BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH VÀ QUẢN TRỊ CÔNG
LÝ THỊ BÉ LUYỄN
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI LỄ HỘI
TRUYỀN THỐNG CỦA ĐỒNG BÀO KHMER
KHU VỰC ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 9.34.04.03
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG
HÀ NỘI, 2025
Công trình được hoàn thành tại: Học viện Hành chính và Quản trị công
Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. Nguyễn Thị Hà
2. PGS.TS. Nguyễn Đức Thắng
Phản biện 1: ………………………………….………………
…………………………….……………………..
Phản biện 2: ……………………………….…………………
..…………………………..………………………
Phản biện 3: ……………………………….…………………
..……………………….…………………………
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp Học viện
Địa điểm: Phòng bảo vệ luận án tiến sĩ - Phòng họp….. Nhà ……, Học viện
Hành chính Quốc gia. Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh - Quận Đống Đa - Hà Nội
Thời gian: vào hồi ……… giờ ….. ngày … tháng …Năm ……
Có thể tìm hiểu luận án tại Thư viện Quốc gia Việt Nam hoặc thư viện của Học
viện Hành chính và Quản trị công.
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào Khmer, tập
trung 86,4% so với cả nước. Đây là tộc người có nguồn gốc lâu đời tại khu vực với các điểm
đặc trưng về kinh tế - văn hóa - xã hội. Trong quá trình sinh sống và hòa nhập, gắn kết cộng
đồng, đồng bào Khmer đã hình thành nhiều lễ hội truyền thống (LHTT). Điều này được thể
hiện thông qua các LHTT tiêu biểu, như: Lễ hội Ok Om Bok, Lễ hội Sen Dolta, Lễ hội Bon
Chol Chnam Thmay. Các lễ hội được tổ chức hàng năm với nhiều hoạt động đa dạng trong
khuôn viên chùa, tại gia đình cũng như ngoài trời. Những sự kiện này đã thu hút sự tham gia
của đông đảo người dân trong và ngoài nước; từ đó góp phần quảng bá hình ảnh của địa
phương với những nét đẹp văn hoá độc đáo.
Việc nghiên cứu quản lý nhà nước (QLNN) đối với LHTT của đồng bào Khmer khu vực
ĐBSCL xuất phát từ những lý do sau đây:
Thứ nhất, tầm quan trọng của văn hóa trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.
Điều này đã được khẳng định tại Văn kiện Đại hội XIII của Đảng: “Phát triển con người toàn
diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa, con
người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ
Tổ quốc”
1
. Thể chế hóa, hiện thực hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng về phát triển văn hóa vừa
là nhiệm vụ, đồng thời cũng thể hiện trách nhiệm của các cơ quan QLNN về văn hóa trong
việc giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống. Việc nghiên cứu và hoàn thiện công tác
QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer khu vực ĐBSCL sẽ góp phần thực hiện thành
công chủ trương, chính sách của Đảng về vấn đề dân tộc.
Thứ hai, vai trò của các cơ quan QLNN trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của các
LHTT. Các LHTT nói chung, lễ hội của đồng bào Khmer nói riêng, góp phần giữ gìn bản sắc
văn hoá của đồng bào, nâng cao đời sống tinh thần và quảng bá hình ảnh địa phương; đồng
thời góp phần xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.
Để bảo tồn và phát huy giá trị các LHTT của đồng bào Khmer, các cơ quan QLNN cần có
những phương pháp quản lý lễ hội phù hợp nhằm đáp ứng yêu cầu gìn giữ giá trị văn hóa
nhưng vẫn thể hiện được tính hội nhập và phát triển của xã hội.
Thứ ba, hiện nay các nghiên cứu về QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer còn hạn
chế về số lượng. Các nghiên cứu về LHTT của đồng bào Khmer chủ yếu được tiếp cận dưới
góc nhìn tôn giáo, tín ngưỡng. Sự đa dạng về nội dung nghiên cứu này phản ánh đời sống tinh
thần phong phú của đồng bào. Tuy nhiên, các công trình với nội dung QLNN đối với LHTT
còn hạn chế. Đây là khoảng trống đặt ra cho các nhà nghiên cứu. Việc nghiên cứu QLNN đối
với LHTT của đồng bào Khmer sẽ cung cấp cơ sở khoa học cũng như các giải pháp phù hợp
để các cơ quan QLNN về văn hóa tại ĐBSCL thực hiện tốt hơn công tác chuyên môn.
