1
1. THỰC TIỄN QUẢN LÝ, KHAI THÁC TÀI SẢN TRÍ TUỆ LÀ NHÃN HIỆU
TẬP THỂ MANG TÊN ĐỊA DANH PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN DU LỊCH Ở TỈNH
QUẢNG NGÃI
THE PRACTICE OF MANAGEMENT AND EXPLOITATION OF INTELLECTUAL
PROPERTY IS COLLECTIVE BRAND NAME FOR TOURISM DEVELOPMENT IN
QUANG NGAI PROVINCE
Đoàn Đức Lƣơng1
Đoàn Mai Thuỷ Quyên 2
TÓM TẮT: Quảng Ngãi là địa phƣơng đặc biệt quan tâm đến việc xác lập các nhãn
hiệu tập thể mang yếu tố địa danh. Mặc dù đã đăng ký và đƣợc cấp văn bằng bảo hộ cho
khá nhiều sản phẩm nhƣ trên tuy nhiên hiện nay tỉnh Quảng Ngãi vẫn chƣa có một mẫu
mô hình về quản lý, khai thác nhãn hiệu tập thể phục vụ du lịch để làm tiền đề phát triển
các mô hình nhãn hiệu tập thể phục vụ du lịch tỉnh sau này. Việc khai thác, nhất là mô
hình khai thác các nhãn hiệu tập thể gắn kết với du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái để
phục vụ du lịch còn chƣa nhiều. Triển khai các nhãn hiệu tập thể đến các tổ chức kinh tế,
cá nhân còn chậm, chƣa có cơ chế rõ ràng. Bài viết tập trung nghiên cứu (1) Thực trạng
quản lý, khai thác nhãn hiệu tập thể mang yếu tố địa danh ở tỉnh Quảng Ngãi; (2) Đề
xuất một số giải pháp quản lý, khai thác nhãn hiệu tập thể mang yếu tố địa danh ở tỉnh
Quảng Ngãi mang lại hiệu quả phát triển kinh tế xã hội cho địa phương.
Từ khóa: thực tiễn, nhãn hiệu tập thể, địa danh, du lịch, Quảng Ngãi.
ABTRACT: Quang Ngai is a locality that is particularly interested in the
establishment of collective trademarks with geographical elements. Although registered
and granted protection titles for many of the above products, at present, Quang Ngai
province still does not have a model of management and exploitation of collective
trademarks for tourism to serve as a premise for developing collective trademark models
1 PGS.TS., Trƣờng Đại học Luật, Đại học Huế; Email: luongdd@hul.edu.vn
2 Trƣờng Đại học Luật, Đại học Huế; Email: quyendmt@hul.edu.vn
2
to serve the province's tourism in the future. Deploying collective trademarks to economic
organizations and individuals is still slow, without a clear mechanism. The article focuses
on research (1) The current situation of management and exploitation of collective
trademarks bearing geographical elements in Quang Ngai province; (2) Proposing some
solutions to manage and exploit collective trademarks with geographical elements in
Quang Ngai province to bring effective socio-economic development to the locality.
Keywords: practice, collective trademark, landmark, tourism, Quang Ngai.
