Tiêu chí xây dựng môi trường văn hóa tại khu du lịch quốc gia: Tiếp cận bộ tiêu chí điểm đến từ Hội đồng Du lịch Bền vững Toàn cầu



CÁCTIÊUCHÍXÂYDỰNGMÔITRƯỜNGVĂNHÓA

ỞKHUDULỊCHQUỐCGIATRÊNCƠSỞTIẾPCẬN

BỘTIÊUCHÍVỀĐIỂMĐẾNCỦAHỘIĐỒNGDULỊCH

BỀNVỮNGTOÀNCẦU

TrầnThuPhương



,PhạmThịThanhHoan



Email:phuongtt@hou.edu.vn

Ngàytòasoạnnhậnđưcbàibáo:06/11/2024

Ngàyphảnbiệnđánhgiá:14/05/2025

Ngàybàibáođưcduyệtđăng:27/05/2025

DOI:10.59266/houjs.2025.567

Tómtắt:Môitrườngvănhóacóvaitròquantrọngtrongpháttriểndulịchnóichung

vàpháttriểndulịchtạicáckhudulịchquốcgianóiriêng.Đãcómộtsốnghiêncứuvềxây

dựngmôitrườngvănhóa(MTVH)tronglĩnhvựcdulịchcũngnhưnghiêncứuđềxuấtcác

bộtiêuchívềxâydựngMTVHđượcthựchiệnvớinhiềucáchtiếpcậnkhácnhau.Bàiviết

nàynghiêncứuBộtiêuchívềđiểmđếncủaHộiđồngDulịchbềnvữngtoàncầu(GSTC-D)

vàkhảnăngcụthểhoámộtsốtiêuchícủaBộtiêuchínàynhưlàcáctiêuchíxâydựngmôi

trườngvănhóaởkhudulịchquốcgia.ViệcsửdụngbộtiêuchíGSTC-Dnày(vớiviệccụthể

hoá,bổsungcáctiêuchí)vớicấutrúcthốngnhất,rõràngsẽgópphầnđơngiảnhoáviệcáp

dụngcáctiêuchítrongkhudulịchquốcgiahướngtớitiếpcậntiêuchuẩnchungcủathếgiới.

Từkhóa:dulịch,khudulịchquốcgia,MTVH,tiêuchí,HộiđồngDulịchbềnvữngtoàncầu.



TrườngĐạihọcMởHàNội

I.Đặtvấnđề

Môitrườngvănhóa(MTVH)đưc

xem là tài nguyên quan trọng góp phần

pháttriểndịchvụdulịchtạiđiểmđến(Vũ,

2021).Cácyếutốnhưcảnhquan,ditích,

phongtục,lễhộivàsinhhoạtcộngđồng

đềucóthểkhaithácđểphụcvụdukhách

(Bùi,2022).MTVHgópphầntạonênsự

khácbiệtvănhóagiữacácđịaphương,từ

đónângcaotínhcạnhtranh,tínhđộcđáo

và trải nghiệm tại điểm đến (

Kruzmetra

&cộngsự,2016)

.Đồngthời, môitrường

văn hóa còn hỗ tr phát triển bền vững

thôngquabảotồntàinguyênvàtạosinh

kếchocộngđồng.Việckhaitháccácyếu

tốvănhóabảnđịakhôngchỉgiúpquảng

bá vănhóatruyềnthống,tăngsứcmạnh

mềm,màcònđóngvaitròngưclạitrong

côngtácbảotồn(Bùi,2022;ITDR,2018;

Kruzmetra&cộngsự,2016).



TạiViệtNam,nhiềuđiểmđếnđã

thànhcôngtrongviệcxâydựngMTVH

và khai thác các giá trị truyền thống

để thu hút khách du lịch (Vũ, 2021).

Tuy nhiên, vẫn còn không ít nơi gặp

khó khăn do hạn chế về nhận thức,

cách thức bảo tồn và phát huy giá trị

văn hóa thành sản phẩm du lịch hấp

dẫn(Vũ,2021;Bùi,2022).Dođó,việc

làm rõ nội hàm và xây dựng tiêu chí

choMTVH,đặcbiệttạicáckhudulịch

quốcgia,làcầnthiết.

