1
PHNG PHÁP GII BÀI TP DI TRUYN LIÊN KT VI GII TÍNH
VÀ TÍCH HP CÁC QUY LUT DI TRUYN KHÁC
I/ Lý thuyt:
+ NST gii tính:
* Ngi, V có vú: XX, XY
* Chim, bm, gia cm: XY, XX
* B xít, rp, châu chu: XX, XO
* B nhy: XO, XX
* Lu ý: Nu u bài không nêu loài nào X nh sau:
- Da vào cá th mang tính ln F2:3:1 vì XY
- Loi dn th tng kiu NST-GT=> kiu nào cho KQ phù hp nhn
- VD: Loài 1 cá th mang 1 cp gen d hp cánh thng lai vi cơ th khác
F1:256 c.thng:85 c.cong ()
Gii: Cp gen d hp quy nh cánh thng nên c.thng>cánh cong
F1: 3 thng:1cong mà ln ch con NST-GT là XY, XX
+ Nhn dng quy lut di truyn:
* Da vào KQ lai thun+nghch:
- khác nhau mà gen-TT Gen NST GT
-TT ch XH con DT thng gen NST GT Y
- TT ch XH con DT chéo Gen NST-GT X
* Da vào di truyn chéo:
- Du hiu: TT t Ông ngoi biu hin con gái không biu hinCháu trai
biu hin gen NST-GT X
* Tính trng biu hin không ng u 2 gii:
- Cùng 1 th h: TT nào dod ch XH con còn gii không có và ngc li
gen NST-GT
+ Các t l KH và KG tơng ng trong trng hp gen liên kt vi NST gii tính,
không có alen tơng ng trên Y.
Kiu gen P TLKH F1
X
A
X
A
x X
A
Y 100% tri
2
X
a
X
a
x X
a
Y 100% ln
X
A
X
A
x X
a
Y 100% tri
X
a
X
a
x X
A
Y 1 tri:1 ln
(KH gii c khác gii
cái)
X
A
X
a
x X
A
Y 3 tri : 1 ln
(tt c TT ln thuc 1
gii)
X
A
X
a
x X
a
Y 1 cái tri: 1 cái ln: 1
c tri: 1 c ln
II/ Phơng pháp gii bài tp
1. Bài toán thun: Bit KH P, gen liên kt trên NST-GT
X KQ lai
Bc 1: T KH P và gen LK trên GT KGP
Bc 2: Vit SL  X KQ
(Dng Bt d)
Bài 1:
Phép lai gia mt chim hoàng yn màu vàng vi mt chim màu xanh sinh ra tt c
chim có màu xanh và tt c chim có màu vàng. Hãy gii thích các kt qu này.
Gi ý gii
3
Màu s c lông là tính trng liên kt vi gii tính và gii là gii ng giao t!. Chúng ta
thy có s khác bit v kiu hình gia gii và gii cho thy có s liên kt vi gii
tính. Vì tt c các cá th c"a m#i gii gi$ng nhau v kiu hình nên b$ m% không th là
d hp t!. Ta lp phép lai theo cách thông thng (A: xanh; a: vàng):
X
A
X
A
x X
a
Y
(xanh) & (vàng)
X
A
X
a
, X
A
Y
(tt c xanh)
Trong trng hp này thì c chim tr$ng và chim mái u có màu xanh, vì chim con là
X
A
X
a
và chim con là X
A
Y. Kt qu này không phù hp vi kt qu thc tin. Do vy
có th có sai lm khi chúng ta ã cho r'ng gii là gii ng giao t!. Vì gii là gii
ng giao t! nên phép lai bây gi s( là:
Z
A
W x Z
a
Z
a
( xanh) ( vàng)
&
Z
a
W Z
A
Z
a
( vàng) ( xanh)
2. Bài toán nghch: Bit KH P, gen liên kt trên NST-GT và KQ lai
X KG P
Bc 1: Tìm tri ln và quy c gen
Bc 2: Nhn dng quy lut DT chi ph$i và T TLPL KH F+gen trên NST-GT KG P
Bc 3: Vit SL
Lu ý: Bài toán ngc có nhiu dng bài tp nh: LKGT thun, LKGT+PLL,
LKGT+Gen gây cht, LKGT+Hoán v gen.
4
A/ BÀI TP LIÊN KT VI GII TÍNH THUN
* Phng pháp gii:
Bc 1: Tìm tri ln và quy c gen
Bc 2: Nhn dng quy lut DT chi ph$i và T TLPL KH F+gen trên NST-GT KG P
Bc 3: Vit SL
* Các bài tp:
Bài 1:Gà: lông vn x lông en
F1 100% Lông vn. F1 tp giao
F2: 50
Vn:16 en
1. Bin lun SL P-F2
2. . T l phân tính F3 i vi m i công thc lai:
Bài gii
1/ + Bc 1: Tìm tr!i l"n và quy c gen
ta có F2 v'n:en=50:16=3 v'n:1 en (KQ L phân ly) A-V'n, a-en.
+ Bc 2: Nhn dng quy lut DT chi phi và T# TLPL KH F+gen trên NST-
GT
KG P
Thy F2 ch có gà mái lông en TT màu s c lông LK vi GT
Ptc: Lông v'n X
A
X
A
, X
a
Y
+ Bc 3: Vit SL
X
A
X
A
x X
a
Y
(Lông v'n) & (lông en)
F1: X
A
X
a
, X
A
Y(tt c lông v'n)
X
A
X
a
lông v'n x X
A
Y lông v'n
F2: KG: 1 X
A
X
A
: 1 X
A
X
a
: 1 X
A
Y : 1 X
a
Y
KH: 2 tr$ng v'n: 1 mái v'n:1 mái en
5
2/ Các công thc lai:
X
A
X
A
x X
A
Y
X
A
X
A
x X
a
Y
X
A
X
a
x X
A
Y
X
A
X
a
x X
a
Y
Bài 2: 1 ging gà, các gen X lông tr$ng và lông s%c vn nm trên NST X. Tính
trng s%c vn là tr!i so vi tính trng lông tr$ng. Ti 1 tri gà khi lai gà mái tr$ng
vi gà trng s%c vn thu c i con b! lông s%c vn c gà mái và gà trng. Sau
ó, ngi ta lai nh&ng cá th' thu c t# phép lai trên vi nhau và thu c 594
gà trng s%c vn 607 gà mái tr$ng và s%c vn. Xác nh KG b m( và con cái th h
th 1 và 2.
Bài gii
Quy c
A sc v'n a lông tr ng. gà tr$ng có KG XX gà mái có KG XY.
Gà tr$ng sc v'n có KG X
A
X
A
hoc X
A
X
a
Gà mái lông tr ng có KG X
a
Y
F1 thu c toàn b gà có lông sc v'n ) P
tc
P : X
A
X
A
x X
a
Y
X
A
X
a
,Y
F1: X
A
X
a
X
A
Y
F1 x F1 : X
A
X
a
x X
A
Y
G
F1
: X
A
,X
a
X
A
,Y
F2: X
A
X
A
X
A
X
a
X
a
Y X
A
Y
Bài 3: (C 2010)
* rui gim, tính trng màu m t do mt gen gm 2 alen quy nh. Cho (P) rui gim
c m t tr ng x rui gim cái m t +, thu c F1 100% R.gim m t +. Cho F1 giao
ph$i t do vi nhau F2 TLKH: 3 +:1 tr ng, trong ó m t tr ng là con c. Cho m t
+ d hp F2 x c +F3. Bit không có t bin, theo lý thuyt trong t,ng s$ rui F3
rui c m t + chim t- l bao nhiêu.