1. Đặt vấn đề
Ở Việt Nam hiện nay đã và đang chú trọng phát triển các tài sản trí tuệ mang yếu tố
địa danh với các sản phẩm đặc trƣng của địa phƣơng thông qua việc xây dựng và đăng lý
bảo hộ nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận phục vụ phát triển du lịch. Thống kê của
Cục Sở hữu trí tuệ cho thấy, tính đến ngày 31/10/2019, Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp 1.311
Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý (CDĐL), nhãn hiệu chứng nhận (NHCN), nhãn
hiệu tập thể (NHTT) cho các sản phẩm, trong đó có 70 CDĐL (5,34%), 305 NHCN
(23,3%) và nhãn hiệu tập thể chiếm tỷ lệ lớn nhất 936 NHTT (71,36%)3 Nhiều mô hình
quản lý, khai thác các nhãn hiệu tập thể sau khi đƣợc bảo hộ đã góp phần phục vụ ngành
du lịch của các tỉnh đã phát huy hiệu quả kinh tế, đóng góp vai trò to lớn trong việc quảng
bá, giới thiệu nét đặc trƣng của ngành du lịch. Với những chính sách của tỉnh và việc triển
khai thông qua Sở Khoa học và Công nghệ, các sở ban ngành liên quan đã đƣa đến nhiều
kết quả đáng khích lệ. Trong giai đoạn 2016 đến tháng 4/2021 đã có hai chỉ dẫn địa lý,
hơn 20 nhãn hiệu chứng nhận và 34 nhãn hiệu tập thể đƣợc bảo hộ. Các sản phẩm đƣợc
bảo hộ nhãn hiệu tập thể hiện nay tại tỉnh chủ yếu thuộc lĩnh vực nông nghiệp và nuôi
trồng. Việc khai thác, nhất là mô hình khai thác các nhãn hiệu tập thể gắn kết với du lịch
cộng đồng, du lịch sinh thái để phục vụ du lịch còn chƣa nhiều. Triển khai các nhãn hiệu
3 Lƣu Đức Thanh (2019), Xây dựng, quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận và nhãn hiệu tập thể,
http://www.noip.gov.vn/vi_VN/web/guest/phat-trien-chi-dan-ia-ly/-/asset_publisher/SGA9PgvmYtWI/content/thuc-
trang-trong-xay-dung-quan-ly-va-phat-trien-chi-dan-ia-ly-nhan-hieu-chung-nhan-va-nhan-hieu-tap-
the?inheritRedirect=false&, cập nhật 25/12/2019
3
tập thể đến các tổ chức kinh tế, cá nhân còn chậm, chƣa có cơ chế rõ ràng. Nhƣ vậy, nếu
không triển khai khai thác phát huy những nhãn hiệu tập thể này gắn kết với phát triển du
lịch sẽ dẫn đến lãng phí nguồn tài sản trí tuệ tiềm năng của địa phƣơng.
2. Thực trạng và tiềm năng phát triển du lịch ở tỉnh Quảng Ngãi
Quảng Ngãi là tỉnh có tiềm năng du dịch trong đó du lịch cộng đồng, các sản phẩm du
lịch cộng đồng gắn với các dịch vụ trải nghiệm nhƣ câu cá, mực, soi đêm, lặn ngắm san
hô... ở các huyện có tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng nhƣ Lý Sơn, Bình Sơn; hay
trải nghiệm văn hóa đồng bào Hrê và tìm hiểu Bảo tàng Khởi nghĩa Ba Tơ; du lịch miệt
vƣờn tại huyện Nghĩa Hành, du lịch cộng đồng tại làng Gò Cỏ, phƣờng Phổ Thạnh (thị xã
Đức Phổ)... cũng đã thu hút nhiều du khách. Ngoài ra, Quảng Ngãi còn có nhiều điểm đến
nhƣ Khu lƣu niệm Cố Thủ tƣớng Phạm Văn Đồng, Mộ cụ Huỳnh Thúc Kháng; Bảo tàng
Khởi nghĩa Ba Tơ, Bảo tàng Khởi nghĩa Trà Bồng, Nhà Chứng tích Sơn Mỹ, Khu quần
thể di tích gắn liền với tên tuổi Anh hùng - Bác sĩ - Liệt sỹ Đặng Thuỳ Trâm. Đến với
Quảng Ngãi du khách còn đƣợc tham gia các lễ hội mang đậm nét của nền văn hoá lúa
nƣớc, văn hoá biển và thƣởng thức những món đặc sản đặc trƣng. Theo thông tin từ Sở
Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi, du lịch Quảng Ngãi những năm gần đây luôn
phát triển không ngừng với những con số ấn tƣợng, năm sau luôn cao hơn năm trƣớc.
