TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------------- -------------
NGUYỄN THỊ BÍCH THỦY
Phát triển thị trường OTC ở Việt Nam
chuyên ngành: kinh tế tài chính – ngân hàng
Người hướng dẫn khoa học:
Ts. Đặng Anh Tuấn
Hà nội, năm
2014
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu: Thị trường OTC là một bộ phận của
TTCK, có vai trò quan trọng hỗ trợ và thúc đẩy sự phát triển của TTCK tập trung
nói riêng và TTCK nói chung. Hơn 13 năm vận hành, cấu trúc của TTCK Việt
Nam vẫn chưa hoàn thiện. Thị trường OTC ở Việt Nam còn nhiều khiếm khuyết.
Việc phát triển thị trường OTC ở Việt Nam là nhu cầu bức xúc cả về lý luận và
thực tiễn. Do đó, tôi chọn đề tài “Phát triển thị trường chứng khoán OTC ở Việt
Nam” để nghiên cứu.
2. Mục tiêu nghiên cứu: Hệ thống hoá các vấn đề lý luận cơ bản về việc phát
triển thị trường OTC; Phân tích và đánh giá thực trạng phát triển thị trường OTC ở
Việt Nam; Đề xuất các giải pháp và đưa ra các kiến nghị nhằm phát triển thị
trường OTC ở Việt Nam.
3. Đối tượng nghiên cứu: Thị trường OTC.
4. Phạm vi nghiên cứu: (1)
Không gian: Thị trường OTC ở Việt Nam. Sử dụng số
liệu về sàn UPCoM để nghiên cứu. (2) Thời gian: 2011-2013.
5. Phương pháp nghiên cứu. Luận văn sử dụng một số phương pháp sau:
Phương pháp phân tích và tổng hợp; phương pháp so sánh và diễn dịch; phương
pháp thống kê và chuyên gia.
6. Kết cấu của luận văn. Nội dung chính của luận văn gồm có 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề cơ bản về phát triển thị trường OTC; Chương 2: Thực
trạng phát triển thị trường OTC ở Việt Nam; Chương 3: Giải pháp phát triển thị
trường OTC ở Việt Nam.
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ
PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG OTC
1.1 Tổng quan về thị trường OTC
- Khái niệm : Thị trường OTC là thị trường chứng khoán phi tập trung.
Thị trường này không có địa điểm giao dịch cụ thể, đó là một mạng lưới các nhà
tạo lập thị trường mua bán với nhau và với các nhà đầu tư.
- Vị trí: Cùng với TTCK tập trung, thị trường OTC là một bộ phận cấu
thành của TTCK.
- Vai trò: (1) Hỗ trợ và thúc đẩy TTCK tập trung phát triển. (2) Góp phần
thu hẹp thị trường tự do, góp phần đảm bảo sự ổn định và phát triển lành mạnh của
TTCK. (3) Tạo thị trường cho các chứng khoán chưa niêm yết, tăng khả năng tích
tụ, tập trung, phân phối vốn có hiệu quả của TTCK. (4) Tạo môi trường đầu tư linh
hoạt, thuận lợi cho các nhà đầu tư.
1.2 Các vấn đề cơ bản về phát triển thị trường OTC
1.2.1 Quan niệm về phát triển thị trường OTC
Phát triển thị trường OTC là sự tăng trưởng của thị trường gắn liền với việc
gia tăng về số lượng và chất lượng của các yếu tố cấu thành.
1.2.2 Các tiêu chí phản ánh sự phát triển của thị trường OTC
1.2.2.1 Sự gia tăng về số lượng và chất lượng hàng hóa giao dịch
Số lượng các chứng khoán tham gia thị trường tăng sẽ làm tăng cung hàng
hóa cho thị trường. Các DN có chứng khoán tham gia thị trường ở nhiều các
ngành nghề khác nhau thì sẽ làm cho hàng hóa trở nên đa dạng, phong phú hơn.
Làm tăng mức độ cạnh tranh giữa các DN dẫn đến sự gia tăng về vốn điều lệ và ý
thức nâng cao uy tín, chất lượng hoạt động sản xuất kinh doanh.