Mộtsố nghiên cứu đã đề cập đến

khái niệm và tiêu chí xây dựng MTVH

trongdulịch(Trần,2022;Nguyễn,2022;

Vũ, 2021; Bùi, 2022), trong đó nhiều

khungtiêuchíđãđưcđềxuấtphùhp

vàcóthểápdụngtạicácđiểmđến.Tuy

nhiên,vẫncònhiệntưngtrùnglặphoặc

nội hàm chưa rõ, gây khó khăn khi áp

dụng.Ngoàira,sựtồntạiđồngthờicủa

nhiềubộtiêuchíởcáclĩnhvựckhácnhau

(ví dụ như tiêu chí đánh giá điểm đến

theo Quyết định 4640/QĐ-BVHTTDL,

tiêu chí MTVH trong khu du lịch hoặc

gắn với phát triển bền vững…) có thể

khiếnviệctriểnkhaithiếuthốngnhấtvà

khóthựchiện.

Từ quan điểm cho rằng phát triển

dulịchcầngắnvớipháttriểnbềnvững,

bàiviếtnàynghiêncứuBộtiêuchíđiểm

đếncủaHộiđồngDulịchbềnvữngtoàn

cầu(GSTC),đồngthờiđềxuấtkhảnăng

cụthểhóamộtsốtiêuchícủaGSTCnhư

là các tiêu chí xâydựng MTVHtại khu

dulịchquốcgia.Mụctiêulàtiếntớixây

dựngmộtbộtiêuchíthốngnhất,phùhp

với các tiêu chuẩn toàn cầu trong phát

triểndulịchbềnvững.

II.Cơsởlýthuyết

2.1.Môitrườngvănhóatronglĩnh

vựcdulịch

MTVHtronglĩnhvựcdulịchlàmột

bộphậncấuthànhcủatoànbộhệthống

MTVHxãhội,đưcsửdụngđồngnghĩa

với“MTVHdulịch”(Nguyễn,2022;Vũ,

2021). LuậtDulịchViệtNam2017quy

định:“Môitrườngdulịchlàmôitrường

tựnhiênvàmôitrườngxãhội,nơidiễnra

các hoạtđộngdu lịch”. Nhưvậy, cóthể

hiểuMTVHdulịchlàmộtthànhtố,một

phươngdiệncấuthànhcủaMTVH,làtổng

hòacủathựctiễnsángtạovănhóadulịch

thôngquacácứngxử,thíchnghicủacon

ngườivớimôitrườngdulịch;củahệgiá

trịvănhóadulịch,kếtquảcủahoạtđộng

sángtạovănhóatrongdulịch;vàcủaquá

trìnhkếthừa,traotruyềnvàchọnlọctiếp

nhậnvănhóadulịch;baotrùmmốiquan

hệnộitạicủavănhóadulịch,phảnánh

vănhoádulịchvàlàthuộctínhbảnchất

củavănhóadulịch,dạnghoạtđộngcủa

đờisốngxãhộitrongdulịch,biểuhiệnkết

quảhệthốnggiátrịsángtạovănhóadu

lịch(Nguyễn,2022;Bùi,2022).

Các yếu tố tác động đến MTVH

tronglĩnhvựcdulịchbaogồm:Nhómcác

yếutốthuộcvềhànhvicủacộngđồngđịa

phương;Nhómcácyếutốvềthểchếvà

quảnlý;Nhómcácyếutốliênquanđến

kháchdulịch,Nhómcácyếutốvềtruyền

thông(Vũ, 2021;Bùi, 2022). Nhómcác

yếutốthuộcvềhànhvicủacộngđồngđịa

phươnglà các yếu tốchínhtạo nênmôi

trườngvănhóacủacộngđồng,tạorasự

khácbiệtvềmôitrườngvănhóatạiđiểm

đếncủacộngđồngnàyvớiđiểmđếncủa

cộngđồngkhác.Nhómcácyếutốvềthể



chếvàquảnlýliênquanđếnđiềuchỉnh

hànhvicủacộngđồngđịaphươngvàcác

bênliênquantronghoạtđộngpháttriển

dulịchtạicáckhu, điểmdulịch.Nhóm

cácyếutốvềtruyềnthôngliênquanđến

việctuyêntruyềnchocácđốitưngtham

giahoạtđộngdulịchvềhànhvicótrách

nhiệmvớimôitrườngvănhóaởcácđiểm

du lịch (

Krippendorf, 1982

;

Kruzmetra &

cộngsự,2016).

