ƯỜ

Ạ Ọ

TR

Ệ NG Đ I H C CÔNG NGHI P TH C PH M TP.HCM Ệ

KHOA CÔNG NGH  HOÁ H C Ậ Ộ Ọ Ệ Ệ

B  MÔN CÔNG NGH  HÓA H C & V T LI U ­­­­­­

BÁO CÁO Đ  ÁN CHUYÊN NGÀNH

Đ  tài:ề

ƯƠ

PH

Ẩ Ộ NG PHÁP CHU N Đ  COMPLEXON

VÀ  NG D NG

ị GVHD: Th.s Phan Th  Xuân

ầ SVTH:   Tr n Thanh Hà

L p: ớ 02DHHH1

MSSV: 2004110049

Ồ TP. H  CHÍ MINH, NĂM

Ủ Ậ ƯỚ Ẫ NH N XÉT C A GIÁO VIÊN H NG D N

ầ Sinh viên: Tr n Thanh Hà MSSV: 2004110049

ậ Nh n xét:

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

ể Đi m đánh giá:

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

Ngày . ……….tháng ………….năm 2014

ọ ( ký tên, ghi rõ h  và tên)

Ủ Ậ Ả Ệ NH N XÉT C A GIÁO VIÊN PH N BI N

ầ Sinh viên:   Tr n Thanh Hà MSSV: 2004110049

ậ Nh n xét:

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

ể Đi m đánh giá:

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

Ngày . ……….tháng ………….năm 2014

ọ ( ký tên, ghi rõ h  và tên)

M C L C

Ụ DANH M C HÌNH V   Ụ Ẽ                                                                                                  ii       ..............................................................................................   Ể Ả DANH M C B NG BI U iii                                                                                                  ........................................................................................

Ầ ƯƠ PH N 1: PH Ẩ Ộ  1       NG PHÁP CHU N Đ  COMPLEXON .......................................

ẩ ộ ự ế 2       1.3.1 Chu n đ  tr c ti p ....................................................................................

1.3.2 Chu n đ  ng ẩ ộ ượ  2                                                                                                 ........................................................................................   c

ẩ ộ ế

1.3.3 Chu n đ  th   Ầ Ộ Ấ Ẩ Ỉ Ị

3                                                                                                     ..............................................................................................   Ứ   PH N 2: CÁC CH T CH  TH  TRONG CHU N Đ  COMPLEXON VÀ  NG D NGỤ   4       ...........................................................................................................................

ấ ỉ ị ạ ạ 2.1 Phân lo i các ch t ch  th  kim lo i 4                                                                              .....................................................................

ộ ố ươ ứ ụ ẩ ị 2.1.2 C  chơ ế  4     ..........................................................................................................                                                                                                                   ộ  ỉ ụ 2.2 M t s  ch  th  thông d ng và  ng d ng trong ph ng pháp chu n  đ

6       complexon .....................................................................................................................

ỉ ị 6       2.2.1 Ch  th  Eriocrom T đen (ETOO) (NET):  ..................................................

6                                                                                                        ...............................................................................................

2.2.1.1 Tính ch tấ   Ứ ụ ỉ ị ủ 2.2.1.2  ng d ng c a ch  th  ETOO 7                                                                        ...............................................................

ỉ ị

2.2.3 Ch  th  Murexid  8       ...........................................................................................                                                                                                  ấ ủ 8       2.2.3.1 Tính ch t c a Murexid ........................................................................

ụ ủ Ứ 9       2.2.3.2  ng d ng c a Murexid trong phân tích: ...........................................

ỉ ị 12        2.2.4 Ch  th  Xylen da cam .................................................................................

12                                                                                                       .............................................................................................

2.2.4.1 Tính ch tấ   Ứ ủ ỉ ụ   2.2.4.2  ng d ng c a ch  th

ị ậ ệ ị  13                                                                                   .........................................................................   ị   ượ ng nhôm oxit (Al2O3) trong v t li u ch u

ề 15                                                                                      ............................................................................

ụ ị ỉ 17                                                                       .............................................................

2.2.4.2.2 Xác đ nh hàm l ử l a ki m tính – Spinel[8]   ủ Ứ 2.2.5  ng d ng c a ch  th  Fluorexon   Ầ Ậ Ế PH N 3: K T LU N

Ệ 20        ................................................................................................                                                                                                     Ả TÀI LI U THAM KH O 21                                                                                                   .........................................................................................

iii

Ờ Ả Ơ L I C M  N ệ

ậ ượ ấ ự Trong th i gian th c hi n bài báo cáo, em đã nh n đ ề ự c r t nhi u s  giúp đ ỡ

ờ ầ

ử ờ ả ơ ườ ự ị ỉ ạ ẫ ậ ủ c a các quý th y cô, và em xin g i l Cô Th.s Phan Th  Xuân là ng ế i c m  n đ n: ế ướ i tr c ti p h ng d n, đã t n tình ch  d y cho

ọ ậ ố em trong su t th i gian h c t p và góp ý giúp e hoàn thành bài báo cáo này.

ờ ầ ệ

ự ứ ề ạ ả ệ   ng Đ i h c Công nghi p ể đó em có th

ộ ạ ọ ườ Các quý th y cô trong khoa Công ngh  hóa h c, tr ẩ ể ừ ế ạ th c ph m TP. HCM, đã gi ng d y, truy n đ t m i ki n th c, đ  t ế ạ đúc k t l

i hoàn thành bài báo cáo m t cách hoàn ch nh. ế ủ ạ ộ ọ ọ ỉ ế   i c m  n đ n gia đình, b n bè đã luôn  ng h , đóng góp ý ki n Và em g i l

ự ử ờ ả ơ xây d ng bài báo cáo này trong quá trình làm.

ế ư ượ ạ

Do ki n th c c a em còn h n ch , hi u ch a đ ế ủ ề ậ

ắ ể   c sâu l m, nên bài báo cáo ượ ầ   c các ý ki n đánh giá c a các quý th y ệ ơ ữ ạ ở

ả ơ ế ứ ủ ấ ẫ v n có nhi u sai sót, em r t mong nh n đ ể cô, b n bè, đ  bài báo cáo tr  nên hoàn thi n h n n a. Em xin chân thành c m  n!

Ẽ Ụ DANH M C HÌNH V

Hình Trang

ử ấ Hình 1.1 C u trúc phân t EDTA 1

ử ỉ ấ Hình 2.1: C u trúc phân t ị  ch  th  ETOO 7

10 ử Murexid

ii

ử ỉ ị ấ Hình 2.2: C u trúc phân t ấ Hình 2.3: C u trúc phân t ch  th  xilen da cam 15

iii

ử ỉ ị ấ Hình 2.4: C u trúc phân t ch  th  Fluorexon 20

Ụ Ả Ể DANH M C B NG BI U

B ngả Trang

ố ề ủ ộ ố ứ ả ằ ớ ạ B ng 2.1: H ng s  b n c a ph c Murexid v i m t s  ion kim lo i 11

ả ượ ườ ử ể ố B ng 2.2: % hàm l ng đ ng kh  theo th  tích EDTA tiêu t n 12

ố ề ủ ạ ớ ả ằ B ng 2.3: H ng s  b n c a các ion kim lo i v i xilen da cam 15

ả ượ ẫ ị ượ ấ ượ ng cân m u và dung d ch đ c l y theo hàm l ng 17

iii

B ng 2.4: L nhôm có trong m uẫ

ƯƠ

PH N 1: PH

Ẩ Ộ NG PHÁP CHU N Đ  COMPLEXON

[3]

ươ ẩ

ẩ ạ ể ằ ẩ

ổ 1.1. T ng quan ươ Ph ử ố ứ ứ ử ụ   ộ ạ ộ ng pháp chu n đ  t o ph c s  d ng ng pháp chu n đ  complexon là ph ạ   ộ thu c th  có là complexon (C) đ  chu n đ  các ion kim lo i (M), theo cân b ng t o thành ph c MC

ứ M  +  C    MC (ph c tan)

ộ ỉ

ụ ể ấ ộ

4Y)

O

O

OH

N

OH

HO

N

HO

O

O

ể ượ ứ ệ Complexon là tên chung đ  ch  các axit aminopolycacboxylic. M t trong các axit c  ng d ng r ng rãi nh t trong phân tích th  tích là axit aminopolycacboxylic đ etylenđiamintetraaxetic (kí hi u EDTA hay H

ử ấ Hình 1.1: C u trúc phân t EDTA

ướ ạ ậ ố i   d ng   mu i   đinatri

1 = 2; pKa2 = 2,67; pKa3 = 6,16; pKa4 = 10,26 c,   vì  v y  th ng   dùng   d ẫ c là EDTA) ng g i là complexon III (v n quy  ầ ứ

ườ ườ ướ

ế ườ ọ ề ạ

AgY

FeY

ợ ử  ion kim lo i : thu c th  = 1 : 1. H ng s  b n  ề ả ứ   ng h p ph n  ng β ả   ủ ố ề  c a ph n ­  ứ ề ạ ụ ứ ằ ­ = 7,32; ph c b n lgβ

ộ Complexon là m t axit 4 n c: pKa ướ ạ EDTA   d ng  ait   ít  tan   trong   n Na2H2Y, th ạ ớ EDTA t o ph c b n v i các ion kim lo i và trong h u h t tr ỉ ệ ứ ả ạ t o ph c x y ra theo t  l ng t o ph c có giá tr  khá cao, ví d  ph c kém b n lgβ ứ ị ứ ạ = 25,10

+

Mn+ ẩ Y4­  ườ ấ ạ ụ

ằ MY(4­n)­ ặ ế ng ti n hành khi có m t các ch t t o ph c ph ế ủ ừ ự ấ ệ

MY ≥ 107.

ả ề ở ề ứ ệ ẩ ẩ ộ[3] (4­n)­ ph i b n ộ ’  đi u ki n chu n đ : β

ề ộ ề ủ ọ ạ ả

ề ề ạ ả ặ ấ ớ

1

ẩ ố ượ ạ ẫ ạ ặ ị ộ ứ Các phép chu n đ  conplexon th ị ạ ể đ  duy trì pH xác đ nh nh m ngăn ng a s  xu t hi n k t t a hidroxit kim lo i.  ả ứ 1.2. Đi u ki n ph n  ng chu n đ ứ Đ  b n c a ph c: Ph c MY ợ ị Ch n ch  th  thích h p. ở Lo i các ion c n tr . ủ ể   Do đ c đi m c a ch t chu n EDTA có kh  năng t o ph c b n v i nhi u ion kim ồ ạ   i lo i khác nhau, m t khác đ i t ứ ề ng m u xác đ nh có nhi u ion kim lo i cùng t n t

ọ ọ ộ ẽ ế ẩ ẫ ị

ể ạ ằ ả ở trong dung d ch d n đ n quá trình chu n đ  s  không có tính ch n l c. Do đó các ion c n tr  có th  lo i b ng:

ả ạ ỏ

ợ + Làm ion c n tr  k t t a và lo i b + Ch n pH thích h p đ  ph c c a ion kim lo i c n tr  v i complexonat kém

ạ ả ề ở ế ủ ể ớ ề b n, còn ph c c a complexon v i ion c n xác đ nh là b n nh t.

