhiều hạn chế. Nguồn CBQL (bao gồm
cả ba cấp: quản lý cấp cao, cấp trung và cấp cơ sở) của các DNNVV có trình
độ đại học chiếm khoảng 80% nhưng chủ yếu là chuyên ngành kỹ thuật,
chuyên ngành kinh tế còn hạn chế nhất là các kỹ năng quản lý, điều hành còn
yếu kém, không được đào tạo bài bản. Do vậy các DNNVV ngành sản xuất
thức ăn chăn nuôi có thể tồn tại, phát triển bền vững và cạnh tranh được trong
quá trình hội nhập kinh tế là một thách thức vô cùng to lớn.
Thiếu hụt nguồn nhân lực (NNL), đặc biệt nguồn CBQL đang là thách thức
lớn đối với các DNNVV. Vì vậy tác giả chọn đề tài "Phát triển nguồn CBQL
trong các DNNVV của ngành sản xuất thức chăn nuôi Việt Nam” làm luận án
nghiên cứu tiến sĩ của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Hệ thống hóa lý luận về phát triển NNL, phát triển nguồn CBQL trong
các DN; Tìm hiểu nội dung phát triển nguồn CBQL và phân tích những nhân
tố chính ảnh hưởng đến phát triển nguồn CBQL trong các DNNVV của
ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi Việt Nam; Giúp các DNNVV đưa ra các
giải pháp về phát triển nguồn CBQL đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành
sản xuất thức ăn chăn nuôi Việt Nam đến năm 2020.
Nhiệm vụ nghiên cứu sẽ trả lời các câu hỏi nghiên cứu:
- Nguồn cán bộ quản lý trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa sản xuất
thức ăn chăn nuôi Việt nam hiện nay được đánh giá như thế nào về số lượng,
chất lượng và cơ cấu nguồn?
- Hiện nay các doanh nghiệp nhỏ và vừa đã thực hiện những hoạt động
2
nào để phát triển nguồn cán bộ quản lý? Thành công và hạn chế của những
hoạt động đó?
- Những nhân tố nào ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động phát triển
nguồn cán bộ quản lý trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa?
- Định hướng và giải pháp phát triển nguồn cán bộ quản lý trong các
doanh nghiệp nhỏ và vừa sản xuất thức ăn chăn nuôi Việt nam đến năm 2020
là gì?
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Phát triển nguồn CBQL trong DNNVV của
ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi Việt Nam.
- Phạm vi nghiên cứu: Luận án tập trung nghiên cứu các DNNVV của
ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi tại các tỉnh miền Bắc Việt Nam.
- Giới hạn nghiên cứu: Luận án chỉ nghiên cứu các loại hình DN là DN tư
nhân, công ty TNHH, công ty liên danh, công ty cổ phần không có vốn nhà
nước, không nghiên cứu các DN có vốn nhà nước, DN nước ngoài, liên doanh.
Phát triển nguồn CBQL trong DNNVV là phát triển những CBQL hiện có
trong DN, không thu hút, tuyển dụng từ bên ngoài. Đối tượng phát triển nguồn
CBQL là CBQL thực hiện những chức năng quản lý nhất định trong bộ máy
DNNVV của ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi Việt Nam bao gồm CBQL cấp
cao (giám đốc, phó giám đốc, kế toán trưởng), CBQL cấp trung gian (cấp phó
phòng trở lên), CBQL cấp cơ sở (quản đốc, tổ trưởng sản xuất).
Như vậy hoạt động phát triển nguồn cán bộ quản lý trong DNNVV là phát
triển những cán bộ quản lý hiện có trong DN. Hoạt động phát triển sẽ bao gồm
3 nội dung: Kế hoạch hóa nguồn cán bộ quản lý; Đào tạo nguồn cán bộ quản lý;
Phát triển cá nhân và đề bạt cán bộ quản lý; sẽ không có hoạt động thu hút,
tuyển dụng cán bộ quản lý từ bên ngoài.
- Giới hạn về thời gian nghiên cứu: nghiên cứu thực trạng từ năm 2005
– 2012. Thời kỳ lựa chọn để nghiên cứu đưa ra định hướng, mục tiêu và các
giải pháp phát triển nguồn cán bộ quản lý cho các DNNVV của ngành sản
xuất thức ăn chăn nuôi Việt Nam là giai đoạn từ 2014 – 2020.
4. Tổng quan nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực và nguồn cán bộ
quản lý
3
Từ khi thuật ngữ phát triển NNL được sử dụng, có ít nhất hai phương
pháp chính đã được phát triển liên quan đến việc hiện thực hóa phát triển
NNL trong lý thuyết tổ chức:
- Các nhà nghiên cứu Anh theo phương pháp học tập và phát triển mô
hình, trong đó tập trung vào các vấn đề tăng cường đào tạo và phát triển.
- Các nhà nghiên cứu Mỹ đã nhấn mạnh mô hình hiệu suất kết quả, trong
đó tập trung vào phát triển nhân viên để tăng cường và cải thiện hiệu quả công
việc. Hầu hết các phương pháp tiếp cận của Mỹ đều thông qua phát triển lý
thuyết tổ chức và nhấn mạnh về phát triển huấn luyện, tư vấn và lãnh đạo.
Jason Cope, năm 2000 đã tìm hiểu quá trình học tập của các doanh nhân liên
quan đến các quá trình song song của phát triển cá nhân và kinh doanh.
Nghiên cứu này làm nổi bật sự cần thiết phải tư vấn các chương trình hỗ trợ
giúp các doanh nhân tăng hiệu quả của kết quả học tập. Một số nghiên cứu
khác đã đề cập tới cách học của chủ DN (David Rae, năm 2000), đào tạo và
phát triển cho chủ DN (Douglas D. Durand).
Janice Jones, năm 2004 khi nghiên cứu về đào tạo và phát triển và sự
phát triển DN trong các DNNVV ở Úc đã phân tích cho thấy sự khác biệt rất
quan trọng trong đào tạo quản lý và trình độ chuyên môn. Thay đổi phương
pháp đào tạo sao cho phù hợp với sự phát triển DNNVV. David Devins và
Steven Johnson, năm 2003 nghiên cứu hoạt động đào tạo và phát triển trong
DNNVV ở Anh, hỗ trợ phát triển NNL và các giải pháp can thiệp vào hoạt
động đào tạo và phát triển trong các DNNVV.
Trong những năm gần đây đã có một số đề tài nghiên cứu khoa học cấp
Bộ, luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ đã nghiên cứu về doanh nhân Việt nam,
năng lực quản lý, đào tạo và phát triển đội ngũ CBQL trong các tổ chức, DN.
Các nghiên cứu đó chủ yếu đi vào phân tích và đánh giá thực trạng về đào tạo
và phát triển đội ngũ cán bộ lao động quản lý, cán bộ chuyên môn nghiệp vụ
hoặc giảng viên trong các tổ chức, DN hoặc các cơ sở đào tạo. Đây là một
trong những hoạt động rất quan trọng của tổ chức, DN để nâng cao năng lực
đội ngũ CBQL, chuyên môn nghiệp vụ của mình.
Nhìn chung, các nghiên cứu trên đã hệ thống hóa các lý luận về đào
tạo và phát triển NNL nói chung và nguồn CBQL nói riêng. Tuy nhiên, các
nghiên cứu chủ yếu đánh giá thực trạng đào tạo và đưa ra các giải pháp để
nâng cao chất lượng lực lượng lao động quản lý cũng như lao động kỹ thuật
