TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI
KHOA KINH TẾ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
BÀI GIẢNG
TỔNG QUAN DU LỊCH
Giảng viên: Ths. Nguyễn Trung Kiên
Bộ môn: QTDVDL&LH
MỤC LỤC
DANH MỤC HÌNH VẼ, BẢNG BIỂU...................................................................................4
LỜI NÓI ĐẦU...........................................................................................................................1
CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ DU LỊCH....................................................3
1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ DU LỊCH.................................................................................3
1.1.1. Các quan niệm về du lịch..................................................................................................3
1.1.2. Khách du lịch....................................................................................................................6
1.1.3. Hoạt động du lịch và ngành du lịch..................................................................................7
1.1.4. Tài nguyên du lịch............................................................................................................7
1.2. CÁC BỘ PHẬN CẤU THÀNH CỦA HOẠT ĐỘNG DU LỊCH.....................................12
1.2.1. Hoạt động vận chuyển du lịch........................................................................................12
1.2.2. Hoạt động lưu trú...........................................................................................................12
1.2.3. Hoạt động ăn uống.........................................................................................................13
1.2.4. Hoạt động giải trí...........................................................................................................13
1.2.5. Lữ hành và các hoạt động trung gian.............................................................................13
1.3. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NGÀNH DU LỊCH............................................14
1.3.1. Cơ sở hình thành ngành du lịch......................................................................................14
1.3.2. Các điều kiện phát triển ngành du lịch...........................................................................15
1.3.3. Lịch sử phát triển ngành du lịch.....................................................................................16
1.4. CÁC TỔ CHỨC DU LỊCH...............................................................................................21
1.4.1. Một số tổ chức du lịch trên thế giới................................................................................21
1.4.2. Một số tổ chức du lịch tại Việt Nam...............................................................................26
BÀI TẬP CHƯƠNG 1..............................................................................................................29
CHƯƠNG 2. ĐỘNG CƠ VÀ LOẠI HÌNH DU LỊCH........................................................36
2.1. ĐỘNG CƠ DU LỊCH........................................................................................................36
2.1.1. Lý do đi du lịch...............................................................................................................36
2.1.2. Lý do cản trở đi du lịch...................................................................................................37
2.1.3. Động cơ du lịch...............................................................................................................38
2.1.4. Phân loại nhu cầu du lịch...............................................................................................39
2.2. LOẠI HÌNH DU LỊCH......................................................................................................40
2.2.1. Khái niệm loại hình du lịch............................................................................................40
2.2.2. Các loại hình du lịch phổ biến........................................................................................41
2.2.3. Sự biến đổi của các loại hình du lịch..............................................................................46
2.3. SẢN PHẨM DU LỊCH......................................................................................................47
2.3.1. Khái niệm về sản phẩm du lịch.......................................................................................47
2.3.2. Các bộ phận hợp thành của sản phẩm du lịch...............................................................47
2.3.3. Đặc trưng cơ bản của sản phẩm du lịch.........................................................................48
BÀI TẬP CHƯƠNG 2..............................................................................................................52
CHƯƠNG 3. TÍNH THỜI VỤ TRONG DU LỊCH.............................................................58
3.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ THỜI VỤ TRONG DU LỊCH.....................................58
3.1.1. Khái niệm thời vụ du lịch................................................................................................58
3.1.2. Đặc điểm của thời vụ du lịch..........................................................................................60
3.2. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN THỜI VỤ DU LỊCH...............................................64
3.2.1. Nhân tố mang tính tự nhiên............................................................................................65
3.2.2. Nhân tố mang tính kinh tế - xã hội.................................................................................67
3.2.3. Nhân tố mang tính tổ chức - kỹ thuật..............................................................................71
3.3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP HẠN CHẾ SỰ TÁC ĐỘNG BẤT LỢI CỦA TÍNH THỜI VỤ
TRONG DU LỊCH...................................................................................................................72
3.3.1. Những tác động bất lợi của tính thời vụ du lịch.............................................................72
3.3.2. Phương hướng và biện pháp chính làm hạn chế những tác động bất lợi của tính thời vụ
du lịch.......................................................................................................................................73
BÀI TẬP CHƯƠNG 3..............................................................................................................77
CHƯƠNG 4. ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH.....................................................................................83
