BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH VÀ QUẢN TRỊ CÔNG
*
VƯƠNG HỮU ÁI LINH
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG
TẠI CÁC THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
Ở VIỆT NAM NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 9 34 04 03
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG
HÀ NỘI - NĂM 2025
Công trình được hoàn thành tại :
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH VÀ QUẢN TRỊ CÔNG
Người hướng dẫn khoa học:
1: PGS.TS.Lê Hùng Sơn
2: TS Tạ Thị Hương
Phản biện 1: ..................................................................................
Phản biện 2: ..................................................................................
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp học viện
Địa điểm: Phòng bảo vệ luận án tiến sĩ - Phòng họp….. Nhà ……,
Học viện Hành chính và Quản trị công. Số: 77 - Đường Nguyễn Chí
Thanh - Quận Đống Đa - Hà Nội
Thời gian: vào hồi ……… giờ ….. ngày … tháng …. năm ………
Có thể tìm hiểu luận án tại Thư viện Quốc gia Việt Nam hoặc thư
viện của Học viện Hành chính và Quản trị công.
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giảm nghèo bền vững là vấn đề có tính chiến lược, đóng vai trò
then chốt trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc
gia. Tại Việt Nam, giảm nghèo bền vững được xác định là một trong
ba chương trình mục tiêu quốc gia trọng điểm, nhằm thực hiện mục
tiêu giảm nghèo nhanh và bền vững trên phạm vi cả nước.
Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi kinh tế và
đô thị hóa với tốc độ thuộc nhóm nhanh nhất khu vực Đông Á, các
đô thị lớn phát triển mạnh mẽ, đóng góp tích cực cho tăng trưởng
kinh tế nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức phức tạp về xã
hội, nhất là vấn đề đảm bảo hiệu quả giảm nghèo bền vững. Các
thành phố trực thuộc Trung ương như Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng,
TP. Hồ Chí Minh và Cần Thơ là những trung tâm kinh tế, văn hóa, xã
hội quan trọng, song cũng là nơi tồn tại nhiều bất cập về chênh lệch
thu nhập, thiếu hụt tiếp cận dịch vụ xã hội và tình trạng nghèo đô thị.
Đặc điểm nghèo tại các thành phố trực thuộc Trung ương không
chỉ đơn thuần là thiếu thu nhập mà còn liên quan đến nhiều chiều
cạnh khác như giáo dục, y tế, nhà ở, điều kiện vệ sinh và việc làm
bền vững. Nhóm đối tượng chịu tác động rõ nhất là lao động nhập cư,
người làm việc trong khu vực phi chính thức với thu nhập bấp bênh
và điều kiện sống thiếu thốn.
Nhận thức được tính chất phức tạp của vấn đề, Đảng và Nhà nước
đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách và giải pháp đồng bộ nhằm
nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững, trong
đó nổi bật là việc áp dụng phương pháp tiếp cận nghèo đa chiều từ
năm 2016 theo Quyết định số 1722/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính
phủ. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai tại các thành phố trực thuộc
Trung ương vẫn còn tồn tại những khó khăn nhất định do thiếu cơ
chế đặc thù phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của khu
vực đô thị, công tác xác định đối tượng nghèo còn gặp nhiều hạn chế,
nguồn lực tài chính chưa đáp ứng yêu cầu và sự phối hợp giữa các cơ
quan chức năng chưa thực sự đồng bộ.
Trong các thành phố trực thuộc Trung ương, TP. Hồ Chí Minh
được lựa chọn làm địa bàn nghiên cứu điển hình do là đô thị đặc biệt,
trung tâm kinh tế - xã hội lớn nhất cả nước với tốc độ đô thị hóa cao,
đồng thời cũng là địa phương đi đầu trong triển khai các chương trình
giảm nghèo bền vững với nhiều mô hình, giải pháp sáng tạo và linh
2
hoạt phù hợp với điều kiện đặc thù. Tuy nhiên, TP. Hồ Chí Minh
cũng đang đối mặt với những thách thức đáng kể như tỷ lệ dân nhập
cư cao, tình trạng nghèo đa chiều diễn biến phức tạp và nguy cơ bỏ
sót đối tượng trong quá trình quản lý, hỗ trợ.
