Đề tài: Quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam trong điều kiện hiện nay

Ụ

Ụ

M C L C

Ụ Ụ

M C L C  1       .............................................................................................                                                                                                    Ụ Ả Ể 3       DANH M C B NG BI U ..................................................................

Ụ   DANH M C HÌNH V Ụ Ẽ  4       ........................................................................                                                                             Ữ Ế Ắ 5                                                           .................................................. DANH M C CÁC CH  VI T T T

Ờ Ở Ầ  6       L I M  Đ U .......................................................................................

Ề Ả Ữ Ậ Ề NH NG V N Đ  LÝ LU N CHUNG V  QU N LÝ HÀNH

Ủ Ế Ấ   CHÍNH THU  VÀ TUÂN TH  THU Ế  8       ........................................................

1.1. Lý luận chung về quản lý hành chính thuế

8 ..............................................................

1.2. Quản lý hành chính thuế nhằm nâng cao tính tuân thủ của người nộp thuế

11 .......

1.2.1. Quan niệm về tính tuân thủ của người nộp thuế

11 ...................................................

1.2.2. Các yếu tố tác động đến tính tuân thủ của NNT

16 .....................................................

1.2.3. Các phương pháp để đo lường mức độ tuân thủ của NNT

19 ...................................

1.2.4. Phương thức quản lý thuế và mối quan hệ với tính tuân thủ của NNT

22 ................

1.3. Kinh nghiệm một số nước trong quản lý thuế nhằm việc nâng cao tính tuân thủ

24 của NNT ..........................................................................................................................................

1.3.1. Kinh nghiệm của Cơ quan thu nội địa Vương quốc Anh

24 ........................................

1.3.2. Kinh nghiệm của Cục thu nội địa Singapore (IRAS)

27 ...............................................

Ả Ủ Ủ Ế

Ế Ở Ệ ƯỜ Ộ Ệ QU N LÝ HÀNH CHÍNH THU  VÀ TÍNH TUÂN TH  C A   29                                                ...................................... VI T NAM HI N NAY I N P THU NG

2.1. Bối cảnh của quản lý hành chính thuế nhằm nâng cao tính tuân thủ của người

29 nộp thuế .........................................................................................................................................

2.1.1. Bối cảnh kinh tế - xã hội Việt Nam

29 .........................................................................

2.1.2. Công tác quản lý thuế ở Việt Nam hiện nay

31 ...........................................................

2.2. Thực trạng tính tuân thủ của NNT trong quản lý thuế ở Việt Nam hiện nay

37 ........

2.2.1. Tình hình đăng ký thuế

39 ............................................................................................

2.2.2. Tình hình khai thuế và tính thuế

44 ..............................................................................

2.2.4. Tình hình nộp thuế

51 ...................................................................................................

2.3. Đánh giá các nhân tố tác động đến tính tuân thủ của NNT ở Việt Nam

53 ...............

2.3.1. Hệ thống pháp luật thuế của Việt Nam

53 ...................................................................

2.3.2. Những nhân tố thuộc về người nộp thuế

55 ...............................................................

2.3.3. Nhân tố quản lý thuế

58 ...............................................................................................

Ằ Ế Ị Ủ NH NG KI N NGH  NH M NÂNG CAO TÍNH TUÂN TH

Ữ ƯỜ Ộ Ủ Ệ Ệ Ế

Ề I N P THU  TRONG ĐI U KI N HI N Đ I HÓA  Ế Ở Ệ C A NG Ả   QU N LÝ HÀNH CHÍNH THU Ạ  74                                               ..................................... VI T NAM

3.1. Mục tiêu của hiện đại hóa quản lý hành chính thuế ở Việt Nam

74 ..........................

3.2. Quan điểm và định hướng nâng cao tính tuân thủ thuế của người nộp thuế

trong tiến trình hiện đại hóa quản lý hành chính thuế

75 ...............................................................

3.2.1. Quan điểm nâng cao tính tuân thủ thuế của người nộp thuế

75 ................................

3.2.2 Định hướng nâng cao tính tuân thủ thuế của người nộp thuế

76 ................................

3.2. Giải pháp nhằm nâng cao tính tuân thủ thuế của người nộp thuế trong điều kiện

hiện đại hóa quản lý hành chính thuế

77 ........................................................................................

3.2.1. Hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật thuế theo hướng đơn giản, minh

bạch,ít có sự sửa đổi bổ sung bất thường

78 .....................................................................................

3.2.2. Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý thuế và cung cấp dịch vụ cho người

79 nộp thuế ...........................................................................................................................................

3.2.3. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thuế

81 ........................................................

3.2.4. Thực hiện nghiêm túc cưỡng chế thuế và thu nợ thuế

86 ..........................................

3.2.5. Tăng cường công tác tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế

89 ...............................

3.2.6. Xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá tính tuân thủ của NNT

90 ................................

Ậ Ế 93        K T LU N ..........................................................................................

Ụ

Ả

Ể

DANH M C B NG BI U

Ẽ

Ụ DANH M C HÌNH V

̀ Ố Ả

Ệ Ữ HINH 1.1: M I QUAN H  GI A CÁC BÊN TRONG QU N LÝ  THUẾ..............................................................................................................10

̀ Ứ

ƯỜ Ộ Ế Ớ Ả Ộ QU N LÝ THU  T I NG Ủ Ơ Ế ...........................................11

HINH 1.2: TÁC Đ NG THEO CH C NĂNG C A C  QUAN  I N P THU   Ả Ủ Ủ HINH 1.3: MÔ HÌNH QU N LÝ TÍNH TUÂN TH  C A

NG I N P THU

̀ ƯỜ Ộ ̀ ƯỜ Ộ

HINH 1.4: CÁC NHÓM NG Ặ Ế Ế Ố I N P THU  ­ S  NG Ố Ế.....................................................................................13 ƯỜ Ộ I N P  Ế...........15

̀ ƯỜ Ộ Ủ Ủ THU  VÀ CÁC Đ C TÍNH ĐÓNG GÓP VÀO S  THU THU Ự HINH 1.5: ĐÁNH GIÁ S  TUÂN TH  C A NG I N P

THU  Ế .............................................................................................................23

Ơ Ấ Ổ Ứ Ụ Ệ HINH 6.1: CH C NĂNG, NHI M V  VÀ C  C U T  CH C

̀ Ủ Ơ Ứ C A C  QUAN THU Ế...............................................................................36

Ữ Ế

Ụ

Ắ

DANH M C CÁC CH  VI T T T

Ờ Ở Ầ L I M  Đ U

ấ ế ủ ề ứ 1. Tính c p thi t c a đ  tài nghiên c u

ả ả ộ Trong  công cu c c i cách hành chính nói chung và c i cách hành

ế ặ ệ ế ả ậ chính thu  nói riêng và đ c bi t là qu n lý thu  thu nh p cá nhân luôn là

ề ự ộ ấ ủ ề ả ố m t v n đ  lôi cu n nhi u s  quan tâm c a các nhà qu n lý và nhà nghiên

ế ạ ạ ả ộ ự   c uứ .  Đây là m t lo i thu  mang tính nh y c m cao, vì nó liên quan tr c

ế ế ọ ườ ổ ứ ả ơ ti p đ n m i ng i dân và các t ậ  ch c chi tr  thu nh p, các c  quan nhà

ướ ổ ứ ế ậ ộ ị ượ n c, các t ch c xã h i, chính tr . Thu  thu nh p cá nhân đ c đánh giá là

ế ạ ằ ộ ượ ử ụ ể ề ế m t lo i thu  mang tính công b ng cao khi đ c s  d ng đ  đi u ti t thu

ế ủ ả ả ằ ậ ả ả ườ ệ nh p đ m b o công b ng theo kh  năng tr  thu  c a ng i dân. Vi c bao

ế ế ả ộ ậ   ộ quát r ng và liên quan đ n toàn xã h i, nên công tác qu n lý thu  thu nh p

ượ ề ở ướ ướ cá nhân đã đ ứ c nghiên c u nhi u các n ể c phát tri n, các n c đang

ể ử ụ ế ậ ệ phát tri n s  d ng thu  thu nh p cá nhân. Ở ệ  Vi ứ   t Nam vi c nghiên c u

ề ớ ứ ế ề ậ ả ấ qu n lý thu  thu nh p cá nhân cũng là v n đ  m i và đ ng trên nhi u cách

ủ ủ ế ậ ộ ườ ộ ế ti p c n khác nhau. Song trên giác đ  tuân th  c a ng ư   i n p thu  ch a

ượ ứ ộ ỉ ẽ ế ả đ c nghiên c u m t cách hoàn ch nh, chính vì l đó ‘ Qu n lý thu  thu

ậ ề ệ ệ ượ ọ đ c ch n làm tiêu nh p cá nhân ở ệ  Vi t nam trong đi u ki n hi n nay’

ứ ủ ề ề đ  nghiên c u c a đ  tài này.

ụ ứ ụ ệ 2. M c đích và nhi m v  nghiên c u

ệ ố ữ ậ ế ả ậ ­ H  th ng hóa nh ng lý lu n, t ư ưởng v  ề qu n lý thu  thu nh p cá t

ủ ủ ườ ộ ở ộ nhân trên giác đ  tuân th  c a ng i n p thu ế trên th  gi ế ớ và i Vi ệ   t

ệ Nam hi n nay;

ự ể ế ậ ạ ­ Nghiên c u ứ đánh giá th c tr ng công tác tri n khai Lu t thu  thu

ậ ở ệ ế ậ nh p cá nhân Vi ả t Nam và công tác qu n lý thu  thu nh p cá

ể ở ệ ữ ằ nhân khi tri n khai Vi t Nam, nh m tìm ra nh ng nguyên nhân

ế ủ ữ ố ủ ế ả ưở ế ạ h n ch  c a nh ng nhân t ch  y u  nh h ả   ng đ n công tác qu n

ế ậ ở ệ ệ lý thu  thu nh p cá nhân Vi t Nam hi n nay ;

ơ ở ủ ự ậ ạ ­ Trên c  s  nghiên c u ứ lý lu n và đánh giá th c tr ng c a công tác

ế ả ậ ở ệ ề qu n lý thu  thu nh p cá nhân Vi t Nam , đ  tài đã ư đ a ra m t s ộ ố

ệ ế ế ằ ả ị ậ   ả ki n ngh  nh m nâng cao hi u qu  công tác qu n lý thu  thu nh p

ệ cá nhân ở Vi t Nam.

ố ượ ứ ạ 3. Đ i t ng và ph m vi nghiên c u:

ố ượ ủ ứ ề ế ậ ả Đ i t ng nghiên c u c a đ  tài là qu n lý thu  thu nh p cá nhân ,

ố ả ưở ế ậ ả các nhân t nh h ng công tác qu n lý thu  thu nh p cá nhân trên giác đ ộ

ế ủ ủ ườ ộ tuân th  thu  c a ng i n p thu ế.

ươ ứ 4. Ph ng pháp nghiên c u:

ố ượ ể ủ ấ ứ ề ề ộ Đ  làm rõ đ i t ng và n i dung c a v n đ  nghiên c u, đ  tài đ ượ   c

ơ ở ự ự ệ ươ ứ ệ ậ th c hi n d a trên c  s  các ph ng pháp duy v t bi n ch ng, ph ươ   ng

ử ị ươ ế ệ ể ổ pháp l ch s , ph ng pháp t ng k t kinh nghi m đ  đánh giá công tác qu nả

ế ậ ở ệ lý thu  thu nh p cá nhân Vi t Nam .

ủ ề ự ế ữ 5. D  ki n nh ng đóng góp c a đ  tài:

ứ ệ ể ề ầ ổ ổ ­ Đ  tài góp ph n vào vi c nghiên c u, trao đ i, b  sung đ  làm

ỏ ộ ố ấ ế ậ ả ậ sáng t ề  m t s  v n đ  lý lu n v ề qu n lý thu  thu nh p cá nhân

ế ủ ủ ộ ườ ộ trên giác đ  tuân th  thu  c a ng i n p thu ế.

ữ ề ầ ấ ự ủ ạ ả ­ Đ  tài góp ph n cung c p nh ng th c tr ng c a công tác qu n lý

ế ủ ủ ế ậ ộ ườ ộ thu  thu nh p cá nhân giác đ  tuân th  thu  c a ng i n p thu ế ở

ệ ữ ế ờ ị Vi ư t Nam trong th i gian qua và đ a ra nh ng ki n ngh  mang tính

ệ ế ằ ả ọ ậ   ả tr ng tâm nh m nâng cao hi u qu  công tác qu n lý thu  thu nh p

ở ệ cá nhân Vi t Nam .

ươ Ch ng 1:

Ấ

Ề

Ữ

Ả

Ề

Ậ

NH NG V N Đ  LÝ LU N CHUNG V  QU N LÝ HÀNH

Ủ

Ế

Ế

CHÍNH THU  VÀ TUÂN TH  THU

ề ả ậ ế 1.1. Lý lu n chung v  qu n lý hành chính thu

ứ ế ả ả ề   Khi nói đ n qu n lý thì các nhà qu n lý và các nhà nghiên c u đ u

ạ ộ ằ ướ ủ ả ữ cho r ng đây là nh ng ho t đ ng có h ế   ủ ể ng đích c a ch  th  qu n lý đ n

ụ ự ệ ả ằ ặ ị ố ượ đ i t ậ   ữ ng b  qu n lý nh m th c hi n nh ng m c tiêu đ t ra. Chính vì v y,

ự ế ả ộ ướ qu n lý hành chính thu  cũng có chung là s  tác đ ng có h ủ   ng đích c a

ủ ể ế ế ả ườ ộ ụ ự ữ ế ệ ằ ch  th  qu n lý thu  đ n ng i n p thu  nh m th c hi n nh ng m c tiêu

ấ ị ế ả ấ ả nh t đ nh. Tuy nhiên, qu n lý thu  có tính ch t là qu n lý hành chính công

ượ ụ ể ế ằ ậ ả ố đ ả   ớ c th  ch  hóa b ng lu t pháp và v i m c tiêu cu i cùng là đ m b o

ờ ạ ế ủ ế ướ ớ thu thu  đ  thu , đúng th i h n cho ngân sách nhà n c v i chi phí hành

ủ ủ ả ấ ả ườ ộ thu th p và đ m b o nâng cao tính ttuân th  c a ng ế i n p thu .

ư ậ ế ả ấ ộ ọ ệ   Nh  v y, qu n lý thu  đóng m t vai trò r t quan tr ng trong vi c

ệ ố ế ố ự ệ ế ả ơ ỉ th c hi n h  th ng thu . Qu n lý thu  t ả t không đ n gi n ch  là thu thu ế

ướ ế ượ ư ế ự ệ cho ngân sách nhà n c, mà thu thu  đ c th c hi n nh  th  nào – có

ả ưở ủ ệ ả ằ ưở nghĩa là,  nh h ế ế ự ng c a vi c thu thu  đ n s  công b ng,  nh h ng s ự

ự ệ ả ế ủ ướ ưở ế th c hi n cam k t qu n lý kinh t c a nhà n ả c và  nh h ế ng đ n phúc

ợ ế ế ư ố ề ấ ữ ả ấ ọ l i kinh t ­ đây là nh ng v n đ  r t quan tr ng. Qu n lý thu  ch a t t là

ể ả ượ ầ ớ ế ừ ố ự ữ ễ ự s  qu n lý có th  thu đ c ph n l n s  thu  t nh ng khu v c d  thu

ể ấ ế ừ ữ ự ế thu , trong khi đ  th t thu t nh ng khu v c khó thu thu  khác. Chính vì

ự ế ể ế ả ệ ự ẹ s  khác bi t s  tuân ậ v y, khi nói đ n qu n lý thu  là làm sao đ  thu h p

ế ủ ủ ườ ộ ự ệ ữ ố th  thu  c a ng i n p thu ế ­ có nghĩa là, s  khác bi ế ự   t gi a s  thu  th c

ượ ế ả ố ượ ự ậ ế t thu đ c và s  thu  đáng ra ph i thu đ c theo lu t – và s  khác bi ệ   t

ư ế ậ ộ ườ ộ ế ữ này nh  th  nào gi a các b  ph n ng i n p thu . Trong hình 1, đã mô t ả

ự ủ ế ế ả ả ơ qu n lý thu , trong công tác qu n lý thu  có s  tham gia c a: C  quan

ế ả ườ ộ ứ ế ả qu n lý hành chính thu , ng i n p thu  và bên th  ba, c  ba l c l ự ượ   ng

ượ ặ ộ ườ ủ này đ c đ t trong m t môi tr ộ ề ng c a m t n n kinh t ế ở  m .

Ơ

C  QUAN

NG I ƯỜ

Ả

QU N LÝ

HÀNH CHÍNH

THUẾ

Ộ Ế N P THU

ế

BÊN TH  BAỨ

ƯỜ

ộ  ­ Xã h i

­ Kinh t

MÔI TR

NG:

ậ ­ Lu t pháp

­ Chính trị

­ Văn hóa,...

ệ ữ ố ả ế ̀ Hinh 1.1: M i quan h  gi a các bên trong qu n lý thu

ơ ụ ụ ả ổ ­ ế ổ ế  T ng c c Thu , T ng c c H i quan ả C  quan qu n lý thu :

ướ ự ệ ả ho c t ặ ổ ứ ượ  ch c đ ủ c phép c a Nhà n ế c th c hi n qu n lý thu ;

ườ ộ ổ ứ ị ự ề ỉ ­ ế  Cá nhân và t ủ    ch c ch u s  đi u ch nh c a Ng i n p thu :

ế ậ các lu t thu ;

ổ ứ ộ ị ị ­ Các t ch c chính tr , chính tr  ­ xã h i, các t ổ Bên th  ba:ứ

ứ ế ườ ộ ướ ch c và cá nhân liên quan đ n ng ế ả i n p thu  (c  trong n c và ngoài

ướ n c).

ể ế ậ ế ệ ạ ả Nh  v y, ư ậ đ  thi ể ạ   t l p qu n lý hành chính thu  hi n đ i có th  đ t

ượ ứ ự ụ ệ ệ ệ ả ả ả đ c m c tiêu hi u qu  và th c hi n qu n lý hi u qu  và đáp  ng các yêu

ủ ầ ả ậ ị ầ ủ c u c a các bên liên quan và các quy đ nh c a lu t pháp c n ph i có:

ế ả ổ ­ Khuôn kh  pháp lý cho qu n lý thu ;

ổ ứ ộ ế ợ ­ ả T  ch c b  máy qu n lý thu  phù h p;

ế ầ ủ ậ ề ạ ổ ­ Khuôn kh  pháp lu t v  thu  đ y đ , rõ ràng và minh b ch đ ể

ế ủ ụ ự ề ệ ị ườ ộ th c hi n và xác đ nh rõ quy n và nghĩa v  đóng thu  c a ng ế i n p thu ;

Ứ ụ ệ ả ­ ế ng d ng công ngh  thông tin vào công tác qu n lý thu .

ế ế ả ắ ả ộ ớ ấ   Qu n lý thu  luôn g n v i m t quy trình trình qu n lý thu  nh t

ế ế ả ả ớ ắ ị đ nh. Quy trình qu n lý thu  luôn g n v i quá trình nhà qu n lý thu  (ch ủ

ứ

Ch c năng

qu n lýả

Đăng ký thuế

Kê khai, tính thu  ế

Ấ ị

ế

n đ nh thu

C   ơ ườ ộ Ng i n p

Thu n pộ

quan thuế

ủ

ế

Tuân th  thu  ngày

ể

ể Thanh, ki m ki m tra

qu n ả

càng cao

ưỡ

ế C ng ch  thi hành

ử

ạ

X  lý vi ph m

lý thuế

ử ụ ứ ể ả ả ộ ớ ả th  qu n lý) s  d ng các ch c năng qu n lý tác đ ng t ể i khách th  qu n lý

ố ượ ạ ượ ế ằ ộ ụ ứ (đ i t ng n p thu ) nh m đ t đ ả c các m c tiêu qu n lý. Các ch c năng

ế ế ả ắ ả ồ ố ớ ơ ả qu n lý thu  bao g m b n nhóm c  b n g n v i quy trình qu n lý thu  bao

ứ ế ậ ạ ị ạ   ư ồ g m: Nhóm ch c năng ho ch đ nh nh  ban hành chính sách, l p k  ho ch

ị ề ứ ệ ệ ế ẩ ổ ứ ự thu , chu n b  đi u ki n th c hi n; Nhóm ch c năng t ch c nh  t ư ổ ứ    ch c

ổ ế ị ự ứ ổ ạ ộ ứ ộ b  máy, t ch c nhân s , ra quy t đ nh, t ứ    ch c ho t đ ng; nhóm ch c

ư ướ ố ợ ự ệ ề ẫ ỉ ạ năng ch  đ o nh  h ỉ ng d n, ph i h p, đi u ch nh quá trình th c hi n k ế

ứ ể ế ạ ồ ườ ho ch thu ; nhóm ch c năng ki m tra bao g m đo l ng, so sánh, đánh giá,

ế ệ ưở ẩ ưỡ c ng ch  thi hành, đúc rút kinh nghi m, khen th ị ng, chu n b  cho chu k ỳ

ả ế qu n lý ti p theo.

ủ ơ ứ ộ ả ̀ Hinh 1. 2: Tác đ ng theo ch c năng c a c  quan qu n lý thu  t ế ớ   i

ườ ộ ng ế i n p thu

ạ ự ủ ế ả ằ Tóm l ế ủ   i, qu n lý hành chính thu  nh m làm cho s  tuân th  thu  c a

ườ ộ ộ ỏ ứ ế ạ ng i n p thu  ngày càng cao và t o ra m c đ  th a mãn ngày càng cao

ườ ộ ủ c a ng ế i n p thu .