Thứ tư, hoạt động QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer tại các địa phương khu
vực ĐBSCL vẫn còn những hạn chế. Các báo cáo từ cơ quan QLNN cho thấy một số vấn đề
tồn tại trong hoạt động này như: (i) Hệ thống văn bản quản lý LHTT của đồng bào Khmer
còn bất cập, nhiều văn bản chưa đáp ứng nhu cầu thực tế, thiếu quy định chi tiết và chậm cập
nhật; (ii) Công tác tổ chức lễ hội chưa thực sự khoa học, chưa chuyên nghiệp đã dẫn đến tình
trạng mất trật tự; từ đó làm mất tính trang nghiêm, giá trị văn hoá tốt đẹp của lễ hội; (iii) Các
hoạt động ẩm thực, văn hóa - văn nghệ trong quá trình diễn ra lễ hội chưa được quản lý tốt
làm ảnh hướng đến mỹ quan và trải nghiệm văn hóa của người dân, du khách; (iv) Việc quản
lý môi trường chưa được chú trọng, sau mỗi kỳ lễ hội thường xuất hiện tình trạng mất vệ sinh,
ô nhiễm môi trường; (v) Những hình thức biến tướng trong lễ hội như giải trí mang tính đỏ
đen, mê tín dị đoan, nạn chèo kéo du khách, trộm cắp còn diễn ra; (vi) Một bộ phận cán bộ,
công chức thực hiện quản lý lễ hội còn hạn chế về trình độ quản lý cũng như khả năng cập
nhật các quy định mới. Bên cạnh đó, vì tính chất đặc thù của lễ hội dân tộc Khmer nên công
1
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 115 - 116
chức quản lý cần am hiểu sâu sắc về văn hoá của đồng bào, trong khi đội ngũ công chức
chuyên môn vẫn chưa đáp ứng tốt yêu cầu này; (vii) Công tác thanh tra, kiểm tra chưa được
thực hiện thường xuyên và hiệu quả,...
Xuất phát từ những lý do nêu trên, nghiên cứu sinh chọn đề tài “Quản lý nhà nước đối
với lễ hội truyền thống của đồng bào khmer khu vực đồng bằng sông Cửu Long” để làm luận
án Tiến sĩ Quản lý công nhằm góp phần hoàn thiện hoạt động QLNN đối với LHTT của đồng
bào Khmer tại ĐBSCL trong thời gian tới.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer
khu vực ĐBSCL, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác QLNN đối với
LHTT của đồng bào Khmer ở khu vực ĐBSCL.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, luận án phải thực hiện một số nhiệm vụ cụ
thể sau:
Thứ nhất, nghiên cứu tổng quan về các công trình trong và ngoài nước có liên quan đến
LHTT và QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer. Xác định những nội dung mà các công
trình trước đó đã nghiên cứu và những khoảng trống để tiếp tục nghiên cứu.
Thứ hai, nghiên cứu, hệ thống hoá và xây dựng khung lý thuyết về QLNN đối với LHTT.
Thứ ba, nghiên cứu phân tích, đánh giá thực trạng QLNN đối với LHTT của đồng bào
Khmer khu vực ĐBSCL giai đoạn từ năm 2019 đến tháng 6/2024; làm rõ những mặt đạt được,
những hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế.
Thứ tư, đề xuất các giải pháp QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer khu vực
ĐBSCL trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý nhà nước đối với LHTT của đồng bào Khmer.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
3.2.1. Về thời gian nghiên cứu
Luận án nghiên cứu hoạt động QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer từ năm 2019
đến năm 6/2024.
3.2.2. Về không gian nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện tại khu vực ĐBSCL. Luận án chủ yếu thu thập thông tin tại các
địa phương có đông đồng bào khmer gồm: Trà Vinh, Sóc Trăng, Kiên Giang và An Giang.
3.2.3. Về nội dung nghiên cứu
Luận án nghiên cứu về hoạt động QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer ở phạm
vi cấp tỉnh bao gồm các nội dung:
- Xây dựng và ban hành văn bản QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer khu vực
ĐBSCL;
- Huy động nguồn lực trong QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer khu vực ĐBSCL;
- Tổ chức bộ máy QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer khu vực ĐBSCL;
- Tổ chức triển khai thực hiện LHTT của đồng bào Khmer khu vực ĐBSCL;
- Kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong quản lý và tổ chức LHTT của đồng bào Khmer
khu vực ĐBSCL.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp luận
Luận án được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch
sử; tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về phát triển văn hoá.