AlY

FeY

ẩ ợ ứ ủ ầ 3+, Al3+, Ví d : khi chu n đ  h n h p Fe

3+ t

’  pH = 2, β 3+ không gây  nh h

­ = 101,86  ị ỉ   ng. Ch  th  là

ể ộ ộ ỗ ạ ở ớ ấ ­ = 1010,86, β’ ả ưở ị ở i pH = 1­2 mà ion Al

ỉ ị

2+, Mg2+ pH = 10, ch  th  ETOO 2+ pH = 12, ch  th  Murexit ị ỉ 2+, Co2+, Cu2+ pH = 11, ch  th  Murexit ỉ ớ ị

ọ ứ ủ ụ ẩ nên có th  chu n đ  Fe axit sunfosalixilic ộ ộ ộ ẩ ẩ ẩ ị Chu n đ  Ca Chu n đ  Ca Chu n đ  Ni

ọ ọ ủ ả ứ ạ

ỉ ẫ ườ

2SO4, n ng đ  5­10%

ề ế ạ ằ ị ả ọ ọ + N u pH dung d ch m u > pH ch n l c: H  pH b ng cách dùng dung d ch

HCl, dung d ch Hị

3 10%,

ứ   Khi pH trong dung d ch m u không trùng v i pH ch n l c c a ph n  ng t o ph c thì ph i đi u ch nh môi tr ị ồ ị ng. ẫ ộ ẫ ế ằ

ọ ọ + N u pH dung d ch m u < pH ch n l c: Nâng pH b ng cách dùng NH ấ ặ ể ể

ể ị ho c dung d ch NaOH 2N. Có th  dùng gi y đo pH đ  ki m tra. 1.3. Các cách chu n đẩ ộ[2] ẩ ộ ự ế 1.3.1 Chu n đ  tr c ti p ẩ ả ơ ẩ ấ ươ ng pháp chu n đ  complexon đ n gi n nh t là ph

ỉ ề ự ườ Ph ế ộ ng pháp này ng

ị ẩ ườ

ộ ươ ộ ệ ệ ẩ ị ủ

ỉ ạ ứ ủ ự tr ng thái t

ể ấ ạ ng thêm các ch t t o ph c t

ở ạ ứ ị các   ion này  trong dung  d ch

ẩ ộ ượ c

ươ ộ  ng pháp chu n đ ị ợ ủ tr c ti p. Trong ph   i ta đi u ch nh pH thích h p c a dung d ch ộ ằ ẩ ừ chu n đ  b ng m t h  đ m và sau đó thêm dung d ch chu n t ng là  buret, th   ổ ế ấ ủ   ị ừ ỉ EDTA vào dung d ch chu n đ  cho đ n khi đ i màu c a ch t ch  th  t  màu c a ị ở ạ ỉ ị ấ ừ ự  ph c kim lo i ch  th  sang màu c a ch t ch  th    do. Đ  ngăn ng a s ườ ộ ườ ứ ươ   ẩ ạ ở ạ  pH chu n đ  ng t o hidroxit kim lo i  i ta th ng 3 + NH4Cl duy trì pH = 10 khi chu nẩ   ệ ị ợ ỗ ố ế đ i y u, ví d  dùng h n h p dung d ch đ m NH 2+,  Cu2+,  Ni2+,  đ   gi đ   Znộ ớ   ứ ể ữ  d ng  ph c  ph c   v i amoniac 1.3.2 Chu n đ  ng ộ ượ ị ộ ng d  EDTA đã bi Cho m t l

ư ẩ ẩ ư ợ ồ ệ ế ồ t n ng đ  chính xác vào dung d ch phân tích   ộ ự   ộ ượ ng d  EDTA theo cách chu n đ  tr c đi u ki n pH thích h p r i chu n đ  l

ầ ượ ư ầ ượ ng EDTA ban đ u và l ễ ng d  ta d  dàng tính đ ượ ượ c l ng ion c n xác

+

4 hay ZnSO4 v iớ

trilon B (d )ư ẩ MY→ư ự ị trilon B (d )  + ằ ư ng d  trilon B tr c ti p b ng dung d ch chu n MgSO

ỉ ườ ế ng đ m amoni.

2

ộ ượ ượ ở ề ti p.ế ự D a vào l đ nhị Ví d :ụ M+ ộ ượ ẩ Chu n đ  l ị ch  th  ETOO trong môi tr ẩ Cách chu n đ  ng c đ ệ c dùng khi:

ạ ầ ấ ị ị ỉ c t o ra b i ion kim lo i c n xác đ nh và ch t ch  th  quá

ứ ơ

ả ứ ầ ế ủ  d ng k t t a

ấ ượ ạ ở + Ph c ch t đ ươ ứ ề ề b n, b n h n complexonat t ng  ng. ợ ỉ + Không có ch  th  thích h p. ạ + Ph n  ng t o complexonat quá ch m. +M+ c n xác đ nh  ở ạ ị ẩ ộ ế

ượ ề Ph

ng   pháp   đ ườ ớ

ị ẩ ế ộ ượ ươ ươ ỏ ủ ấ   c   d a   vào   tính   ch t   kém   b n   c a   complexonat   Mg: ườ ạ   ụ ư ng là d ) tác d ng v i ion kim lo i ­4 b nề   ượ ớ c v i complexonat thành MeYn   ng theo 2MgY m t l ạ 2+ b  đ y ra kh i Na ng đ ng t

1.3.3 Chu n đ  th ự ươ Na2MgY. Ng i ta cho complexonat Mg (th ị ầ c n xác đ nh, mà ion kim lo i này tác d ng đ 2­ k  qu  ion Mg ả ơ h n MgY ả ứ ph n  ng:

ộ ự ẩ ả + ượ c   gi

MeYn4­ ng   Mg ệ ươ Mg2+ ằ   i   phóng   ra   b ng   ng pháp này

2+  đ ượ ng đ m pH = 9 ÷ 10. Ph ộ ự ế ẩ ng pháp chu n đ  tr c ti p

3

ượ ươ Men+    + MgY2­  ỉ ế Sau   đó   ta   ch   vi c   chu n   đ   tr c   ti p   l ườ ị ớ complexon v i ch  th  ETOO trong môi tr ụ ượ ứ đ ệ ỉ c  ng d ng khi không dùng đ c ph

Ỉ PH N 2: CÁC CH T CH  TH  TRONG CHU N Đ

Ẩ Ộ

COMPLEXON VÀ  NG D NG

ườ ộ ố ạ ị ể ừ ẩ ộ ấ   ng dùng m t s  lo i ch t

ể ỉ ị

Đ  xác đ nh đi m d ng trong chu n đ  complexon, th ch  th  sau đây: ấ ữ ị ỉ ớ ữ ơ ạ

ặ ấ ố ỉ

ị ấ ẽ ạ ạ ứ ỉ t ạ ượ ­ Các ch t ch  th  màu kim lo i là nh ng thu c h u c  t o đ ẩ ớ i đây.

ấ ườ ấ

ư ọ ị ộ ứ

ạ ứ ụ ứ ừ ể ỏ

ạ ớ ấ ỉ

c v i ion kim ị ộ lo i ph c có màu đ c tr ng, khác v i màu ch t ch  th . Trong chu n đ  complexon ế ở ướ ậ  d lo i ch  th  này là quan tr ng nh t vì v y ta s  xét chi ti ạ ạ   ặ ỉ ng là không có màu ho c có màu r t nh t, t o ­ Các ch t ch  th  m t màu th ặ ớ ượ ạ   ư c v i ion kim lo i ph c có màu đ c tr ng. Ví d  ion thioxianat không màu t o đ 3+ ph c màu đ , ho c v i ion Co 2+ ph c màu xanh. Đi m d ng đ ượ   ặ ớ ượ ớ c đ c v i ion Fe ị ứ ủ ị xác đ nh do s  xu t hi n màu c a ph c kim lo i v i ch t ch  th . ớ ệ ị ạ ỳ

ứ ổ ạ ị ủ ỉ

ấ ỉ ề ị

ỉ ộ ạ ươ ươ ạ ỳ ng hu nh quang b  t ng đ

ự ấ ả ấ   ­ Các ch t ch  th  hu nh quang có kh  năng t o ph c v i kim lo i và do đó ụ ỳ ị ặ ườ màu ho c c   ng đ  hu nh quang c a ch t ch  th  b  thay đ i. Ví d , fluorexon trong ổ ằ   ạ ẩ ề ộ ượ ị c dùng làm ch  th  chu n đ  các kim lo i ki m th  b ng dung d ch ki m m nh đ ể ạ ị ắ ể i đi m t EDTA: t   t do các kim lo i đã chuy n hoàn ứ ớ toàn thành ph c v i EDTA. ỉ ấ ử ượ ẩ ạ c dùng khi kim lo i chu n đ  t n t ộ ồ ạ ượ   c i đ

ử[2]. ỉ ị ­ Các ch t ch  th  oxy hóa – kh  đ  2 d nh oxy hóa và kh ấ ạ ạ ị

ở 2.1 Phân lo i các ch t ch  th  kim lo i  ọ ị[3] ề ỉ

n+ v i ch  th  là Ind ị

ộ ị

ả ử ả ứ ẩ ạ ứ ị ẩ

M

ệ 2.1.1 Đi u ki n ch n ch  th ớ  s  chu n đ  ion M Gi ỉ ữ Ph n  ng t o ph c gi a ch  th  và ion kim lo i  Ind  ể ạ ứ ở

Mind ≥ 104 ẩ

ộ ạ ở  pH chu n đ : β’ Mind  ộ ’  pH chu n đ . β ẩ ạ ầ ớ ộ + ả ủ ớ ị ỉ

ị ọ ọ ặ Mind Mind ph i đ  l n đ  t o ph c Mind  ấ ứ ớ

ơ ạ ả ứ ủ ủ ả ạ ạ ị ớ

ỉ ấ ạ ấ ả ủ ứ ủ MY ≥ β’ ủ ỉ ị ự

ề ế

ự ổ ươ ươ ủ ể ẩ   ng c a quá trình chu n ng đ

ứ ả ạ ớ ị

ấ ữ ơ ứ ủ ề ơ

ạ ạ ớ ỉ ự ớ

ị ở ạ ỉ ấ ị ị d ng t i phóng ch  th  ra d ng t

ủ ị ả  ch  th  gi ị t k t thúc đ nh l ng.