Chođếnnay,chưacócăncứpháp

lýquyđịnhvềxâydựngMTVHởkhudu

lịchquốcgia.Mộtsốnghiêncứuđãtiếp

cậnxâydựngMTVHởkhudulịchquốc

giatrêncơsởcáctiêuchí.Theođó,nhiều

nghiêncứuđãđưarakhungbộtiêuchí

xâydựngMTVHtronglĩnhvựcdulịch.

Cácnhómtiêuchíchủyếubaogồm:(1)

Nhómtiêu chíliênquanxâydựngthiết

chế văn hóa và cảnh quan văn hóa cho

hoạtđộngdulịch;(2)Nhómtiêuchíliên

quanđếnbảotồn,pháthuycácgiátrịvăn

hoáphivậtthểtronghoạtđộngdulịch;

(3)Nhómtiêuchívềxâydựngđạođức

lốisốngquytắcứngxửtronghoạtđộng

dulịch;(4)Nhómtiêuchívềpháttriển

sản phẩm, dịch vụ văn hóa phục vụdu

lịch;và(5)Nhómtiêuchíđặcthùriêng

vềpháttriểnsảnphẩm,dịchvụvàhoạt

độngdulịch(Nguyễn,2022;Vũ,2021;

Bùi,2022).

2.2. Khu du lịch và khu du lịch

quốcgia

TheoLuậtDulịch2017,khudulịch

làkhuvựccóưuthếvềtàinguyêndulịch,

đưc quyhoạch,đầu tưphát triển nhằm

đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách du

lịch.Khudulịchbaogồmkhudulịchcấp

tỉnhvàkhudulịchquốcgia(DLQG).

Từkháiniệmtrêncóthểnhậnthấy

haiyếutốthểhiệnđiềukiệncầnvàđủcủa

khudulịch:

- Điềukiệncần:Cótàinguyên du

lịchvớiưuthếvềtàinguyêndulịch;

-Điềukiệnđủ:Đưcquyhoạchvà

đầutưđểpháttriểndulịch.

KhuDLQGđưcxácđịnhlànhững

hạtnhânquantrọngđểthuhútđầutưtheo

hướngtậptrung,hiệuquả,quađótạothành

nhữngđộnglực/điểmnhấnchocáctỉnh,

thànhphố,cácvùng,cáckhuvựcđộnglực

pháttriểndulịchvàcóýnghĩaquantrọng

trongviệcxâydựngthươnghiệu,hìnhảnh

chocácđiểmđến.Nhìnchung,dùlàkhu

dulịchcấptỉnhhaykhuDLQGđềulànơi

cótàinguyêndulịchhấpdẫn,cóphạmvi

khônggiannhấtđịnh,dođóviệcbảovệ

cảnhquan,môitrườngbảođảmpháttriển

bềnvữngcủakhudulịchlàđiềukiệntiên

quyết(ITDR,2018).

Khu DLQGcó thểđưcphân loại

theonhiềucáchkhácnhau.Theotínhchất

hoạtđộngchínhcủakhudulịch,cóthểcó

cáckhudulịchvớicáctàinguyêndulịch

vănhoálàchủyếu(KhudulịchĐiệnBiên

Phủ-PáKhoang,ĐềnHùng,v.v…),các

khudulịchvớicáctàinguyêndulịchtự

nhiênlàchủyếu(KhudulịchCaonguyên

đáĐồngVăn,HạLong-CátBà,v.v…).

Theotheovịtríđịalý,khudulịchcóthể

cócáckhudulịchbiển,đảo;cáckhudu

lịch núi…(ITDR, 2018). Theo các phân

loạinêutrên,MTVHởcáckhuDLQGcó

thểcócácyếutốkhácnhauởcácloạikhu

dulịchkhácnhau.Điềunàycầnđưclưu

ýkhixâydựngbộtiêuchíMTVHởcác

khuDLQG.