Đề tài tiếp cận từ góc độ của khoa học quản lý nói chung (với các lý thuyết quản lý cơ bản
của Max Weber, Henry Fayol, Taylor,….) và sử dụng cách tiếp cận khoa học quản lý công. Bên
cạnh đó, vì khách thể nghiên cứu là đồng bào khmer nên tác giả sử dụng thêm cách tiếp cần từ góc
độ dân tộc học, cụ thể: trong quá trình nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp, luận án luôn tôn
trọng và xem xét sự ảnh hưởng của các yếu tố dân tộc – tôn giáo – xã hội.
4.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
Luận án sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể sau:
- Phương pháp phân tích tài liệu, số liệu thứ cấp
Từ những công trình nghiên cứu (Luận văn, luận án, đề tài khoa học, bài báo, tạp chí), báo
cáo, số liệu thống kê có liên quan đến LHTT, LHTT của đồng bào Khmer, đội ngũ cán bộ làm
công tác quản lý và công tác văn hoá của các tỉnh thuộc ĐBSCL, Luận án phân tích, đánh giá
nhằm phát hiện những điểm mới, nội dung kế thừa, bổ sung, phát triển để xây dựng cơ sở lý luận
về vấn đề nghiên cứu; làm căn cứ để xác định thực trạng, thiết kế bảng khảo sát. Từ đó phát hiện
những điểm mới, những khoảng trống trong vấn đề nghiên cứu; hình thành những luận cứ, luận
điểm, luận chứng nhằm triển khai nghiên cứu luận án, đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện
hoạt động QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer tại ĐBSCL.
- Phương pháp điều tra xã hội học
Phương pháp này được tiến hành nhằm thu thập số liệu sơ cấp về thực trạng tổ chức lễ hội
truyền thống của đồng bào Khmer tại ĐBSCL và thực trạng QLNN đối với LHTT của đồng bào
Khmer khu vực ĐBSCL thời gian qua.
Trên cơ sở nghiên cứu, xây dựng khung cơ sở lý luận về QLNN đối với LHTT của
đồng bào Khmer tại ĐBSCL, NCS đã xây dựng 4 mẫu phiếu điều tra: Phiếu dành cho đội ngũ
cán bộ, công chức làm công tác văn hoá; phiếu dành cho người dân; phiếu dành cho du khách;
phiếu dành cho Ban Quản trị các chùa Khmer tại 4 tỉnh (Trà Vinh, Sóc Trăng, An Giang và
Kiên Giang) và tiến hành khảo sát.
Số phiếu sau khi thu về được kiểm tra, loại bỏ các phiếu không hợp lệ, không đầy đủ
thông tin. Sau được xử lý bằng phần mềm thống kê toán học SPSS 18.0 để lấy thông tin kết
quả khảo sát ý kiến của các khách thể.
- Phương pháp điều tra điền dã (thực địa)
NCS đến địa bàn sinh sống của đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh Trà Vinh và Sóc Trăng
trực tiếp quan sát, tham gia vào các lễ hội truyền thống của đối tượng nghiên cứu để thu thập
thông tin, tư liệu có liên quan đến luận án dưới góc độ dân tộc học và văn hoá trong đó tập trung
vào quan sát, phân tích các nghi thức lễ hội, phong tục, tín ngưỡng, tập quán sinh hoạt thường
ngày của đồng bào Khmer.
- Phương pháp thống kê, so sánh
Việc thống kê số liệu thu thập được NCS phân tích, so sánh sự giống và khác nhau
giữa các địa phương, giữa các năm trong công tác tổ chức, quản lý LHTT của đồng bào Khmer
khu vực ĐBSCL.
- Phương pháp chuyên gia
NCS sử dụng phương pháp này nhằm thu thập ý kiến, quan điểm, đề xuất của các chuyên
gia nghiên cứu về LHTT của đồng bào Khmer và cán bộ quản lý LHTT của đồng bào Khmer để
có cái nhìn đa chiều về vấn đề nghiên cứu.
5. Giả thuyết khoa học và câu hỏi nghiên cứu
5.1. Câu hỏi nghiên cứu
Luận án thực hiện nghiên cứu nhằm trả lời cho các hỏi nghiên cứu sau:
- Câu hỏi 1: QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer bao gồm những nội dung nào?
- Câu hỏi 2: Hoạt động QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer đang chịu sự tác
động của những yếu tố nào? Việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật có phải là yếu tố
quyết định trong hoạt động QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer khu vực ĐBSCL hay
không?
- Câu hỏi 3: Thực trạng tổ chức và QLNN đối với LHTT của đồng bào Khmer khu vực
ĐBSCL trong giai đoạn 2019 – 6/2024 diễn ra như thế nào?, những ưu điểm và hạn chế trong
công tác này là gì?
- Câu hỏi 4: Đảng và Nhà nước đã có những quan điểm, phương hướng như thế nào đối