ủ ủ ế ả ằ 1.2. Qu n lý hành chính thu  nh m nâng cao tính tuân th  c a ng ườ   i

ộ ế n p thu

ủ ủ ệ ườ ộ ề 1.2.1. Quan ni m v  tính tuân th  c a ng ế i n p thu

ụ ủ ế ế ả ả ả M c tiêu chính c a qu n lý thu  là thu thu  và các kho n ph i thu

ố ượ ủ ậ ẫ ả ả ợ ớ ề khác phù h p v i lu t pháp và v n đ m b o c ng c  đ ủ   c ni m tin c a

ườ ộ ệ ố ế ế ả ọ ng ủ   ế i n p thu  (NNT) vào h  th ng thu  và qu n lý thu . M i hành vi c a

ế ẩ ặ ậ ơ ố ố NNT dù là s  ý, không c n th n, hay hành vi c  tình tr n thu  ho c là s ự

ế ề ệ ả ấ ế y u kém trong công tác qu n lý thu  đ u cho th y vi c không tuân th ủ

ế ầ ể ậ ỏ ơ pháp lu t là không th  tránh kh i. Do đó, c  quan thu  c n có chi n l ế ượ   c

ươ ả ằ ậ ề ể ả ủ ệ và ch ng trình đ  đ m b o r ng vi c không tuân th  pháp lu t v  thu ế

ượ ớ ố ể ướ ế ị ơ đ ả c gi m t ứ i m c  t i thi u. Tuy nhiên, tr c khi c  quan ra quy t đ nh

ự ươ ủ ủ ể ộ ệ th c hi n các ch ng trình hành đ ng đ  nâng cao tính tuân th  c a NNT

ế ố ả ủ ữ ể ế ầ ả ưở thì c n ph i hi u th  nào là tính tuân th , nh ng y u t nh h ế   ng đ n

ữ ươ ể ườ ứ ủ tình tuân th , nh ng ph ng pháp nào đ  đo l ng và đánh giá m c đ ộ

tuân th . ủ

ố ế ệ ủ ủ ệ Theo quan ni m qu c t , tính tuân th  c a NNT là vi c NNT t ự

ủ ự ệ ấ ầ ộ ờ ị nguyên ch p hành và th c hi n m t cách đ y đ , chính xác và k p th i các

ủ ụ ề ế ậ ị qui đ nh, th  t c v  thu  theo pháp lu t.

ể ể ườ ứ ộ ủ ủ ỗ Đ  có th  đo l ố   ng và đánh giá m c đ  tuân th  c a NNT, m i qu c

ử ụ ươ ứ ế gia s  d ng các ph ệ   ậ ng pháp, cách th c ti p c n khác nhau. Do đó vi c

ủ ủ ạ ượ ự ệ phân lo i tính tuân th  c a NNT cũng đ c th c hi n theo các tiêu chí và

ủ ừ ụ ướ m c đích riêng c a t ng n ụ ể c. C  th :

ứ ủ ể ả Theo quan đi m c a Trung tâm nghiên c u chính sách và qu n lý

ế ủ ứ ể ổ ợ ế thu  c a T  ch c H p tác và phát tri n kinh t (OECD) thì tính tuân th ủ

ượ ủ ị ủ c a NNT đ c chia thành hai nhóm chính đó là tuân th  qui đ nh hành chính

ủ ỹ ủ ủ ệ ậ ị và tuân th  k  thu t. Tuân th  qui đ nh hành chính là vi c NNT tuân th  các

ề ệ ế ầ ủ ạ ộ ị qui đ nh hành chính v  vi c kê khai, n p thu  đ y đ  và đúng h n. Còn

ủ ỹ ự ệ ế ệ ậ ộ ạ   tuân th  k  thu t và vi c NNT th c hi n tính toán và n p thu  đúng h n

ủ ế ậ ị ườ ế ị theo qui đ nh c a lu t thu . Thông th ng các qui đ nh liên quan đ n xác

ủ ị ị ườ ượ ể ệ đ nh hành vi tuân th  qui đ nh hành chính th ng đ c th  hi n khá rõ ràng

ứ ộ ủ ỹ ả ậ ị ậ   ệ trong các văn b n lu t. Tuy nhiên, vi c xác đ nh m c đ  tuân th  k  thu t

ạ ố ớ ứ ạ ề ế ế ậ ơ ị l i khá ph c t p đ i v i nhi u c  quan thu  vì khi các lu t thu  qui đ nh

ễ ể ệ ế ố ị không rõ ràng và d  hi u thì vi c xác đ nh chính xác s  thu  ph i n p s ả ộ ẽ

ề ặ g p nhi u khó khăn.

ố ả

ưở

ế

ủ ủ

ộ

Các nhân t

nh h

ng đ n hành vi NNT

Thái đ  tuân th  c a NNT

ế ượ

ụ

Chi n l

c áp d ng

1

0

ế

ủ

ụ

Quy t tâm không tuân th

ộ Áp d ng toàn b

9

8

ự

ậ                                                                                                                     c ác quy n  l c theo lu t

Không mu n ố

ề Ngăn ch n ặ

7

ư

ủ

ẽ tuân th , nh ng s

thông qua các bi n ệ

6

Doanh nghi p  ệ

ệ

ủ ế ơ tuân th  n u c  quan

pháp phát hi n vi

5

Ngành nghề

ế

thu  quan tâm

ph mạ

4

ố ắ C  g ng

ủ ư

tuân th  nh ng

3

Chi n ế

ỗ ợ H  tr

NNT

ả không ph i lúc nào

ượ

ằ

ả

2

l

c nh m gi m

ủ

ể đ  tuân th

cũng thành công

ự ớ b t áp l c

1

ẵ

S n sàng tuân

T o ạ

0

ệ

ề

thủ

đi u ki n

ộ ọ

Xã h i h c

ậ ợ

thu n l

i

Kinh tế

Tâm lý h cọ ̀ Hinh 1.

ủ ủ ả ườ ộ ế 3: Mô hình qu n lý tính tuân th  c a ng i n p thu

ộ ố ướ ạ ự ể ề ắ ộ ỹ T i m t s  n c thu c khu v c B c M , quan đi m v  tính tuân th ủ

ượ ụ ủ ủ ệ ạ ủ c a NNT đ c phân lo i theo nghĩa v  c a NNT: tuân th  trong vi c đăng

ệ ộ ờ ế ế ầ ộ ủ ký thu , tuân th  trong vi c n p t khai thu  và n p các thông tin c n thi ế   t

ế ợ ủ ế ế ớ   ệ liên quan đ n thu , tuân th  trong vi c báo cáo các thông tin (k t h p v i

ữ ổ ủ ệ ế ể ộ ườ ệ ư vi c l u gi s  sách) và tuân th  trong vi c n p thu . Đ  đo l ứ   ng m c

ủ ủ ườ ế ợ ử ụ ỉ ộ đ  tuân th  c a NNT thì ng i ta s  d ng k t h p các ch  tiêu nh : t ư ỷ ệ l

ầ ờ ượ ớ ố ờ ạ ượ ph n trăm t khai đ c kê khai đúng h n so v i s  t khai đ ộ c n p, t ỷ ệ   l

ố ề ế ượ ầ ả ộ ớ ổ ế ph n trăm s  ti n thu  đ ố ề c kê khai so v i t ng s  ti n thu  ph i n p theo

ế ỷ ệ ủ ậ ị ố ề ế ầ ượ qui đ nh c a lu t thu , t l ph n trăm s  ti n thu  đã kê khai đ ộ   c n p

ố ề ớ ổ ế ượ ộ ạ đúng h n so v i t ng s  ti n thu  đ c n p.

ủ ơ ế ể Theo quan đi m c a c  quan thu  Úc, New Zealand và m t s  n ộ ố ướ   c

ủ ủ ư ậ ả châu Á nh  Nh t B n, Singapore, Thái Lan,... thì tính tuân th  c a NNT s ẽ

ượ ộ ủ ứ ạ ả ị đ c phân lo i và xác đ nh theo các m c đ  r i ro qu n lý. Theo đó, c ơ

ủ ồ ơ ử ủ ứ ế ề ị quan thu  căn c  vào l ch s  tuân th  (h  s  các hành vi c a NNT v  kê

ủ ư ế ể ặ ạ ộ ộ ờ khai, n p thu  trong m t th i gian) và đ c đi m c a t ng lo i hình, ngành

ứ ộ ủ ể ề ngh  kinh doanh c a NNT đ  chia NNT thành các nhóm theo m c đ  tuân

ủ ừ ế ượ ư ớ ừ ụ ả ợ th , t đó đ a ra các chi n l c áp d ng qu n lý thích h p v i t ng nhóm

ư ơ ồ ướ nh  s  đ  d i đây:

ứ ộ ể ệ ủ ố ủ Trong mô hình tuân th , bên trái c a tháp th  hi n b n m c đ  tuân

ủ ủ ế ượ ả ươ th  c a NNT, bên ph i hình tam giác là các chi n l ả c qu n lý t ứ   ng  ng

ớ ừ ế ụ ủ ơ c a c  quan thu  áp d ng v i t ng nhóm NNT:

ợ Ở ỉ ủ ộ ợ    đ nh tháp tuân th  là thái đ  không h p ­ Nhóm không h p tác.

ể ệ ữ ủ ữ ế tác th  hi n nh ng NNT quy t không tuân th . Nh ng đ i t ố ượ   ng

ụ ủ ự ệ ặ ộ ố ố có thái đ  này ho c là c  tình tr n th c hi n nghĩa v  c a mình

ọ ự ứ ặ ơ ho c là ch n l a cách đ ng ngoài. Đây là nhóm mà c  quan thu ế

ồ ự ề ệ ả ả ớ ấ ph i dành nhi u ngu n l c nh t trong vi c qu n lý. V i nhóm

ề ự ế ầ ụ ậ ơ ộ này, c  quan thu  c n áp d ng toàn b  quy n l c theo lu t pháp

ử ể ặ ặ ố ố ị ố   qui đ nh đ  ngăn ch n và x  lý các hành vi ch ng đ i ho c tr n

thu .ế

ố ữ ườ ố ộ ủ ố . Thái đ  c a nh ng ng ể ệ   ố i ch ng đ i th  hi n ­ Nhóm ch ng đ i

ố ớ ố ầ ườ ự ẵ s  s n sàng đ i đ u. Đ i v i nhóm ng ệ ố i này, h  th ng thu ế

ể ắ ậ ạ ộ ố ệ   th t  vô lý,  r c  r i   và không  linh ho t. Thái  đ   này th   hi n

ư ủ ữ ể ả ố nh ng NNT không mu n tuân th  nh ng cũng có th  ph i tuân

ủ ế ọ ế ằ ể ị ử ủ ọ ớ th  n u h  bi t r ng hành vi c a h  có th  b  x  lý. V i nhóm

ế ầ ụ ề ệ ơ này, c  quan thu  c n có bi n pháp tuyên truy n, giáo d c ý

ứ ể ể ậ ọ ệ th c tôn tr ng pháp lu t và bi n pháp theo dõi, ki m tra đ  răn

đe, ngăn ch n.ặ

ộ ủ ự ơ   ủ. Thái đ  c a nhóm này tích c c h n, ố ắ ­ Nhóm c  g ng tuân th

ề ơ ả ủ ặ ọ ố ả   ư v  c  b n h  mu n tuân th  nh ng g p khó khăn và không ph i

ủ ượ ể ọ ư ể ề lúc nào cũng tuân th  đ c. Có th  h  ch a hi u rõ v  nghĩa v ụ

ấ ứ ủ ị ủ ư ế ọ ấ   ủ c a mình, nh ng ch  đ nh c a h  là n u có b t c  tranh ch p

ự ẽ ố ớ ế ắ ợ nào thì tính h p tác và trung th c s  chi n th ng. Đ i v i nhóm

ọ ằ ế ầ ấ ơ ợ NNT này, c  quan thu  c n tr  giúp h  b ng cách cung c p các

ủ ầ ấ ờ ị ị thông tin đ y đ , chính xác, k p th i và cung c p các d ch v  t ụ ư

ấ ả ể ọ ự ụ ệ ị v n, gi i đáp và các d ch v  ti n ích khác đ  h  th c hi n t ệ ố   t

ụ ủ nghĩa v  c a mình.

ủ Đây là nhóm chi m sế ố ẵ ­ Nhóm NNT s n sàng tuân th .

ượ ủ ấ ớ ố ỗ ố ổ l ộ ủ   ng l n nh t trong t ng s  NNT c a m i qu c gia. Thái đ  c a

ứ ủ ề ẵ ọ ộ nhóm này là s n sàng làm đi u đúng, h  có ý th c  ng h  cho h ệ

ự ệ ệ ế ấ ậ ả ố ầ ủ   th ng thu , ch p nh n và th c hi n có hi u qu  các yêu c u c a

ế ầ ạ ệ ố ề ế ậ ơ ệ ố h  th ng thu . Do v y, c  quan thu  c n t o đi u ki n t ấ   t nh t

Tỷ lệ đối tượng

Tỷ lệ đóng góp vào

nộp thuế có đăng ký

số thu thuế

ế ủ ụ ộ ể đ  NNT thu c nhóm này hoàn thành nghĩa v  thu  c a mình.

Đối tượng nộp

thuế lớn

70+ %

>

1%

5

Đối tượng nộp thuế

- 25%

10 -

trung bình

25%

0

70 - 95%

Đối tượng nộp

- 10%

thuế nhỏ

ườ ộ ế ố ườ ộ ế ̀ Hinh 1. 4: Các nhóm ng i n p thu  ­ s  ng i n p thu  và các

ố ặ ế đ c tính đóng góp vào s  thu thu

ấ ằ ừ ề ậ ả ọ ỗ Đi u quan tr ng là ph i nh n th y r ng m i NNT tùy t ng th i k ờ ỳ

ể ở ạ ờ ể ộ ộ có th  thu c m t trong các nhóm nêu trên. Cũng có th t ể   i th i đi m

ộ ấ ả ữ ể ấ ộ nào đ y có th  có nh ng NNT thu c t t c  các nhóm thái đ  nói trên khi

ề ề ế ả ấ ộ có các v n đ  v  thu  khác nhau. Các nhóm thái đ  này không ph i là

ố ị ố ượ ủ ặ ộ ả ặ ộ đ c tính c  đ nh c a m t đ i t ng ho c m t nhóm, mà nó ph n ánh

ượ ệ ữ ữ ầ ặ ố ớ đ c m i quan h  gi a cá nhân ho c nhóm NNT v i nh ng yêu c u (v ề

ế ặ ọ thu ) đ t ra cho h .

ượ ả ứ ủ ở ầ ế ố Hình 1.4 đ c mô t theo nghiên c u c a IMF, h u h t qu c gia,

ố ượ ế ừ ầ ộ ỏ ộ ỏ ỉ các đ i t ổ   ng n p thu  v a và nh  ch  đóng góp m t ph n nh  trong t ng

ủ ủ ự ệ ề ế ệ ả ộ ứ thu v  thu , song vi c c i thi n m c đ  tuân th  c a khu v c này có ý

ự ữ ẳ ả ọ ỉ ố   ả nghĩa quan tr ng vì nó không ch    đ m b o s  bình đ ng gi a các đ i

ượ ế ộ ế ồ ự ệ ế ơ t ng n p thu  mà còn giúp ti t ki m ngu n l c cho c  quan thu  (nguyên

ứ ớ ắ t c 80/20, t c là trung bình có t ồ ự ủ ơ i 80% ngu n l c c a c  quan thu  đ ế ượ ử c s

ố ượ ể ả ạ ế ố ụ d ng đ  qu n lý nhóm đ i t ỉ ng ch  đem l i 20% s  thu thu ).

ế ố ủ ủ ộ ế 1.2.2. Các y u t tác đ ng đ n tính tuân th  c a NNT

ủ ủ ể ướ ế ầ ả Đ  nâng cao tính tuân th  c a NNT thì tr c h t c n ph i hi u đ ể ượ   c

ủ ủ ế ố ữ ở ộ ộ ị tính tuân th  c a NNT b  tác đ ng b i nh ng y u t ứ  nào và m c đ  tác

ế ố ữ ủ ừ ế ớ ử ụ ơ ộ đ ng c a nh ng y u t này ra sao, t đó c  quan thu  m i s  d ng các

ế ượ ả ể ệ ệ ợ chi n l ủ ủ   c và bi n pháp thích h p, hi u qu  đ  nâng cao tính tuân th  c a

ế ố ả ữ ể ưở ế NNT. Có th  khái quát nh ng y u t nh h ủ ủ   ng đ n tính tuân th  c a

ố NNT thành b n nhóm sau:

ế ố ề ế ế ố Nhóm y u t v  tình hình kinh t ­ xã h i ộ . Đây là nhóm y u t vĩ mô

ả ế ư ố ủ ố ộ ộ ph n ánh tình hình kinh t ­ xã h i nói chung c a m t qu c gia nh  t c đ ộ

ưở ế ạ ị tăng tr ng kinh t , tình hình l m phát, tình hình chính tr ....Vì đây là y u t ế ố

ế ố ưở ủ ủ ấ ả ế vĩ mô nên nhóm y u t ả  này  nh h ng đ n tính tuân th  c a t t c  các

ườ ế ể ị nhóm NNT. Thông th ề ng, khi n n kinh t phát tri n, tình hình chính tr , xã

ị ố ể ỏ ộ ổ h i  n đ nh thì thì nhóm nhân t này có th  b  qua vì khi đánh giá m c đ ứ ộ

ả ưở ớ ủ ủ ươ ố ổ ị nh h ng t i tính tuân th  c a NNT qua các năm là t ng đ i  n đ nh.

ườ ợ ế ộ ấ ổ ộ Tuy nhiên, trong tr ng h p tình hình kinh t ủ    xã h i b t  n thì tác đ ng c a

ố ủ ủ ế ạ ấ ớ ạ nhóm nhân t này đ n tình tuân th  c a NNT l ả ề i r t l n c  v  ph m vi và

ưở ế ầ ư ế ố ậ ơ ứ ộ ả m c đ   nh h ng. Do v y, c  quan thu  c n đ a y u t này vào tính toán

ủ ợ ọ ố ự   ớ v i tr ng s  thích h p trong quá trình đánh giá tính tuân th  và xây d ng

ế ượ ủ ủ ả chi n l c qu n lý tính tuân th  c a NNT.

ế ố ề ệ ố ậ Nhóm y u t v  h  th ng chính sách pháp lu t nói chung và pháp

ậ ủ ố ệ ườ ồ ừ ắ ế lu t thu  nói riêng . Vi c tuân th  t t th ng b t ngu n t chính sách thu ế

ễ ể ậ ả ượ ộ rõ ràng. Lu t càng rõ và d  hi u và gi i thích rõ đ ậ ẽ   c n i dung lu t s  là

ứ ữ ự ể ắ ươ ủ ả căn c  v ng ch c đ  xây d ng các ch ậ   ng trình qu n lý tuân th . Lu t

ứ ạ ơ ộ ữ ẽ ph c t p và không rõ ràng s  làm tăng c  h i cho NNT có nh ng hành vi

ợ ụ ẽ ở ủ ậ ặ ơ l i d ng k  h  c a lu t. M t khác, khi chính sách rõ ràng thì c  quan thu ế

ể ự ề ệ ả ằ ộ ồ   có nhi u cách đ  th c hi n quy trình qu n lý công b ng. Khi c ng đ ng

ự ế ậ ấ ậ ớ ợ ể nh n th y lu t không phù h p v i th c t thì hi n nhiên các hành vi không

ổ ủ ủ ẽ ự ữ ặ tuân th  s  ngày càng tăng thêm. Ho c nh ng s  thay đ i c a pháp lu t v ậ ề

ự ể ầ ề ậ ế ẽ ự ữ ệ ặ ẫ ậ   thu  s  gây ra nh ng s  hi u l m v  lu t ho c v n th c hi n theo lu t

cũ,...

ố ấ ừ ả ồ Nhóm nhân t xu t phát t b n thân NNT. Bao g m các nhân t ố ề   v

ế ố kinh t và nhân t hành vi:

ố ề ế ­ Các nhân t v  kinh t :

ề ặ ộ ố + Gánh n ng v  tài chính: luôn có m t m i liên h  gi a s  n ệ ữ ố ợ

ế ớ ụ ủ ế ế thu  và hành vi tuân th . N u nghĩa v  thu  l n thì NNT có

ả ộ ề ể ộ ỉ ố ệ   ặ th  tránh ph i n p toàn b  ho c tìm cách đi u ch nh s  li u

ụ ể ế ả báo cáo đ  làm gi m nghĩa v  thu ;

ồ ờ ỏ + Chi phí tuân th :ủ  Các chi phí này bao g m th i gian b  ra đ ể

ấ ủ ụ ế ể hoàn t ế t th  t c thu , chi phí chi k  toán viên.... và có th  bao

ề ặ ư ả ẳ ầ ồ g m c  chi phí v  m t tâm lý nh  căng th ng th n kinh do

ế ắ ọ ứ ủ ậ ị NNT không bi t ch c h  có đáp  ng các qui đ nh c a lu t thu ế

ả ỏ ộ ố ể ả hay không. NNT ph i b  ra m t s  kho n chi phí trên đ  tuân

ị ủ ụ ủ ế ế ả th  các nghĩa v  thu , do đó làm cho thu  ph i ch u c a NNT

ế ự ộ ơ ố cao h n s  thu  th c n p.

ố ề ­ Các nhân t v  hành vi:

ữ ệ ủ ừ ố t c a t ng cá nhân: + Nh ng khác bi Các nhân t cá nhân tác

ế ồ ớ ứ ổ ộ đ ng đ n hành vi bao g m gi ộ ọ ấ   i tính, l a tu i, trình đ  h c v n,

ề ệ ả ủ   ạ ứ đ o đ c, ngành ngh , tính cách, hoàn c nh và vi c đánh giá r i

ườ ủ ừ ro c a t ng ng i;

ề ự ậ ả ằ ấ ượ + C m nh n v  s  không công b ng: Các NNT có  n t ng h ệ

ị ố ử ừ ữ ằ ố th ng không công b ng và nh ng NNT đã t ng b  đ i x  không

ủ ơ ằ ể ẽ công b ng có th  s  ít tuân th  h n;

ề ủ ả ố ơ ộ ế ộ i thi u: ậ + C m nh n v  r i ro t ể  N u m t NNT có c  h i không

ể ế ủ ằ ị ỉ ủ tuân th  và nghĩ r ng ch  có r i ro không đáng k  n u b  phát

ậ ủ ể ề ệ ấ hi n thì NNT đó có th  ch p nh n r i ro này. Đi u này có th ể

ộ ố ạ ệ ế ậ ấ ẫ d n đ n vi c kê khai th p m t s  lo i thu nh p nào đó;

ậ ủ ấ ườ ậ + Ch p nh n r i ro: ộ ố  M t s  ng ế   ệ i nhìn nh n vi c tránh thu  là

ử ệ ắ ơ ộ ọ ỹ m t trò ch i và có th ng thua, h  thích th  nghi m k  năng

ụ ể ệ ủ c a mình trong vi c tránh các nghĩa v  và tránh đ  không b ị

b t.ắ

ố ề ủ ơ ạ ộ ả Nhóm nhân t v  ho t đ ng qu n lý c a c  quan thu . ế  Đây là nhóm

ố ộ ổ ả ả ủ ơ ứ ả nhân t ph n ánh kh  năng, trình đ  t ế    ch c qu n lý c a c  quan thu .