ớ ị ỉ ớ ứ ạ ở ươ ng complexon l y kim lo i  ượ ế ế 2+ v i ch  th  Murexid, pH = 9 – 11

2H+

(đ )ỏ ố ỏ

4

­  β’ ạ   ứ ­ Ch t ch  th  ph i t o ph c ch n l c v i ion kim lo i c n chu n đ  mà không t o ph c v i các kim lo i khác có m t trong dung d ch. ề ỉ ­ Ph c c a ch  th  v i ion kim lo i ph i kém b n h n ph c c a c a complexonat (β’ Mind x 103). ị ớ ứ ủ ­ Màu c a ph c c a ch t ch  th  v i ion kim lo i ph i khác màu c a ch t ch  th  t ẩ ệ ộ do trong đi u ki n ti n hành chu n đ . ệ ạ ầ ả ­ S  đ i màu ph i nhanh và rõ r t, t i g n đi m t đ .ộ 2.1.2 C  chơ ế ỉ ạ   Các ch  th  kim lo i là các ch t h u c  có kh  năng t o ph c màu v i ion kim lo i. ị  ứ ỉ ủ Các ph c này kém b n h n ph c c a ion kim lo i v i complexon. Màu c a ch  th ạ ể   ầ ạ  do. G n đi m khi t o ph c v i ion kim lo i khác v i màu c a ch  th   ự ạ ươ ng đ t    do nên ổ ị dung d ch thay đ i màu, báo cho ta bi ượ ụ ị Thí d : Đ nh l ng Ca Ca2+   +  H4I­     CaH2I­          + ỏ     (đ  tím) Khi nh  complexon xu ng Ca2+   +   HY3­      CaY2­   +   H+

ầ ạ ể ươ ươ ự ạ ứ ng có s  c nh tranh t o ph c

ị ể tím ỉ

ị ỉ ế ữ ạ

ạ ự ổ ủ ấ ị

ỉ ứ ị ự ấ ỉ ị ỉ màu ph c kim lo i ch  th  sang màu ch t ch  th  t

ườ ủ ạ ỉ ị ấ ng s  đ i màu c a ch t ch  th  kim lo i, ng ằ   i ta dùng h ng

ự ổ ứ ị ề ị

ạ ướ ạ ả ằ ỉ G n đi m t ng đ CaH2I   +   HY3­      CaY2­   +   H3I2­ Đỏ ự ạ ủ S  chuy n màu c a ch  th  kim lo i ầ   H u h t các ch  th  kim lo i là nh ng acid, baz mà các d ng phân li có màu khác ị  ỉ ấ ổ ậ ủ nhau. Vì v y, màu c a ch t ch  th  thay đ i theo pH và s  đ i màu c a ch t ch  th ẩ ặ   ạ ộ ổ ừ khi chu n đ  (đ i t  do ho c ượ ạ ộ c l ng i) ph  thu c pH. ượ ư ể ặ Đ  đ c tr ng đ nh l ệ ủ ố ạ s  t o thành đi u ki n c a ph c ch  th  kim lo i. ạ ế N u mô t

i d ng β’ ỉ ạ ị ứ  cân b ng t o ph c ch  th  kim lo i d M   +   In      Min

'

(cid:0)

ố ề ề ằ Thì h ng s  b n đi u ki n có d ng:

' MIn

'

[

]

(cid:0) (2.1) ệ ạ MIn [ ] ' InM []

’ = t ng n ng đ  các d ng t n t ộ

ồ ạ ồ ạ ủ ứ ữ ạ ị đây: [MIn] ỉ i c a ph c gi a ch  th  và kim lo i =

'

N

N

ứ ớ ạ ạ ấ ạ ồ ộ ổ ỉ ị

MX

OHM (

[

[

]

]) j

n

n

1

j 1 ứ

(cid:0) (cid:0) ổ ở [Min]  +  [MHIn]  +  [MIn2]  +… [M]’ = t ng n ng đ  các d ng c a ion kim lo i không t o ph c v i ch t ch  th  và  ủ ớ v i EDTA. [M]’ = [M]  +  (cid:0) (cid:0) (cid:0)

ấ ạ ổ ứ ớ ủ ấ ạ ạ ạ ồ ị

(cid:0)

(cid:0)

'

In

(cid:0)

(cid:0)

ừ X= ch t t o ph c ph [In]’ = t ng n ng đ  các d ng c a ch t ch  th  không t o ph c v i kim lo i = [In]  + ỉ ộ [HIn]  +  [H2In]  +… T  (2.1) rút ra:

MIn

MIn

M (cid:0)

MIn

'

N

N

(cid:0) (2.2)

j

1

(cid:0)

(cid:0)

h

X

*

[

n )]

j

n

n

1

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) Trong đó αM = (1 + (2.3) (cid:0) (cid:0)

j 1 ứ

n = h ng s  tao thành ph c MX

n:

a

a

2

(cid:0)

ố ạ ằ ứ ằ *βj = h ng s  t o ph c hiđroxo, β

In

3

2

h

a

a

a

a 1

2

2

a 1

3

hK a 1

'

[

(cid:0) (2.4) (cid:0) (cid:0) (cid:0) ố KKK a 1 3 KKKhKK

3In có 3 h ng s  phân li K

MIn ] ' In ] [ ạ ớ ồ

ố ớ ỉ ị ằ ố Đ i v i ch  th  H ỉ ố a1, Ka2, Ka3. T  s ỉ ố ữ  là t  s  gi a

ỉ ộ ấ ứ ạ ộ i d

'

ị ồ ạ ướ ỉ i các d ng ph c kim lo i v i n ng đ  các d ng ch   ị ỉ ự ế ị  do. T  s  này quy t đ nh s  chuy n màu c a ch t ch  th ờ ượ ồ ể ớ ồ n ng đ  ch t ch  th  t n t ỉ ố ị ự th  t ừ T  (2.1) ta tính đ

M

]

[

.

(cid:0)

'

[

p

(cid:0) ạ ủ ể ’  ng v i th i đi m chuy n màu: ể ứ ạ ự ộ  do[M] c n ng đ  kim lo i t ' MIn 1 [ ] ' ' In ] [ MIn

MIn (cid:0) ] ' In [ ]

5

ả ự Gi thi ế ỉ ố t t  s ể  có s  chuy n màu rõ thì

M

[

']

p ' MIn

(cid:0)

1(cid:0)p ứ ớ

ể ộ ấ ồ ị ồ ạ ở ỉ i

(cid:0) MIn ­ lg p pM’ = lgβ’ ả  d ng t

MIn

ự ạ ở ạ Và  Ví d  ụ ạ d ng ph c v i kim lo i và 50% nghĩa là s  chuy n màu x y ra khi 50% n ng đ  ch t ch  th  t n t  do thì

MIn ta có th  đánh giá pM t

ằ ượ ể ạ ể ể   i đi m chuy n

ố ạ ượ ề ẩ ố ự pM’ = lgβ’ ’ c h ng s  t o thành đi u ki n β ệ ộ[2]. c sai s  chu n đ tính đ màu và đánh giá đ

ộ ố ứ ụ ị ỉ ươ ẩ ụ 2.2 M t s  ch  th  thông d ng và  ng d ng trong ph ng pháp chu n  đ ộ

complexon

ỉ ị

ủ ụ ộ ị do ph  thu c vào pH dung d ch

20H13O7N3S kí hi u Hệ

3Ind

[11]

2.2.1 Ch  th  Eriocrom T đen (ETOO) (NET):  2.2.1.1 Tính ch tấ ị ự ỉ Màu c a ch  th  t ETOO có công th c Cứ

ị  ch  th  ETOO

ử ỉ ạ ấ ộ ỉ ị ự ấ   3). S  phân li n c

ư ấ Hình 2.1: C u trúc phân t ấ ộ Ch  th  này là m t acid ba n c, n c m t phân li m nh (nhóm HSO hai và ba nh  sau:

3­ có màu đ  da cam

H2Ind­   H+  +  HInd2­    2H+  +  Ind3­  (pK2=11,5) 2Ind­ có màu đỏ ỏ i d ng H i d ng Ind

2­ có màu xanh[11]

i d ng HInd

ấ ị ồ ạ ạ ề ự ế ị

ụ ộ ố ề ạ ớ

ầ ớ ạ ượ ứ ố ng đ

ộ ự ế

ư ấ ỉ

ị ể ị ộ ươ ẩ ẩ ớ ộ ạ 2+ (pH=10), chu n đ  Ca c v i mu i Zn

ứ ằ

ư ớ

ự ơ ị

2+, Ni2+, Cu2+, Al3+, ... kết h p v i ET.OO t o thành ạ ợ ự ếp đ ượ ng  ng nên không đ nh phân tr c ti ỉ ứ

ấ ền h n complexonat t ẽ ặ ủ

ươ ứ ở ệ ị ẩ ượ ộ c. S 3+, ền v iớ

6

(pK1=6,3) ị ồ ạ ạ ỉ pH < 7 ch  th  t n t ị ồ ạ ạ ỉ pH > 11 ch  th  t n t ỉ 7 < pH < 10 ch  th  t n t ượ ứ ể c  ng d ng nhi u nh t, vì nó có th  xác đ nh tr c ti p ph n l n cation ETOO đ   2+,  ư ứ ườ thông th ng và m t s  anion. ETOO t o ph c v i nhi u ion kim lo i nh  Mg Ca2+, Zn2+, Cd2+, Al3+,… đa s  các ph c có t  l ể  ỉ ệ ườ  1:1. ETOO th c dùng đ ẩ ườ ng có pH = 10. Ngoài ra ETOO còn chu n đ  tr c ti p các ion trên trong môi tr   2+,  ế ượ c dùng làm ch t ch  th  đ  đ nh phân gián ti p các ion kim lo i khác nh  Ni đ Pb2+ b ng ph 2+ ở  ố ượ ằ ng pháp chu n đ  ng 2+ pH=10 b ng cách thêm vào ph c Mg ạ ộ ố M t s  ion kim lo i nh  Co ứ ph c ch t b ự ếp các ion khác, ch  có Fe ả có m t c a chúng s  làm c n tr  vi c đ nh phân tr c ti In3+, Se3+, Sn4+, Th4+  đ ạ ườ ng axit vì t o ph c b c  chu n  đ  trong môi tr complexon.

ợ ớ ấ ứ ư

ẩ ộ ố ạ ết h p v i ETOO t o ph c ch t màu ạ c.ượ

[1].