4.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH.................................................83
4.1.1. Quan niệm về điểm đến du lịch.......................................................................................83
4.1.2. Đặc điểm chung của điểm đến du lịch............................................................................85
4.1.3. Các yếu tố cấu thành của một điểm đến du lịch.............................................................87
4.1.4. Chu kỳ phát triển của điểm đến du lịch..........................................................................92
4.1.5. Sức chứa của điểm đến du lịch.......................................................................................94
4.2. QUẢN LÝ ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH....................................................................................97
4.2.1. Khái niệm và vai trò của quản lý điểm đến du lịch........................................................97
4.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý điểm đến du lịch......................................................99
4.2.3. Nội dung quản lý điểm đến du lịch...............................................................................101
BÀI TẬP CHƯƠNG 4............................................................................................................105
CHƯƠNG 5. TÁC ĐỘNG CỦA DU LỊCH ĐẾN PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA –
XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG...............................................................................................110
5.1. DU LỊCH VÀ KINH TẾ..................................................................................................110
5.1.1. Vai trò của nền kinh tế đối với sự phát triển của du lịch.............................................110
5.1.2. Ảnh hưởng của du lịch đến nền kinh tế........................................................................112
5.2. DU LỊCH VÀ VĂN HÓA – XÃ HỘI.............................................................................118
5.2.1. Mối quan hệ giữa du lịch và văn hóa – xã hội.............................................................118
5.2.2. Tác động của du lịch đến môi trường văn hóa - xã hội................................................119
5.3. DU LỊCH VÀ MÔI TRƯỜNG........................................................................................124
5.3.1. Mối quan hệ giữa môi trường và du lịch......................................................................124
5.3.2. Tác động của du lịch đến môi trường...........................................................................128
BÀI TẬP CHƯƠNG 5............................................................................................................140
CHƯƠNG 6. QUY HOẠCH VÀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH.............................................148
6.1. QUY HOẠCH DU LỊCH................................................................................................148
6.1.1. Khái niệm, vai trò và đặc điểm của quy hoạch du lịch.................................................148
6.1.2. Nguyên tắc quy hoạch du lịch.......................................................................................151
6.1.3. Tiến trình quy hoạch du lịch.........................................................................................153
6.2. PHÁT TRIỂN DU LỊCH.................................................................................................157
6.2.1. Xu hướng phát triển du lịch..........................................................................................157
6.2.2. Dự án phát triển du lịch................................................................................................163
6.2.3. Vai trò của nhà nước và doanh nghiệp trong phát triển du lịch..................................167
BÀI TẬP CHƯƠNG 6............................................................................................................172
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................................180
DANH MỤC HÌNH VẼ, BẢNG BIỂU
Bảng 1.1. Sự phát triển về số khách du lịch quốc tế và thu nhập trên toàn thế giới (1950 –
2004).........................................................................................................................................18
Bảng 1.2. Sự thay đổi về số khách du lịch quốc tế và thu nhập du lịch theo khu vực năm 2000
và 2004......................................................................................................................................18
Bảng 5.1. Những tác động do giẫm đạp của du khách...........................................................136
Hình 1.1. Số lượt khách du lịch tại Việt Nam giai đoạn 2011 - 2019......................................20
Hình 1.2. Sơ đồ tổ chức bộ máy của Tổng cục Du lịch............................................................27
Hình 3.1. Biến động cung cầu trong thời vụ du lịch.................................................................59
Hình 4.1. Giả thiết chu kỳ sống của điểm đến du lịch..............................................................93
Khung 4.1. Một số ví dụ áp dụng sức chứa vật chất ở các điểm du lịch..................................95
Khung 4.2. Kinh nghiệm áp dụng nguyên lý quản lý sức chứa vào phát triển du lịch của
Singapore..................................................................................................................................96
Khung 5.1. Tác động của sự nóng lên toàn cầu đến du lịch...................................................125
Khung 5.2. Du lịch góp phần bảo tồn đười ươi......................................................................128
Khung 5.3. Du lịch góp phần bảo vệ môi trường ở Great Lakes............................................129
Khung 5.4. Nâng cao nhận thức và tăng thu nhập ở Trung tâm quan sát đười ươi Bohorok,
Indonesia.................................................................................................................................129
Khung 5.5. Du lịch gây ra ô nhiễm tiếng ồn ở Vườn Quốc gia Yellowstone.........................130
Khung 5.6. Một triệu du khách du lịch Phú Quốc khát nước.................................................132
Khung 5.7. Phát triển du lịch đe dọa cảnh quan thiên nhiên..................................................135
Khung 5.8. Tác động của du lịch đến rạn san hô.....................................................................136
Khung 5.9. Tác động của du lịch Việt Nam đến môi trường tự nhiên...................................138