ố ượ ư ổ ộ ồ ị Nhóm nhân t này đ c xác đ nh bao g m các n i dung nh : t ứ  ch c b ộ

ụ ủ ơ ủ ơ ế ế ệ ộ   máy c a c  quan thu ; các qui trình nghi p v  c a c  quan thu ; trình đ ,

ụ ự ủ ệ ế ộ ộ ứ năng l c c a cán b  thu ; trình đ   ng d ng công ngh  thông tin trong

ụ ỗ ợ ạ ộ ế ị ủ ơ ườ ộ ho t đ ng c a c  quan thu ; d ch v  h  tr ng ế i n p thu ,.... M t c ộ ơ

ế ả ả ộ ố ẽ ả ự ả quan thu  có trình đ  và kh  năng qu n lý t ủ   t s  đ m b o tính th c thi c a

ố ớ ữ ế ậ ả ả ườ ợ ố pháp lu t thu  và đ m b o tính răn đe đ i v i nh ng tr ng h p c  tình vi

ậ ề ạ ế ph m pháp lu t v  thu .

ươ ể ườ ứ ộ ủ ủ 1.2.3. Các ph ng pháp đ  đo l ng m c đ  tuân th  c a NNT

ư ở ủ ủ ứ ế Nh  đã phân tích trên, hành vi tuân th  c a NNT n u căn c  theo

ớ ơ ụ ủ ế ặ ạ ệ ớ nghĩa v  c a NNT v i c  quan thu  là khá đa d ng, đ c bi ỗ t v i m i nhóm

ạ ả ử ụ ủ ứ ậ ộ NNT l ế ợ   i có m c đ  tuân th  khác nhau. Do v y, ph i s  d ng k t h p

ươ ể ườ ứ ộ ủ ủ ề nhi u ph ng pháp đ  đo l ng m c đ  tuân th  c a NNT:

ươ ố ự ế ơ ỉ Ph ng pháp th ng kê. C  quan thu  xây d ng các ch  tiêu đánh giá

ữ ệ ố ệ ơ ở ủ ẵ ố và th ng kê, phân tích s  li u trên c  s  các d  li u s n có c a mình.

ườ ươ ượ ụ ể ườ ỉ Thông th ng, ph ng pháp này đ c áp d ng đ  đo l ng các ch  tiêu

nh : ư

ự ế ổ ổ ụ (cid:0) T ng thu th c t /t ng thu m c tiêu hàng năm.

ự ế ổ ế ả ổ ề (cid:0) Kho ng cách thu  = 1 – (t ng thu th c t /t ng thu ti m năng)

ố ượ ế ả ậ ệ (cid:0) S  l ng b n khai thu  nh n đ ượ ố ượ c/s  l ng doanh nghi p đăng ký

ế ộ n p thu .

ố ượ ờ ạ ố ượ ế ả ả (cid:0) S  l ậ ng b n khai thu  nh n đúng th i h n/s  l ng b n khai thu ế

ậ ượ nh n đ c.

ế ầ ụ ế ế ố (cid:0) S  thu  c n tăng thêm sau thanh tra thu /nghĩa v  thu  kê khai.

ế ố ượ ố ế ầ (cid:0) S  thu  tăng thêm th c t ự ế thu đ ả c/s  thu  c n ph i tăng thêm sau

thanh tra thu .ế

ố ợ ế ượ ố ợ ế ự ế ầ (cid:0) S  n  thu  thu đ c/s  n  thu  th c t ợ  tính vào đ u năm thu n .

ố ườ ế ợ ố (cid:0) S  tr ế ng h p tránh thu  và tr n thu ...

ươ ử ụ ể ố ượ Ph ư ng pháp th ng kê có  u đi m là s  d ng đ ữ ệ ẵ   c các d  li u s n

ụ ụ ự ụ ứ ể ễ ệ ạ   có và d  dàng cho vi c tri n khai xây d ng các  ng d ng ph c v  cho ho t

ủ ơ ế ươ ượ ể ộ đ ng c a c  quan thu . Tuy nhiên, ph ng pháp này có nh c đi m là các

ư ả ố ỉ ượ ộ ổ ch  tiêu th ng kê ch a ph n ánh đ ể c m t cách t ng th  và chính xác tình

ủ ủ hình tuân th  c a NNT.

ươ ệ ự ề ơ ọ Ph ng pháp đi u tra ch n m u ọ   ẫ . C  quan thu  th c hi n l a ch n ế ự

ẫ ờ ữ ệ ủ ự ệ ể ng u nhiên các t khai trong d  li u c a mình. Sau đó th c hi n ki m tra,

ờ ượ ạ ầ ộ đánh giá xem t khai có đ ủ   c n p đúng h n không, có kê khai đ y đ ,

ự ươ ế ể chính xác và trung th c không,...Ph ư ng pháp này có  u đi m là k t qu ả

ư ự ề ọ ộ ệ   đi u tra có tính khoa h c và đ  chính xác cao nh ng chi phí th c hi n

không nh .ỏ

ươ ươ ượ Ph ng pháp phân tích báo cáo tài chính . Ph ng pháp này đ c áp

ể ự ả ả ườ ộ ộ ợ ụ d ng đ  d  báo kh  năng x y ra tr ng h p m t NNT hay m t nhóm NNT

ủ ế ệ ậ ộ ố ộ   không tuân th  pháp lu t thu  thông qua vi c so sánh, phân tích m t s  n i

ụ ể ư ủ dung trên báo cáo c a NNT c  th  nh  sau:

ề ệ ­ Phân tích theo chi u ngang. ề  Phân tích theo chi u ngang là vi c so

ỉ sánh các ch  tiêu trên báo cáo tài chính qua các năm, qua đó xác

ướ ề ủ ữ ấ ổ ị đ nh xu h ệ   ng thay đ i và tìm ra nh ng v n đ  r i ro trong vi c

ả ộ ế ố ị xác đ nh s  thu  ph i n p.

ề ệ ề ọ ­ Phân tích theo chi u d c. ọ   Phân tích theo chi u d c là vi c xác

ỷ ệ ủ ớ ổ ố ỉ ị đ nh t c a các ch  tiêu trên báo cáo v i t ng s , sau đó so sánh l

ủ ủ ứ ể ể ớ v i m c bình quân chung c a ngành đ  đánh giá r i ro có th  có

ủ ỉ ố ớ ừ đ i v i t ng ch  tiêu trên báo cáo tài chính c a NNT.

ườ ộ ố ử ụ ươ ể Ngoài ra, ng i  ta còn s  d ng m t s  ph ng pháp khác đ  đo

ườ ủ ủ l ng tính tuân th  c a NNT:

ề ả ố ợ ế ể ơ ớ ơ ­ Đi u tra, kh o sát: ị    C  quan thu  có th  ph i h p v i các đ n v ,

ự ệ ề ề ề ả ấ ổ ứ t ch c khác th c hi n đi u tra, kh o sát NNT v  các v n đ  liên

ế ố ớ ự ụ ế ệ ệ ướ quan đ n vi c th c hi n nghĩa v  thu  đ i v i nhà n c. Ph ươ   ng

ế ậ ượ ớ ộ ố ượ ư ể ớ pháp này có  u đi m là ti p c n đ c v i m t s  l ng l n NNT

ộ ể ấ ế ủ ộ và cũng cho th y trình đ  hi u bi t, thái đ  tuân th  cũng nh ư

ủ ự ữ ệ ề ấ ụ ủ ọ   nh ng v n đ  khó khăn c a NNT khi th c hi n nghĩa v  c a h .

ậ ượ ứ ậ ộ ố ệ Tuy nhiên, s  li u thu th p đ ủ ố ệ   c và m c đ  tin c y c a s  li u

ượ ộ ấ ụ ề ề ả thu đ ứ   c qua đi u tra, kh o sát ph  thu c r t nhi u vào cách th c

ứ ổ ứ ự ề ả ả ỏ xây d ng các b ng câu h i và cách th c t ch c đi u tra, kh o sát.

ự ể ậ ơ ượ ­ Quan sát tr c ti p: ế ế  Khi c  quan thu  có th  thu th p đ ữ   c nh ng

ậ ị ượ ế ố ệ s  li u tin c y và xác đ nh đ ả ộ   ố c khá chính xác s  thu  ph i n p

ế ẽ ự ố ự ệ ộ ơ ớ   ủ c a m t NNT, c  quan thu  s  th c hi n so sánh s  d  tính v i

ứ ộ ự ủ ể ệ ố s  kê khai c a NNT đ  đánh giá m c đ  trung th c trong vi c kê

ươ ư ủ ọ khai c a h . Ph ng pháp này có tính chính xác cao nh ng khó có

ữ ụ ể ệ ộ th  áp d ng r ng rãi do nh ng khó khăn trong vi c khai thác và

ể ấ ồ ki m soát các ngu n cung c p thông tin.

ự ệ ổ ợ ­ Xây d ng mô hình phân tích: ố ệ    Thông qua vi c t ng h p các s  li u,

ủ ủ ề ế ỉ ch  tiêu liên quan đ n tính tuân th  c a NNT qua nhi u năm, c ơ

ự ế ưỡ ớ ạ ể quan thu  có th  xây d ng các ng ng gi ố ớ i h n đ i v i các s ố

ệ ỉ ườ ợ ố ệ li u, ch  tiêu này. Các tr ng h p s  li u kê khai, tính toán v ượ   t

ưỡ ớ ạ ượ ề ơ các ng ng gi i h n này đ c coi là có nhi u nguy c  không tuân

ủ ậ ế th  pháp lu t thu .

ươ ụ ượ ề ậ ở ườ ượ Các ph ng pháp thông d ng đ c đ  c p trên th ng đ c dùng

ể ườ ứ ộ ủ ủ ầ ả đ  đo l ừ   ng, đánh giá m c đ  tuân th  c a NNT. Tuy nhiên, c n ph i th a

ậ ằ ộ ươ ể ườ ộ nh n r ng không có m t ph ng pháp nào có th  đo l ệ   ng m t cách tuy t

ứ ộ ủ ủ ệ ậ ơ ế ầ   ố đ i đúng và toàn di n m c đ  tuân th  c a NNT. Vì v y, c  quan thu  c n

ụ ể ủ ế ợ ự ứ ệ ề ề ọ căn c  vào đi u ki n c  th  c a mình l a ch n k t h p nhi u ph ươ   ng

ườ ứ ộ ợ ể pháp đ  đo l ệ   ủ ủ ng, đánh giá m c đ  tuân th  c a NNT cho phù h p và hi u

qu .ả

ươ ệ ớ ứ ố ế ả 1.2.4. Ph ủ ủ   ng th c qu n lý thu  và m i quan h  v i tính tuân th  c a

NNT

ố ượ ề ế ả ố ủ ả Qu n lý thu  truy n th ng coi NNT là đ i t ng qu n lý c a c ơ

ế ệ ứ ư ế ả quan thu . Nh ng các nghiên c u qu n lý thu  hi n nay khi xem xét cách

ể ổ ạ ượ ế ế ả ậ ấ ạ ớ ố ti p c n đ  đ i m i qu n lý thu  đã nh n m nh mu n đ t đ ệ ự   c hi u l c

ủ ơ ế ầ ế ả ả ạ   qu n lý thu  c n ph i xem xét NNT là khách hàng c a c  quan thu . Ho t

ủ ơ ạ ộ ư ế ấ ả ộ đ ng c a c  quan thu  cũng nh  ho t đ ng kinh doanh; t ạ   ữ t c  nh ng ho t

ể ả ố ượ ả ủ ố ả ượ ụ ế ộ đ ng đ  đ m b o đ i t ng tuân th  t t nghĩa v  thu  ph i đ c xem là

ụ ụ ụ ị ể ủ ự ề các d ch v  ph c v  khách hàng . S  phát tri n c a các n n kinh t ế ớ ự   v i s

ủ ố ượ ứ ạ ế ạ ứ ớ ộ ơ ph c t p ngày càng tăng c a đ i t ố   ng n p thu  t o ra s c ép l n h n đ i

ệ ạ ự ụ ể ệ ế ề ệ ả ớ v i nhi m v  qu n lý thu  trong vi c t o đi u ki n và ki m soát s  tuân

ủ ủ ố ượ ế ậ ộ ươ ứ ả th  c a đ i t ng n p thu . Chính vì v y, ph ế ớ   ng th c qu n lý thu  m i

ệ ườ ộ ế ạ ệ ề theo đó tăng trách nhi m cho ng i n p thu , t o đi u ki n cho ng ườ ộ   i n p

ế ự ủ ự ệ ế ơ ị ườ ộ ế ự thu  t ch  t ch u trách nhi m theo c  ch  ng i n p thu  t khai, t ự

ự ế ệ ị ươ ứ ả tính và t ch u trách nhi m đã thay th  cho ph ng th c qu n lý thu ế

ề ố truy n th ng.

ươ ứ ế ả ự ự ộ Ph ng th c qu n lý thu  theo mô hình t khai t ộ   ế  n p thu  là m t

ươ ế ượ ứ ự ự ph ả ng th c qu n lý thu  đ ủ ủ   ề ả c xây d ng trên n n t ng s  tuân th  c a

ượ ụ ể ằ ệ ự ự ụ ệ ậ NNT đ c c  th  b ng vi c NNT t th c hi n các nghĩa v  mà Lu t qui

ự ệ ệ ả ơ ị đ nh và c  quan thu  đ ế ượ ổ ứ c t ch c và th c hi n các bi n pháp qu n lý thu ế

ề ả ủ ợ ớ ươ ứ ế ả ắ phù h p v i nguyên t c đó. N n t ng c a ph ng th c qu n lý thu  theo

ự ự ộ ủ ủ mô hình t khai t n p là tính tuân th  c a NNT.

ệ ự ự ệ ể ề ự ộ Đi u ki n đ  NNT th c hi n t khai­ t n p là:

ể ả ế ­ NNT ph i hi u bi ụ ủ t nghĩa v  c a mình;

ế ầ ủ ụ ệ ễ ề ả ạ ơ ằ ­ Th  t c thu  c n đ n gi n nh m t o đi u ki n d  dàng cho NNT

ụ ủ ự ệ th c hi n các nghĩa v  c a mình;

ộ ệ ố ế ầ ử ắ ạ ơ ộ   ­ C  quan thu  c n có m t h  th ng x  ph t nghiêm kh c và m t

ưỡ ế ệ ặ ả ằ ệ ố h  th ng c ụ ng ch  hi u qu  nh m m c đích ngăn ch n và răn

ướ đe, h ủ ề ự ng NNT v  s  tuân th ;

ế ủ ạ ộ ộ ế ả ơ ệ   ­ C  quan thu  ph i có m t b  máy thanh tra thu  đ  m nh và hi u

ứ ả ằ ậ ượ ằ ườ qu  nh m làm cho NNT nh n th c đ c r ng các tr ợ   ng h p

ẽ ị ử ạ ặ ủ ẽ ị ệ không tuân th  s  b  phát hi n và s  b  x  ph t n ng.

ươ ứ ế ả ự ự ộ Ph ng th c qu n lý thu  theo mô hình t khai t ư   ặ  n p có đ c tr ng

sau:

ụ ề ệ ệ ề ấ ạ ­ Trách nhi m, nghĩa v , quy n h n và nh t là trách nhi m v  hành

ượ ế ả ơ ị vi đ c qui đ nh rõ ràng cho c  hai phía là c  quan thu  và NNT;

ệ ữ ơ ủ ế ­ Dân ch  trong quan h  gi a c  quan thu  và NNT;

ệ ệ ế ơ ủ   ­ C  quan thu  không can thi p và không làm thay trách nhi m c a

NNT;

ổ ừ ệ ề ự ủ ế ể ơ ế ­ C  quan thu  chuy n đ i t vi c ch  y u dùng quy n l c đ ẻ

ề ả ỗ ợ ể ả ấ ộ   qu n lý chuy n sang l y h  tr  là chính. Đây là n n t ng cho m t

ệ ố ệ ả ộ ế cu c cái cách toàn di n h  th ng qu n lý thu ;

ế ộ ủ ể ể ế ơ ừ ­ Ch   đ   ki m   tra   c a   c   quan   thu   chuy n   t ề     "ti n

ứ ể ế ể ể ậ ả ki m" sang "h u ki m". T c là chuy n sang qu n lý thu  theo

ứ ả ườ ộ ủ cách th c qu n lý r i ro theo nhóm ng ế i n p thu .

C  ơ Đăng ký thuế

Ng

i ườ

quan qu n ả

Khai thuế

ộ

ế

n p thu

lý thuế

ộ ế N p thu

ủ ủ ự ườ ộ ̀ Hinh 1. 5: Đánh giá s  tuân th  c a ng ế i n p thu

ả ự ế ủ ự ủ ườ ộ Hình 1.5 mô t s  đánh giá s  tuân th  thu  c a ng i n p thu ế

ơ ế ự trong c  ch  t khai, t ụ ể ự ộ C  th : n p.

ủ ề ứ ộ ủ ề ­ Tuân th  v  Đăng ký thu : ế   M c đ  tuân th  v  đăng ký thu  đ ế ượ   c

ể ệ ở ệ ế ấ ị th  hi n ề  vi c ch p hành quy đ nh v  đăng ký thu . Đó chính là

ự ệ ẫ ị ể th c hi n đăng ký có đúng m u bi u quy đ nh không, có đăng ký thu ế

ờ ạ ố ượ ữ ị ả đúng th i h n quy đ nh không và nh ng đ i t ng ph i đăng ký thu ế

ầ ủ có đăng ký đ y đ  không,…

ứ ế ộ ủ ề ­ Tuân th  v  khai thu ế   ế:   M c đ  tuân th  v  khai thu  là nói đ n ủ ề

ự ệ ậ ả vi c kê khai trung th c các kho n thu nh p, doanh thu, và s n l ả ượ   ng

ế ự ồ ơ ế ế ộ liên quan đ n thu  tr c thu hay thu  gián thu, có n p h  s  khai thu ế

ầ ủ ủ ế ạ đúng h n và đ y đ  hay không. Tuân th  trong khai thu  có th  đ ể ượ   c

ồ ơ ể ế ế ệ ậ phát hi n trong quá trình ti p nh n h  s  khai thu , ki m tra h  s ồ ơ

ế ế ế khai thu  và k  toán thu .

ứ ộ ủ ế ộ ủ ộ ­ Tuân th  trong n p thu : ế   ế   M c đ  tuân th  trong n p thu  là nói đ n

ứ ộ ủ ệ ế ạ ộ ượ ị vi c n p thu  đúng h n. M c đ  tuân th  này đ c đ nh nghĩa là t ỉ

ế ượ ụ ộ ố ạ ộ ệ ữ ố l gi a s  nghĩa v  thu  đ c n p đúng h n và toàn b  s  nghĩa v ụ

ườ ộ ế ế ủ thu  c a ng i n p thu .

ộ ố ướ ệ ằ ả ệ 1.3. Kinh nghi m m t s  n ế c trong qu n lý thu  nh m vi c nâng cao

ủ ủ tính tuân th  c a NNT

ộ ị ươ ệ ủ ơ 1.3.1. Kinh nghi m c a C  quan thu n i đ a V ố ng qu c Anh

ệ ố ế ủ ồ ổ ứ ệ ả ị H  th ng thu  c a Anh g m hai t ch c ch u trách nhi m qu n lý

ộ ị ế ệ ả ạ ơ ị thu thu  là c  quan Thu n i đ a ch u trách nhi m qu n lý thu các lo i thu ế

ự ế ế ả ạ ả ơ tr c thu và c  quan H i quan qu n lý thu các lo i thu  gián thu và thu  tiêu

ệ ự ề ả ơ ộ ố ộ ụ ặ th  đ c bi ộ t. C  hai c  quan đ u tr c thu c B  Ngân kh  (B  Tài chính)

ế ự ơ ự ộ ế ượ ơ ộ ị ủ c a Anh. C  ch  t kê khai, t n p thu  đ c c  quan thu n i đ a Anh áp

ừ ộ ớ ơ ệ ụ d ng  t năm 1996, tác đ ng t i h n 8 tri u NNT cá nhân, 700.000 t ổ ứ    ch c

ợ h p danh và 300.000 quĩ tín thác.

ỗ ợ ề ộ ị ủ ơ Công tác tuyên truy n, h  tr NNT c a c  quan thu n i đ a đ ượ   c

ự ư ệ th c hi n nh  sau:

ỗ ợ ề ­ Ngu n l c: ọ   ồ ự  Công tác tuyên truy n, h  tr  đóng vai trò quan tr ng

ủ ơ ả ự ể ả ế ự ầ hàng đ u đ  đ m b o s  thành công c a c  ch  t kê khai, t ự

ế ự ụ ế ệ ệ ố ộ ấ ớ   ộ n p thu , nên s  cán b  thu  th c hi n nhi m v  này là r t l n,

ế ế ố ộ chi m 28% s  cán b  toàn ngành thu . Tuy nhiên, t ỷ ệ  l cán b ộ

ỗ ợ ụ ự ệ ệ ả ố th c hi n công tác h  tr  đang gi m xu ng do vi c áp d ng các

ộ ỹ ế ậ ạ ư ệ ti n b  k  thu t nh  đi n tho i, internet,...

ỗ ợ ủ ế ơ ơ ở ậ ­ C  s  v t ch t: ấ   các phòng h  tr NNT c a c  quan thu  Anh

ườ ượ ố ử ệ ầ ấ ậ th ng đ c b  trí g n ngay phía c a ra vào và r t thu n ti n cho

ườ ộ ơ ế ế ậ ạ ờ ồ ng ả   i n p thu . Đây đ ng th i là n i ti p nh n các lo i văn b n

ấ ờ ử ế ế ơ ượ ố gi y t g i đ n c  quan thu . Các phòng đ ộ   c b  trí trong m t

ế ế ờ ộ ồ ơ không gian r ng có n i đón ti p khách hàng, có gh  ng i ch , có

ể ệ ướ ẫ ờ ề giá đ  các tài li u h ng d n và các t ự   ề  khai v  nhi u lĩnh v c,

ữ ề ề ề ấ ằ nhi u v n đ  và b ng nhi u ngôn ng . Các phòng này trang b ị

ộ ố ể ể ể ạ ậ ố m t s  máy tính n i m ng đ  NNT có th  truy c p tìm hi u chính

ế ướ ế ế ố sách thu . Tính đ n cu i tháng 8/2004 toàn ngành thu  n c Anh

ứ ư ượ ị ế ớ v i 76.600 công ch c nh ng đ c trang b  đ n 90.000 máy tính cá

ỗ ợ ủ ể nhân và 3.500 máy in, 750 máy ch  đ  công tác h  tr  NNT.