ườ ộ ằ ễ ị

ỉ ấ ẩ ềm d  b  oxy hóa thành Mn ng ki ể ư ỉ ị

ể ặ ự ẩ c.ượ ếp đ

ế ể

ệ ệ ị ượ ế ị c dung d ch ít

ạ i. ắ ả ộ ế ặ ớ ỉ ệ :

ườ ể ộ ạ ­ M t s  ion kim lo i nh  Pb, Hg, In, Ga, ... k ộ ự ếp đ quá nh t nên cũng không chu n đ  tr c ti ­ Ion Fe3+ làm c n tr  phép chu n đ  b ng complexon ở 3+ và Mn4+ s  phân h y ­ Ion Mn2+ trong môi tr ủ   ẽ ợ ấ ị   ch t   ch   th .   Tuy   nhiên,   có   th   thêm   ch t   ch   th   thích   h p   (nh   axit   ascobic, 2+ và có th  chu n đ  gián ti ể ộ hydroxylamin) đ  ngăn ch n s  oxy hóa Mn ả ườ ng có pH = 9­10 N u dùng ETOO : Ph i dùng h  đ m amoni đ  môi tr ướ ở ạ ị ỉ + N u ch  th  dùng  c thu đ  d ng dung d ch thì pha 91% trong n ả ề b n sau 1, 2 tu n ph i pha l ở ạ ị ỉ + N u ch  th  dùng   d ng r n ph i tr n v i NaCl ho c KCl theo t  l H2In­ : NaCl = 1:400 : KCl = 1: 200 ẩ ng dùng đ  chu n đ  Ca2+; Hg2+ + Th

[4]

Ứ ụ ủ ị ỉ 2.2.1.2  ng d ng c a ch  th  ETOO

ị ổ

2.2.1.2.1 Xác đ nh t ng Ca, Mg trong phomat Nguyên t cắ ấ ầ ừ ằ ộ Xu t phát t

ấ ổ ầ ị ệ

ế

ớ ự ượ ổ ị ị ề ố c quy v  s  mg Ca ng Ca

ỉ ướ ấ   c c t  tro toàn ph n, l y toàn b  tro toàn ph n hòa tan b ng n ằ ị ẩ   ồ ầ 2 l n. Sau đó nâng lên pH = 10 và  n đ nh pH b ng dung d ch đ m amoni r i chu n ể ừ ỏ  ỉ ặ ủ ằ ộ ự  đ đ  tr c ti p b ng EDTA v i s  có m t c a ch  th  ETOO. Dung d ch chuy n t 2+ có trong 100g  2+, Mg2+, đ ượ nho sang xanh chàm. T ng l ẩ ự th c ph m ị ả ứ Ph n  ng ch  th

Ca2+ + Mg2+ + Ind4­  Ind4­  CaInd2­ CaInd2­

ả ứ ẩ ộ Ph n  ng chu n đ

Ca2+ + Mg2+ + H2Y2­ H2Y2­  CaY2­    +    MgY2­    + 2H+ 2H+

ả ứ

ỉ + + H2Y2­ H2Y2­ Ind4­ +   2H+ Ind4­ +   2H+  MgY2­    +     CaY2­    +

ầ ế

ể ị

ị ầ ạ ử ố ẹ ồ ậ ứ ứ ị ướ   c ướ ử   c r a ướ ấ   c c t

2+, Mg2+.

ể ị ể ị ị

ầ ướ ử ầ ị

3 10% t

ẫ ả ọ ớ i pH kho ng 8

ừ ỉ ấ ọ

t NH ị t ch  th  ETOO. ị ể ừ ế ỏ ị màu đ  nho sang

2+, Mg2+ là V1

7

ể ố ổ ị ể Ph n  ng chuy n màu ch  th : MgInd2­ CaInd2­ Quy trình xác đ nhị ướ ị ẫ B c 1: Chu n b  m u ẹ ấ L y tro toàn ph n + 5ml HCl 2N đun nh  cho đ n khi sôi g n c n, thêm 10ml n ấ ầ ấ c t 2 l n, khu y nh  r i chuy n vào bình đ nh m c 100ml, r a chén nung, n ượ c nh p chung vào bình đ nh m c 100ml, cu i cùng dùng n và d ch tráng đ ạ ứ ế 2 l n đ  đ nh m c đ n v ch. Dung d ch này dùng đ  xác đ nh Ca 2+, Mg2+: ổ B c 2: Xác đ nh t ng Ca ạ R a tráng n p đ y vào buret dung d ch EDTA 0,02N. Bình tam giác 250ml (3 bình): 10ml m u + thêm t ng gi ệ ử ằ (th  b ng gi y pH) + 5ml đ m pH=10 + 3 gi ẩ ằ ẩ Chu n b ng dung d ch chu n EDTA đ n khi dung d ch chuy n t xanh chàm Ghi th  tích tiêu t n cho t ng Ca

ầ ướ ử

3 10% (s  gi

ị ẫ ố ọ ằ ệ t b ng thí nghi m xác

ổ ị ỉ

ộ ằ ế ẩ ị ị ể ừ ồ h ng sang tím

2+ là V2. ả ế c tính k t qu  qui v  mg Ca

2+/100g m u.ẫ

ừ ố ệ ướ ề

ầ ị B c 3: Xác đ nh riêng ph n ạ R a tráng và n p đ y vào buret dung d ch EDTA 0,02N Bình tam giác 250ml (3 bình): 10ml m u + NH ị đ nh t ng Ca + Mg) + 2ml NaOH 2N + ch  th  Murexide 1% ẩ Chu n đ  b ng dung d ch chu n EDTA đ n khi dung d ch chuy n t hoa cà ố Ghi th  tích EDTA tiêu t n cho Ca ượ B c 4: T  s  li u thu đ ứ Công th c tính

2 x ĐCa x 100 x

f m

ẫ mg Ca2+/ 100g m u = NV

1 – V2) x ĐCa x 100 x

f m

ẫ mg Mg2+/ 100g m u = N x (V

ỉ ị 2.2.3 Ch  th  Murexid

ấ ủ

8H5O6N5

ủ 2.2.3.1 Tính ch t c a Murexid ố Murexide là mu i amoni c a axid pupuric C

ử ấ Hình 2.2: C u trúc phân t Murexid

ỏ ế ể ạ

ị ả ỡ ở nhi i 300 ị t đ  d

ị ư ư ị ớ ướ ướ   c

ướ ỏ ề ệ ộ ướ ℃.  c có màu đ  tía nh ng màu b  phai nhanh. Murexid tan trong n c nóng và không tan trong alcohol và

ồ ạ ạ ị i trong dung d ch acid m nh:

pK1 = 9,2 pK2 = 10,9 ư

8

ị ồ ạ ạ ị ồ ạ ạ ộ Murexid là tinh th  d ng b t có màu đ  tía, có màu xanh sáng khi b  ánh sáng chi u  vào. Nó không b  nóng ch y cũng nh  không b  phá v   ị Dung d ch v i n ạ l nh và ethyleneglycol, tan nhi u trong n ether[11]. Anion H4In­ c a Mruexid t n t ủ ↔ NH4+ +     H4In­ NH4HIn +     H3In2­ ↔ H+ H4In­ ↔ H+ H3In2­ +     H2In3­ ạ ấ Hai n c acid còn l ủ Màu các d ng c a Murexid ph  thu c vào pH. ỉ pH <9 ch  th  t n t ỉ pH >11 ch  th  t n t i vô cùng bé xem nh  không phân li ộ 4In­ có màu đ  tím. 2In3­ có màu xanh tím. ụ i d ng H i d ng H

ỉ i d ng H 9 < pH < 11 ch  th  t n t

ỉ ị ồ ạ ạ ị ư ạ ộ

ị ố ị t nh t là dùng ngay sau khi pha. Dung d ch n

ơ ị

ộ ẫ ặ ớ

ượ c s  d ng r ng rãi h n Murrexid còn đ

3In2­ có màu tím. ỉ  ẩ ượ ử ụ c s  d ng làm ch  th  kim lo i trong chu n đ  EDTA. Nh ng làm ch Murexid đ ướ ủ ề   ấ c c a Murexid thì không b n, th  t ớ   ị ả ả ờ dung d ch ethylene glycol 0,1% thì có th i gian b o qu n dài h n dung d ch v i ỉ ệ ừ  ượ ử ố ướ ớ c. Còn thu c th  khô đ  (t c tr n l n v i NaOH ho c KOH khan v i  t  l n ử ố ơ ộ ượ ử ụ 1:100 ­1:500) đ   c làm thu c th  trong ự [13].  ẫ c sóng 506nm) trong m u th c phân tích tr c quang c a Ca (  pH = 11,3

ủ ắ ở ở ướ  b

ố ề ủ ộ ố ứ ả ằ ớ B ng 2.1: H ng s  b n c a ph c Murexid v i m t s  ion kim lo i ạ [13]:

pH

4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ion  kim  lo iạ

Ca ­ ­ ­ 2,6 2,8 3,4 4,0 4,6 5,0

Cu(II) ­ ­ 6,4 8,2 10,2 12,2 13,6 15,8 17,9

Ni ­ ­ 4,6 5,2 6,2 7,8 9,3 10,3 11,3

ủ ụ Ứ

ườ ươ ị ử ằ ng kh  b ng ph ng pháp Knight và Allen EDTA – Ph ươ   ng

2.2.3.2  ng d ng c a Murexid trong phân tích: 2.2.3.2.1 Xác đ nh đ pháp chính th cứ [7] Nguyên t cắ

ị ớ ườ ử ồ Đun nóng dung d ch đ

ồ ồ ở ượ ứ ướ ng kh ố ẽ ị ử c sôi. Các ion đ ng (II) s  b  kh  thành oxit đ ng (I) b i l

ồ ẫ ư ẽ ượ ủ   ề ồ ng v i thu c th  đ ng ki m tính trong n i cách th y ử  ườ ng đ ộ ớ   ẩ c chu n đ  v i

ề ố

ả ướ ị

ồ ề ế

ị ấ ụ ố Thu c th  đ ng ki m tính. Hòa tan 25 g cacbonat natri và 25 g mu i kép kali   ồ   ứ c có ch a 40,0 ml dung d ch natri hydroxit n ng ị 4.5H2O)  ị ướ c và b  sung h t vào dung d ch tartrat ki m tính. Pha loãng   ắ ề

ch a n ộ có trong m u. Sau khi làm ngu i, các ion đ ng (II) còn d  s  đ ị ử ụ dung d ch EDTA, s  d ng ch  th  murexit. ụ Hóa ch t d ng c ử ồ natri tartrat trong kho ng 600 ml n ứ ộ đ  1,0 mol/l trong bình đ nh m c 1 lít. Hòa tan 6,000 g sunfat đ ng (CuSO ổ ả trong kho ng 100 ml n ế ỗ h n h p này đ n 1 lít và l c đ u ỉ ề ẫ ẩ ấ ị

ấ ạ ố ố

ộ ẩ ể ấ ị ỉ

ị ằ ộ ẩ ẽ ủ ị ị

ề ữ ườ ườ ử ơ

ứ ắ ủ ệ ố ồ ợ ở ạ    d ng Ch t ch  th  murexit. Chu n b  b ng cách nghi n l n 0,5 g murexit  ả   ộ ớ b t v i 0,15 g metylen xanh d ng b t và 40 g mu i natri clorua. T t nh t nên b o ả   qu n ch t ch  th  này trong bình hút  m có silica gel vì đ   m có th  gây nên vón ỉ ạ ụ c c. D ng dung d ch c a ch  th  này s  không b n v ng. ứ ng kh Đ ng sacaroza có ch a ít h n 0,002 % đ Cân,  ng nghi m, bát s  tr ng, n i cách th y, buret và pipet

ộ ố ườ

9

ư ắ ị ế Cách ti n hành ướ ệ B c 1: Cân chính xác 5,0 g đ ng vào m t  ng nghi m và hòa tan trong 5 ướ ấ ằ c c t b ng cách l c nh ng không đun nóng. Thêm chính xác 2 ml dung d ch ml n

