Quả chanh giải khát, trị
viêm đường hô hấp
– Chanh là loại quả rất quen thuộc với mỗi gia đình trong những ngày hè nắng
nóng. Bên cạnh giá trị làm nước uống giải khát; chanh tươi là nguồn cung cấp
vitamin C và các chất flavonoid trong chanh có tác dụng kháng viêm giải độc, bảo
vệ thành mạch, tăng cường hỗ trợ hệ miễn dịch và làm chậm sự lão hóa; còn có tác
dụng an thai, kích thích tiết men tiêu hoá, làm tăng nhu động ruột; giúp xúc tiến
các quá trình tiêu hoá hấp thu. Ngoài ra còn dự phòng bệnh tăng huyết áp và nhồi
máu cơ tim.
Chanh còn có tên là ninh mông, dược quả, má điêu (Thái); chứ hở câu (Mông);
piều sui (Dao). Tên khoa học: Citrus limonia Osbeck., họ cam (Rutaceae). Theo
Đông y, chanh vị ngọt chua, tính bình; vào vị. Tác dụng sinh tân chỉ khát trừ thấp,
chỉ khái, khứ thử, an thai. Dùng trong các trường hợp thử nhiệt phiền khát (cảm
nắng, mất nước, khát nước, vật vã kích động); ăn kém, nhiễm độc thai nghén nôn
ói, tăng huyết áp, bạch biến lang ben. Liều dùng cách dùng: 50 – 100g vắt nước
hoặc ướp đường.
Một số cách dùng chanh chữa bệnh và món ăn – bài thuốc có chanh:
Chữa trẻ em sốt cao co giật: vắt nước chanh cho uống liên tục; dùng vỏ xoa lồng
ngực, chân tay (nhất là khuỷu tay, khoeo chân).
Chữa ho gà: lá chanh 4g, lá táo 4g, rễ cỏ gà 4g, vỏ quýt 1g, vỏ trứng gà 1 vỏ. Sắc
lấy nước cho uống.
Chữa ho trẻ em: hạt chanh tươi 20 hạt, hoa đu đủ đực tươi 15g, lá hẹ tươi 15g. Giã
nhỏ, thêm 20ml nước và 1 thìa (canh) mật ong. Hấp cơm, gạn lấy nước, cho uống 3
lần trong ngày.
Nước chanh: chống nắng, chống nóng, giải khát: vắt nước, thêm nước sôi nguội
uống, có thể thêm đường, muối tùy ý; nhưng không được dùng nước nóng.
Chanh ướp muối đường:chanh tươi gọt bỏ vỏ, bỏ hột, thái lát, thêm chút muối
đường tùy ý, ngậm với muối, từng ít một. Dùng cho các trường hợp lợm giọng,
buồn nôn, nôn ói, nóng rát vùng thượng vị.
Chanh ướp muối:chanh bóc vỏ bỏ hột, ướp muối khoảng 12 tiếng, ăn ngậm tùy ý.
Dùng cho các trường hợp sốt nóng viêm họng viêm thanh phế quản, đờm đặc, ho
khan, khản giọng.
Gà ướp chanh quay: gà 1 con làm sạch thái lát ướp nước chanh, đường trắng, dầu
vừng, muối ăn để trong 20 phút. Đặt lên chảo, đun to lửa, đảo cho chín tái, đun nhỏ
lửa cho nhừ. Dùng cho các trường hợp ho khan do viêm khí phế quản, ăn kém, đầy
bụng, chậm tiêu.
Vịt hầm nước chanh: thịt vịt 240g, dứa tươi 150g, trứng gà 45g, nước chanh 90g.
Dứa tươi cắt lát để riêng; trứng gà đập bỏ vỏ, trộn với bột gạo; thịt vịt chặt miếng
ướp nước chanh, tẩm bột gạo trứng, cho lên chảo chiên với lửa nhỏ cho chín
phồng. Phi dầu với hành cho thơm rồi cho dứa thái lát vào, nêm gia vị, đảo qua
trên bếp. Xếp vịt tiềm lên đĩa, đặt dứa lát xung quanh, đổ nước xốt lên. Dùng cho
các trường hợp đau đầu hoa mắt chóng mặt, kích ứng, sốt nóng, khát nước, môi
họng khô (âm hư dương cang huyễn vững phiền khát).
Kiêng kỵ:Người bị loét dạ dày – tá tràng chưa ổn định, đa toan không dùng.