ạ ộ ỗ ợ ề ượ ế ­ Các ho t đ ng tuyên truy n, h  tr NNT đ c ti n hành d ướ   i

ụ ứ ề ớ ị ươ ụ nhi u hình th c d ch v  phong phú v i ph ng châm ph c v ụ

ố khách hàng t ấ t nh t:

ạ ỗ ợ ệ ự ệ ố ệ + Duy trì h  th ng đi n tho i h  tr vi c t kê khai, t ự ộ    n p

ệ ố ả ờ ế ệ ả ộ ọ thu . H  th ng này tr  l ạ   i kho ng 1 tri u cu c g i/năm, ho t

ừ ườ ộ đ ng t ế  8 sáng đ n 10 gi ờ ố  t i hàng ngày. Trong tr ợ   ng h p,

ầ ổ ờ ặ các khách hàng c n b  sung t khai, các t ờ ả  gi i thích ho c các

ề ế ệ ỗ ợ ể ọ thông tin liên quan đ u có th  g i đi n đ n trung tâm h  tr .

ố ớ ề ế ế ố ị + Ti n hành các chi n d ch tuyên truy n toàn qu c đ i v i các

ậ ứ ằ ố ượ đ i t ng nh n đ ượ ờ c t ệ    khai nh m nâng cao ý th c trong vi c

ờ ạ ả ị ộ n p t ư  khai  đúng h n, cũng nh  qu ng bá cho các d ch v ụ

ụ ỗ ợ ủ ế ơ ị ị internet và d ch v  h  tr ế  c a c  quan thu . Các chi n d ch

ề ượ ự ệ ươ tuyên truy n đ c th c hi n thông qua các ph ệ ng ti n phát

ề thanh, truy n hình và internet.

ặ ạ ạ ỗ ợ ủ ơ ể ị + Trên m ng internet ho c t i các đ a đi m h  tr  c a c  quan

ệ ướ ế ề ờ ứ ẫ ẵ thu  có s n tài li u h ng d n cách th c đi n t khai.

ộ ị ươ ủ ơ ố ố Theo th ng kê c a c  quan thu n i đ a v ầ   ng qu c Anh thì nhu c u

ư ấ ượ ắ ứ ự ế ạ ư ấ ệ ả t v n đ c s p x p theo th  t : văn b n, đi n tho i, t ế   ự  v n tr c ti p,

ệ ử ướ ứ ư ấ ệ đi n t . Tuy nhiên, theo xu h ng hi n nay thì hình th c t v n đi n t ệ ử

ề ườ ỏ ằ ệ ngày càng tăng nhanh rõ r t và ngày càng có nhi u ng ệ   i h i b ng đi n

ạ ơ tho i h n.

ỗ ấ ượ ể ướ ế i và ki m tra ch t l ng h ng d n: ử ­ X  lý l ẫ N u NNT kê khai và

ứ ế ị ộ n p thu  không đúng qui đ nh và NNT ch ng minh đ ượ ỗ c l i này là

ế ướ ư ạ ẫ ị ộ do cán b  thu  h ả   ng d n sai thì NNT không b  ph t, nh ng ph i

ủ ố ệ ượ ế ế ể ộ n p   đ   s   thu   còn   thi u.   Đ   tránh   hi n   t ng   sai   sót   trong

ướ ụ ỗ ợ ẫ ậ ộ h ộ ộ   ị ng d n kê khai trong b  ph n d ch v  h  tr  NNT có m t đ i

ạ ủ ế ườ ộ ử x  lý khi u n i c a ng ế i n p thu .

ể ể ượ ấ ượ ộ ư ấ ổ ể Đ  ki m tra đ c ch t l ng các cu c t v n, các t ử    ki m tra x  lý

ể ế ạ ả ờ ố ế ti n hành ki m tra l ả i các văn b n đã tr  l ớ i đ i chi u v i chính sách ch ế

ố ớ ứ ư ấ ợ ợ ộ đ  xem có phù h p và h p lý không, đ i v i hình th c t ế   ự  v n tr c ti p

ặ ư ấ ạ ổ ể ử ấ ỏ ho c t ệ  v n qua đi n tho i thì t ự ế   ể  ki m tra x  lý có th  ph ng v n tr c ti p

ữ ườ ự ệ ế ế ạ nh ng ng i đã đ ượ ư ấ c t ặ  v n qua đi n tho i ho c đ n tr c ti p đ  bi ể ế   t

ượ ấ ượ ả ờ ủ ộ đ c ch t l ng các câu tr  l ế i c a cán b  thu .

ự ế ệ ả ủ ố ơ ­ Đánh giá k t qu    th c hi n: Theo th ng kê c a c  quan thu ế

ả ờ ế ả ố ố Anh thì tính đ n cu i năm 2003 có 85% s  văn b n tr  l i trong

ọ ế ầ ặ ố ộ ượ 15 ngày (yêu c u đ t ra là 80%), 90% s  cu c g i đ n đ c tr ả

ờ ố ườ ế ế ư ấ ả l i sau 20 giây; 87% s  ng ự i đ n tr c ti p t ỉ  v n ch  ph i ch ờ

ố ờ ượ ầ trong 30 phút (yêu c u 85%), 99 % s  t khai đã đ ậ c nh p tr ướ   c

ề ơ ả ư ậ ỗ ợ ngày 31 tháng 12. Nh  v y, v  c  b n là công tác h  tr ng ườ   i

ế ủ ơ ứ ế ượ ộ n p thu  c a c  quan thu  Anh đã đáp  ng đ ầ c yêu c u công

ế ỗ ợ ố ệ ủ ườ ộ ả vi c c a công tác qu n lý thu thu , h  tr  t t cho ng i n p thu ế

ả ượ ố ả và đ m b o đ c s  thu cho ngân sách.

ủ ụ ộ ị ệ 1.3.2. Kinh nghi m c a C c thu n i đ a Singapore (IRAS)

ự ả ộ ố ướ ủ Singapore là m t qu c đ o c a khu v c Đông Nam Á. Tr c khi

ộ ậ ừ ị ủ giành đ c l p t ị ả   ộ  năm 1965, Singapore là thu c đ a c a Anh nên ch u  nh

ưở ề ủ ế ả ả ơ h ng nhi u c a Anh trong qu n lý tài chính, duy trì c  ch  qu n lý thu ế

ủ ơ ệ ố ế ơ ổ ớ ả   theo thông báo c a c  quan thu . Sau h n 10 năm đ i m i, h  th ng qu n

ộ ệ ố ế ủ ệ ệ ả ạ ả ớ ố   lý thu  c a Singapore là m t h  th ng qu n lý hi n đ i, hi u qu  v i t c

ự ệ ầ ộ ể đ  tri n khai công ngh  thông tin hàng đ u trong khu v c và trên th  gi ế ớ   i.

ự ụ ầ ấ ơ ị Theo đó, IRAS luôn là c  quan đi đ u trong lĩnh v  cung c p d ch v  công

ượ ạ ộ ủ ộ ộ và luôn đ ề   c NNT đánh giá cao ho t đ ng c a mình. Trong m t cu c đi u

ệ ượ tra năm 2000, 95% NNT là cá nhân, 83% NNT là doanh nghi p đ ỏ   c h i

ế ọ ự ự ớ ị ụ ấ cho bi t h  th c s  hài lòng v i d ch v  mà IRAS cung c p.

ượ ữ ể ướ ế ờ Có đ c nh ng thành công k  trên tr ế   c h t là nh  IRAS có chi n

ượ ả ủ ơ ạ ộ ế ướ ệ ế ề ạ l c c i thi n ho t đ ng c a c  quan thu  h ệ   ng đ n NNT, t o đi u ki n

ữ ể ọ ế ề ế ấ ươ ệ ể cho h  có nh ng hi u bi t v  thu  và cung c p các ph ng ti n đ  NNT

ụ ớ ự ệ ệ ả ướ ướ ầ ơ đ n gi n hoá vi c th c hi n nghĩa v  v i nhà n c. B c đi đ u tiên mà

ự ệ ườ ệ ố ệ ế ả IRAS th c hi n là tăng c ệ   ng vi c kê kh i thu  thông qua h  th ng đi n

ệ ử ạ ỗ ự ữ ệ ệ ằ ả tho i và kê khai đi n t ấ   . B ng nh ng n  l c trong vi c c i thi n ch t

ượ ị ườ ứ ề ề ả l ụ ng d ch v  và tăng c ng tuyên truy n, qu ng bá v  các hình th c kê

ế ớ ớ ế ệ ử ự ệ khai m i, đ n năm 2000 có t i 1/3 NNT th c hi n kê khai thu  đi n t và

ạ ầ ế ề ệ ố ệ ạ ố s  còn l i h u h t đ u kê khai qua h  th ng đi n tho i.

ộ ướ ữ ự ệ ệ ọ M t b ự   c đi quan tr ng n a mà IRAS đã th c hi n là vi c xây d ng

ụ ụ ể ợ ư ấ ệ ố h  th ng phân tích thông tin tích h p đ  ph c v  công tác t v n, h  tr ỗ ợ

ủ ệ ố ụ ả ờ ẩ ả ị ạ ự ộ ệ NNT. S n ph m c a h  th ng này là d ch v  tr  l i đi n tho i t đ ng và

ụ ư ấ ế ộ ử ề ướ ế ấ ị d ch v  t v n thu  m t c a. Theo đó, có đ n 43% các v n đ  v ắ   ng m c

ế ượ ả ạ ả ờ ự ộ ụ ệ ế ằ ị ề v  thu  đ c gi i quy t b ng d ch v  đi n tho i tr  l đ ng và NNT i t

ụ ộ ử ể ử ụ ể ượ ị ả ấ ả ướ có th  s  d ng d ch v  m t c a đ  đ c gi i đáp t t c  các v ắ   ng m c

ế ề v  thu .

ươ ố ợ ế ạ ấ Thông qua ch ớ   ng trình, k  ho ch ph i h p cung c p thông tin v i

ế ượ ự ủ ơ ủ các c  quan khác c a Chính ph , IRAS đang xây d ng chi n l c phát

ứ ụ ể ạ ả ầ ớ ỏ ọ tri n v i m c tiêu dài h n là xoá b  m i hình th c yêu c u NNT ph i kê

ủ ẽ ể ủ ế ớ ơ ọ   khai thu , IRAS cùng v i các c  quan c a Chính ph  s  ki m soát m i

ườ ể ề ậ ợ ồ ừ tr ng h p đăng ký kinh doanh, ki m soát các lu ng ti n, thu nh p, t đó

ự ừ ụ ế ị t xác đ nh nghĩa v  thu  cho t ng NNT.

ữ ướ ệ ể ờ Chính nh  nh ng b ả ể c c i ti n tri t đ  này mà IRAS đã giúp cho

ụ ộ ế ừ ủ ệ ể ả NNT gi m đáng k  chi phí cho vi c tuân th  nghĩa v  n p thu , t đó xây

ủ ủ ủ ố ườ ạ ộ ự d ng và c ng c  lòng tin c a Chính ph  và ng ả   i dân vào ho t đ ng qu n

ủ lý c a mình.

ạ ệ ố ữ ề ầ ấ Tóm l i, ph n này đi vào h  th ng hóa nh ng v n đ  mang tính lý

ủ ủ ế ề ả ậ ố lu n v  qu n lý hành chính thu , tính tuân th  c a NNT và m i quan h ệ

ế ủ ủ ế ả ườ ộ ế ạ trong qu n lý thu  và tính tuân th  thu  c a ng i n p thu . Bên c nh đó,

ộ ố ướ ủ ứ ệ ả ề đ  tài cũng đã nghiên c u kinh nghi m c a m t s  n c trong qu n lý thu ế

ủ ủ ằ nh m nâng cao tính tuân th  c a NNT.

ươ Ch ng 2:

Ả

Ế

Ủ Ủ   QU N LÝ HÀNH CHÍNH THU  VÀ TÍNH TUÂN TH  C A

ƯỜ Ộ

Ế Ở Ệ

Ệ

NG

I N P THU

VI T NAM HI N NAY

ố ả ủ ế ả ằ 2.1. B i c nh c a qu n lý hành chính thu  nh m nâng cao tính tuân

ườ ộ ế ủ ủ th  c a ng i n p thu

ế ộ ệ ố ả 2.1.1. B i c nh kinh t ­ xã h i Vi t Nam

ớ ừ ạ ộ ả ữ ổ Đ i h i Đ ng VI (năm 1986) Trong  nh ng năm đ i m i, t

ề ế ệ ạ ộ ưở ế ế đ n nay, n n kinh t Vi t Nam đã có m t giai đo n tăng tr ng kinh t liên

ệ ớ ư ừ ả ổ ưở ụ t c ch a t ng có. Vi c s m thay đ i chính sách đã có  nh h ng nhanh

ứ ố ố ớ ạ ộ ủ ự ả ấ chóng và tích c c đ i v i ho t đ ng s n xu t và m c s ng c a nhân dân.

ộ ả ượ ệ ở ứ ộ ự ắ ơ Khi công cu c c i cách đ c th c hi n ậ    m c đ  sâu s c h n trong th p

ộ ưở ế ượ ố ệ ẩ ạ ố ỷ k  90 thì t c đ  tăng tr ng kinh t cũng đ ố   c đ y m nh. S  li u th ng

ấ ổ ủ ủ ả ẩ ố ưở kê c a Chính ph  cho th y t ng s n ph m qu c dân tăng tr ng hàng năm

ả ả ạ ộ ộ trung bình kho ng 7% m t năm trong giai đo n c i cách. Đây là m t thành

ế ả ể ế ưở ự ủ ủ ả ự t u đáng k  n u tính đ n  nh h ộ ng tiêu c c c a cu c kh ng ho ng tài

ạ chính trong giai đo n 1997­1999.

ầ ủ ờ ố ậ ấ ượ ả ệ Đ i s ng v t ch t, tinh th n c a nhân dân đ c c i thi n, các

ụ ữ ứ ụ ẻ ướ ế ị d ch v  chăm sóc s c kho , văn hoá, giáo d c có nh ng b ệ   c ti n rõ r t.

ự ứ ọ ượ ườ ể Năng l c nghiên c u khoa h c đ c tăng c ề ứ   ng, đã tri n khai nhi u  ng

ự ệ ề ế ụ d ng công ngh  tiên ti n trong nhi u lĩnh v c.

ự ữ ề ế ầ ủ ố ố Nh ng thành t u v  kinh t đã góp ph n c ng c  qu c phòng,

ữ ữ ổ ả ộ ậ ả ổ ủ ề ị gi ẹ  v ng đ c l p, ch  quy n và toàn v n lãnh th , đ m b o  n đ nh chính

ậ ự ị ộ tr  và tr t t xã h i.

ể ế ụ ự ữ ể ế ộ Đ  ti p t c phát huy nh ng thành t u phát tri n kinh t ạ    xã h i đã đ t

ượ ả ờ ướ ụ ị đ c trong th i gian qua, Đ ng và Nhà n c ta đã xác đ nh m c tiêu phát

ế ượ ể ế ạ ộ ụ ể ủ tri n c  th  c a chi n l ể c phát tri n kinh t ế   , xã h i cho giai đo n ti p

theo là:

ư ệ   ấ ấ ­ Đ a GDP năm 2010 lên ít nh t g p đôi năm 2000. Nâng cao rõ r t

ứ ạ ủ ệ ệ ả ẩ ả ủ   hi u qu  và s c c nh tranh s n ph m, c a doanh nghi p và c a

ế ố ơ ầ ế ế nên kinh t ứ ; đáp  ng t t h n nhu c u tiêu dùng thi ộ   t y u, m t

ầ ả ẩ ổ ầ ấ ạ ấ ẩ ị ph n nhu c u s n xu t và đ y m nh xu t kh u,  n đ nh kinh t ế

vĩ mô.

ỉ ố ể ể ườ ủ ướ ­ Nâng lên đáng k  ch  s  phát tri n con ng i (HDI) c a n c ta.

ộ ộ ả ệ ế ở ả ị ả Xoá h  đói, gi m h  nghèo; gi i quy t vi c làm c  thành th  và

ấ ượ ờ ố ầ ậ ấ ượ nông thôn; ch t l ng đ i s ng v t ch t và tinh th n đ c nâng

ệ ườ ạ ộ lên rõ r t trong môi tr ng xã h i an toàn, lành m nh; môi tr ườ   ng

ự ượ ả ệ ệ ả t nhiên đ c b o v  và c i thi n.

ệ ủ ự ề ả ộ ứ   ọ ­ Năng l c n i sinh v  khoa h c và công ngh  đ  kh  năng  ng

ộ ế ớ ế ậ ệ ệ ự ạ ụ d ng các công ngh  hi n đ i, ti p c n trình đ  th  gi i và t phát

ộ ố ự ể ệ ấ tri n trên m t s  lĩnh v c nh t là công ngh  thông tin, công ngh ệ

ệ ự ộ ọ ớ ệ ậ ệ sinh h c, công ngh  v t li u m i, công ngh  t đ ng hoá.

ế ấ ạ ầ ứ ể ế ộ ố   ầ ­ K t c u h  t ng đáp  ng yêu c u phát tri n kinh t ­ xã h i, qu c

ướ ướ ệ ố ả phòng, an ninh và có b c đi tr ả   c. H  th ng giao thông đ m b o

ộ ướ ệ ạ ố ư l u thông an toàn, thông su t và hi n đ i hoá m t b ạ   c. M ng

ướ ượ ở ộ ả ấ ả l i giao thông đ ề ơ ả   c m  r ng và nâng c p. B o đ m v  c  b n

ọ ả ấ ổ ọ ơ ở ậ c  s  v t ch t cho h c sinh ph  thông h c c  ngày t ạ ườ i tr ng...

ế ộ ệ Qua phân tích, đánh giá tình hình kinh t ­xã h i Vi t Nam trong

ể ấ ề ờ ế ệ ạ th i gian qua có th  th y n n kinh t Vi t Nam đang trong giai đo n phát

ể ổ ị ướ ể ị tri n khá  n đ nh; các đ nh h ng và phát tri n kinh t ế ượ  đ ự c xây d ng và

ự ế ế ạ ộ ộ ớ ườ duy trì dài h n không có s  bi n đ ng l n tác đ ng đ n môi tr ng kinh

ủ ệ ườ ế ố ạ ỷ doanh c a doanh nghi p và tâm lý ng i dân. Các y u t l m phát, t giá

ố ế ặ ụ ề ộ ố h i đoái, cán cân thanh toán qu c t m c dù còn ph  thu c nhi u vào tình

ị ườ ủ ế ế ớ ư ượ ướ ộ hình bi n đ ng c a th  tr ng th  gi i nh ng đã đ c Nhà n ả c qu n lý

ể ề ế ở ứ ợ ữ ề ộ ỉ ế và có nh ng tác đ ng gián ti p đ  đi u ch nh, ki m ch m c h p lý. Các

ề ố ị ượ ữ ữ ậ ự ả ả ấ v n đ  chính tr , an ninh, qu c phòng đ c gi v ng, đ m b o tr t t an

ự ủ ớ ự ể ế ộ ế toàn xã h i. Cùng v i s  chuy n bi n tích c c c a tình hình kinh t ộ    xã h i

ữ ờ ị ướ ế ượ ể ạ trong th i gian qua và nh ng đ nh h ng chi n l c phát tri n dài h n và

ữ ữ ộ ố ế ườ ủ ề b n v ng đã có nh ng tác đ ng t t đ n môi tr ng kinh doanh c a Vi ệ   t

ờ ố ầ ừ ơ ậ ề Nam, góp ph n nâng cao đ i s ng nhân dân, t ủ    đó kh i d y ni m tin c a

ớ ườ ờ ố ủ ả ướ ngu i dân v i đ ng l i, chính sách c a Đ ng và Nhà n c và nâng cao

ủ ủ ọ ớ ế ậ ậ tính tuân th  c a h  v i pháp lu t nói chung và pháp lu t thu  nói riêng.

ệ ả 2.1.2. Công tác qu n lý thu ế ở ệ  Vi t Nam hi n nay

ế ạ ộ ứ ự ề ệ ả ầ ị ể   Th c hi n ngh  quy t đ i h i Đ ng l n th  VI v  phát tri n

ế ế ị ườ ề ầ ậ ơ ị ề n n kinh t nhi u thành ph n, v n hành theo c  ch  th  tr ng theo đ nh

ướ ế ạ ộ ứ ủ ả ầ ộ ị h ng xã h i ch  nghĩa; Ngh  quy t đ i h i Đ ng l n th  VII, VIII v ề

ấ ướ ệ ệ ạ ướ ự ả công nghi p hoá hi n đ i hoá đ t n c, d ạ ủ i s  lãnh đ o c a Đ ng, Nhà

ướ ế ướ ế ả ả n c ta đã ti n hành c i cách thu  b c I (1990­1995), c i cách thu  b ế ướ   c

ế ệ ố ộ ả ế ế ả II (1996 đ n 2005). Qua hai cu c c i cách thu , h  th ng qu n lý thu  đã

ự ừ ượ ự ệ ả ả ố xây d ng và không ng ng đ c ki n toàn, đ m b o th c thi t ố   t và th ng

ả ướ ế ậ ấ ả ủ ộ ệ ự ệ ả nh t các lu t thu  trong c  n c. Hi u l c, hi u qu  c a b  máy qu n lý

ế ượ ướ ầ ủ ờ ỳ thu  ngày càng đ c nâng cao. Tuy nhiên, tr c yêu c u c a th i k  công

ấ ướ ệ ạ ậ ộ ế ố ế ệ nghi p hoá, hi n đ i hoá đ t n c và h i nh p kinh t qu c t , công tác

ế ủ ướ ả ồ ạ ẫ ế ạ qu n lý thu  c a n c ta v n còn các t n t i và h n ch  sau:

ề ơ ế ả ộ ế M t là v  c  ch  qu n lý thu

ế ư ượ ế ả ơ ự Nhìn chung c  ch  qu n lý thu  ch a đ c xây d ng trên c  s  đ ơ ở ề

ủ ộ ủ ụ ệ ổ ứ cao tính ch  đ ng, nghĩa v , trách nhi m c a các t ch c, cá nhân ph i t ả ự

ự ự ộ ế ự ệ ị ướ tính, t khai, t n p thu , t ch u trách nhi m tr c pháp lu t. ề ậ Đi u này

ệ ể bi u hi n:

ụ ư ề ệ ộ ờ ọ ­ M t th i gian dài ch a coi tr ng vi c tuyên truy n giáo d c, cung

ụ ỗ ợ ấ ượ ị ự ể ể ế ự ấ c p d ch v  h  tr  ch t l ng cao đ  nâng cao s  hi u bi t, tính t giác

ậ ủ ủ tuân th  pháp lu t c a NNT.

