Khóa luận tốt nghiệp: Yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại Việt Nam

Ngành ngân hàng đóng vai trò thiết yếu trong hệ thống tài chính, góp phần quan trọng vào sự ổn định và tăng trưởng kinh tế bền vững của một quốc gia. Khả năng sinh lời là yếu tố then chốt để các ngân hàng thương mại duy trì hoạt động hiệu quả, đảm bảo an toàn và đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế. Do đó, việc xác định và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại là một vấn đề cấp thiết nhằm đưa ra các chính sách và giải pháp quản lý phù hợp.

Nghiên cứu này hướng đến các nhà quản lý và ban lãnh đạo ngân hàng thương mại tại Việt Nam, các nhà hoạch định chính sách tại Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan chức năng liên quan, cũng như các nhà nghiên cứu, sinh viên và nhà đầu tư quan tâm đến hiệu quả hoạt động và khả năng sinh lời của ngành ngân hàng.

Nghiên cứu này tập trung phân tích tác động của các yếu tố vi mô (nội tại ngân hàng) và vĩ mô (kinh tế) đến khả năng sinh lời của 20 ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam trong giai đoạn 2013-2022, sử dụng dữ liệu từ báo cáo tài chính công bố và thông tin kinh tế vĩ mô từ Ngân hàng Thế giới. Các biến phụ thuộc đại diện cho khả năng sinh lời là tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) và tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE). Về phương pháp luận, nghiên cứu áp dụng các mô hình hồi quy dữ liệu bảng như phương pháp bình phương nhỏ nhất (OLS), mô hình tác động cố định (FEM) và mô hình tác động ngẫu nhiên (REM). Để lựa chọn mô hình phù hợp nhất, các kiểm định F-test và Hausman test đã được thực hiện. Đặc biệt, phương pháp bình phương nhỏ nhất tổng quát khả thi (FGLS) được sử dụng để khắc phục các khuyết tật của mô hình như phương sai thay đổi và tự tương quan. Kết quả nghiên cứu cho thấy: Đối với mô hình ROA, có 5 yếu tố tác động cùng chiều bao gồm quy mô vốn chủ sở hữu, quy mô ngân hàng, dư nợ cho vay, thu nhập ngoài lãi và tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm. Ngược lại, tiền gửi khách hàng và chi phí hoạt động có tác động tiêu cực. Các yếu tố khác như tính thanh khoản, dự phòng rủi ro tín dụng, lạm phát và mức độ cạnh tranh trong ngành không có tác động rõ rệt. Đối với mô hình ROE, 4 yếu tố tác động cùng chiều là tính thanh khoản, tỷ lệ cho vay, thu nhập ngoài lãi và tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm. Trong khi đó, quy mô vốn chủ sở hữu, tỷ lệ tiền gửi và chi phí hoạt động có tác động ngược chiều. Các yếu tố còn lại như quy mô ngân hàng, dự phòng rủi ro tín dụng, mức độ cạnh tranh trong ngành và lạm phát không có ảnh hưởng cụ thể. Nghiên cứu cũng đưa ra một số hàm ý chính sách nhằm tối ưu hóa lợi nhuận của các ngân hàng, đồng thời chỉ ra những hạn chế của đề tài để định hướng cho các nghiên cứu tiếp theo.