Năm 2019, Quảng Ngãi đã đón 1,14 triệu lƣợt du khách đến tham quan. Doanh thu do
ngành Du lịch mang lại ƣớc đạt 1.100 tỷ đồng, tăng 14% so với năm trƣớc. Trong số 1,14
triệu lƣợt khách đã đến với Quảng Ngãi trong năm 2019 có 99 nghìn lƣợt khách quốc tế,
tăng 15% so với cùng kỳ năm 2018. Năm 2020 có 453.000 lƣợt, trong đó khách quốc tế
là 9.055 lƣợt, tăng nhiều so với lƣợt khách năm 2019. Thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao
và Du lịch cũng cho thấy tổng lƣợt khách đến Quảng Ngãi từ năm 2016–2019
là 3.675.000 lƣợt, trong đó khách quốc tế là 315.000 lƣợt. Sản phẩm du lịch của Quảng
Ngãi ngày càng đặc sắc, đa dạng. Trong đó, du lịch biển, đảo đã trở thành loại hình du
lịch chủ đạo, góp phần phát huy tài nguyên kinh tế biển của tỉnh. Trong đó, Lý Sơn vẫn là
địa điểm du lịch thu hút đƣợc nhiều du khách nhất với 265 nghìn lƣợt du khách, doanh
4
thu đạt trên 317 tỷ đồng4.
Công tác quảng bá du lịch Quảng Ngãi đã và đang không chỉ dừng lại ở thị trƣờng nội
địa mà vƣơn ra thị trƣờng quốc tế để thu hút ngày càng nhiều lƣợt du khách nƣớc ngoài
đến với các danh lam thắng cảnh ở Quảng Ngãi. Mục tiêu của Quảng Ngãi trong thời gian
tới là đẩy mạnh phát triển du lịch và xem đây là nhiệm vụ trọng tâm, đƣa ngành du lịch
trở thành nghành kinh tế mũi nhọn. Theo đó, phấn đấu đến năm 2025, Quảng Ngãi đạt
trên 1,8 triệu lƣợt khách. Tốc độ tăng trƣởng khách quốc tế giai đoạn 2021 - 2025 đạt
khoảng 6,5% và khách nội địa tăng 8,5%/năm. Để phục hồi và phát triển du lịch sau dịch
Covid-19, Quảng Ngãi đang đẩy mạnh việc lập quy hoạch phát triển ngành du lịch, xây
dựng Đề án Phát triển ngành du lịch giai đoạn 2021 - 2025, định hƣớng đến năm 2030;
xây dựng kế hoạch định vị và phát triển thƣơng hiệu cho du lịch Quảng Ngãi5.
Về định hƣớng hoạt động khoa học công nghệ phục vụ phát triển du lịch trở thành
ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh giai đoạn 2021-2025: (i) Nghiên cứu đề xuất các giải
pháp ứng dụng khoa học công nghệ phục vụ công tác quản lý, khai thác tiềm năng lợi thế
về di sản văn hóa và tài nguyên thiên nhiên của các vùng, nhất là đảo Lý Sơn và vùng ven
biển trong việc đẩy mạnh phát triển du lịch, từng bƣớc đƣa du lịch trở thành ngành kinh tế
mũi nhọn của tỉnh; (ii) Nghiên cứu bảo tồn phát triển du lịch văn hóa, tâm linh trên cơ sở
nâng tầm giá trị di sản văn hóa Sa Huỳnh, các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể; phát huy
giá trị di sản của công viên địa chất toàn cầu Lý Sơn - Sa Huỳnh trong các hoạt động du
lịch; (iii) Nghiên cứu đa dạng hóa sản phẩm du lịch và phát triển các sản phẩm du lịch có
tiềm năng, lợi thế nhằm nâng cao hiệu quả đầu tƣ và khai thác du lịch và khẳng định đƣợc
thƣơng hiệu, năng lực cạnh tranh; (iv) Đa dạng hóa mô hình nông nghiệp kết hợp du lịch,
giải trí; (v) Phối hợp với các tổ chức khoa học và cơ quan liên quan phấn đấu trong giai
đoạn 2021 - 2025 xây dựng và triển khai thực hiện 2-3 nhiệm vụ khoa học và công nghệ
4 http://baoquangngai.vn/channel/2028/201912/quang-ngai-don-114-trieu-luot-du-khach-trong-nam-2019-
2980654/index.htm, truy cập ngày 03/09/2021
5 Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi (2021), Báo cáo tổng kết tình hình triển khai thực hiện các nghị
quyết về phát triển du lịch tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2016 – 2020, https://bvhttdl.gov.vn/xay-dung-va-dinh-vi-du-
lich-quang-ngai-20210226142823788.htm, truy cập ngày 21/09/2021
5
phục vụ phát triển du lịch6.