ứ ủ ế ệ ơ ộ ­ C  quan thu  làm thay các ch c năng thu c trách nhi m c a NNT

ế ể ứ ứ ư ế ị ị ễ   nh : tính toán xác đ nh m c thu  đ  ra thông báo thu , xác đ nh m c mi n

ế ả gi m thu ...

ủ ẹ ệ ề ả ả ậ ụ H u qu  là, làm gi m nh  nghĩa v , trách nhi m c a NNT; nhi u vi

ể ế ế ề ạ ế ế ẫ ả ặ ph m v  thu  là do thi u hi u bi t gây ra, d n đ n gánh n ng ph i tăng

ế ể ụ ả ạ ắ ườ c ng công tác qu n lý thu  đ  kh c ph c các sai ph m; làm lãng phí

ồ ự ủ ơ ế ngu n l c c a c  quan thu .

ề ệ ả ế Hai là, v  công ngh  qu n lý thu

ơ ở ư ự ệ ế ả ậ Vi c qu n lý thu  ch a d a trên c  s  thu th p thông tin, phân tích

ạ ự ứ ể ọ ươ ả đánh giá theo các tiêu th c qu n lý đ  phân lo i, l a ch n ph ứ   ng th c

ứ ộ ủ ộ ủ ừ ớ ặ ể ạ ợ theo m c đ  r i ro phù h p v i đ c đi m, trình đ  c a t ng lo i NNT

ụ ư ệ ệ ạ ả ậ   Qui trình, qui ph m và các bi n pháp nghi p v  qu n lý ch a th t

ả ự ư ệ ế ậ ậ ọ ợ h p lý và ch a th t coi tr ng hi u qu  th c thi pháp lu t thu  cho c ả

ườ ộ ế ơ ế ng i n p thu  và c  quan thu

ủ ế ủ ụ ứ ề ế ả ẫ Nhi u khâu qu n lý thu  ch  y u v n là th  công;  ng d ng công

ẫ ở ứ ộ ấ ệ ấ ở ậ ngh  thông tin v n m c đ  th p, nh t là các khâu: thu th p thông tin

ế ề ế ả ợ ỗ ợ liên quan đ n NNT; tuyên truy n h  tr  NNT; qu n lý n  thu ; thanh tra x ử

ế ẫ ấ ượ ề ế ạ ụ ấ ị lý các vi ph m v  thu  d n đ n ch t l ấ   ng cung c p d ch v  và năng su t,

ế ệ ả ả ấ ế ủ ơ hi u qu  qu n lý thu  c a c  quan thu  còn th p.

ư ề ủ ệ ổ ứ Ch a đ  cao trách nhi m c a các t ch c, cá nhân có liên quan trong

ớ ơ ế ể ệ ấ ế ố ợ vi c cung c p thông tin và ph i h p v i c  quan thu  đ  thu thu .

ụ ỗ ợ ị ư ượ ề Công tác tuyên truy n và d ch v  h  tr NNT ch a đ c th c s ự ự

ầ ư ủ ủ ứ ậ quan tâm và đ u t đúng m c, do v y tính tuân th  c a NNT cũng nh  s ư ự

ế ủ ộ ố ớ ủ ụ ế ể hi u bi t c a xã h i đ i v i chính sách thu , các th  t c hành chính thu ế

ấ ấ còn r t th p.

ử ể ề ạ Công tác thanh tra, ki m tra x  lý các hành vi vi ph m v  thu  c a c ế ủ ơ

ế ư ặ ủ ướ ư ự ầ ạ ợ ớ quan thu  ch a đ t đúng t m và ch a phù h p v i th c tr ng c a n c ta.

ồ ạ ữ ế ế ạ ỏ Nh ng t n t ả ế ụ ả   i và h n ch  trên đòi h i ngành thu  ph i ti p t c c i

ế ể ự ệ ố ệ ắ ợ ế ượ ả cách h  th ng thu  đ  th c hi n th ng l i Chi n l ệ ố   c c i cách h  th ng

ế ế ế ị ố thu  đ n năm 2010 theo quy t đ nh s  201/2004/QĐ­TTG ngày 6/12/2004

ủ ướ ủ c a Th  t ủ ng Chính ph .

ế ượ ự ệ ố ế ừ ả ệ Th c hi n Chi n l c c i cách h  th ng thu , t ngày 1/1/2004,

ế ự ế ể ơ ự ộ ế ạ ụ ngành thu  đã áp d ng thí đi m c  ch  t kê khai, t n p thu  t ụ   i C c

ố ớ ố ồ ụ ế ế ả ạ thu  thành ph  H  Chí Minh và C c thu  Qu ng Ninh đ i v i 2 lo i thu ế

ế ự ự ế ế ệ ệ ể ơ là thu  GTGT và thu  TNDN. Vi c th c hi n thí đi m c  ch  t khai t ự

ế ạ ộ ố ụ ả ướ ế ạ ượ ữ ế ộ n p thu  t i m t s  C c Thu  trong c  n c đã đ t đ c nh ng k t qu ả

ấ ượ ế ặ ả ộ ả kh  quan. M t m t, ngành Thu  đã nâng cao ch t l ặ   ng qu n lý, giám ch t

ệ ẽ ơ ị ườ ợ ờ ch  và phát hi n k p th i, chính xác h n các tr ầ   ạ ng h p vi ph m, góp ph n

ấ ạ ằ ố ữ   ẳ ch ng th t thu ngân sách, t o bình đ ng, công b ng trong kinh doanh gi a

ố ượ ứ ế ệ ặ ộ ơ các đ i t ng n p thu . M t khác, NNT cũng ý th c rõ h n vi c nâng cao

ự ố ớ ụ ộ ả ậ tính t ế ừ  giác đ i v i nghĩa v  n p thu . T  ngày 1/7/2007 khi Lu t Qu n lý

ệ ự ế ươ ơ ế ự ứ ế ả thu  có hi u l c thi hành, ph ng th c qu n lý thu  theo c  ch  t khai, t ự

ế ượ ế ự ụ ạ ố ơ ộ n p thu  đ c áp d ng trên ph m vi toàn qu c. Theo c  ch  t khai, t ự

ế ộ ủ ế ả ấ ơ ộ n p thu , b  máy qu n lý c a c  quan thu  các c p đ ượ ổ c t ứ ậ    ch c t p

ỗ ợ ử ứ ệ ề trung theo các ch c năng: tuyên truy n, h  tr  NNT; theo dõi, x  lý vi c kê

ế ố ợ ưỡ ế ế ể khai thu ; đôn đ c thu n  và c ng ch  thu ; ki m tra, thanh tra thu . B ế ộ

ả ơ ệ ượ ệ máy này có tính chuyên nghi p và hi u qu  h n, NNT đ ụ c ph c v  t ụ ố   t

ỗ ợ ướ ế ề ậ ơ ộ ả ơ h n, vì c  quan thu  có b  ph n tuyên truy n ­ h  tr  h ẫ ng d n, gi i đáp

ọ ướ ắ ủ ứ ư ậ ợ ộ m i v ng m c c a NNT. Các b  ph n ch c năng khác nh  thu n , thanh

ờ ế ẽ ả ả ặ ơ ử tra, x  lý t ả    khai... b o đ m cho c  quan thu  giám sát ch t ch  NNT, b o

ủ ượ ử ệ ờ . ị ạ ả đ m các vi ph m c a NNT đ c phát hi n và x  lý k p th i

ổ ứ ế ủ ệ ơ ộ ộ Ba là, b  máy t ch c thu thu  c a Vi ả   t Nam thu c 2 c  quan là H i

ủ ụ ế ế ề ổ ộ ỉ ổ   Quan và T ng c c Thu . Tuy nhiên, đ  tài ch  bàn đ n b  máy c a T ng

ế ổ ự ự ụ ệ ế ộ ơ ộ ụ c c Thu . T ng c c Thu  là c  quan s  nghi p tr c thu c B  Tài chính,

ọ ừ ứ ươ ế ị ươ ấ đ ượ ổ c t ch c theo ngành d c t trung ng đ n đ a ph ủ   ng, các c p c a

ế ị ươ ị ự ề ị ngành thu  đ a ph ạ ủ ng còn ch u s  lãnh đ o c a chính quy n đ a ph ươ   ng

ấ ộ ổ ế ượ ổ ứ ư ượ ứ ả cùng c p. B  máy t ch c thu thu  đ c t ch c nh  đ c mô t trong

hình 2.1.

ế ấ ụ ộ ổ B  máy thu thu  c p T ng c c Thu  đ ế ượ ổ ứ c t ụ ứ    ch c thành 12 v  ch c

năng, g m:ồ

ụ ế ­ V  Pháp ch

ụ ­ V  Chính sách

­ V  Tuyên truy n – H  tr  ng

ỗ ợ ườ ộ ụ ề ế i n p thu

­ V  Kê khai và K  toán thu

ụ ế ế

ưỡ ụ ế ả ế ợ ­ V  Qu n lý n  và C ng ch  thu

­ V  D  toán thu thu

ụ ự ế

ụ ả ệ ớ ­ V  Qu n lý doanh nghi p l n

ụ ả ậ ế ­ V  qu n lý thu  thu nh p cá nhân

­ V  H p tác qu c t

ụ ợ ố ế

ụ ­ V  Thanh tra

ụ ể ộ ộ ­ V  ki m tra n i b

ộ ụ ổ ứ ­ V  T  ch c cán b

ụ ả ị ụ ­ V  Tài v  ­ Qu n tr

ụ ứ ụ ớ ổ ụ Ứ   V i 12 V  ch c năng trên, còn có Văn phòng T ng c c, C c  ng

ế ạ ụ ệ ệ ạ ổ ụ d ng   công   ngh   thông   tin,   Đ i   di n   T ng   c c   Thu   t i   phía   nam   và

ườ ệ ụ ế ướ Tr ế ạ ng Nghi p v  thu , T p chí Thu  Nhà n c.

Ở ấ ươ ế ở ụ ố ỉ ị  c p đ a ph ng có các C c Thu 63 t nh, thành ph  trên c ả

ướ ạ ố ự ộ ỉ ệ ậ ỗ ị n c và t i m i Huy n (qu n, th  xã, thành ph  tr c thu c t nh) có các Chi

ế ơ ị ứ ứ ằ ả ụ c c Thu . Các đ n v  này đ ượ ổ c t ậ    ch c theo ch c năng nh m đ m nh n

ế ả ậ ị ế ủ thu thu  theo quy đ nh c a Lu t Qu n lý Thu .

ế ủ ộ ệ ượ ổ ứ Nhìn chung, b  máy thu thu  c a Vi t Nam đ ự   ằ  ch c nh m th c c t

ứ ệ ẫ ượ ổ ứ ế hi n theo ch c năng. Tuy nhiên, v n còn đ ả   ắ  ch c theo s c thu  (qu n c t

ấ ổ ứ ộ ề ế ậ lý thu  thu nh p cá nhân), đi u này cho th y t ế ủ    ch c b  máy thu thu  c a

ế ẫ ự ứ ư ẫ ớ   ngành thu  v n ch a hoàn toàn theo ch c năng mà v n còn s  đan xen v i

ộ ướ ế ắ ả ạ ộ qu n lý theo s c thu  và là m t b ệ c “quá đ ” trong hi n đ i hóa công tác

ế ở ệ hành chính thu Vi ệ t Nam hi n nay.

ế ị ồ ố Ngu n:  Theo Quy t đ nh s  115/2009/QĐ­TTg ngày 28 tháng 9 năm 2009

Chính phủ

ụ ứ 12 V  ch c năng

ộ B  Tài

ụ

ụ ứ Văn phòng, C c  ng d ng công

chính

ệ

ạ

ngh  thông tin, VP đ i di n

ệ  phía

ụ ổ T ng c c

ườ

ế ạ

nam ệ ụ

Tr

ng Nghi p v  Thu , T p chí

Thuế

ứ

ồ

G m các Phòng ch c năng

ộ

ồ

(Riêng TP H  Chí Minh và Hà N i

Thuế

ứ

ề

ơ

có nhi u phòng ch c năng h n)

ụ ế C c Thu

Chi c c ụ

ủ ướ Thuế ủ c a Th  t ủ ng Chính ph .

ơ ấ ổ ứ ủ ơ ứ ụ ệ ̀ Hinh 6.1: Ch c năng, nhi m v  và c  c u t ch c c a c  quan

Thuế

ớ ơ ấ ổ ứ ủ ổ ừ ự ế ả V i c  c u t ch c c a ngành thu  và s  thay đ i t qu n lý thu ế

ố ượ ắ ự ế ệ ế theo s c thu  và theo đ i t ứ   ả ng sang th c hi n qu n lý thu  theo ch c

ộ ự ự ể ế ấ ả ế   năng đã cho th y m t s  chuy n bi n tích c c trong công tác qu n lý thu .

ả ượ ự ầ ổ ự ệ Tuy nhiên, s  thay đ i này c n ph i đ c th c hi n trên s  k  th a t ự ế ừ ừ

ế ướ ả công tác qu n lý thu  tr c đó.

ế ộ ị ể ự ụ ệ ệ ả ế ệ   Đ  th c hi n nhi m v  qu n lý thu thu  n i đ a, ngành thu  hi n

ộ ạ ọ ộ ớ ả ở nay có kho ng trên 40.000 cán b  v i trên 80% có trình đ  đ i h c tr  lên

ạ ượ ặ ạ ẳ ấ ố và s  còn l i đã đ c qua đào t o trung c p ho c cao đ ng. Nhìn chung,

ổ ươ ớ ả ứ ệ ngành thu  ế đang thay đ i ph ng th c làm vi c và cùng v i c i cách th ủ

ủ ướ ộ ủ ụ ộ ụ t c hành chính c a Nhà n c, B  Tài chính đã ban hành b  th  t c hành

ế ị ự ế ộ ố chính thu c lĩnh v c thu  (Quy t đ nh s  1902/QĐ­BTC ngày 10/8/2009).

ụ ế ờ ổ ồ ố Đ ng th i, T ng c c Thu  đã ban hành công văn s  3343/TCT­CC ngày

ộ ủ ụ ề ệ ế 14/8/2009 v  vi c công khai b  th  t c hành chính thu .

ố ộ ủ ụ ộ ướ ể ệ Vi c công b  b  th  t c hành chính này có th  nói là m t b ế   c ti n

ự ế ể ệ ẩ ộ ộ ế ự   trong th c hi n hành chính thu , là m t tiêu chu n đ  cán b  thu  th c

ả ự ủ ụ ể ệ ả ạ hi n, đ m b o s  minh b ch trong th  t c hành chính, là tiêu chí đ  cán b ộ

ệ ố ự ế ấ ụ ủ ệ ồ ờ ấ thu  ph n đ u th c hi n t t nhi m v  c a mình. Đ ng th i, đây là s  th ự ể

ế ố ớ ế ủ ự ệ ườ ộ ả hi n s  cam k t c a ngành thu  đ i v i ng ế ả i n p thu , đ m b o tính

ủ ụ ể ự ạ ằ ệ   ệ công b ng và minh b ch trong th c hi n th  t c đ  hoàn thành trách nhi m

ườ ộ ế ủ thu  c a ng ế i n p thu .

ữ ề ế ả ấ ớ ườ ủ ấ V i nh ng k t qu  ph n đ u v  hành chính và con ng i c a ngành

ể ắ ị ế thu  đã đ ượ ề ậ ở c đ  c p ế   ớ ự ả  trên, thì đ  b t k p v i s  c i cách hành chính thu ,

ế ầ ữ ề ả ộ ổ ơ ở cán b  thu  c n ph i thay đ i nhi u h n n a văn hóa công s  và trình đ ộ

ứ ề ệ ệ ớ ụ ể đ  đáp  ng nhi m v  trong đi u ki n m i.

ự ạ ả ủ ủ 2.2. Th c tr ng tính tuân th  c a NNT trong qu n lý thu ế ở ệ  Vi t Nam

ệ hi n nay

ữ ề ế ệ ừ ướ Trong nh ng năm qua, n n kinh t Vi t Nam đang t ng b ộ   c h i

ể ậ ướ ự ế ớ nh p và phát tri n cùng  các n c  trong khu v c  và trên th  gi i.  Nh ờ

ữ ể ế ụ ở ử nh ng chính sách m  c a phát tri n kinh t ạ   , hàng năm có hàng ch c v n

ệ ộ ớ   ờ doanh nghi p và h  kinh doanh ra đ i, qui mô kinh doanh ngày càng l n,

ạ ộ ạ ố ườ ộ ho t đ ng kinh doanh ngày càng đa d ng. S  ng ế i n p thu  ngày càng

ả ề ạ ạ ặ ệ ạ ườ ộ tăng lên và đa d ng c  v  lo i hình. Đ c bi t, lo i hình ng ế   i n p thu  là

ể ế ậ ộ cá nhân và h  kinh doanh cá th  tăng lên nhanh chóng khi có lu t Thu  thu

ệ ự ữ ậ ả ố nh p cá nhân có hi u l c thi hành (xem b ng 2.1). Nh ng nhân t này đã

ố ượ ư ệ ệ ế ả ấ ạ làm tăng kh i l ng công vi c qu n lý thu  cũng nh  vi c nh n m nh tính

ủ ủ ườ ộ ế tuân th  c a ng i n p thu  càng tăng lên.

ố ượ ả ườ ộ ế B ng 2.1: S  l ng ng i n p thu  qua các năm (2007­2009)

ườ ộ ế Ng i n p thu 2007 2008 2009*

ệ Doanh nghi p Nhà n ướ c 10.100 9.823 9.500

ệ ố Doanh nghi p có v n ĐTNN 7.371 7.423 7.500

Cty TNHH 127.268 110.199 135.000

ổ ầ Công ty C  ph n 45.583 47.215 50.000

ư DN t nhân 58.942 138.765 360.000

ộ ể H  cá th 1.425.990 1.485.580 1.500.000

Cá nhân 105.979 600.425 6.000.000

Ướ * c tính cho năm 2009

ế ồ ổ ụ Ngu n: T ng c c Thu , 2010

ự ằ ế ủ ự ể ộ N m trong khu v c kinh t ề    phát tri n năng đ ng c a khu v c, n n

ế ệ ạ ượ ề kinh t Vi ữ t Nam trong nh ng năm qua đ t đ c nhi u thành t u  n t ự ấ ượ   ng

ể ế ự ủ ệ ể ố không th  không k  đ n s  đóng góp c a kh i doanh nghi p đã và đang

ạ ộ ự ệ ề ệ ề ề ả ấ   ho t đ ng tích c c, hi u qu . Nhi u doanh nghi p nhi u năm li n là t m

ươ ự ụ ể ệ ế ề ệ g ng đi n hình trong vi c th c hi n nghĩa v  thu  và có nhi u cá nhân

ế ể ệ ậ ớ ườ ộ tiêu bi u trong vi c n p thu  thu nh p v i ng ậ i có thu nh p cao. Tuy

ữ ể ạ ố ự ụ ệ ế nhiên, bên c nh nh ng đi n hình t ệ t trong vi c th c hi n nghĩa v  thu  thì

ế ạ ậ ự còn không ít NNT vi ph m pháp lu t thu . Đánh giá chung là tính t giác

ế ủ ủ ở ệ ở ứ ộ ấ ạ ậ tuân th  pháp lu t thu  c a NNT Vi t Nam m c đ  th p. Tình tr ng vi

ổ ế ở ế ễ ậ ạ ứ ộ ề ph m pháp lu t thu  di n ra ph  bi n nhi u nhóm NNT và m c đ  ngày

ứ ạ càng tinh vi ph c t p.

ự ế ườ ộ ế ặ Trong th c t , ng i n p thu  đăng ký kinh doanh ho c đăng ký thu ế

ặ ả ở ướ  n c ta đã tăng nhanh qua các năm đã làm tăng gánh n ng trong qu n lý

ế ặ ệ ườ ộ ự ự ồ ạ ế thu . Đ c bi ữ t, nh ng ng i n p thu  này có th c s  t n t i và kinh doanh

ộ ấ ề ả ế ủ   hay không là m t v n đ  đã gây khó khăn cho công tác qu n lý thu  c a

ệ ộ ế ầ ư ạ ố ượ Vi ủ t Nam. Theo đánh giá c a B  K  ho ch và Đ u t thì s  l ng các

ấ ớ ố ượ ư ệ ậ ự ế doanh nghi p thành l p là r t l n, nh ng s  l ng còn th c t ạ ộ    ho t đ ng

ề ầ ấ ả ố ỉ ấ x p x  50% s  đăng ký. Đi u này đã ph n nào cho th y công tác qu n lý

ườ ộ ứ ộ ứ ạ ủ ề ế ặ ng i n p thu  còn g p nhi u khó khăn ph c t p và m c đ  tuân th  thu ế

ả ượ ầ ủ ứ ộ ỹ ph i đ c nghiên c u m t cách đ y đ  và k  càng.