ề ặ ố ề ộ ồ ướ ủ c cách th y sôi, ngâm

ồ ướ ạ ệ ồ đ ng ki m tính. Tr n đ u và đ t  ng nghi m vào n i n ộ trong 5 phút, sau đó làm ngu i ngay trong n i n

c l nh. ệ ộ ể ướ ứ

ỉ ấ ắ ẹ ị B c 2: Chuy n dung d ch trong  ng nghi m và n ỏ

ộ ể ủ ẩ ộ ượ ướ c tráng vào m t bát s ặ ướ c đ  yên tr ế   c khi chu n đ  thì k t

ở ạ ả ế ố ồ

ằ ấ ướ

ị ứ ộ ụ ủ   B c 3: Chu n đ  b ng dung d ch EDTA trong khi khu y b ng đũa th y    buret vào bát s  m t cách liên t c trong

ẩ ố ị ằ tr ng và thêm kho ng 0,1g ch t ch  th  b ng m t thìa nh  ho c đũa th y tinh d t. ị Chú thích – N u  ng nghi m và dung d ch đ ẽ ầ ủ ủ i. t a c a oxit đ ng s  d n d n tan tr  l ị ẩ ừ c thêm t ấ

ộ ộ ị ẩ ầ ộ ị

ố ự ổ ẽ ữ ế

ể ễ ể ể ế ộ

ấ ị

ỏ ượ ườ ể ạ ố ị ủ ệ ử ng kh . Ghi l

ượ ướ ể b ng tra d c ho c t i đây

ườ ườ ử ử ể ả ệ ầ ộ ằ ượ ầ tinh. Dung d ch EDTA c n đ su t quá trình chu n đ . Luôn luôn khu y dung d ch trong bát.  ừ ừ ễ  trong khi chu n đ . Dung d ch ban đ u màu xanh   S  đ i màu di n ra m t cách t  t ổ ề  ố ỏ lá, s  chuy n sang màu xám và cu i cùng thành màu đ  tím. Nh ng bi n đ i v ầ   ạ ế ầ ự  song ta có th  coi là đ t đ n đi m k t thúc khi l n màu tuy di n ra m t cách tu n t ầ ệ ẫ   ấ ỏ ầ ộ đ u tiên màu đ  tím xu t hi n đ y đ  (nghĩa là, khi th y toàn b  dung d ch m u ử  ự ầ ể ố ớ ừ chuy n sang màu đ  tím). C n th c hi n phân tích song song đ i v i t ng m u th ẩ   ả ể ả đ  đ m b o đ nh l i th  tích EDTA tiêu t n chu n ng chính xác đ độ (ml). Tính toán: Hàm l B ng 2.2: % hàm l ng đ ng đ

ặ ừ ả ng kh  có th  thu đ ố ng kh  theo th  tích EDTA tiêu t n ượ ị ườ ử ể ẩ ượ ượ ộ Th  tích chu n đ  dung d ch EDTA % Hàm l ng kh ng đ

1,7 ­ 2,2 0,017

2,3 ­ 2,9 0,016

3,0 ­ 3,6 0,015

3,7 – 4,2 0,014

4,3 – 4,8 0,013

4,9 – 5,5 0,012

5,6 – 6,2 0,011

6,3 – 6,8 0,010

6,9 – 7,5 0,009

7,6 – 8,1 0,008

8,2 – 8,7 0,007

8,8 – 9,4 0,006

9,5 – 10,1 0,005

10,2 – 10,7 0,004

10,8 – 11,3 0,003

11,4 – 11,8 0,002

2+ trong đ t xây d ng công trình th y l

ị ượ ủ ợ [9] ự ấ ng Ca i

10

2.2.3.2.2 Xác đ nh hàm l Nguyên t cắ

2+ b ng cách dùng dung d ch tiêu chu n trilon B và s  d ng ử ụ

ẩ ượ

ấ ằ ẩ ọ ở ộ ị ườ ị  môi tr ng pH = 12.

ớ ỉ ị ỗ Ch t ch  th  màu: h n h p murexit v i K

ợ ỏ ộ ề ề ả ỷ ệ ố ồ  1/100, r i dùng c i   l ọ ủ  th y tinh nút kín, dùng

ị ng Ca Xác đ nh l ị ỉ ch t ch  th  màu murexit chu n đ  d ch l c  Hóa ch t:ấ ấ 2SO4 theo t ả ủ và chày th y tinh nghi n nh , tr n đ u, b o qu n trong l trong 2 tu nầ

Dung d ch trilon B 0,02 N: cân chính xác 3,722 g trilon B lo i tinh khi

ấ ướ ạ ử c c t thành chính xác 1 L (phân t ế t phân  gam trilon B =

ươ ượ ng gam trilon B = 186,121);

ị tích và khô, cho hòa tan vào n ng l 372,242; đ ị ạ Dung d ch NaOH 10% kh i l ng/th  tích: hòa tan 10 g NaOH lo i tinh khi ế   t

ướ ấ phân tích (tkpt) trong n ể ố ượ 2 thành 100 ml; c c t không có CO

ấ ị ằ   Dung d ch HCl 10%: pha loãng 236,4 ml HCL nguyên ch t thành 1 L b ng

ướ ấ n c c t;

4OH 10%: pha loãng 422,0 ml NH4OH nguyên ch t thành 1 L

ằ b ng n

4OH 25%, r i thêm n

ả 4Cl trong kho ng 400 ml n ướ ấ ồ

ể ớ ị

ế ỉ ặ ị Dung d ch NH ướ ấ c c t; ướ ấ   ị c c t, Dung d ch đ m pH = 10: hòa tan 67,5 g NH ử ụ   ị thêm vào đó 570 ml dung d ch NH c c t thành 1 L. S  d ng ị ộ ả   dung d ch m i pha và ph i ki m tra đ  pH, n u pH khác 10 thì dùng dung d ch ể ề ị NH4OH 10% ho c dung d ch HCl 10% đ  đi u ch nh;

ạ ế Hydroxilamin hydroclorua (NH2OH. HCl) lo i tinh khi ạ   t phân tích (tkpt) d ng

tinh th ;ể

Dung d ch kali xianua (KCN) 2% kh i l

ạ ế ể ng/th  tích: cân chính xác 2g KCN ướ ấ lo i tinh khi

4Fe(CN)6 2% pha trong n

c c t thành 100 ml. ướ ấ c c t;

Các b c ti n hành:

ơ ố

ị ố ượ t phân tích (tkpt), cho hòa tan trong n ị Dung d ch kali feroxianua K ướ ế ở ệ ấ Đem đ t dùng thí nghi m ph i khô không khí  ơ ặ ẩ trong phòng (t ấ ở ấ t nh t là   ờ ắ    ngoài tr i n ng

ạ phòng có máy hút  m ho c có qu t thông gió), không ph i khô đ t  gió.

ố ứ ấ ồ ụ ề ấ ọ

Dùng c i s  và chày đ u b c cao su nghi n v n đ t r i sàng đ t qua sàng l ạ ầ ạ ỏ ạ ụ ả ả ằ ả ỗ    i trên sàng không còn các h t b i, sét

2 mm, ph i đ m b o các h t s i, đá n m l bám dính.

ằ ế ạ ấ ở Thu h t ph n h t s i, đá n m l ệ ộ ℃  t đ  100 nhi

i trên sàng, đem s y khô  ổ

2 (n

c đun sôi, đ

ạ ỏ ầ ố ượ ế ℃ cho đ n kh i l ế đ n 105  ấ L y chính xác 250 ml n ẫ ướ ấ c c t đã đ ệ ượ ằ

ộ ặ ng không đ i. ể  ướ ấ c c t không có CO ệ ấ ứ ngu i) rót vào bình ch a m u đ t thí nghi m, nút kín mi ng bình b ng nút cao su   ủ ho c nút th y tinh nhám.

ế ị

ắ ằ ắ ồ ể ứ ứ ắ ặ ạ ụ ắ ắ   L c bình ch a dung d ch đ t b ng máy l c trong 2 h (n u không có máy l c ư ậ   i nh  v y

ấ ằ thì l c b ng tay, c  l c liên t c trong 3 min r i đ  yên 10 min, l p l trong 2 h), r i đ  yên 6 h ho c qua đêm.

ồ ể ẫ ượ ễ

ị ố ọ ế ị ế ọ   ể ấ c lót trong ph u đ  l y ra h t d ch l c, ị ạ ổ ủ   t mu i) vào bình th y tinh c  thót, s ch và khô; n u d ch

ướ ả ọ ạ c chi i.

11

ặ ọ ấ ọ L c m u qua gi y l c m n và dày đ ế ị ứ h ng d ch l c (n ọ ụ l c đ c thì ph i l c l ấ ể ợ ọ ị ộ Dùng pipet l y chính xác m t th  tích thích h p d ch l c

ể ạ ộ ị Thêm vào m t vài h t tinh th  hyđroxilamin hyđroclorua, 1 ml dung d ch

ả ứ ể ị

2SO4

ả ợ ị KCN 2%, 1 ml dung d ch kaliferoxianua 2%. Đ  ít phút (cho ph n  ng hoàn thành)  ồ r i thêm 2 ml dung d ch NaOH 10% và kho ng 100 mg h n h p murexit ­ K

ẩ ế ể ẩ ỗ ộ

ế ể ạ ắ Dùng dung d ch tiêu chu n trilon B 0,02 N chu n đ  cho đ n khi màu chuy n  ố i th  tích trilon B tiêu t n chính xác đ n 0,1 ml.

NV

K

2

Ca

04,20 C ộ

ị  h ng th m sang tím hoa cà. Ghi l ả ừ ồ t Tính toán k t quế (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

2+

ể ủ ẩ ồ ị

ươ ứ ớ ố ấ ọ ị ng  ng v i s  ml d ch l c dùng phân

đ

C

VG V

n

ầ ượ t là th  tích (ml) và n ng đ  (N) c a dung d ch tiêu chu n trilon B  N1 và V1 l n l ẩ ộ dùng khi chu n đ   ươ ượ ng gam c a Ca ng l 20,04 là đ ẫ ố ượ C là kh i l ng m u đ t khô không khí t tích, cách tính theo (cid:0) (cid:0)

ế ẫ ấ ố ượ ng m u đ t khô không khí đã dùng chi ố t rút mu i hòa tan

ấ ố c c t đã dùng vào vi c chi t rút mu i hòa tan có trong m u đ t thí

ệ ố ọ ệ ướ ấ ẫ ế ể đ là th  tích d ch l c mu i hòa tan đã trích dùng phân tích (ml)

ố ớ

ấ ạ ọ ỗ t sàng 2 mm. Tính K = 1 + (0,01 x W), v i W (% kh i   sàng 2 mm, khô trong không khí. t l ị ệ ủ ấ ọ t c a đ t l ầ ủ ng) là đ   m c a ph n đ t h t l

Trong đó: G là kh i l (g); ể Vn là th  tích n nghi m (ml); V ệ ố K là h  s  khô ki ộ ẩ ượ l ị 2.2.4 Ch  th  Xylen da cam 2.2.4.1 Tính ch tấ

ỉ ị Là ch t h u c  dãy triphenylmetanic. Ch t ch  th  có màu vàng trong môi

ườ ấ ườ ơ ỏ ng acid nh  h n 6, có màu đ  trong môi tr

3+ (pH

ượ ẩ ằ ộ ị ỉ ấ ữ ơ ỏ ơ c xác đ nh b ng chu n đ  EDTA v i ch  th  xilen da cam là Fe

[11]

ớ ng acid l n h n 6. tr ị ớ Các cation đ = 1 – 1,5),  Zn2+ (pH = 5 – 6), Bi3+ (pH = 2 – 3,5)[11]…

12

ử ỉ ị ấ Hình 2.3: C u trúc phân t ch  th  xilen da cam

[13]

ố ề ủ ạ ớ ả ằ B ng 2.3: H ng s  b n c a các ion kim lo i v i xilen da cam

Ion kim lo iạ Xilen da cam

logK pH

Al 14,3 2,3

Co(II) 3,78 5,5

Cd 6,78 5,9

Fe(III) 3,91 HClO4 0,15N

Cr(III) 3,57 1,7

[6]

Ứ ủ ỉ ị ụ 2.2.4.2  ng d ng c a ch  th

ươ ị ượ ng pháp xác đ nh hàm l ng nhôm

2.2.4.2.1 Ferotitan – Ph Nguyên t cắ ươ ự ạ ứ ề Ph

ự ủ ữ ủ

ả ằ ằ ng di­Na­EDTA v a gi

ộ ượ ỉ ớ ị

ữ   ộ ng pháp d a vào s  t o thành m t ph c không màu b n v ng gi a ứ   ố nhôm và mu i dinatri c a axit etylendiamintetraaxetic (di­Na­EDTA), phá h y ph c ị ừ ẩ   i phòng b ng dung d ch đó b ng amoni florua. Chu n đ  l ặ ồ ẽ k m axêtat ho c đ ng sunfat v i ch  th  xylenon da cam. Hóa ch tấ

ả ả ị ị

ị ẩ ư ề ớ

ượ ị u etylic.

ượ

ệ ẩ

ứ ể ị

ắ ề ạ c đ n v ch, l c đ u.

ẩ ị

ứ ể

13

Axit sunfuric  Axit nitric  Axit clohydric  Axit axetic. Axit flohydric, dung d ch 40%. Natri hydroxit dung d ch 25%. B o qu n trong bình polyetylen. Kali pirosunfat. Natri clorua. Xylenon da cam chu n b  nh  sau: nghi n 1g xylenon da cam v i 100 g natri clorua. ượ R u izopropylic. Fenonftalein, dung d ch 0,1% trong r R u etylic 96%. Amoni florua, dung d ch 30%. Amoni axetat. Amoniac d 0,91. ư ị ị Dung d ch đ m I, pH: 5,5­5,8 chu n b  nh  sau: hòa tan 500 g amoni axetat ị ướ c. Chuy n dung d ch vào bình đ nh m c dung tích 1 lít, thêm 30 ml trong 300 ml n ướ ế axit axetic, thêm n ư ệ Dung d ch đ m II, pH: 5,6 ­ 5,8 chu n b  nh  sau: hòa tan 320 g amoni axetat ị c. Chuy n dung d ch vào bình đ nh m c dung tích 1 lít, thêm 5 ml ướ ế ị ắ ề ạ ị ướ trong 300 ml n axit axetic, thêm n c đ n v ch, l c đ u.

ố ứ ị c có vài gi

ọ ắ ề ạ ướ c. Thêm n Mu i   đinatri   axit   etylendiamintetraaxetic,   dung   d ch   0,025   M   hòa   tan   9,3g ọ t amoniac, l c vào bình đ nh m c dung tích 1 lít, ướ ế c đ n v ch, l c đ u.

ư ế ẩ ẩ ị

ằ ạ ọ ị

ứ ể ạ ị ị ố mu i trong 100 ml n ướ ầ ử ằ r a 2­3 l n b ng n Nhôm kim lo i.ạ ị Dung d ch nhôm tiêu chu n chu n b  nh  sau: đun đ n tan 1,000g nhôm kim t axit nitric, đun sôi, ướ ế c đ n v ch,

ị lo i trong 50 ml dung d ch axit clohidric, oxy hóa b ng 4­5 gi ạ làm l nh, chuy n dung d ch vào bình đ nh m c dung tích 1 lít, thêm n ắ ề l c đ u, 1 ml dung d ch ch a 0,001 g nhôm.

ẽ ẽ ẩ

ứ ị ế ố ộ ị ư ị K m axetat, dung d ch 0,025 chu n b  nh  sau: hòa tan 5,486g k m axetat c, đun đ n tan mu i, làm ngu i, chuy n dung d ch vào bình đ nh

ứ ọ ắ ề ạ ướ trong 100 ml n m c dung tích 1 lít, thêm vài ba gi

ể ị ướ ế c đ n v ch, l c đ u. ồ ị ẩ

ế ứ ư ị ộ ọ ử

ắ ề c đ n v ch, l c đ u.

ượ ứ ị t axit axetic, thêm n ồ ị Đ ng sunfat, dung d ch 0,025 chu n b  nh  sau: đun 6,24g đ ng sunfat trong ướ c đ n tan. Làm ngu i, l c vào bình đ nh m c dung tích 1 lít, r a, thêm 100 ml n ạ ướ ế n ế Cách ti n hành Căn c  vào hàm l ng dung d ch nh

ượ ế ng nhôm đ  l y l ng silic đ n 10% cho l b ng. Khi hàm l

ẫ ị

ẫ ẫ ẹ ế ệ ấ ọ ố

ượ ấ ượ ượ ẫ ị ng cân m u và dung d ch đ ng nhôm có trong c l y theo hàm l

ư  ượ ể ấ ượ ng cân m u và l ở ả ượ   ng cân m u vào bình nón dung tích ồ   250 ml, thêm 40 ml dung d ch axit sunfuric r i đun nh  đ n tan m u. Sau đó thêm ầ   ơ ế ừ t ng gi t 1­2 ml axit nitric và đun b c h i đ n xu t hi n khói anhidric sunfuric d y đ c.ặ ả B ng 2.4: L m uẫ

ượ ượ ẫ ượ ị Hàm l ng nhôm, % L ng cân m u, g L ng dung d ch, ml

ừ ế T  3,0 đ n 4,0 0,5 100

ế Trên 4,0 đ n 8,0 0,25 100

ế Trên 8,0 đ n 16,0 0,25 50

ế Trên 16,0 đ n 25,0 0,25 25

ế 0,20 25

Trên 25,0 đ n 35,0 ể ế ặ ằ ằ ố ử ướ ướ Đ  ngu i, thêm 50­60 ml n ọ N u còn c n không tan, l c b ng gi y l c, r a b ng n

ạ ấ ọ

ọ ả ặ ồ (cid:0) ể ở ố 800

ậ ả ố ồ ị

ượ ượ ạ ẫ ế c, đun đ n tan mu i. ấ ọ ể   c nóng. Chuy n ồ ị ặ gi y l c và c n vào chén b ch kim, hóa tro r i nung. Thêm 3 ml dung d ch axit   ơ ế ớ   ố t axit sunfuric r i đun b c h i đ n khô, sau đó nung ch y c n v i flohidric, 2­3 gi   25oC. Đ  ngu i, đ t chén vào c c dung tích 100 ml, ặ ộ   2­3g kali pirosunfat  ớ   ế ị thêm 20 ml dung d ch axit sunfuric r i đun đ n tan kh i ch y. Nh p dung d ch v i ị dung d ch chính. Khi hàm l ng silic trên 10% cho l

ấ ị ị

ng cân m u vào bát b ch kim, thêm 40 ề ml dung d ch axit sunfuric, 5 ml dung d ch axit flohidric, khu y đ u và thêm 5 ml axit nitric.

ế ấ ẫ

14

ố ơ ướ ị ể ể ị ệ Sau khi m u tan, đun b c h i dung d ch đ n xu t hi n khói anhidric sunfuric. ộ c, chuy n dung d ch vào bình nón dung tích 250 Đ  ngu i, thêm 25ml ­ 30 ml n

ơ ướ ữ ế ị ố   c nóng. Đun b c h i dung d ch m t l n n a đ n b c

ặ ể ộ ầ ố

ượ ụ ặ ằ ộ ằ ml, tráng thành bát b ng n ộ khói dày đ c. Đ  ngu i, thêm 50­60 ml n ị Dung d ch thu đ

ẵ ỏ

ế ủ ạ ế ạ ọ ể ị ề ắ ị

ầ ổ ố ế ướ ồ c r i đun đ n tan mu i. c b ng m t trong 2 cách đã nêu trong m c 3.2 ho c 3.3 oC, rót thành dòng nh  vào bình nón dung tích 250 ml có s n 60 ml dung ế đ n 70­80 ị ị d ch natri hidroxit nóng. Đun sôi dung d ch và k t t a 3­5 phút, làm l nh, chuy n vào ướ bình đ nh m c dung tích 250 ml, thêm n c đ n v ch, l c đ u. L c dung d ch vào bình khô, ph n dung d ch đ u đ  đi.

ộ ể ế ệ ẩ ị ị ươ ng pháp chu n đ  đ  ti n hành vi c xác đ nh hàm l ượ   ng

ư ứ ầ ứ Căn c  vào ph nhôm nh  sau:

ị ằ ộ ượ ẽ ng d  diNaEDTA b ng dung d ch k m axetat cho l

ư ả ớ ự ặ ủ ọ

ẩ Khi chu n đ  l ư ị ị ỏ ế ướ ế ị ị ệ c đ n th

ượ   ng ằ   dung d ch nh  đã ghi trong b ng 1 vào bình nón dung tích 500 ml, trung hòa b ng ấ   t dung d ch fenonftalein đ n m t dung d ch axit clohidric v i s  có m t c a 2­3 gi ể  ư màu đ , cho d  2 ml. Thêm 50 ml diNaEDTA, 40 ml dung d ch đ m I, n tích 200 ml r i đun sôi 2­3 phút. ộ ộ ượ ẩ ợ

ỗ ế ị ị ẽ ằ ị ư ng d    vàng sang

Làm ngu i dung d ch, thêm 0,1g h n h p xylen da cam, chu n đ  l ể ừ di­NaEDTA b ng dung d ch k m axetat đ n khi màu dung d ch chuy n t ỏ ẩ đ  th m.

ớ ự ẽ ằ ị ộ ượ ừ ả ộ ồ   Thêm 5 ml dung d ch amoni florua, đun sôi dung d ch 2­3 phút làm ngu i r i   i phóng b ng dung d ch k m axetat v i s  có ị ng diNaEDTA v a gi

ỗ ẩ chu n đ  l ặ ủ m t c a 0,05% h n h p xylen da cam.

ị ồ ằ ng d  diNaEDTA b ng dung d ch đ ng sunfat cho l

ặ ủ ư ả ớ ự ọ ị

ợ ộ ượ ẩ Khi chu n đ  l ị ư ị ỏ ị c đ n th

ư ồ ộ ế ị

ộ ượ ế ị

ằ ỏ ề ể ừ ẩ ị ủ ầ

oC, chu n đ  l ẩ

ộ ế ể

ị ồ ừ ả ằ ị i phóng b ng dung d ch đ ng sunfat.

ứ ầ ằ ượ   ng ằ   dung d ch nh  đã ghi trong b ng 1 vào bình nón dung tích 500ml, trung hòa b ng ấ   ế t dung d ch fenolftalein đ n m t dung d ch axit clohidric v i s  có m t c a 2­3 gi ể  ệ ướ ế màu đ , cho d  2 ml. Thêm 50 ml diNaEDTA, 5 ml dung d ch đ m II, n oC, thêm 1 ml dung  ể tích 200 ml, r i đun sôi 2­3 phút. Đ  dung d ch ngu i đ n 60­80 ồ ư ị   ng d  diNaEDTA b ng dung d ch đ ng sunfat đ n khi d ch PAN và chu n đ  l ị ữ    vàng sang tím đ  b n v ng. Thêm 5 ml dung d ch m u c a dung d ch chuy n t ộ ượ   amoni florua và đun sôi 2­3 phút. Đ  dung d ch ngu i đ n 60­80 ng diNaEDTA v a gi Tính toán ượ Hàm l ng nhôm (X) tính b ng ph n trăm theo công th c:

X = ,

ị ặ ể ẩ ồ ố ộ ượ   ng

ể ị ị

ẩ ủ ặ ồ

ẫ ươ ứ ố ượ ầ ấ ớ ị ng m u t

2O3) trong v t li u ch u l a ki m tính –

ẽ ượ ị ng  ng v i ph n dung d ch l y ra, g. ậ ệ ượ ị ử ề ị ng nhôm oxit (Al

trong đó: V ­ th  tích dung d ch k m axetat ho c đ ng sunfat đã tiêu t n đ  chu n đ  l ả c gi dung d ch diNaEDTA đ i phóng sau khi thêm dung d ch amoni florua, ml; ẽ ộ T ­ đ  chu n c a dung d ch k m axetat ho c đ ng sunfat, g/ml; m ­ kh i l 2.2.4.2.2 Xác đ nh hàm l Spinel[8]

Nguyên t cắ

2+, Mg2+ ra kh i dung d ch ch a Al

ứ ỏ

3+ b ng dung d ch urotropin 30%.  ị ng d  EDTA b ng

ạ ộ ượ ằ ẩ ư ị ư ở  pH = 5,5. Chu n đ  l

ị ỉ

15

ớ ớ ể ẩ ằ ụ ẩ ươ ứ ộ ựơ Lo i Caạ ứ ữ ẽ ị ấ ủ ứ ớ T o ph c gi a nhôm v i EDTA d   dung d ch k m axetat v i ch  th  xylenol da cam. Cho natri florua (NaF) tác d ng v i  ph c ch t c a nhôm đ  đ y ra m t l ớ ộ ng  ng v i nhôm. Chu n đ ng EDTA t

ẽ ế ẩ ẩ ộ ị ng EDTA đ y ra b ng dung d ch k m axetat tiêu chu n. K t thúc chu n đ  dung

ể ừ ồ ẩ ằ  vàng sang h ng.

ượ l ị d ch chuy n t ừ ồ ộ ượ ụ ể ẩ ộ ị T  n ng đ  và th  tích dung d ch k m axetat tiêu th  khi chu n đ  l ng

ẫ ượ ẽ ng nhôm oxit có trong m u.

ụ EDTA sinh ra, tính ra hàm l Hóa ch t, d ng c

ị ệ

ế ặ   ậ 4OH) đ m đ c 3COOH) c, thêm ti p vào đó 100 ml axit axetic (CH

ướ c thành 1000 ml.

ử ố ướ c

ế ể ẫ ẫ

ử ặ ẵ ủ

ẫ ở ẫ ả

ế ả

0C ± 50 0C đ n tan trong (kho ng t ừ ả ỷ ẹ

ế ố ướ ẵ nhi ộ  10 đ n 15 phút). Làm ngu i  c và 5

ố ị ẫ

ố ể ố ướ ể ẫ

ạ ứ ứ ị ộ c vào c c, đ  ngu i. Chuy n dung  ị i v ch đ nh m c, c vào bình đ nh m c dung tích 250 ml, thêm n ể ướ ớ ạ c t

ị ấ ụ NH4OH NH4Cl HCl Dung d ch đ m pH = 5,5: Hoà tan 100 ml amoni hydroxit (NH vào 200 ml ­ 300 ml n ướ ặ ồ ậ đ m đ c r i thêm n Urotropin 30% (C6H12N4) Urotropin 10% (C6H12N4) EDTA 10% NaOH 10% Kali pyrosunphat (K2S2O7) (CH3COO)2Zn 0,01M NaF 3% Phenolphtalein 0,1% Xylen da cam 0,1%: hòa tan 0,1g thu c th  trong 100 ml n ủ ố C c th y tinh 250 ml ấ ọ Gi y l c ệ ế B p đi n Buret Gi y pHấ ế Cách ti n hành ả Cân kho ng 0,1 g m u th  ho c 0,2 g m u chính xác đ n 0,0001 g, chuy n  ộ ạ ẫ m u vào chén b ch kim đã có s n 2 g ­ 3 g kali pyrosunphat. Ph  lên trên thêm m t  ệ ớ l p kali pyrosunphat (kho ng 4 g). Cho chén m u vào lò nung và nung m u  t  ả ộ đ  kho ng 750  ạ chén b ch kim và hoà tan kh i ch y trong c c thu  tinh đã có s n 50 ml n ị ml dung d ch axit sunfuric. Đun nh  dung d ch trong c c đ  làm tan m u. Sau khi  ế ử ạ ằ m u tan h t, r a s ch chén b ch kim b ng n ượ ị d ch thu đ ắ ề l c đ u (dung d ch A).

ượ

ượ ị L y 25 ml dung d ch A (khi hàm l ng 5% ≤ Al

ở ạ ằ ị i b ng vài gi

ọ ư ả ấ ừ ừ  t

ố ấ ọ ế ủ ế ả ử ị

ứ ầ ầ ỷ

ế ủ ị ữ ế ủ ế ị ế ủ ế ủ ị ị

16

ố ử ằ ằ ứ ế ế ấ ả ứ ằ ằ ướ ế ấ ặ ng 60% ≤ A   l2O3 ≤ 70%) ho c 50 ml dung ỷ ố ị   2O3 ≤ 25%) vào c c thu  tinh dung tích 250 ml, thêm d ch A (khi hàm l ế ằ ố   vào c c kho ng 2 g amoni clorua, đun nóng, trung hoà b ng amoni hydroxyt đ n khi ế ủ ệ ắ ầ   b t đ u xu t hi n k t t a hydroxyt, hoà tan k t t a tr  l t dung d ch ế ủ ế    dung d ch urotropin 30% đ n k t t a hoàn toàn. Cho d  20ml dung HCl. Cho t ị ị   d ch urotropin 30% n a, đun nóng dung d ch trong c c đ n g n sôi trong 10 min. ọ   L c dung d ch ch a k t t a khi còn nóng qua gi y l c ch y nhanh, r a k t t a và ố   c c thu  tinh 5 l n đ n 7 l n b ng dung d ch urotropin 10%. Hoà tan k t t a trên ử   ấ ọ gi y l c b ng dung d ch HCl, h ng dung d ch vào c c đã ti n hành k t t a. R a ấ ọ   c nóng đ n h t ph n  ng axit (th  b ng gi y đo pH). Thêm vào gi y l c b ng n

ị ộ ố

ỉ ị ọ ố ế ể c l c 5 ml dung d ch HCl, đun sôi 3 phút. Đ  ngu i, thêm vào c c 20 ml dung ọ t ch  th  phenolphtalein 0,1% dùng t ­ 2 gi

ướ ọ n ị d ch EDTA 10%, thêm ti p vào c c 1 gi dung d ch.

ị ị ỉ ng trung i môi tr

ị ồ ấ ầ ề ố ị

ị ườ tính (dung d ch m t m u h ng), thêm vào c c 15 ml dung d ch đ m pH = 5,5. ọ ả ố Đun nóng dung d ch trong c c đ n kho ng 80

ố ế ị

ị ớ NaOH 10% và dung d ch axit HCl đi u ch nh dung d ch t ệ 0C, thêm vào c c vài gi ẩ ị ể ừ ầ

ẩ ố ể ế ầ ộ ị ị

ộ ằ ế ẩ ẩ

ị ồ ụ ẽ ể vàng sang h ng. Ghi th  tích k m axetat tiêu th  khi chu n

ể ừ Zn).

ứ ầ ằ ị  ỉ t ch  th ộ ế ẽ xylenol da cam 0,1% và dùng dung d ch k m axetat tiêu chu n 0,01 M chu n đ  đ n  ồ ị khi dung d ch chuy n t  m u vàng sang h ng. Thêm vào c c 15 ml dung d ch NaF  3%, đun sôi trong 3 min, dung d ch lúc này có m u vàng, đ  ngu i dung d ch đ n 70  0C ­ 80 0C r i chu n đ  b ng dung d ch k m axetat tiêu chu n 0,01 M (4.2.28) đ n  ẽ ồ ẩ ị khi dung d ch chuy n t ứ ộ ầ đ  l n th  hai (V Tính toán ượ Hàm l ng nhôm oxit, tính b ng ph n trăm, theo công th c:

ớ ứ ệ ố ẽ

ụ ẩ ộ ượ ng EDTA

ị ỏ ằ c gi

ị 2O3  ng v i 1 ml dung d ch k m axetat 0,01 M. ẽ ể ứ ả i phóng ra kh i ph c, tính b ng ml. ị ẽ

ấ ị ị ằ ng m u có trong dung d ch l y đem xác đ nh nhôm oxit, tính b ng gam

[14]

ệ ố ồ ố ượ ụ ỉ ị trong đó: 0,0005098 là h  s  gam Al VZn  là th  tích dung d ch k m axetat 0,01 M tiêu th  khi chu n đ  l ượ đ ộ K là h  s  n ng đ  dung d ch k m axetat 0,01 M ẫ m là kh i l ủ Ứ 2.2.5  ng d ng c a ch  th  Fluorexon

[5]

ử ỉ ị ấ Hình 2.4: C u trúc phân t ch  th  Fluorexon

ị ượ ứ ng canxi trong th c ăn chăn nuôi

2.2.5.1 Xác đ nh hàm l Nguyên t cắ ươ ự Ph ứ ng ki m ph c complexon

ớ ự ạ ng pháp d a trên s  t o thành trong môi tr ế ể

ị ườ ẩ ị ượ ươ ạ ề ộ ự ng pháp này cho phép xác đ nh hàm l ớ   i

17

ấ ộ ơ ự ổ ủ c a ion canxi v i trilonB. Đi m k t thúc quá trình chu n đ  d a trên s  đ i màu  ỉ ủ c a ch  th  kim lo i. Ph ng canxi trong gi ạ h n 0,1 – 2,5%. ấ ụ Hóa ch t và d ng c Cân phân tích có đ  chính xác không th p h n 0,0002g

ng kính 10 cm

ươ ươ ướ ấ ng. ng đ ộ ạ c có đ  s ch t

30H26O13N2): 10g Kali Clorua và 0,1g ch  th  fluorexon

ề ậ ỹ ố ứ ả ả ị ỉ ở ỗ ố  ch  t i và khô

ẩ theo TCVN 1525­86.

ị ị

ướ ấ ế ầ ượ ả Bình nón dung tích 250 ml ứ Bình đ nh m c dung tích 100, 250, 1000 ml ạ Burét dung tích 10 ml, có v ch chia đ  0,05 hay 0,01 ml Pipét dung tích 10 ml. ễ ọ ườ Ph u l c đ ố ứ C c s  dung tích 1000 ml ấ ọ Gi y l c  ặ ướ ả ướ ử ụ c c t ho c n N c s  d ng ph i là n 3) ặ Axít Clohydric đ m đ c (d = 1,19g/cm Kali hyđroxyt ố Trilon B (mu i đi natri c a axít Etylen – điamin Tefra axefie  (C10H14N2Na2O8.2H2O) Kali Clorua ị Ch  th  Fluorexon (C nghi n th t k  trong c i s . B o qu n trong bình nút mài,  ráo. Natri xitrat Hyđroxylamin hyđroclorit  Canxi cacbonat ị ổ ỉ ấ Gi y ch  th  t ng h p, PH = 7­14 ướ ấ N c c t ế Cách ti n hành ị ị Chu n b  dung d ch tro phân tích  L y chính xác 10 ml dung d ch tro (dung d ch 5.1) cho vào bình nón dung tích  t cho thêm kho ng 30 mg natrixitrat, c c t đ n 100 ml và l n l

ủ ị

ả ị

ế ẩ ố

ỉ ộ ằ ồ ế ạ ị

ể ỉ

ử ớ ắ ỹ ể ừ ị ồ ể ầ ả ẫ ộ V i nh ng m u phân tích có n ng đ  canxi l n

ứ ộ ế ầ ợ

ộ ẩ ữ ớ ể ấ ả ớ ệ ố ế ủ ấ 250 ml. Thêm n 30 mg hyđroxylamin hyđroclorit và 5­10 ml dung d ch KOH 20% (sao cho pH c a  ạ ị dung d ch phân tích đ t 13­13,5%). Sau cùng cho thêm kho ng 30 mg ch  th   ỗ ầ Fluorexon. Sau m i l n cho thu c th  nh  l c k . Ti n hành chu n đ  b ng dung  ị d ch Trilon B đ n khi dung d ch chuy n t  màu xanh lá m  sang màu h ng. (Trong  phép chu n đ  trên có th  dùng ch  th  Murexit thay cho fluorexon). ả ớ c n ph i gi m th  tích dung  ị d ch tro l y đ  phân tích đ n m c đ  thích h p và trong khi tính toán c n nhân k t  qu  v i h  s  pha loãng c a nó.

ẫ ớ ệ ố

ứ ẫ ử ố ầ c c t và thêm vào đó t ẫ ự ả ử c n ph i th c hi n m u đ i  ị ỉ ấ ả ượ ng thu c th , ch  th   t c  l

[10]

ứ ư ế ẫ ớ ệ Song song v i công vi c phân tích m u th   ướ ấ ch ng, là m u ch a 100 mln ử nh  đã ti n hành v i m u th .

ị ủ

ắ ỏ ở c tách kh i magie và canxi

ườ ạ ớ

ứ ề ị ả ề ể ẩ ộ ỉ ị

18

2.2.5.2 Xác đ nh canxi oxit trong th y tinh không màu Nguyên t cắ : S t, nhôm, titan và các ion c n tr  khác đ ượ ằ ng ki m pH > 12 ion canxi t o ph c b n v i  b ng amoni hydroxit. Trong môi tr ẩ EDTA. Dùng dung d ch tiêu chu n EDTA đ  chu n đ  canxi theo ch  th  fluorexon. ấ ụ Hóa ch t, d ng c NH4Cl NH4OH KOH

ệ ụ ườ ị ụ ng trong phòng thí nghi m

ị ẫ ằ ượ c dung d ch 1 i m u b ng axit flohydric và kali pyrosunphat thu đ

ị ấ

ị ố oC, nh  t t

ấ ế ề ư

oC trong th i gian t ể

ừ ể ả ờ ệ  70

ế ể ư ạ ộ

ị ướ ớ ạ ị ề ứ ắ ị c t

ứ ấ ọ ễ ả ị

KCN 5% Ch  th  Fluorexin 1% Các d ng c  thông th ế Cách ti n hành ả Phân gi ủ   L y 100 mL dung d ch 1 vào c c th y tinh dung tích 250 mL, thêm 1 g amoni ế ả ị ỏ ừ ừ   clorua, đun dung d ch đ n kho ng 70  dung d ch amoni hydroxit 25 % và ế ủ ấ ọ   khu y đ u đ n khi xu t hi n k t t a hydroxit, cho d  1 gi t amoni hydroxit. Đun oC đ n 80 ừ ế ị   nóng dung d ch kho ng t  45 đ n 60 phút đ  đông ụ ế ủ  k t t a và lo i amoni hydroxit d . Đ  ngu i dung d ch, chuy n dung d ch trong t   ọ   ố i v ch m c, l c đ u. L c c c vào bình đ nh m c dung tích 250 ml, thêm n dung d ch qua gi y l c ch y nhanh (khô), ph u (khô) vào bình nón dung tích 250 mL   (khô) (dung d ch 2). ấ ố ị ị

ị ỉ ị

ộ ẩ ẩ ộ ị

ể ừ ề ị ể ồ

1).

ủ L y 100 mL dung d ch 2 vào c c th y tinh 250 mL, thêm 20 mL dung d ch kali hydroxit 25 %, 2 mL dung d ch kali cyanua 5 % và m t ít ch  th  fluorexon 1 %. ặ ố Đ t c c trên n n màu đen, dùng dung d ch EDTA tiêu chu n 0,01 M, chu n đ  cho ỳ ế đ n khi dung d ch chuy n t  màu xanh hu nh quang sang h ng. Ghi th  tích EDTA 0,01 M tiêu th  (Vụ

ộ ể ệ ượ ệ ắ ng canxi có trong

ỉ ụ ử ố Làm song song m t thí nghi m tr ng đ  hi u ch nh l ị 0).

1

100

VV 0 m

ứ ể dung d ch và thu c th . Ghi th  tích EDTA 0,01 M tiêu th  (V Tính toán ượ Hàm l ng canxi oxit (CaO), tính b ng ph n trăm (%), theo công th c: (cid:0) (cid:0) ằ ầ %CaO = 0,00056 (cid:0)

ị ẩ ụ ộ ẫ ắ ẩ

ị ộ ẫ ử ụ ẩ ẩ

ươ ứ ớ ị ng  ng v i 1 mL dung d ch EDTA 0,01 M, ng canxi oxit CaO t

ẫ ươ ẫ ấ ứ ể ể ớ ị ng  ng v i th  tích m u l y đ  xác đ nh canxi oxit, tính ng m u t

19

ữ ệ ế ả ớ ơ ị trong đó: ể V0: Th  tích dung d ch tiêu chu n EDTA 0,01 M tiêu th  khi chu n đ  m u tr ng, ằ tính b ng mililit (mL); ể V1: Th  tích dung d ch tiêu chu n EDTA 0,01 M tiêu th  khi chu n đ  m u th , tính ằ b ng mililit (mL); ố ượ 0,00056: Kh i l ằ tính b ng gam (g); ố ượ m: Kh i l ằ b ng gam (g). Chênh l ch cho phép gi a hai k t qu  xác đ nh song song không l n h n 0,20 %.

ụ ẩ ệ ự ế i ta  ng d ng ph ộ ng pháp chu n đ Hi n nay trong th c t

Ầ Ậ PH N 3: K T LU N ươ ườ , ng ề

ấ ộ ệ ệ

ề ươ ự ế ể

ự ặ ư ự ụ ữ ư ủ ươ ễ

ể ế ị ấ c thì đã cung c p thêm m t s  tính ch t  ỉ ẩ ườ ự ị ấ ươ ọ ợ

20

ứ ự complexon r t r ng rãi, trong nhi u lĩnh v c khác nhau: nông nghi p, công nghi p,  th c ph m…. ứ ể ứ M c dù có nhi u ph  đ  nghiên c u  ng pháp khác nhau đ   ng d ng trong th c t ư ơ ẩ ươ ẫ ễ ả ộ ng pháp chu n đ  complexon v n có nh ng  u đi m nh  đ n gi n d   nh ng ph ệ ạ ỉ ậ ươ ể ng d  nh n bi th c hi n, đi m t t do màu c a ch  th  kim lo i.... ng đ ộ ố ể ượ ọ ộ ớ ấ V i m i n i dung đã tìm hi u đ ể ỉ ạ ị ị ủ ư ỉ ủ ặ c a ch  th  kim lo i, môi tr ng pH đ  ch  th  kim lo i có màu đ c tr ng c a ch  th   ữ ể ừ ạ ớ  đó l a ch n nh ng ch t thích h p trong ph v i kim lo i đó, đ  t ng pháp chu n  ứ ụ ộ đ  complexon và áp d ng vào nghiên c u.

TÀI LI U THAM KH O ọ

ạ ọ ạ ọ ư ạ Giáo trình Hóa H c Phân Tích , Đ i h c s  ph m, Đ i h c

ị ầ ươ ng pháp đ nh

ọ ệ ọ ụ ấ ả t Nam ng hóa h c”, Nhà xu t b n Giáo d c Vi

ọ ệ ạ ọ Giáo trình hóa phân tích, Đ i h c Công nghi p

ẩ ự

ậ ự ấ ượ ẩ ả ng s n ph m

ả ự ẩ

21

ị [1] Lê Th  Mùi (2006),  Đà N ng.ẵ ễ [2] Nguy n Tinh Dung (2011), “Hóa h c phân tích ph n III – Các ph ượ l ặ [3] Th.s Đ ng Ng c Lý (2012),  Th c ph m TP. HCM ể Bài gi ng th c hành ki m tra ch t l [4] Th.s Tán Văn H u (2014),  ệ ạ ọ tiêu dùng, Đ i h c Công nghi p Th c ph m TP. HCM [5] TCVN 1526 : 1986 [6] TCVN 3866 : 1983 [7] TCVN 6960 : 2001 [8] TCVN 7891 : 2008 [9] TCVN 8727 : 2012 [10] TCVN 9176 : 2012 [11]  http://klfcdsp.huecity.vn/UploadFiles/ThuVienTaiLieu/hoa_phan_tichtap_1p10.pdf [12] http://luanvan.co/luan­van/hoa­phan­tich­11/ [13] http://tailieu.tv/tai­lieu/thuoc­thu­huu­co­10565/ [14] http://www.eyesite.co.za/magazine/april2006/images/article4pic4.gif