Một số phương pháp giải nhanh bài tập hóa học-
ÁP DỤNG CHO BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI -
Trần Đăng Hưng THCS Nhật Tõn
1
Một số phương pháp giải nhanh bài tập hóa học
Áp dụng cho bồi dưỡng học sinh giỏi
Một số phương pháp giải nhanh bài tập hóa học-
ÁP DỤNG CHO BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI -
Trần Đăng Hưng THCS Nhật Tõn
2
PHẦN A: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Bác Hồ đã nói: “ Vì lợi ích mười năm phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm phải trồng
người”. Câu nói đó của Bác thật có ý nghĩa.
Chúng ta đang sống trong thời đại cách mạng khoa học kỹ thuật phát triển không ngừng
trong mọi lĩnh vực đời sống. Đảng ta đã lãnh đạo toàn dân theo con đường công nghiệp hoá -
hiện đại hoá, đưa nước ta trở thành một nước công nông nghiệp phát triền. Để đáp ứng nhu cầu
phát triển của đất nước, chúng ta cần phải có nhiều những nhân tài, những nhà khoa học giỏi,
những giáo sư, kỹ sư, bác sĩ giỏi trong mọi lĩnh vực khoa học cũng như đời sống. Vì vậy, việc
đào tạo một thế hệ trẻ có đầy đủ phẩm chất và năng lực để đáp ứng nhu cầu phát triển của đát
nước là một vấn đề cần thiết nhằm đào tạo động lực góp phàn đưa đất nước phát triển nhanh.
Trong những năm gần đây, số học sinh giỏi, số học sinh đạt giải quốc tế ngày càng tăng.
Bộ giáo dục đã tổ chức triển khai những cuộc thi học sinh giỏi các cấp, trong đó có cuộc thi học
sinh giỏi môn Hoá học THCS là cơ sở và nền tảng cho các cuộc thi quốc gia, quốc tế sau này. Để
có những học sinh giỏi môn Hoá, những nhân tài trong ngành Hoá học thì việc phát hiện và bồi
dưỡng học sinh giỏi Hoá học là một việc làm hết sức quan trọng và cần thiết. Công việc bồi
dưỡng học sinh giỏi rất vất vả, để học sinh có thể phát triển được tối đa khả năng tư duy, sức
sáng tạo của mình, thì người giáo viên cần có những phương pháp giảng dạy phù hợp, đưa ra
được những cách giải cơ bản, độc đáo.
Chính vì các lí do trên tôi đã chọn đề tài: “ Hướng dẫn học sinh một số phương pháp giúp
giải nhanh bài tập Hoá học – Bồi dưỡng học sinh giỏi” . Với mong muốn đóng góp một chút
công sức nhỏ bé của mình vào việc nâng cao chất lượng dạy học, trong quá trình giảng dạy.
II. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ
1. Mục đích
Đề tài được nghiên cứu với mục đích:
- Phát triển phương pháp suy nghĩ ở trình độ cao phù hợp với khả năng trí tuệ của HS.
- Bồi dưỡng sự lao động, làm việc sáng tạo
- Phát triển các kĩ năng, phương pháp và thái độ tự học suốt đời
Một số phương pháp giải nhanh bài tập hóa học-
ÁP DỤNG CHO BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI -
Trần Đăng Hưng THCS Nhật Tõn
3
- Trên cơ sở những kiến thức cơ bản giáo viên cung cấp cho học sinh một số phương
pháp giúp học sinh giải nhanh được bài tập Hoá học. Qua đó góp phần nâng cao chất lượng đội
tuyển học sinh giỏi.
2. Nhiệm vụ
- Nghiên cứu lí luận và thực tiễn về đổi mới phương pháp dạy học Hoá học.
- Nghiên cứu cơ sở lí thuyết về các phương pháp giải bài tập hoá học
- Biên soạn và sưu tầm một số bài tập áp dụng cho mỗi phương pháp.
III. KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
1. Khách thể nghiên cứu
Giáo viên và các học sinh giỏi THCS
2. Đối tượng nghiên cứu
Một số phương pháp giải bài tập Hoá học.
IV. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Việc giảng dạy, cung cấp cho học sinh một số phương pháp giải bài tập hoá học sẽ đạt
hiệu quả cao khi người GV biết làm mới kiến thức, biết sử dụng hợp lý các phương pháp giải bài
toán Hoá học.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Nghiên cứu lí luận.
- Nghiên cứu các vấn đề lí luận có liên quan đến đề tài.
- Nghiên cứu các tài liệu về phương pháp giải bài tập hóa học.
- Nghiên cứu phương pháp dạy một số cách giải bài toán hóa học.
- Nghiên cứu nội dung, cấu trúc của chương trình hoá học THCS.
2. Điều tra cơ bản
- Tham khảo ý kiến của giáo viên: Trao đổi với giáo viên có kinh nghiệm về dạy đội
tuyển học sinh giỏi, có kinh nghiệm về cách dạy các phương pháp giải nhanh bài tập hoá học.