ệ ư ứ ệ ộ ạ T i Vi ứ   t Nam hi n nay, ch a có m t nghiên c u, đánh giá chính th c

ủ ề ệ ạ ậ ộ nào mang tính đ i di n cho toàn b  các NNT v  tính tuân th  pháp lu t

ẽ ư ữ ủ ế ậ ậ ộ ị thu . Do đó, n i dung này c a lu n văn s  đ a ra nh ng nh n đ nh mang

ủ ủ ả ơ ở ự ề ệ ạ tính ch  quan c a tác gi trên c  s  phân tích v  tình hình th c hi n 4 lo i

ế ộ ờ ế ụ ủ nghĩa v  c a NNT là đăng ký thu ; n p t ộ  khai thu  và n p các thông tin

ế ế ế ế ộ ế ầ c n thi t liên quan đ n thu ; kê khai, tính thu  và n p thu

2.2.1. Tình hình đăng ký thuế

ế ủ ủ ủ ệ ể ệ R i ro tuân th  trong vi c đăng ký thu  c a NNT có th  là vi c NNT

ự ế ệ ổ ậ   ế không th c hi n kê khai đăng ký thu , kê khai thay đ i đăng ký thu  ch m

ờ ạ ự ệ ặ ớ ị so v i th i h n quy đ nh; ho c không th c hi n khai báo khi đăng ký thu ế

thay đ i.ổ

ố ượ ế ả ơ ị ế ộ C  quan thu  qu n lý (xác đ nh) đ i t ng n p thu  thông qua mã s ố

ố ượ ế ộ ố ộ ổ ấ ứ ế thu . Mã s  thu  là m t dãy s  đ c c p cho m t t ộ    ch c, cá nhân n p

ế ử ụ ạ ộ ừ ế ậ ố thu  s  d ng trong su t quá trình ho t đ ng, t khi thành l p cho đ n khi

ứ ồ ạ ấ ế ế ể ố ộ ấ ả ch m d t t n t i. Mã s  thu  dùng đ  kê khai, n p thu  cho t ạ   t c  các lo i

ố ượ ế ả ộ ộ ị ế ả ả ồ thu  mà đ i t ng đó ph i n p, bao g m c  các kho n thu , phí n i đ a và

ữ ơ ế ế ẩ ậ ấ ả ấ ố ơ thu  xu t nh p kh u (Th ng nh t gi a c  quan thu  và c  quan h i quan

ộ ố ớ ế ấ ẫ ố ề v  đăng ký c p mã s  thu  cho NNT). Tuy nhiên, v n còn m t s  l n NNT

ư ế ế ế ả ả ơ ố ư do c  quan thu  qu n lý thu thu  nh ng ch a qu n lý qua mã s  thu  nh ư

ế ấ ậ ộ ộ ộ các h  gia đình n p thu  nhà đ t, các cá nhân có thu nh p cao n p thu ế

ừ ạ ả ấ ơ thông qua c  quan chi tr , kh u tr  t ồ i ngu n...

ổ ế ở ễ ạ ự ố Tình tr ng này di n ra ph  bi n ặ    khu v c ngoài qu c doanh, đ c

ệ ế ộ ở bi ể t là các h  kinh doanh cá th , buôn chuy n, vãng lai và các thành ph ố

ố ệ

ả ướ

ủ

ụ

ổ

ố

heo s  li u c a T ng c c Th ng kê năm 2004 c  n

ả c có kho ng 2,3

l n. Tớ

ố ệ

ủ

ế

ế

ệ

ấ

ộ

ộ

tri u h  kinh doanh, theo s  li u c p ĐKKD c a B  KH ­ ĐT đ n h t năm

ả ướ

ư

ấ

ầ

ộ

2004 c  n

ệ c đã c p ĐKKD cho g n 2 tri u h  kinh doanh nh ng s  h  đ

ố ộ ượ   c

ộ ớ ạ

ế

ệ

ả

ả

ỉ

ớ ố ộ ề   qu n lý thu thu  ch  là 1,787 tri u h  m i đ t kho ng 78% so v i s  h  đi u

ố ộ

ằ

ả

ượ

ữ

ấ

ố

ộ

tra; b ng kho ng 88% s  h  đã đ

ư   c c p ĐKKD. Trong s  nh ng h  ch a

ữ

ế

ế

ế

ả

ả

ả

ả

ộ

ượ đ

c qu n lý thu thu  có c  nh ng h  ph i thu c  thu  Môn bài, thu  GTGT

ự

ế

ệ

ẫ

ạ

ố

ớ

và   thu   TNDN.   Đ i   v i  khu   v c  doanh   nghi p   v n   còn  tình  tr ng   doanh

ượ ấ

ư

ế

ế

ệ nghi p đã đ

ặ   c c p đăng ký kinh doanh nh ng không đ n đăng ký thu  ho c

ổ ị

ư

ế

ể

ụ ở ị

ể

đã đăng ký thu  nh ng thay đ i đ a đi m tr

ặ    s , đ a đi m kinh doanh ho c

ế ỏ ố

ư

ế

ộ

ơ

ể   kinh doanh nh ng không kê khai n p thu  b  tr n c  quan thu  không ki m

soát đ

c…ượ

ệ ấ ố ớ ứ ạ ế ủ ộ Đ i v i đăng ký thu  c a cá nhân là m t vi c r t ph c t p và khó

ể ừ ệ ự ế ậ ậ ấ khăn k  t khi Lu t thu  thu nh p cá nhân có hi u l c thi hành. C p mã s ố

ệ ế ế ậ ấ ộ ọ ố thu  cho cá nhân là m t vi c làm r t quan tr ng, vì mã s  thu  thu nh p cá

ữ ộ ố ế ấ ả ọ nhân là m t trong nh ng nhân t quan tr ng nh t trong qu n lý thu  thu

ế ơ ế ậ ả ố ượ nh p cá nhân. Có mã s  thu , c  quan thu  qu n lý đ ồ c các lu ng thu

ậ ủ ủ ệ ơ nh p c a cá nhân, thông qua vi c kê khai c a các cá nhân, c  quan chi tr ả

ậ ả ế ố thu nh p liên quan. Hình 2.2. mô t ậ    quy trình đăng ký mã s  thu  thu nh p

ệ ứ cá nhân hi n nay ở ướ  n ọ c ta. Theo quy trình này, m i cá nhân có ch ng minh

ề ượ ấ ế ế ế ố ặ ộ nhân dân (ho c h  chi u) đ u đ ề   c c p mã s  thu  khi đăng ký thu . Đi u

ế ệ ư ệ ố ế ố   này có nghĩa là, vi c đăng ký mã s  thu  hi n nay ch a bao quát h t đ i

ượ ư ệ ữ ứ t ng c  trú hi n nay ở ướ  n ư c ta – nh ng cá nhân ch a có ch ng minh nhân

ấ ớ ư ế ề ệ ặ ộ ố ị dân (ho c h  chi u). Đi u này ch a th ng nh t v i quy đ nh hi n hành là

ổ ứ ạ ộ ả ấ ộ “T  ch c, h  gia đình, cá nhân có ho t đ ng s n xu t, kinh doanh và cung

ụ ệ ế ậ ộ ị ị ậ   ấ c p d ch v , hàng hoá; Cá nhân có thu nh p thu c di n ch u thu  thu nh p

cá nhân”.1

ớ ố ượ ế ố ượ ỉ ữ ẹ ch  nh ng cá V i đ i t ng đăng ký mã s  thu  đã đ c thu h p “

ữ ứ ặ ộ nhân có Ch ng minh nhân dân ho c H  chi u ế ” và nh ng cá nhân đã có mã

ế ướ ư ế ả ố ố s  thu  tr c đây không ph i đăng ký mã s  thu  m i ế ớ , nh ng cho đ n nay

ư ệ ấ ẫ ậ ố ế công vi c đăng ký và c p mã s  thu  thu nh p cá nhân v n còn ch a hoàn

ụ

1 M c 2.1, Ph n I, Thông t ầ

ư s  ố 85/2007/TT­BTC ngày 18 tháng 7 năm 2007

t t.ấ

ự ế ế ệ ậ ố ị Th c t theo quy đ nh vi c đăng ký mã s  thu  thu nh p cá nhân s ẽ

ấ ở ầ hoàn t t vào ngày 31 tháng 12 năm 2008. Tuy nhiên, ị   ế  h u h t các đ a

ươ ế ế ạ ẫ ố ph ư   ng tình tr ng đăng ký mã s  thu  đ n ngày 31/12/2008 v n ch a

ự ệ ả ố ờ ạ th c hi n xong và đã ph i lùi th i h n đăng ký mã s  thu . C  th : t ế ụ ể heo

ướ ủ ụ ế ế ẽ ả ố ộ c tính c a C c Thu  Hà N i, s  có kho ng 800.000 mã s  thu  thu

ậ ượ ư ế ấ ợ ố ớ nh p   cá   nhân   đ c   c p   mã   s   thu   trong   đ t   này.   Nh ng   t i   ngày

CƠ QUAN THUẾ

ẫ

M u 01­ĐK­TCT

M u ẫ 01/ĐK­TNCN

ả

ệ

ồ ơ t kê H  s

B ng li

ứ

Ch ng minh nhân

ĐKT

ộ ặ dân ho c H

ậ ớ ượ ả ụ 31/12/2008 C c m i nh n đ ầ   ồ ơ c kho ng 18.000 h  s ; trong đó, có g n

chi uế

ấ

thành

Gi y  phép

ả ậ l p (b n sao)

ẫ

Mã s  ố

ứ

Ch ng  minh  nhân

ế

ặ

ộ

thuế M u 01/ĐK­TNCN

Ổ

Ứ

dân ho c H  chi u

T  CH C

CÁ NHÂN

Ả

Ậ

CHI TR  THU NH P

(TCCTTN)

ổ ứ

ớ ơ

ệ ủ

ả

ổ ứ

ệ ủ

ệ ạ

ậ

ả

ớ

i

Quan h  c a T  ch c chi tr  thu nh p v i cá nhân làm vi c t

TCCTTN

ơ

ệ ủ                 Quan h  c a C  quan Thu

Quan h  c a T  ch c chi tr  và cá nhân v i C  quan thu ế

ế v i TCCTTN và v i cá

ớ ớ

nhân ồ ơ ượ ả ế ồ ơ ế ấ ầ 10.000 h  s  đã đ c gi i quy t. Theo đó, h u h t h  s  đăng ký c p mã

ế ẽ ậ ố s  thu  thu nh p cá nhân s  lùi sang năm 2009.

̀ ố ế ấ ậ Hinh 2.2: Quy trình c p mã s  thu  thu nh p cá nhân

ươ ế ệ ậ ố T ng t ự i c đăng ký mã s  thu  (MST) thu nh p cá nhân (TNCN) , v

ắ ầ ơ ỉ ị ượ ự ạ ừ ầ ạ trên đ a bàn t nh L ng S n b t đ u đ ệ c th c hi n đ i trà t đ u năm

ố ệ ủ ế ỉ ụ ế ệ 2009. Song, theo s  li u c a C c Thu  t nh, đ n 11/2009 vi c kê khai, đăng

ớ ạ ề ấ ả ệ   ký c p MST m i đ t kho ng 50%. Nguyên nhân là do nhi u doanh nghi p,

ự ự ư ự ế ệ ị ỉ ị ệ   ơ đ n v , cá nhân trên đ a bàn t nh ch a th c s  quan tâm đ n vi c th c hi n

ư ừ ễ ề ả ố ệ ổ   kê khai, đăng ký MST, cũng nh  kê khai v  mi n tr  gia c nh. S  li u t ng

ơ ộ ủ ế ỉ ụ ừ ế ể ơ ợ h p s  b  c a C c Thu  t nh, t ị ớ ấ    khi tri n khai đ n nay, đ n v  m i c p

ượ ấ ượ ộ đ c 21.469 MST. Trong đó, c p cho cá nhân đ c 9.174 MST, h  kinh

ự ệ ơ ị doanh là 9.736 MST, đ n v  hành chính s  nghi p vũ trang là 1.198 MST và

ả ị ơ đ n v  chi tr  là 2.559 MST.

ố ớ ố ồ ệ ả ố Đ i v i thành ph  H  Chí Minh, ệ   hi n thành ph  có kho ng hai tri u

ườ ầ ượ ấ ỉ ấ ượ ơ ế ế ố ớ ng i c n đ c c p mã s  thu . Song, đ n nay m i ch  c p đ ộ   c h n m t

ề ầ ượ ụ ệ ụ ế ấ ố ử n a. Nhi u cá nhân có nhu c u đ ấ   c c p mã s  thu  ph c v  vi c kh u

ộ ừ ồ ơ ừ ế ẫ ậ ả ờ tr  thu  thu nh p v n đang ph i ch , dù h  s  có khi đã n p t … vài tháng

tr c.ướ

ư ậ ế ố ượ ậ ị Nh  v y, quy trình đăng ký mã s  thu  đã đ c lu t pháp quy đ nh

ư ệ ấ ế ố ữ rõ ràng, nh ng nh ng nguyên nhân nguyên nhân khi n vi c c p mã s  thu ế

­

ậ khá ch m là do:

ị ấ ờ ể M t làộ ẩ , khâu chu n b  gi y t ồ ơ ấ   ệ  đ  hoàn thi n h  s  m t

ố ệ ệ ề ậ ờ ờ khá nhi u th i gian. “Ngoài ra, th i gian qua vi c nh p s  li u, d ữ

ệ ừ ồ ơ ủ ế ầ ả ộ li u t ấ    h  s , cán b  thu  ph i làm th  công, trong khi nhu c u c p

­

ế ấ ớ ố mã s  thu  r t l n”.

ườ ự ự ư ệ ớ Hai là,  ng i dân ch a th c s  quen v i vi c đăng ký

­

ư ế ể ậ thu  và ch a am hi u pháp lu t.

ộ ư ế ộ ộ ư   Ba là, đ i ngũ cán b  thu  có trình đ  ch a cao và ch a

­

ự ự ệ th c s  chuyên nghi p.

ố ự ủ ệ ệ ố B n là, ế  vi c đăng ký mã s  thu  còn th c hi n th  công

ữ ẽ ế ể ắ ố ấ nên s  gây ra nh ng ách t c và r t khó ki m soát đ i chi u v  s ề ự

ấ ờ ứ ủ ắ ườ ộ ề trùng l p v  các gi y t ch ng minh c a ng ế i n p thu .

ế ế 2.2.2. Tình hình khai thu  và tính thu

ơ ế ự ế ự ộ ụ ượ ầ Tính đ n nay, C  ch  t khai, t n p đã áp d ng đ ộ c g n m t năm,

ệ ượ ư ẫ ộ ờ ữ ố nh ng v n còn hi n t ng NNT không n p t khai và trong s  nh ng t ờ

ẫ ạ ậ ộ ộ ờ ị khai đã n p thì v n còn tình tr ng NNT n p ch m t khai theo qui đ nh

ặ ờ ị ỗ ả ướ ộ ờ ộ ho c t khai b  l i. B ng 2.2 d ụ ề i đây là m t ví d  v  tình hình n p t khai

thu . ế

ộ ờ ả ế ủ ườ ộ ế B ng 2.2: Tình hình n p t khai thu  c a ng i n p thu , năm

Tháng

T

2009

ỉ Ch  tiêu

1

1

1

T

0

1

2

7

9

8

1

1

1

1

8

1

ố ờ

ả ộ

1

S   t

khai ph i n p

16.884

9.094

14.711

59.409

30.012

19.335

ố ờ

ổ

T ng s  t

khai  đã

9

1

9

9

7

9

n p ộ

7.728

3.690

3.613

31.768

4.020

7.625

ờ

đã n p ộ

8

1

8

6

5

9

S  ố t

khai

6.974

2.701

6.077

17.949

5.134

0.563

đúng h nạ

2

8

1

1

2

2

7

ờ

ậ

ộ n p ch m

0.754

0.989

7.536

3.819

.886

.062

S  ố t

khai

ỷ ệ ố ờ

T  l

s  t

khai đúng

9

9

8

7

7

9

ờ

đã n pộ

9%

2%

1%

0%

1%

3%

ớ ố t ạ h n so v i s

khai

ố ờ

S  t

khai  không

3

2

1

2

1

2

n p ộ

9.156

5.404

1.098

7.641

5.992

1.710

3

ờ

T  l

ỷ ệ ố t  s

khai đã

ờ

ph i ả

7

8

8

8

8

8

ớ ố t ộ n p so v i s

khai

n p ộ

4%

3%

2%

3%

2%

2%

9

1

9

9

7

9

ố ờ

ợ ệ

S  t

khai h p l

6.570

1.622

3.031

25.338

2.331

5.800

4

ỷ ệ ố ờ

ợ

T  l

s  t

khai h p

9

9

9

9

9

9

ớ ố ờ

ộ

ệ l

so v i s  t

khai đã n p

9%

7%

9%

5%

8%

8%

ố ờ

S  t

ợ    khai không h p

1

6

1

5

2

1

5

lệ

.158

.068

82

.430

.689

.825

6

8

5

5

5

6

ố ờ

S  t

khai l

ỗ ố ọ i s  h c

.584

.148

.907

.396

.522

.703

6

ỷ ệ ố ờ

T  l

s  t

ị  khai b

7

6

6

6

7

7

ỗ ố ọ

ớ ố ờ

l

i s  h c so v i s  t

khai

đã n pộ

%

%

%

%

%

%

ụ

ế

ồ

ổ

ố ệ

ộ ầ

ủ

ữ

ề

ấ

ấ

ả

ờ ạ   S  li u c a B ng 2.2 trên m t l n n a cho th y v  ch p hành th i h n

ồ ơ

ế ươ

ấ

ả

ố

ộ n p h  s  khai thu  t

ứ ng đ i cao (trên 90%) và nm c ch p hành cao x y ra vào

ố ờ

ữ

ố

ượ ộ

ả ộ ạ

nh ng tháng cu i năm. Tuy nhiên, s  t

khai đ

ớ ố c n p so v i s  ph i n p l

i có

ễ

ế

ữ

ề

ậ

ộ

ị

di n bi n ng

ượ ạ c l

i. Đi u này cho chúng ta m t nh n đ nh, nh ng ng

ườ ộ   i n p

ế ườ

ế

ấ

ữ

ườ ộ

ế

ề

thu  ch p hành thu  th

ng là nh ng ng

ậ   ể i n p thu  am hi u v  pháp lu t

ố ệ ố ờ

ế

ề

ợ ệ ấ

ố ờ

ể ệ thu , đi u này th  hi n qua s  li u s  t

khai không h p l

th p và s  t

khai do

ươ

ấ

ả

ố

ỗ ố ọ l

i s  h c cũng t

ng đ i th p (kho ng 7%).

Ngu n: T ng c c Thu , 2010

ề ự ủ ế ậ ị ạ Trên đây là nh n đ nh v  th c tr ng tuân th  thu  nói chung. Tuy

ố ớ ủ ế ậ ậ ị nhiên,  đ i v i  thu  thu nh p cá nhân, theo quy đ nh c a pháp lu t, v ề

ố ề ế ế ậ ắ nguyên t c ph i ả ộ   ả  khai thu  và tính s  ti n thu  thu nh p cá nhân ph i n p

ướ ế ấ ế ợ ơ ị Ngân sách Nhà n c (tr ừ ườ  tr ng h p c  quan thu   n đ nh thu ). Ng ườ   i

ầ ủ ự ế ả ộ ờ ộ n p thu  ph i khai chính xác, trung th c, đ y đ  các n i dung trong t khai

ế ớ ơ ủ ế ẫ ộ ộ ị thu  v i c  quan thu  theo m u do B  Tài chính quy đ nh và n p đ  các

ừ ế ừ ườ ồ ơ ệ ị ợ ứ ch ng t , tài li u quy đ nh trong h  s  khai thu  (tr  tr ấ   ng h p đã ch m

CƠ QUAN THUẾ

ế

Kê  khai  thu   theo

ế

Kê  khai  thu   theo

ẫ

M u  02,  03/KK­

07/KK­

ẫ M u

TNCN,

13/KK­

TNCN,

08/KK­

TNCN,  13A/BK­

TNCN,

08B/BK­

TNCN,…

ạ ộ ụ ệ ế ậ   ế ứ d t ho t đ ng phát sinh nghĩa v  thu ). Vi c kê khai và tính thu  thu nh p

TNCN,…

Các  giấy  tờ  chứng

Thanh

Các  giấy  tờ  chứng

minh  người  phụ

minh  người  phụ

ể tra, ki m tra

thuộc

CÁ NHÂN

thuộc  (khai  sinh,

ế (n u có sai

(khai  Ứ Ổ T  CH C CHI  sinh, hộ khẩu...)

Ả

Ậ

TR  THU NH P

hộ khẩu...)

ấ ờ

(TCCTTN)

ứ

ườ

ch ng minh ng

ụ i ph

ộ

ộ thu c (khai sinh, h

ẩ kh u...)

ổ ứ

ớ ơ

ệ ủ

ậ

ế

ả                   Quan h  c a T  ch c chi tr  thu nh p và cá nhân v i C  quan thu

ế ớ

ệ ủ

ớ

ơ

Quan h  c a C  quan Thu  v i TCCTTN và v i cá nhân

ổ ứ

ệ ủ

ả

ậ

ậ

ậ

Quan h  c a T  ch c chi tr  thu nh p và cá nhân nh n thu nh p

ph m)ạ Các gi y t

ượ ự ệ ặ cá nhân đ c th c hi n theo tháng ho c theo quý. Quy trình khai thu  đ ế ượ   c

mô t ả ở Hình 2.3.

̀ ế ậ Hinh 2.3: Quy trình khai thu  thu nh p cá nhân

ặ ổ ứ ậ ự ắ Theo nguyên t c, cá nhân ho c t ả  ch c chi tr  thu nh p t ế    tính thu ,

ự ế ộ ướ ế ậ t ế  khai thu  và n p thu  vào Ngân sách nhà n c. Thu  thu nh p cá nhân

ệ ự ừ ế ậ có hi u l c thi hành t ngày 1/1/2009, tuy nhiên do thu  thu nh p cá nhân

ề ươ ậ ừ ề đánh vào ti n l ng, ti n công và thu nh p t kinh doanh, thu nh p t ậ ừ ầ    đ u

ư ứ ượ ự ễ ế ể ạ t ch ng khoán đ c mi n đ n 30/6/2009, nên đ  đánh giá th c tr ng khai

ư ế ế ậ ạ thu , tính thu  thu nh p cá nhân trong giai đo n này là ch a chính xác. Tuy

ế ế ầ nhiên, chúng ta c n đánh giá công tác khai thu  và tính thu  trong m t s ộ ố

ườ ườ ấ ờ ứ ợ ườ ụ tr ợ ụ ể ng h p c  th . Tr ộ ng h p n p gi y t ch ng minh ng ộ   i ph  thu c.