2.3. Bộ tiêu chí về điểm đến của

HộiđồngDulịchbềnvữngtoàncầu

Bộ tiêu chí về điểm đến GSTC-D

lànỗlựctốithiểumàmọitổ chứcquản

lýdulịchcầnđạtđưcnhằmđạtđưcsự

hiểubiếtchungvềthựchànhpháttriểndu

lịchbềnvững.Phạmvivàkháiniệmcủa

GSTC-Drấtrộngvàcáctiêuchíápdụng

chonhiềuđiểmđến.Vềcấutrúc,bộtiêu

chíGSTC-D:Cáctiêuchíđưcđưavào

bốnmục,mỗimụccócáctiểumụcđưc

đánhsốnhưtrongbảngdướiđây.Trìnhtự

củacácmụcvàtiểumụckhôngthểhiện

tầmquantrọngtươngđốicủamỗichủđề.

Bảng1.NộidungchínhcủaBộtiêuchíGSTC-D

MỤCA:Quảnlýbềnvững

A1-Tráchnhiệmquảnlýđiểmđến

A2 - Chiến lưc quản lý điểm đến và kế

hoạchhànhđộng

A3-Giámsátvàbáocáo

A4-Sựthamgiacủadoanhnghiệpvàcác

tiêuchuẩnbềnvững

A5-Sựthamgiavàphảnhồicủacưdân

A6-Sựthamgiavàphảnhồicủakhác

A7-Quảngcáovàcungcấpthôngtin

A8 - Quản lý lưu lưng và hoạt động của

kháchdulịch

A9-Quyđịnhlậpkếhoạchvàkiểmsoátphát

triển

A10-Thíchứngvớibiếnđổikhíhậu

A11-Quảntrịrủirovàxửlýkhủnghoảng

MỤCC:Tínhbềnvữngvềvănhóa

C1-Bảovệtàisảnvănhóa

C2-Vậtphẩmvănhóa

C3-Disảnphivậtthể

C4-Tiếpcậncácđịadanhvănhóavàthiên

nhiênchocộngđồngđịaphương.

C5-Sởhữutrítuệ

C6-Quảnlýkháchdulịchtạicácđịadanh

vănhóa

C7-Thuyếtminhvềđịađiểm

MỤCB:Tínhbềnvữngvềkinhtế-xãhội

B1-Đolườngsựđónggópkinhtếcủakhách

dulịch

B2-Cơhộinghềnghiệp

B3-Hỗtrcácdoanhnhânđịaphươngvà

thươngmạicôngbằng

B4-Hỗtrchocộngđồng

B5-Phòngngừatìnhtrạngbóclộtvàphân

biệtđốixử

B6-Quyềnsởhữuvàquyềncủangườidùng

B7-Antoànvàanninh

B8-Điềukiệntiếpcậnchotấtcảmọingười

MỤCD:Tínhbềnvữngvềmôitrường

D1-Bảovệmôitrườngnhạycảm

D2 -Quảnlý du khách tạicác địađiểm tự

nhiên

D3-Tươngtácvớiđộngvậthoangdã

D4-Bảovệloàivàđộngvật

D5-Bảotồnnănglưng

D6-Quảnlýtàinguyênnước

D7-Chấtlưngnước

D8-Nướcthải

D9-Chấtthảirắn

D10 - Phát thải khí nhà kính và giảm nhẹ

biếnđổikhíhậu

D11-Hệthốngvậntảithânthiện

D12-Ônhiễmánhsángvàtiếngồn



III.Phươngphápnghiêncứu

Bài viết sử dụng phương pháp

nghiêncứuđịnhtínhvớihaicôngcụcơ

bảnlàthuthậpdữliệuvàphântíchdữliệu.

Theo đó, dữliệu thứ cấp đưc thuthập

bao gồmcácbộtiêu chícủaGSTC;các

đề tài nghiên cứu, cácbàibáo khoahọc

liênquanđếnchủđềnghiêncứu,đặcbiệt

làcácbộtiêuchíđãđưcđềxuấtvềxây

dựngMTVHdulịch.Cácbộtiêuchívề

xâydựngMTVHdulịchsaukhiđưcthu

thậpsẽđưcphântích,đốichiếu,sosánh

vớibộtiêuchíGSTC-D.Nhữngtiêuchí

trongbộtiêuchíGSTC-Dphùhphoặc

tươngđươngvớicáctiêuchícótrongcác

bộtiêuchíđãđưcđềxuấtvềxâydựng

môitrườngvănhoádulịchsẽđưcxem

xét,cụthểhoá.