1.2.2.2 Sự gia tăng về số lượng và chất lượng các nhà tạo lập thị trường
Thể hiện qua sự gia tăng về số lượng và khả năng tài chính các nhà tạo lập
thị trường, tăng cường kiến thức và đạo đức nghề nghiệp của các nhà tạo lập thị
trường. Nhờ đó mà tính thanh khoản của thị trường được nâng cao
1.2.2.3 Sự gia tăng về khối lượng giao dịch
Khối lượng giao dịch lớn thể hiện tính thanh khoản cao, thị trường sôi động
và hấp dẫn các nhà đầu tư và ngược lại.
1.2.2.4 Sự gia tăng về số lượng và chất lượng nhà đầu tư
Sự tham gia ngày càng tăng của các nhà đầu tư thể hiện tính hấp dẫn của thị
trường. Đặc biệt là sự tham gia ngày càng tăng của các nhà đầu tư có tổ chức sẽ
thể hiện được tính chuyên nghiệp và tính thanh khoản tốt của thị trường.
1.2.2.5 Tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật
Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật, phần mềm và hệ thống mạng ngày càng
hiện đại chứng tỏ thị trường càng phát triển.
1.2.2.6 Tăng cường quản lý, giám sát thị trường
Thị trường OTC có hai cấp quản lý, đó là Cấp quản lý Nhà nước và cấp tự
quản. Hoạt động quản lý, giám sát thị trường càng hiệu quả thì chứng tỏ thị trường
càng phát triển.
1.3 Các điều kiện để phát triển thị trường OTC
(1) Ổn định và tăng trưởng kinh tế. (2) Hệ thống pháp luật đầy đủ và đồng bộ.
(3) Năng lực quản lý và năng lực giám sát thị trường. (4) Lượng cung đủ lớn và
phong phú về chủng loại. (5) Công chúng đầu tư. (6) Hệ thống các trung gian tài
chính.
1.4 Kinh nghiệm phát triển thị trường OTC ở thế giới và bài học đối với
Việt Nam
Một số kinh nghiệm về thị trường OTC trên thế giới có thể vận dụng vào
Việt Nam là: (1) Mô hình quản lý thị trường. Nhà nước đứng ra tổ chức, thành
lập và trực tiếp quản lý thị trường thông qua UBCK và cơ quan trực tiếp điều
hành thị trường. (2) Cấu trúc thị trường chứng khoán. Phát triển thị trường
OTC sẽ sẽ tạo ra một thị trường có tính đa dạng, linh hoạt cho các DN chưa
niêm yết, giúp hoàn thiện cấu trúc TTCK. (3) Mô hình tổ chức hệ thống giao
dịch. Một tổ chức có thể điều hành và cung cấp nhiều hình thức giao dịch khác
nhau. Do đó, thị trường OTC ở Việt Nam có thể do SGDCK HN đồng thời
quản lý. (4) Hệ thống giao dịch trái phiếu. Nên xây dựng một hệ thống giao
dịch trái phiếu riêng biệt với cơ chế thương lượng, thỏa thuận. (5) Năng lực của
các công ty chứng khoán. CTCK phải được xem là trung tâm của thị trường với
vai trò nhà tạo lập thị trường. (6) Lưu ký, thanh toán và bù trừ. Việc thanh toán
và chuyển giao chứng khoán có thể là bù trừ song phương, thanh toán theo từng
giao dịch, thanh toán theo thỏa thuận
Chương 2
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN
THỊ TRƯỜNG OTC Ở VIỆT NAM
2.1 Quá trình hình thành và tổ chức hoạt động của thị trường OTC ở
Việt Nam
(1) Trước khi Upcom ra đời. Ngoài TTCK tập trung thì còn có sự tồn tại
của thị trường tự do. Các giao dịch ở đây diễn ra rời rạc, không có sự liên kết,
không có tổ chức và giám sát. (2) Sau khi Upcom ra đời. Thị trường UPCoM là
nơi giao dịch chứng khoán của các công ty đại chúng chưa niêm yết được tổ chức
tại SGDCK HN, dưới sự quản lý giám sát của UBCK NN.
2.2 Thực trạng phát triển thị trường OTC ở Việt Nam
2.2.1 Sự biến động về số lượng và chất lượng hàng hóa giao dịch