Th i h n n p h  s  khai thu  tháng ch m nh t là

ị ờ ạ ồ ơ ế ậ ấ ộ ngày Theo quy đ nh thì “

ụ ứ ủ ế ế th  hai m i ờ ạ   ươ  c a tháng ti p theo tháng phát sinh nghĩa v  thu  và Th i h n

ồ ơ ế ế ậ ấ ứ ngày th  chín m i ộ n p h  s  quy t toán thu  năm ch m nh t là ươ , k  tể ừ

2 Nh  v y,  đ ư ậ

ế ươ ặ ị ươ ngày k t thúc năm d ng l ch ho c năm tài chính”. ng nhiên

ấ ờ ứ ườ ả ượ ụ các gi y t ch ng minh ng ộ i ph  thu c đã ph i đ ấ c cung c p và b ổ

ộ ố ệ ư ư ệ ấ ổ sung hàng tháng, nh ng ch a có m t s  li u nào cho th y vi c b  sung

ấ ờ ấ ự ử ậ ớ hàng tháng các gi y t này. Chính vì v y, chúng ta m i th y s  x  lý khi

ấ ờ ủ ế ế ậ ổ ổ b  sung gi y t ụ    này khi quy t toán thu  thu nh p cá nhân c a T ng c c

ổ ưở ể ộ ụ ế ạ ổ Thu . Tế ụ ng c c tr ng T ng c c Thu  đã gia h n chót đ  n p các gi y t ấ ờ

ứ ườ ụ ế ộ ướ ạ ch ng minh ng i ph  thu c đ n 31/3/2010, dù tr ộ   c đây h n chót n p

ấ ờ ứ ườ ụ ẩ ộ ộ các gi y t ch ng minh ng i ph  thu c (khai sinh, h  kh u...) đ  đ ể ượ   c

ừ ế ả ả ậ gi m tr  gia c nh khi tính thu  thu nh p cá nhân là 31­12­2009.

ặ ư ố ủ ộ M c dù, thông t s  62/2009/TT­BTC ngày 27/3/2009 c a B  Tài

ổ ư chính b  sung thông t 84/2008/TT­BTC ngày 30/9/2008, thì cá nhân có th ể

ụ

ể

ầ

ư ố

2 Đi m 3, M c I Ph n B, Thông t

s  60 /2007/TT­BTC ngày 14 tháng 6 năm 2007.

ể ứ ị ườ ụ ộ dùng lý l ch đã khai đ  ch ng minh ng i ph  thu c. Theo đó, cá nhân ch ỉ

ườ ụ ờ ủ ậ ẫ ầ c n khai ng ộ i ph  thu c trong t khai theo m u, có xác nh n c a th ủ

ưở ơ ị ượ ụ ệ tr ng đ n v . Cách này đã đ c áp d ng cho các cá nhân làm vi c trong

ổ ứ ế ẹ ợ ự ệ ơ ố các t ch c kinh t ặ   , các c  quan hành chính s  nghi p có b , m , v  (ho c

ữ ồ ườ ườ ụ ộ ch ng), con và nh ng ng i khác là ng i ph  thu c đã khai rõ trong lý

ườ ổ ề ợ ườ ụ ề ộ ị l ch. Tr ng h p có thay đ i v  ng i ph  thu c thì cá nhân đ  ngh  th ị ủ

ưở ậ ơ ị ờ ề ặ ỉ ượ ị tr ng đ n v  xác nh n vào t khai đi u ch nh. M c dù đã đ c quy đ nh

ấ ờ ề ề ả ậ ế ụ ể c  th  trong các văn b n v  thu  thu nh p cá nhân v  các gi y t ứ    ch ng

ườ ụ ộ ấ ả ự ả ặ minh ng i ph  thu c và t ộ   ứ t c  các b n sao có ch ng th c ho c khi n p

ể ố ệ ả ả ầ ố ph i đem b n chính đ  đ i chi u ộ   ế . Tuy nhiên, g n đây s  doanh nghi p n p

ừ ả ườ ồ ơ ề ấ ộ ồ ơ ả h  s  gi m tr  gia c nh cho ng ấ   i lao đ ng r t đông và nhi u h  s , gi y

ờ ệ ầ ả ạ ặ ổ t không đúng yêu c u, doanh nghi p ph i làm l ự   i ho c b  sung. Th c

ệ ế ậ ạ ộ ấ tr ng khai thu  thu nh p cá nhân hi n nay ở ướ  n c ta đang là m t v n đ ề

ả ượ ụ ụ ỹ ơ ứ ằ ườ ộ ầ c n ph i đ c nghiên c u k  h n nh m ph c v  cho ng ế ự   i n p thu  th c

ế ệ ợ ệ hi n khai thu  ti n l i và nhanh chóng.

ế ằ ế ự ơ ự ự ộ ề Chúng ta bi t r ng, c  ch  t khai, t tính, t n p giao quy n ch ủ

ườ ộ ứ ủ ế ề ộ đ ng cho ng i n p thu . Tuy nhiên, nhi u NNT có ý th c tuân th  pháp

ậ ả ằ ả ố ớ   lu t không cao, c  tình kê khai tăng chi phí, gi m doanh thu nh m gi m b t

ả ộ ế ệ ễ ế ặ ả ậ ố s  thu  ph i n p ho c gian l n thông qua vi c mi n, gi m, hoàn thu ....

ể ạ ượ ụ ệ ề ề Đ  đ t đ c m c đích trên, nhi u doanh nghi p đã dùng nhi u th ủ

ư ử ụ ệ ố ế ứ ế ạ ổ đo n h t s c tinh vi nh : s  d ng 2 h  th ng s  sách k  toán; bán hàng

ư ế ặ ơ ế ư ả ả nh ng không vi t hoá đ n ho c có vi t nh ng ghi gi m giá bán, gi m s ố

ượ ứ ư ế ượ ụ ể ố ễ l ng, áp d ng sai m c  u đãi đ  khai tăng s  thu  đ c mi n, hoàn, mua

ể ượ ơ ể ố ế ầ hoá đ n đ u vào đ  đ ế c hoàn thu ; khai man đ  tr n thu .

ệ ể ạ ạ   ụ ủ Có th  nói trong 4 lo i nghĩa v  c a NNT thì vi c NNT vi ph m

ệ ế ấ ấ ớ trong vi c kê khai tính thu  gây th t thu l n nh t cho NSNN và khó phát

ỉ ượ ủ ư ệ ệ ấ ạ ầ hi n nh t. Vi c vi ph m c a NNT h u nh  ch  đ ạ   ệ c phát hi n qua ho t

ể ộ đ ng thanh tra, ki m tra.

ế ố ớ ườ ộ ế ượ ế ị ặ Đ c bi t đ i v i ng ề i n p thu  khi đ  ngh  hoàn thu  đ c xem là

ế ố ủ ự ế ả ấ ấ ả nhóm có s  tuân th  thu  t t nh t, song B ng 2.3 cho th y k t qu  thanh

ớ ố ượ ể ứ ộ ể ệ ầ tra, ki m tra v i đ i t ng này ph n nào th  hi n m c đ  không tuân th ủ

ư ượ ư ố ủ c a NNT ch a đ c nh  mong mu n.

ế ố ớ ồ ơ ế ả ả ể B ng 2.3: K t qu  thanh tra, ki m tra thu  đ i v i h  s  hoàn

thuế

ơ ị ỷ ồ Đ n v  tính: t đ ng

Chênh l chệ

ộ Tuy tệ % N i dung Năm 2008 Năm 2009

đ iố

ệ ượ ố S  doanh nghi p đ c thanh tra 420.255 966.480 323.615 77,00

ế ợ ọ ố ­ S  thu  n  đ ng 2.152 1.120 ­1.032 ­47,96

ế ố ạ ­ S  thu  truy thu và ph t 2.732 1.510 ­1.222 ­44,73

ế ổ ồ ụ Ngu n: T ng c c Thu , 2010

ế ả ấ ừ ệ ơ ế ự ứ K t qu  trên cho th y, t ự  khi chính th c th c hi n c  ch  t khai, t ự

ự ượ ệ ầ ả ế ộ n p thu  thì tính t ủ ủ  giác tuân th  c a NNT đã đ c c i thi n ph n nào.

ầ ố ệ ặ ượ ể M c d u s  doanh nghi p đ ớ   c thanh tra, ki m tra trong năm 2009 so v i

ế ợ ọ ư ư ả ố năm 2008 tăng lên kho ng 77% nh ng s  thu  n  đ ng cũng nh  truy thu

ố ề ả ả đã gi m đi kho ng 50%. Tuy nhiên, s  ti n truy thu thêm sau thanh tra còn

ớ ỷ ồ ỷ ồ khá l n: năm 2008 là 2.732 t đ ng và năm 2009 là 1.510 t đ ng.

ế ạ ụ ể ế ả ả B ng 2.4: K t qu  thanh tra, ki m tra thu  t ế ư   i C c Thu  H ng

Yên

ơ ị ồ Đ n v : nghìn đ ng

T ỉ Ch  tiêu Năm T ngổ

T 2008 2009 số

ố ượ S   NNT   đ c   thanh 58 62 120 1 ể ơ ị tra, ki m tra (đ n v )

ố ế S  thu  truy thu 5.65 35.26 40.925

6.853 8.328 .181

Trong đó:

­ GTGT 1.58 20.89 22.475

3.949 1.950 .899

­TNDN 3.24 14.12 17.374

4.894 9.587 .481 2 ­ TTĐB 439. 439.15 0 152 2

­TNCN 200. 118.3 318.97

599 76 5

­ Tài nguyên 0 4.091 4.091

­ Khác 188. 135.7 323.93

224 06 0

ố ề ạ S  ti n ph t 506. 1.957 2.463.

145 .590 735

ề ố   ­   V   hành   vi   tr n 76.2 1.060 1.136. 3 thuế 69 .402 671

ề ạ   ­V   hành   vi   vi   ph m 429. 897.1 1.327.

HC khác 876 88 064

ố ề ế 4 ộ   S   ti n   thu   đã   n p 3.17 1.226 4.404.

vào NSNN 8.199 .387 586

ế ề ­ Ti n thu 2.72 1.195 3.917.

1.419 .606 025

ề ạ ­ Ti n ph t 456. 30.78 487.56

780 1 1

ế ỉ ư ụ ồ Ngu n: C c thu  t nh H ng Yên, 2010

ể ượ ề ấ ể ệ ể V n đ  này có th  đ c th  hi n qua công thanh tra, ki m tra thu ế

ư ụ ế ỉ ụ ế ỉ ủ c a C c thu  t nh H ng Yên ể   trong 2 năm 2008­2009. C c thu  t nh đã tri n

ể ượ ị ử ế khai thanh tra, ki m tra đ c 120 NNT, ki n ngh  x  lý truy thu 40.925,181

ủ ế ệ ả ậ ạ ồ ở tri u đ ng (xem b ng 2.4), trong đó sai ph m t p trung ch  y u là ắ    2 s c

ế ế ế thu : thu  GTGT và thu  TNDN.

ả ấ ộ ố ố   ế B ng 2.4 cũng cho th y s  thu  truy thu bình quân trên  m t  đ i

ượ ể ấ ầ ầ t ớ   ng thanh tra, ki m tra trong năm 2009 đã tăng lên g n g p 5 l n so v i

ố ề ạ ừ ệ năm 2008. S  ti n ph t cũng tăng lên nhanh chóng t ồ    506,145 tri u đ ng

ầ ỷ ồ ữ ề ả trong năm 2008 lên g n 2 t ạ    đ ng trong năm 2009. Nh ng kho n ti n ph t

ủ ế ế ề ạ ố này ch  y u là do hành vi tr n thu  đã tăng lên, ti n ph t do hành vi này đã

ừ ế ệ ồ ỷ ồ tăng t 76,269 tri u đ ng năm 2008 lên đ n trên 1 t đ ng trong năm 2009.

ứ ộ ể ệ ủ ủ ề ườ ộ ế ạ ị ươ Đi u này th  hi n m c đ  tuân th  c a ng i n p thu  t i đ a ph ng này

ư ướ ớ ả ướ ch a cao và không cùng xu h ng v i c  n c nói chung.

ộ ế 2.2.4. Tình hình n p thu

ủ ệ ệ ế ệ ộ Vi c NNT không tuân th  trong vi c n p thu  là vi c NNT không

ớ ồ ơ ặ ộ ớ ề ế ề ậ ặ ộ n p ho c n p ch m ti n thu  so v i h  s  đã kê khai ho c so v i ti n thu ế

ấ ủ ơ ủ ơ ế ặ ị ế n đ nh c a c  quan thu  ho c theo thông báo c a c  quan thu .

ợ ố ợ ế ộ ị ừ ầ ổ ả B ng 2.5: T ng h p s  n  thu  n i đ a (tr  d u thô) năm 2006

và 2007

ơ ị ệ ồ Đ n v  tính: tri u đ ng

ỉ Ch  tiêu Năm 2006 Năm 2007

T T

rong đó rong

n  ợ đó n  ợ T S S không không T nố ợ nố ợ có khả có khả

năng năng

thu thu

1. 8. 7 6.

ố T ng sổ 263.385 685.949 651.901 29.878

44 1. 1 1.

ế 1 Thu  TNDN 845.322 9.077 172.905 15.170

56 3. 3 2.

ế 2 Thu  GTGT 349.955 5.664 926.828 00.555

78 85 1 82

ế 3 .113 1.133 Thu  TTĐB 7.662 14.254

ố ớ ế 12 12 3 10 Thu  TN đ i v i ng ườ   i

.571 6.819 4 có TN cao 6.155 .191

58 2. 1 1.

ế ạ 5 Các lo i thu  khác 090.156 0.524 618.351 96.708

ế ổ ồ ụ Ngu n: T ng c c Thu  2009.

ụ ộ ế ủ ự ệ ấ ả B ng 2.5 cho th y tình hình th c hi n nghĩa v  n p thu  c a NNT.

ố ệ ố ợ ế ấ ố ợ S  li u th ng kê tình hình n  qua hai năm cho th y, s  n  thu  và s  n ố ợ

ố ợ ả ả ầ ẫ ớ không có kh  năng thu gi m d n, tuy nhiên v n còn khá l n. S  n  thu ế

ỷ ồ ừ ầ ộ ị ế ổ năm 2006 là 8.263 t đ ng chi m 6,0% t ng thu n i đ a tr  d u thô; s  n ố ợ

ế ỷ ồ ộ ị ế ổ ừ ầ thu  năm 2007 là 6.651 t đ ng, chi m 4,2% t ng thu n i đ a tr d u thô.

ế ủ ế ợ ố ỷ ọ ự Trong đó, n  thu  c a khu v c ngoài qu c doanh chi m t ớ    tr ng khá l n:

ỷ ồ ố ợ ế ổ năm 2006 là 3.229 t đ ng, chi m 39,1% t ng s  n ; năm 2007 là 2.768 t ỷ

ố ợ ế ứ ủ ế ấ ả ổ ồ đ ng, chi m 41,7% t ng s  n . K t qu  trên cho th y, ý th c tuân th  pháp

ế ủ ự ệ ệ ậ ấ ụ ộ lu t trong vi c th c hi n nghĩa v  n p thu  c a NNT là khá th p, còn

ố ượ ề ỳ ế ặ ộ ệ nhi u đ i t ng chây không n p thu  vào ngân sách, đ c bi t là NNT

ự ố ộ thu c khu v c ngoài qu c doanh.

ộ ố ể ệ ẳ ỉ ị Qua vi c phân tích m t s  ch  tiêu trên, có th  kh ng đ nh tình hình

ở ệ ệ ở ứ ả ấ ạ ủ ủ tuân th  c a NNT Vi t Nam hi n nay m c th p. Các vi ph m x y ra ở

ứ ộ ề ả ớ ưở ể ả nhi u khâu v i m c đ  và  nh h ng khác nhau. Đ  lý gi ạ i tình tr ng trên,

ộ ố ẽ ế ầ ố ộ ph n ti p theo s  đi vào đánh giá m t s  nhân t ế  tác đ ng đ n tính tuân th ủ

ở ệ ủ c a NNT Vi t Nam.

ố ủ ủ ộ ế 2.3. Đánh giá các nhân t tác đ ng đ n tính tuân th  c a NNT ở ệ   t  Vi

Nam

ệ ố ế ủ ậ ệ 2.3.1. H  th ng pháp lu t thu  c a Vi t Nam

ự ệ ườ ố ổ ầ ớ ị Th c hi n đ ng l ế ạ ộ ầ   i đ i m i theo tinh th n Ngh  quy t đ i h i l n

ứ ủ ả ả ộ ệ ướ ự ạ ủ ộ th  VI c a Đ ng C ng s n Vi t Nam, d ị   i s  lãnh đ o c a B  Chính tr ,

ộ ự ề ố ợ ủ ự ủ ặ ố ẽ ủ   Qu c h i, s  đi u hành sát sao c a Chính ph , s  ph i h p ch t ch  c a

ự ỗ ự ủ ộ ỷ ả ấ ấ ồ các c p u  Đ ng, các ngành các c p và s  n  l c c a c ng đ ng doanh

ộ ả ệ ạ ượ nghi p, công cu c c i cách chính sách thu ế ở ướ  n c ta đã đ t đ ữ   c nh ng

ự ấ ọ thành t u r t quan tr ng, đó là:

ộ ệ ố ứ ế Th  nh t, ấ   hình thành m t h  th ng chính sách thu  bao quát đ ượ   c

ấ ố ớ ụ ế ầ ồ ọ ố ầ h u h t các ngu n thu, áp d ng th ng nh t đ i v i m i thành ph n kinh t ế

ướ ổ ề ứ ể ầ ớ ế ừ và t ng b c thích  ng v i yêu c u chuy n đ i n n kinh t theo c  ch  th ơ ế ị

ườ ướ ủ ộ tr ị ng đ nh h ng xã h i ch  nghĩa.

ụ ề ệ ố ế ở ế ứ Th  hai, h  th ng chính sách thu  đã tr  thành công c  đi u ti t vĩ

ủ ướ ố ớ ề ế ấ ầ ả mô c a Nhà n c đ i v i n n kinh t ẩ , góp ph n thúc đ y s n xu t kinh

ầ ư ế ể ế ả ẩ ấ doanh phát tri n, khuy n khích đ u t , khuy n khích xu t kh u, b o h ộ

ướ ơ ấ ể ẩ ị ế ạ ấ ả s n xu t trong n c, thúc đ y chuy n d ch c  c u kinh t ệ , t o vi c làm,

ậ ườ ầ ả ộ tăng thu nh p cho ng i lao đ ng và góp ph n xoá đói, gi m nghèo.

ệ ố ế ượ ướ Th  ba,ứ h  th ng chính sách thu  đ c ban hành d ậ   ứ i hình th c lu t,

ể ộ ơ ở ệ ạ ầ ậ ộ ủ   pháp l nh t o c  s  pháp lý cao đ  đ ng viên m t ph n thu nh p c a

ư ệ ả ả ầ ờ doanh nghi p, dân c  vào NSNN. Nh  đó đã đ m b o cho nhu c u chi

ườ ầ ư ầ ộ ả ợ th ng xuyên, dành m t ph n cho chi đ u t ể  phát tri n, chi tr n , góp

ế ạ ề ầ ở ứ ộ ph n ki m ch  l m phát m c đ  cho phép.

ệ ố ỏ ự ế ệ ề Th  t ,ứ ư  h  th ng chính sách thu  đã xoá b  s  chênh l ch v  nghĩa

ế ữ ầ ế ướ ẹ ệ ụ v  thu  gi a các thành ph n kinh t trong n c; thu h p chênh l ch v ề

ế ữ ụ ệ ướ ệ ớ ố nghĩa v  thu  gi a doanh nghi p trong n ầ   c v i doanh nghi p có v n đ u

ườ ế ạ ơ t ư ướ   n ạ c   ngoài...t o   môi   tr ẳ ng   c nh   tranh   bình   đ ng   trong   c   ch   th ị

ườ tr ng.

ứ ế ượ ậ ả Th   năm, Lu t   qu n   lý   thu   đ ổ ơ ả   c   ban   hành   đã   thay   đ i   c   b n

ươ ế ề ủ ứ ệ ả ườ ộ ế ề ph ng th c qu n lý thu , đ  cao trách nhi m c a ng i n p thu , đ  cao

ề ự ủ ự ệ ệ ị ư ị ế v  th  cũng nh  trao quy n t ch , t ự    ch u trách nhi m trong vi c th c

ụ ớ ệ ướ ủ ườ ộ ế ạ hi n nghĩa v  v i ngân sách nhà n c c a ng i n p thu . Bên c nh đó,

ứ ụ ế ệ ả ậ ơ ị ề   Lu t Qu n lý thu  quy đ nh rõ ràng h n  ch c năng, nhi m v  và quy n

ụ ụ ỗ ợ ủ ơ ế ả ằ ả ả ạ h n c a c  quan qu n lý thu  nh m b o đ m ph c v  h  tr  ng ườ ộ   i n p

ủ ế ệ ế ậ ả thu  và giám sát quá trình tuân th  pháp lu t thu  có hi u qu . Các quy

ủ ủ ế ậ ả ơ ướ ị đ nh c a Lu t Qu n lý thu  nâng cao vai trò c a c  quan nhà n c, t ổ

ứ ả ế ch c, cá nhân tham gia công tác qu n lý thu .

ế ệ ệ ố ạ ậ ẫ Bên c nh đó, h  th ng chính sách pháp lu t thu  hi n nay v n còn

ề ồ ạ ề ỏ ế ủ ủ ộ ấ nhi u v n đ  t n t i tác đ ng không nh  đ n tính tuân th  c a NNT:

ệ ố ế ẫ ứ ấ ạ   Th  nh t, h  th ng chính sách thu  v n còn đang trong giai đo n

ổ ổ ấ ử ự ế ệ ầ ậ ậ   hoàn thi n, t n su t s a đ i b  sung còn cao gây ra s  ti p c n và nh n

ệ ố ổ ủ ề ự ứ ế ậ th c v  s  thay đ i c a chính sách thu  còn ch m; h  th ng chính sách

ệ ố ế ẫ ề ồ ộ thu  v n còn l ng ghép nhi u chính sách xã h i; h  th ng chính sách thu ế

ộ ố ượ ư ế ố ượ ị ế ộ ế ch a bao quát h t toàn b  đ i t ng ch u thu , đ i t ặ   ng n p thu . Đ c

ệ ư ữ ế ễ ế ế ả bi t trong năm 2009 đã có nh ng  u đãi thu , mi n thu , gi m thu  và gia

ỏ ế ế ờ ộ ộ ạ h n th i gian n p thu  cũng có tác đ ng không nh  đ n tâm lý tuân th ủ

ườ ộ ế ế ủ thu  c a ng i n p thu .

ệ ố ế ỗ ị ứ   H  th ng chính sách thu  còn có ch  qui đ nh không rõ ràng, ph c

ơ ộ ữ ợ ụ ẽ ở ủ ạ t p làm tăng c  h i cho NNT có nh ng hành vi l ậ   i d ng k  h  c a lu t

ụ ủ ệ ặ ặ ự ho c làm gây khó khăn cho NNT th c hi n nghĩa v  c a mình; ho c làm

ề ờ ủ ủ ể ả gia tăng chi phí tuân th  c a NNT (k  c  chi phí v  th i gian, tài chính và

ề ầ ữ ế ẳ ướ nh ng căng th ng v  th n kinh) khi n cho NNT có xu h ố ng tr n tránh

ụ ủ ọ nghĩa v  c a h .