3. Thực trạng quản lý, khai thác phát huy các nhãn hiệu tập thể phục vụ du lịch ở
tỉnh Quảng Ngãi7
3.1. Một số kết quả đạt được
Tỉnh Quảng Ngãi có bờ biển trải dài, đa dạng về điều kiện đất đai, thổ nhƣỡng, khí hậu
cùng với yếu tố con ngƣời kết hợp với nền văn hoá lịch sử đã tạo nên nhiều sản phẩm,
dịch vụ vừa phát triển kinh tế vừa thu hút khách du lịch gắn liền với các địa danh nhƣ: Cá
bống, don Sông Trà, kẹo gƣơng Thu Xà, quế Trà Bồng8
Trong những năm qua thông qua các Chƣơng trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ của
Trung ƣơng và địa phƣơng các sản phẩm, dịch vụ đặc trƣng của tỉnh đƣợc hỗ trợ xác lập
quyền sở hữu trí tuệ dƣới hình thức các dự án khác nhau với tổng số nhãn hiệu tập thể
đƣợc cấp văn bằng bảo hộ đến năm 2020 là 34 nhãn hiệu tập thể, nhƣ: Bánh tráng Tịnh
Hà; Bún Nghĩa Mỹ; Cá lồng Tịnh Sơn; Cây cảnh Hành Đức - Nghĩa Hành; Chả cá Lý
Sơn; Chổi Đót Hành Thuận; Dầu lạc Đức Vĩnh; Dầu lạc Tịnh Hiệp; Dầu lạc Tịnh Trà;
Dầu mè Đức Vĩnh; Gà đồi Tịnh Bình; Gà đồi Tịnh Phong; Hành tím Bình Hải; Heo Hợp
An; Hoa Nghĩa Hiệp; Măng tây Cƣờng thỏ đế; Mật ong rừng Ba Điền; Mộc Nghĩa Hiệp;
Muối sa huỳnh; Nén Bình Phú; Nếp cút Nghĩa Kỳ; Nếp Ngự Sa Huỳnh; Nƣớc mắm Đức
Lợi; Nghề rèn truyền thống Tịnh Minh; Nghệ vàng Bình Châu; Nhang Nghĩa Hòa; Quế
Trà Bồng; Rau an toàn Tịnh Long; Rau củ quả an toàn Đức Thắng; Sachi Hợp An; Tiêu
hạt Tịnh Đông; Tiêu hạt Tịnh Giang; Tỏi Lý Sơn; Thỏ Bách Thảo; ...
Hiện nay, các địa phƣơng trong địa bàn tỉnh đang tiến hành xây dựng và đăng ký nhãn
hiệu tập thể Bò thịt Phổ Vinh, Chanh thơm Xuân Quỳnh, Dầu lạc Bình Thạnh, Dầu phụng
6 Quyết định số 476/QĐ-UBND ngày 31/03/2021 của UBND tỉnh Quảng Ngãi về việc ban hành kế hoạch phát triển
khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2021 - 2025
7 Bài viết sử dụng một số kết quả nghiên cứu trong Đề tài Nghiên cứu khoa học cấp tỉnh “Nghiên cứu đề xuất giải
pháp xác lập, quản lý, khai thác phát huy tài sản trí tuệ mang yếu tố địa danh ở tỉnh Quảng Ngãi” do PGS.TS. Đoàn
Đức Lƣơng làm chủ nhiệm.
8 https://vnexpress.net/4-san-vat-quang-ngai-gianh-danh-hieu-dac-san-noi-tieng-2418040.html
Truy cập ngày 23/09/2021