- Thăm dò ý kiến của học sinh
Một số phương pháp giải nhanh bài tập hóa học-
ÁP DỤNG CHO BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI -
Trần Đăng Hưng THCS Nhật Tõn
4
PHẦN B: NỘI DUNG
CHƯƠNG I
TỔNG QUAN VỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN – CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
I. Cơ sở lí luận của đề tài:
1. Sơ lược về bồi dưỡng HSG:
Các hình thức giáo dục HSG
Nhiều tài liệu khẳng định: HSG có thể học bằng nhiều cách khác nhau và tốc độ nhanh
hơn so với các bạn cùng lớp vì thế cần có một Chương trình HSG để phát triển và đáp ứng được
tài năng của họ.
Từ điển bách khoa Wikipedia trong mục Giáo dục HSG (gifted education) nêu lên các
hình thức sau đây:
- Lớp riêng biệt (Separate classes): HSG được rèn luyện trong một lớp hoặc một trường học
riêng, thường gọi là lớp chuyên, lớp năng khiếu. Nhưng lớp hoặc trường chuyên (độc lập) này có
nhiệm vụ hàng đầu là đáp ứng các đòi hỏi cho những HSG về lí thuyết (academically). Hình thức
này đòi hỏi ở nhà trường rất nhiều điều kiện từ việc bảo vệ HS, giúp đỡ và đào tạo phát triển
chuyên môn cho giáo viên đến việc biên soạn chương trình, bài học...
- Phương pháp Mông-te-xơ-ri (Montessori method): Trong một lớp HS chia thành ba nhóm tuổi,
nhà trường mang lại cho HS những cơ hội vượt lên so với các bạn cùng nhóm tuổi. Phương pháp
Một số phương pháp giải nhanh bài tập hóa học-
ÁP DỤNG CHO BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI -
Trần Đăng Hưng THCS Nhật Tõn
5
này đòi hỏi phải xây dựng được các mức độ khá tự do, nó hết sức có lợi cho những HSG trong
hình thức học tập với tốc độ cao.
- Tăng gia tốc (Acceleration): Những HS xuất sắc xếp vào một lớp có trình độ cao với nhiều tài
liệu tương ứng với khả năng của mỗi HS. Một số trường Đại học, Cao đẳng đề nghị hoàn thành
chương trình nhanh hơn để HS có thể học bậc học trên sớm hơn. Nhưng hướng tiếp cận giới
thiệu HSG với những tài liệu lí thuyết tương ứng với khả năng của chúng cũng dễ làm cho HS xa
rời xã hội.
- Học tách rời (Pull-out) một phần thời gian theo lớp HSG, phần còn lại học lớp thường.
- Làm giàu tri thức (Enrichment) toàn bộ thời gian HS học theo lớp bình thường, nhưng nhận tài
liệu mở rộng để thử sức, tự học ở nhà.
- Dạy ở nhà (Homeschooling) một nửa thời gian học tại nhà học lớp, nhóm, học có cố vấn
(mentor) hoặc một thầy một trò (tutor) và không cần dạy.
- Trường mùa hè (Summer school) bao gồm nhiều course học được tổ chức vào mùa hè.
- Sở thích riêng (Hobby) một số môn thể thao như cờ vua được tổ chức dành để cho HS thử trí
tuệ sau giờ học ở trường.
Phần lớn các nước đều chú ý bồi dưỡng HSG từ Tiểu học. Cách tổ chức dạy học cũng rất
đa dạng: có nước tổ chức thành lớp, trường riêng... một số nước tổ chức dưới hình thức tự chọn
hoặc course học mùa hè, một số nước do các trung tâm tư nhân hoặc các trường đại học đảm
nhận...
Tuy vậy, cũng có một số nước không có trường lớp chuyên cho HSG như Nhật Bản và
một số bang của Hoa kỳ. Chẳng hạn: Từ 2001, với đạo luật “Không một đứa trẻ nào bị bỏ rơi”
(No Child Left Behind) giáo dục HSG ở Georgia về cơ bản bị phá bỏ. Nhiều trường không còn là
trường riêng, lớp riêng cho HSG, với tư tưởng các HSG cần có trong các lớp bình thường nhằm
giúp các trường lấp lỗ hổng về chất lượng và nhà trường có thể đáp ứng nhu cầu giáo dục HSG
thông qua các nhóm với trình độ cao.
Chính vì thế vấn đề bồi dưỡng HSG đã trở thành vấn đề thời sự gây nhiều tranh luận:
“Nhiều nhà GD đề nghị đưa HSG vào các lớp bình thường với nhiều HS có trình độ và khả năng
khác nhau, với một phương pháp giáo dục như nhau.
Tuy nhiên nhiều dấu hiệu chứng tỏ rằng giáo viên các lớp bình thường không được đào
tạo và giúp đỡ tương xứng với chương trình dạy cho HSG. Nhiều nhà GD cũng cho rằng những
HS dân tộc ít người và không có điều kiện kinh tế cũng không tiếp nhận được chương trình giáo