Xuất phát từ thực tiễn nêu trên, nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài
“Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại các thành phố trực
thuộc Trung ương Việt Nam, nghiên cứu thực tiễn tại Thành phố Hồ
Chí Minh” nhằm góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận và đề xuất các
giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền
vững tại các đô thị lớn, đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển kinh tế -
xã hội của đất nước.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hóa và phân tích cơ sở lý luận về QLNN về
giảm nghèo bền vững tại các thành phố trực thuộc Trung ương, kết
hợp với nghiên cứu, đánh giá thực tiễn QLNN về giảm nghèo bền
vững tại Thành phố Hồ Chí Minh, luận án đề xuất một số giải pháp
nhằm hoàn thiện QLNN về giảm nghèo bền vững cho các thành phố
trực thuộc Trung ương Việt Nam.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu đã đề ra, luận án tập trung thực
hiện các nhiệm vụ sau:
Tổng hợp và phân tích có hệ thống các tài liệu, công trình nghiên
cứu trong và ngoài nước liên quan đến vấn đề đói nghèo, xu hướng
đói nghèo, chuẩn nghèo tại đô thị cũng như QLNN về giảm nghèo
bền vững, QLNN về giảm nghèo bền vững tại các khu vực đô thị. Từ
đó, xác định những nội dung sẽ được kế thừa, những khoảng trống
trong nghiên cứu và các vấn đề cần tiếp tục được làm rõ trong khuôn
khổ luận án.
Hệ thống hóa, phân tích làm rõ cơ sở lý luận về QLNN về giảm
nghèo bền vững tại các thành phố trực thuộc Trung ương.
Phân tích, đánh giá thực trạng nghèo và QLNN về giảm nghèo
bền vững tại Thành phố Hồ Chí Minh nhằm chỉ ra những thành tựu
đạt được, hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của các hạn chế đó.
Đề xuất các giải pháp mang tính khả thi nhằm hoàn thiện QLNN
về giảm nghèo bền vững tại các thành phố trực thuộc Trung ương
Việt Nam.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là hoạt động QLNN về giảm
nghèo bền vững tại các thành phố trực thuộc Trung ương.
3.2. Phạm vi nghiên cứu:
- Về không gian: Luận án tập trung nghiên cứu điển hình tại địa
bàn Thành phố Hồ Chí Minh và trên cơ sở đó khái quát hóa các vấn
đề để áp dụng cho các thành phố trực thuộc Trung ương ở Việt Nam.
- Về thời gian: Luận án tập trung vào phân tích thực trạng QLNN
về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2023 (từ khi áp dụng
phương pháp nghèo đa chiều) và định hướng đến năm 2030.
- Về Nội dung: Luận án nghiên cứu các hoạt động QLNN đối với
công tác giảm nghèo bền vững, bao gồm các vấn đề sau: (i) xây
dựng, ban hành văn bản chính sách về giảm nghèo bền vững; (ii) tổ
chức bộ máy và bố trí nguồn nhân lực trong QLNN về giảm nghèo
bền vững; (iii) tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững;
(iv) quản lý nguồn lực tài chính để thực hiện giảm nghèo bền vững;
(v) thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm
trong QLNN về giảm nghèo bền vững.
4. Phương pháp nghiên cứu khoa học
4.1. Phương pháp luận:
Luận án dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện
chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử về giảm nghèo bền vững nghiên cứu
trong khoa học quản lý công, luận án phân tích được sự phát triển và
thay đổi của kinh tế ảnh hưởng đến xu hướng nghèo tại đô thị và
QLNN về giảm nghèo bền vững theo từng giai đoạn lịch sử khác
nhau và các yếu tố ảnh hưởng tới QLNN về giảm nghèo bền vững.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, các phương pháp: nghiên cứu tài liệu
thứ cấp; phương pháp điều tra xã hội học bằng bảng hỏi; phương
pháp chuyên gia; phương pháp thống kê mô tả; phương pháp phỏng
vấn sâu.
5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học
5.1. Câu hỏi nghiên cứu
- Cơ sở sở khoa học về QLNN về giảm nghèo bền vững tại các
thành phố trực thuộc Trung ương như thế nào?
- Thực trạng QLNN về giảm nghèo bền vững tại Thành phố Hồ
Chí Minh như thế nào?