IV.Kếtquảvàthảoluận

Nghiên cứu nội dung của bộ tiêu

chíGSTC-D,nộihàmcủakháiniệmxây

dựng MTVH trong lĩnh vực du lịch và

kháiniệmvềkhuDLQGchothấy,cáctiêu

chíphảnánhxâydựngMTVHtrongcác

khudulịchcóthểđãđưcthểhiệntrong

bộtiêuchíGSTC-D,cụthể:

-

Đốivớicáctiêuchíliênquanđến

bảotồn,pháthuygiátrịvănhoáphivật

thểtronghoạtđộngdulịch:Xemxétnội

dung của bộ tiêu chí GSTC-D, mục C3

DisảnphivậtthểthuộcnộidungBảovệ

disảnvăn hóa trong nhómC-Tínhbền

vữngvềvănhóachothấycócácnộidung

tương đồng.Nộidung nàytrong bộtiêu

chíGSTC-Dgiảithích:Điểmđếnhỗtr

việcbảovệdisảnvănhóaphivậtthể,bao

gồm các truyền thống địa phương, nghệ

thuật,âmnhạc,ngônngữ,ẩmthựcvàcác

khíacạnhkháccủabảnsắcvàđặcthùcủa

địa phương. Việc trình bày, sao chép và

thuyếtminhvề văn hóa và truyềnthống

mangtínhnhạycảmvàtôntrọng,tìmcách

thuhútsựthamgiavàđemlạiliíchcho

cộngđồngđịaphươngvàgiúpkháchdu

lịchcótrảinghiệmchânthực.

Nhưvậy,nộidungcủabộtiêuchí

GSTC-Dhoàntoànđápứngtiêuchíxây

dựngMTVHliênquanđếnbảotồn,phát

huygiátrịvănhoáphivậtthểtronghoạt

động du lịch mà không cần điều chỉnh,

bổsung.

-

Đốivới các tiêuchívềxây dựng

đạo đức lối sống quy tắc ứng xử trong

hoạtđộngdulịch:Xemxétnộidungcủa

bộtiêuchíGSTC-D,mụcC6Quảnlýdu

kháchtạicácđịadanhvănhóađãcócác

tiêuchívềquytắcứngxửđốichokhách

dulịch,cácdoanhnghiệpdulịch,hướng

dẫnviêndulịch.Nếucần,cóthểbổsung

tiêu chí về quy định về hành vi ứng xử

của cộng đồng dân cư trong bộ tiêu chí

GSTC-D.

-

Đốivớicáctiêuchívềpháttriển

sản phẩm, dịch vụ văn hóa phục vụ du

lịch:Liênquanđếnviệccungcấpcácsản

phẩmdulịchdựatrêncácgiátrịvănhoá

(vậtthểvàphivậtthể),nộidungcủabộ

tiêu chí GSTC-D quy định trong nhiều

mụckhácnhaunhưC-Disảnphivậtthể

(tiêuchí:sựthamgiacủacộngđồngđịa

phươngtrongviệctạoravàđemlạinhững

trảinghiệmchodukháchdựatrêndisản

vănhóaphivậtthể).

-Đốivớicáctiêuchíkhácliênquan

đếnbảovệmôitrường,quảnlýsứcchứa

khudulịch…Cácnộidungnàycócáctiêu

chíkhácụthểtrongbộtiêuchíGSTC-D,

nêutrongnhómD-Tínhbềnvữngvềmôi

trườngvàởcácnhómkhác.Vídụ,cáctiêu

Các tiêu chí xây dựng môi trường văn hóa ở khu du lịch quốc gia trên cơ sở tiếp cận bộ tiêu chí về điểm đến của hội đồng du lịch bền vững toàn cầu

Nghiên cứu xây dựng tiêu chí môi trường văn hóa (MTVH) tại khu du lịch quốc gia dựa trên tiêu chí GSTC-D, nhằm phát triển du lịch bền vững.

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi