Phương pháp điều khiển ra hoa
của Lan Hồ Điệp
Nhắc đến Hồ Điệp là nhắc đến Đài Loan, một quốc gia trồng có
kỹ thuật trồng lan hàng đầu thế giới với khả năng trồng Hồ Điệp
cắt cành, điều khiển ra hoa... và bộ sưu tập giống cực kỳ đồ sộ.
Kỹ thuật điều khiển ra hoa Hồ Điệp hiện là bí quyết công nghệ
của người Đài Loan. Chỉ với phương pháp điều khiển nhiệt độ,
họ có thể kích thích Hồ Điệp tạo phát hoa với hiệu quả gần như
tuyệt đối.
Các giai đoạn phát triển của lan Hồ Điệp trong nhà kính có thể
chia thành các giai đoạn chính dựa trên nhiệt độ như sau:
Giai đoạn đầu tiên: (Kéo dài 22-27 tuần) là giai đoạn phát triển
từ cây trong ống nghiệm cho đến khi thành cây trung. Khoảng
thời gian quan trọng nhất trong giai đoạn này là lúc ra cây con,
cần tránh thay đổi điều kiện sống của cây một cách quá đột ngột.
Giai đoạn phát triển: (Kéo dài 22-27 tuần) Cây Hồ Điệp phát
triển sinh dưỡng, nhiệt độ cho giai đoạn này nằm trong khoảng
28 đến 32o C. Nhiệt độ cao vừa phải làm gia tăng khả năng quan
hợp của Hồ Điệp, đồng thời hạn chế sự ra hoa sớm không cần
thiết trong giai đoạn dưỡng sức này. Theo K. Kataoka và cộng
sự, giai đoạn trước khi cây ra hoa cần hàm lượng Carbohydrate
rất lớn, điều này cũng có nghĩa là nếu sự ra hoa xảy ra khi cây
không đủ sức, chất lượng hoa sẽ không cao hoặc làm tổn hại đến
cây mẹ.
Giai đoạn thọ hàn: (Kéo dài 4-6 tuần) Cảm ứng ra hoa Hồ Điệp
cần phản ứng stress nước nhẹ trong nhiệt độ thấp, từ 17 đến 25o
C. Tại nhiệt độ này, hàm lượng Cytokinin nội sinh trong lá tăng
lên, ngược lại với hàm lượng Acid Abscisic (Wen Yu Wang và
cộng sự, 2002).
Ngoài ra, cũng theo nghiên cứu của Wang năm 2003, số lượng
cũng như hàm lượng protein trong mô lá tăng đáng kể trong giai
đoạn này. Điều này cho thấy phản ứng ra hoa để đạt đến mức tối
ưu cần được xảy ra trong điều kiện lạnh, nhiều nghiên cứu thực
nghiệm khác cũng đã nói lên điều này.
Giai đoạn xử lý ra hoa kết thúc khi phần lớn các cây xử lý tạo
phát hoa non khoảng 2-5cm.
Giai đoạn kết thúc: (Kéo dài 8-15 tuần) Sau khi cây Hồ Điệp
được 4 đến 6 lá và chiều rộng lá khoảng 25cm, cây được đưa
vào giai đoạn xử lý phát hoa, nhiệt độ xử lý nằm trong khoảng
17-26oC. Trong giai đoạn này, mục tiêu của người trồng là kéo
dài phát hoa, tăng số lượng hoa, điều khiển cho hoa nở đồng
thời và hoa xoay đều theo trục phát hoa. Có thể chia giai đoạn
này thành 3 giai đoạn nhỏ hơn. Trước tiên, phát hoa cần được
kéo dài ở nhiệt độ cao (26oC) trong một khoảng thời gian ngắn,
sau đó chuyển sang nhiệt độ thấp hơn (17-25oC) để cảm ứng
chồi sinh sản, hạn chế tối đa số chồi sinh dưỡng. Ngay sau khi
có một số nụ nhất định hình thành, để làm cho phát hoa nở đều,
nhiệt độ được tiếp tục giảm xuống khoảng 19-20oC nhằm kéo
dài thời gian bung cánh hoa của những hoa bên dưới, tạo điều
kiện cho các hoa bên trên tiếp tục hình thành phát triển và bung
cánh hoa trong cùng một khoảng thời gian ngắn...
Nhiệt độ trong suốt quá trình xử phát hoa nếu vượt quá 26oC có
thể gây ảnh hưởng trực tiếp lên phát hoa, làm chột đỉnh hoặc
giảm số lượng hoa.
Ảnh hưởng của nhiệt độ lên khoảng thời gian trung bình để hoa
nở.
Nhiệt độ (C)------Thời gian từ khi phát hoa xuất hiện đến khi
hoa đầu tiên nở (ngày).
14 -------------------------------266
17 -------------------------------133
20 --------------------------------87
23 --------------------------------68
26 --------------------------------52
Ánh sáng trong quá trình phát triển của lan Hồ Điệp vào khoảng
500-1500 footcandles, thuộc loại tương đối cao so với đa số các
loài lan khác (Dù vậy cây không chịu được ánh sáng trực tiếp).
Tuy nhiên so với nhiệt độ thì ánh sáng không ảnh hưởng nhiều
đến sự ra hoa của Hồ Điệp mà chỉ quan trọng về yếu tố tích lũy
dinh dưỡng thông qua quang hợp và ảnh hưởng đến đặc tính
quang hướng động của hoa.