ố ộ ề ườ ộ ữ 2.3.2. Nh ng nhân t thu c v  ng ế i n p thu

ứ ữ ở ề ỉ Nghiên c u nh ng y u t ế ố ừ ả  t b n thân NNT, đây đ  tài ch  đi vào

ữ ố ả ưở ế ủ ế ị ủ ế nh ng nhân t nh h ng quy t đ nh đ n tính tuân th  thu  c a ng ườ ộ   i n p

ạ ủ ế ộ thu  là: trình đ  dân trí và văn hóa sinh ho t c a NNT.

ứ ề ả ộ ướ ệ Th  nh t ấ , v  trình đ  dân trí: Đ ng và Nhà n c Vi t Nam luôn coi

ụ ạ ầ ọ ố ề ả   ệ giáo d c, đào t o, khoa h c công ngh  là qu c sách hàng đ u, là n n t ng

ẩ ự ự ệ ệ ệ ạ ộ và đ ng l c thúc đ y s  nghi p công nghi p hoá, hi n đ i hoá đ t n ấ ướ   c.

ầ ư ữ ớ ụ V i nh ng chính sách đ u t ờ   ể  thích đáng cho phát tri n giáo d c trong th i

ủ ụ ừ ộ ườ ệ gian v a qua, trình đ  văn hoá, giáo d c c a ng i dân Vi t Nam đã có

ướ ế ề ể ộ ượ ể ệ ở ự ữ nh ng b c ti n b  đáng k . Đi u này đ c th  hi n s  gia tăng liên

ỉ ố ể ườ ữ ế ậ ỷ ụ ở t c ch  s  phát tri n con ng ộ ạ   i trong th p k  qua và nh ng ti n b  đ t

ượ ụ ế ở ệ ổ đ ự c trong lĩnh v c giáo d c, y t ứ ố  và m c s ng Vi t Nam. Trong t ng s ố

ướ ượ ế ề ỉ ố ể ạ ườ ế ớ 177 n c x p h ng v  ch  s  phát tri n con ng c đ i trên th  gi i, năm

ệ ứ ở ị ư ế ệ 1995 Vi t Nam đ ng v  trí 120 nh ng đ n năm 2005, Vi ế   t Nam đã ti n

ị ệ ổ ậ lên v  trí 108. Năm 2000, Vi ụ   t Nam đã hoàn thành công tác ph  c p giáo d c

ữ ự ế ế ể ọ ệ ẽ ti u h c­xoá mù ch . D  ki n đ n 2010, Vi t Nam s  hoàn thành công tác

ọ ơ ở ổ ậ ụ ph  c p giáo d c Trung h c c  s .

ạ ượ ặ ư ự ề ả ớ M c dù đ t  đ ề   c  nhi u thành t u kh  quan nh ng so v i nhi u

ướ ế ớ ủ ộ ườ n ự c trong khu v c và trên th  gi i thì trình đ  dân trí c a ng i dân Vi ệ   t

ơ ử ấ ố ố ườ ạ ọ Nam v n ẫ ở ứ ươ  m c t ng đ i th p. Đ n c  là s  ng i đi h c các lo i hình

ạ ọ ệ ề ậ ạ ẳ ọ ọ ế   và b c h c: d y ngh , trung h c chuyên nghi p, cao đ ng, đ i h c chi m

ớ ố ả ườ ộ ổ ừ kho ng 28­32% so v i s  ng i đang trong đ  tu i t ế  18 đ n 22, t ỷ ệ  l này

ứ ể ệ ệ ấ ầ ạ là th p và không th  đáp  ng yêu c u công nghi p hoá, hi n đ i hoá. Đa s ố

ươ ọ ậ ệ ế ố ươ ọ h c sinh, do ph ng ti n h c t p thi u th n và ph ạ ạ   ả ng pháp gi ng d y l c

ề ụ ẫ ề ế ứ ớ ướ ự ậ h u nên có nhi u h t h ng v  ki n th c so v i các n c trong khu v c.

ấ ượ ề ạ ọ ả ỹ V  ch t l ệ ng đ i h c và chuyên nghi p, các k  năng và kh  năng

ố ọ ữ ủ ế ằ ạ ằ giao ti p b ng ngo i ng  c a đa s  h c sinh, sinh viên không b ng các

ướ ự n c trong khu v c.

ộ ể ạ ế ậ ủ ườ ệ Bên c nh đó, trình đ  hi u bi t pháp lu t c a ng i Vi ấ   t Nam, nh t

ệ ộ ệ ấ ạ ư ế ặ là đ i ngũ các doanh nghi p Vi t Nam còn r t h n ch . M c dù ch a có

ủ ề ấ ố ệ ữ ề ề ầ ư   ộ nh ng s  li u đi u tra, đánh giá m t cách đ y đ  v  v n đ  này nh ng

ứ ộ ể ể ậ ấ ế ậ ủ ự cũng có th  nh n th y m c đ  hi u bi t và th c thi pháp lu t c a NNT ở

ệ ử ệ ấ ấ ạ ấ Vi ề ệ   t Nam còn r t th p thông qua vi c x  lý hàng lo t các v n đ  ki n

ế ấ ậ ướ ố ế ụ t ng, tranh ch p liên quan đ n lu t pháp trong n c và qu c t .

ề ặ ằ ể ấ ư ậ ộ ủ   Nh  v y, có th  th y, v  m t b ng dân trí, trình đ  văn hoá c a

ườ ệ ở ứ ấ ớ ướ ế ng i Vi t Nam đang m c th p so v i các n ự   c tiên ti n trong khu v c

ế ớ ộ ể ề ẫ ế ề ứ ế và trên th  gi ế i. Đi u này d n đ n trình đ  hi u bi ấ   t v  thu , ý th c ch p

ể ả ệ ề ậ ậ ộ   ế ủ ạ ộ hành các lu t, pháp l nh v  thu  c a đ i b  ph n nhân dân, k  c  cán b ,

ơ ướ ư ạ ề ế ạ ả đ ng viên trong các c  quan nhà n c còn nhi u h n ch , ch a t o đ ượ   c

ẽ ế ề ạ ậ ố ế   ư ậ ộ d  lu n r ng rãi lên án m nh m  các hành vi tr n thu , gian l n v  thu ,

ề ậ ườ ờ ơ ế ồ th m chí còn khá nhi u tr ợ ng h p th ề   , khuy n khích, đ ng tình, đi u

ứ ộ ế ủ ủ ế ẫ ậ ở ệ này d n đ n m c đ  tuân th  pháp lu t thu  c a NNT Vi t Nam không

cao.

ạ ủ ề ườ ệ ộ Th  haiứ , v  văn hóa sinh ho t c a ng i Vi ả   t Nam: trên góc đ  qu n

ế ề ế ể ả ấ ấ ậ ậ lý kinh t có th  xem xét đ n hai v n đ  là t p quán s n xu t và t p quán

tiêu dùng.

ặ ậ ơ ộ ớ ổ M c dù chúng ta đã có h n 20 năm đ i m i, quá trình h i nh p cũng

ượ ư ề ườ ư ư ọ đã đ c nhi u năm nh ng d ng nh  t ứ  duy pháp lý, ý th c tôn tr ng pháp

ộ ộ ậ ủ ỏ ườ ậ ư ệ lu t c a m t b  ph n không nh  ng ề   i dân và doanh nghi p ch a có nhi u

ườ ể ừ ề ướ ổ thay đ i. Ng i Vi ệ ượ t đ c phát tri n t n n văn minh lúa n c nên nó

ộ ề ủ ặ ầ ướ ố ủ mang đ y đ  đ c tính c a m t n n văn minh lúa n c, đó là: s ng theo

ệ ậ ọ ồ ố ơ ộ c ng đ ng làng xã, coi tr ng m i quan h  thân tình h n là pháp lu t; có t ư

ư ượ ế ượ ổ duy manh mún, ch a có đ c cái nhìn chi n l ể c và t ng th . Chính vì

ố ớ ủ ề ậ ấ ậ ọ ậ v y, đ i v i pháp lu t, v n đ  không tôn tr ng và tuân th  pháp lu t trong

ả ờ ố ế ệ ố ệ vi c gi ậ   ệ i quy t các m i quan h , công vi c phát sinh trong đ i s ng, th m

ộ ấ ề ố ệ ế ố ọ chí là các m i quan h  liên quan đ n m t v n đ  t ở ữ   i quan tr ng là “s  h u”

ư ề ữ ẩ ẫ ả ạ ả ệ   nh  ti n, tài s n v n x y ra hàng ngày và t o nên nh ng rào c n cho vi c

ộ ướ ướ ố xây dngj m t nhà n c pháp quy n ề ở ướ  n ở c ta. B i vì, n ộ   c ta v n là m t

ướ ư ệ ệ ả ố n c nông nghi p. C  dân s ng và làm vi c trong các làng, b n, buôn; ở

ườ ươ ượ ủ ế ự ị thành th  thì các ph ộ ủ ng, h i c a th ng nhân đ ự   c xây d ng ch  y u d a

ệ ọ ươ ư ả ệ trên quan h  dòng h , quê h ng, b n quán... Do đó, c  dân Vi ố   t Nam s ng

ủ ế ủ ệ ươ ướ ủ ủ ườ ch  y u tuân th  các l làng, h ng c c a làng xã, c a ph ộ ng h i là

ủ ế ch  y u.

ườ ế ạ ộ ấ ụ ế Hình 2.4:Ng i dân ch p hành n p thu  t i Chi c c thu  TP

ơ ạ L ng S n

ườ ệ ệ ả ế ố ố ớ Đ i v i ng i dân và doanh nghi p, vi c gi i quy t các m i quan h ệ

ế ậ ẫ ồ ạ ở ộ ộ ế ầ ự dân s , kinh t không c n đ n pháp lu t v n còn t n t ậ    m t b  ph n i

ệ ẫ ỏ ả ệ ằ ế ố không nh , đâu đó v n có chuy n gi ậ   i quy t các m i quan h  b ng lu t

ừ ẫ ườ ủ ậ ụ ệ ế “r ng”. V n có ng i e dè khi nói đ n vi c áp d ng, tuân th  lu t pháp,

ệ ụ ả ậ ư ế ệ ấ ấ ki n t ng, gi i quy t tranh ch p... R t ít doanh nghi p có lu t s , chuyên

ự ề ế ấ viên pháp ch  chuyên trách làm công tác pháp lý, d  báo các v n đ  pháp lý

ạ ừ ầ ư ướ ệ ố ả n y sinh, ngo i tr  doanh nghi p có v n đ u t n c ngoài...

ủ ề ườ ệ V  thói quen tiêu dùng c a ng i Vi ớ ề t Nam, v i n n kinh t ế ề    ti n

ồ ạ ặ ầ ớ ề ị m t duy trì và t n t i trong nhi u năm, ph n l n các giao d ch kinh doanh

ề ượ ự ệ ề ặ ằ ạ và tiêu dùng cá nhân đ u đ c th c hi n b ng ti n m t. Bên c nh đó, thói

ầ ử ụ ẫ ồ ạ ụ ơ ị quen mua hàng hoá, d ch v  không c n s  d ng hoá đ n v n t n t i ph ổ

ề ế ả ơ bi n trong dân chúng. Đi u này gây cho c  quan qu n lý nhà n ướ ấ   c r t

ủ ề ệ ề ậ ả nhi u khó khăn trong vi c qu n lý dòng ti n chi phí thu nh p c a doanh

ệ ườ ừ ể ế ấ ẫ ị nghi p và ng i dân và t đó d n đ n r t khó ki m soát các giao d ch

ế ể ệ ộ ị ế thu c di n ch u thu  đ  đánh thu .

ư ữ ậ ả ấ ớ ở V i nh ng t p quán s n xu t và tiêu dùng nh  đã phân tích trên có

ể ấ ư ưở ấ ả th  th y t t ng t ư ợ  l ổ ế   i cá nhân trong s n xu t kinh doanh còn ph  bi n,

ủ ứ ệ ườ ớ ộ ộ trong khi ý th c, trách nhi m c a ng ấ   ồ i dân v i c ng đ ng, xã h i còn r t

ộ ự ấ ậ ủ ủ ề ườ ệ ứ th p, m c đ  t giác tuân th  pháp lu t c a nhi u ng i dân Vi t Nam

ư ch a cao.

ố ả ế 2.3.3. Nhân  t qu n lý thu

ế ệ ệ ạ ả ượ ự Vi c hi n đ i hóa công tác qu n lý thu  đã đ c th c hi n t ệ ừ ữ    nh ng

ầ ủ ơ ế ế ỷ ụ ể ả ộ ờ năm đ u c a th  k  21. Sau m t th i gian thí đi m áp d ng c  ch  qu n lý

ế ự ự ộ ở ộ ố ụ ế ắ ộ thu  t khai, t ế ủ ế    m t s  C c thu  và trên m t vài s c thu  ch  y u, n p

ế ự ế ả ự ộ ượ ơ ế đ n ngày 1/7/2007, c  ch  qu n lý thu  t khai, t n p đã đ ể c tri n khai

ệ ự ụ ế ả ố ớ ậ áp d ng trên toàn qu c cùng v i Lu t Qu n lý thu  có hi u l c thi hành.

ệ ố ế ệ ạ ượ ả ộ ố H  th ng qu n lý thu  hi n hành tuy đã đ t đ c m t s  thành công

ướ ứ ư ư ầ ẫ ượ ể ự ữ ề b c đ u nh ng v n ch a đáp  ng đ ệ   ệ c nh ng đi u ki n đ  th c hi n

ế ự ơ ự ộ ở ươ thành công c  ch  t khai, t ư  n p nh  đã nêu ch ữ ng 1. Nh ng t n t ồ ạ   i

ượ ể ả ưở ự ế ế ệ ế ả ả đ c k  ra sau đây đã  nh h ng tr c ti p đ n hi u qu  qu n lý thu  và

ậ ủ ở ệ ủ làm cho tính tuân th  pháp lu t c a NNT Vi t Nam không cao:

ỗ ợ ữ ế ề ạ 2.3.3.1 Nh ng h n ch  trong công tác tuyên truy n h  tr  NNT

ế ườ ư ả ơ ả X a nay, các c  quan qu n lý thu  th ng gi ế ự i quy t s  không

ủ ằ ươ ưỡ ế tuân   th   b ng   các   ch ng   trình   c ệ   ệ ng   ch .   Các   bi n   pháp   can   thi p

ư ề ấ ố ố ươ truy n th ng mang tính ch t  đ i phó  nh  ph ng  pháp thanh tra toàn

ệ ộ ươ ư ầ ố ế ể ử ộ di n là m t ph ng pháp tuy t n kém nh ng c n thi t đ  x  lý m t vài

ệ ượ ủ ạ ủ ế ậ ố khía c nh  c a hi n t ng   không tuân  th . Tuy v y, các  y u t ứ    ch a

ứ ạ ủ ủ ự ề ằ ấ đ ng  đ ng sau  hành vi tuân th  c a NNT  đ u r t ph c  t p và do  đó

ế ể ắ ắ ớ ượ ộ không  th   ch c   ch n  thành   công  v i   chi n  l ệ c   “m t   bi n   pháp   duy

ặ ấ ệ ệ ệ nh t”­ đ c bi ỉ ự t là khi bi n pháp đó ch  d a vào vi c xác minh và c ưỡ   ng

ể ả ế ệ ể ế ố ả ấ ậ ch . Vì v y, đ  gi ế i quy t tri t đ  các y u t b n ch t bên trong hành vi

ủ ơ ỉ ậ ả ệ ượ ế không tuân th  h n là ch  t p trung gi i quy t các hi n t ng bên ngoài

ế ầ ỗ ợ ề ả ơ thì c  quan thu  c n ph i thông qua công tác tuyên truy n h  tr NNT

ể ự ủ ủ ặ ứ ự đ  nâng cao tính t giác tuân th  c a NNT. M t khác, k hi ý th c t giác

ế ủ ậ ấ ầ ộ ọ ở ch p hành pháp lu t thu  c a NNT tr  thành m t ph n quan tr ng trong h ệ

ự ự ộ ỗ ợ ế ề ố th ng t khai, t n p thu  thì công tác tuyên truy n h  tr  NNT ph i đ ả ượ   c

ớ ị ế ữ ự ệ ộ xây d ng đúng v i v  th  và vai trò là m t trong nh ng bi n pháp, công c ụ

ấ ể ạ ớ ọ ủ ự ụ ự ệ quan tr ng nh t đ  đ t t i m c đích là s  tuân th  t ộ  nguy n m t cách cao

ấ ủ nh t c a NNT.

ứ ượ ậ ỗ ợ ủ ề Nh n th c đ c vai trò c a công tác tuyên truy n, h  tr  NNT trong

ự ộ ừ ề ế ờ ơ ế ự c  ch  t khai, t n p thu , th i gian v a qua công tác tuyên truy n h  tr ỗ ợ

ủ ế ơ ượ ầ ư ọ NNT c a c  quan thu  đã đ c coi tr ng và đ u t ậ    thích đáng. Vì v y,

ế ủ ủ ứ ậ ờ ộ trong th i gian qua ý th c tuân th  pháp lu t thu  c a NNT ngày m t nâng

ệ ữ ơ ề ạ ầ ế ả cao, các sai sót và vi ph m v  thu  gi m d n; quan h  gi a c  quan thu ế

ệ ướ ầ ả ầ và NNT ngày càng thân thi n; b c đ u đã góp ph n gi m chi phí tuân th ủ

ườ ộ ế ế ế ả ả ơ cho ng i n p thu  và gi m chi phí qu n lý thu  cho c  quan thu .... Tuy

ạ ượ ữ ạ ặ ạ ộ ề nhiên, bên c nh nh ng m t đã đ t đ c, ho t đ ng tuyên truy n h  tr ỗ ợ

ả ạ ượ ủ ơ ế ế ế ẫ ữ ạ NNT c a c  quan thu  v n còn nh ng h n ch , k t qu  đ t đ ấ   c còn r t

ư ươ ầ ặ ố ớ ứ ủ ớ khiêm t n so v i yêu c u đ t ra, ch a t ng x ng v i vai trò c a mình:

ứ ề ươ ệ ­ Các  hình th c  tuyên truy n qua các  ph ạ   ng  ti n thông tin  đ i

ư ệ ắ ơ ứ chúng còn đ n đi u, c ng nh c, ch a gây đ ượ ấ ượ c  n t ư   ng, ch a

ư ề ộ thu hút công chúng; n i dung tuyên truy n ch a đi sâu; vi c t ệ ổ

ủ ộ ư ự ứ ệ ề ư   ch c   th c   hi n   công   tác   tuyên   truy n   ch a   ch   đ ng,   ch a

ườ ụ ư ệ ả ấ ố ồ ộ th ng xuyên, liên t c, ch a th ng nh t, đ ng b , hi u qu . Do

ứ ề ư ế ể ế ậ ả ạ ấ   ậ v y, NNT nh n th c v  thu  còn h n ch , ch a hi u rõ b n ch t

ế ề ệ ạ ố ẹ ủ t ụ t đ p c a công tác thu , nghĩa v , quy n h n, trách nhi m pháp

ự ệ ả ậ lu t ph i th c hi n;

ố ượ ề ề ấ ­ S  l ng tin, bài tuyên truy n trên báo, truy n hình còn ít, ch t

ượ ế ư ư ứ ề ế l ng tin bài ch a cao, phóng viên làm v  thu  nh ng ki n th c

ế ạ ế ề v  thu  còn h n ch ;

ề ủ ươ ế ư ượ ề ả ­ Thông tin v  ch  tr ng, chính sách thu  ch a đ c truy n t i

ầ ờ ộ ớ ị ư sâu, r ng, k p th i cho các NNT và các t ng l p dân c ;

ỗ ợ ư ự ượ ộ ệ ố ­ Công tác h  tr  NNT ch a xây d ng đ ả   c m t h  th ng văn b n

ướ ủ ụ ế ẫ ắ h ng d n, tr  l ả ờ ề ấ ả i v  t t c  các s c thu , các th  t c hành chính

ế ố ả ướ ấ thu  th ng nh t trong c  n c;

ỗ ợ ứ ư ặ ạ ộ ồ ­ Hình th c h  tr ch a đa d ng, đ ng b , phong phú, đ c bi ệ   t

ư ị ượ ươ ướ ể ể ạ ch a xác đ nh đ c ph ng h ệ ố   ng đ  phát tri n m nh h  th ng

ế ạ đ i lý thu ;

ỗ ợ ế ề ộ ộ ­ Đ i ngũ cán b  làm công tác tuyên truy n h  tr  còn thi u v  s ề ố

ượ ấ ượ ế ề ố ộ l ng và y u v  ch t l ng (năm 2009 s  cán b  làm công tác

ỗ ợ ủ ế ề ả tuyên truy n h  tr ộ    c a toàn ngành thu  kho ng 3.430 cán b ,

ế ổ ố ộ ộ ộ ậ ộ chi m 7,4% t ng s  cán b  toàn ngành); m t b  ph n cán b  thu ế

ứ ầ ủ ề ư ư ệ ậ ớ ch a nh n th c đ y đ  v  vai trò cũng nh  trách nhi m v i công

ề ế tác tuyên truy n thu ;

ỗ ợ ư ứ ụ ủ ứ ệ ­ Cách th c h  tr  còn th  công, ch a  ng d ng công ngh  thông

ạ ộ ệ ệ ạ tin hi n hi n đ i vào ho t đ ng này;

ơ ở ậ ấ ươ ụ ụ ệ ­ C  s  v t ch t, ph ng ti n và kinh phí ph c v  cho công tác

ỗ ợ ậ ậ ạ ộ ề tuyên truy n và h  tr ứ    còn l c  h u, ch t ch i không  đáp  ng

ượ ầ ủ ệ đ c yêu c u c a công vi c này;

ệ ố ấ ượ ư ế ậ ơ ­ C  quan thu  ch a thành l p h  th ng đánh giá ch t l ự   ng th c

ạ ộ ề ề ệ ỗ ợ hi n ho t đ ng tuyên tuy n h  tr  NNT. Đi u này đó cho th y c ấ ơ

ạ ộ ữ ư ế ộ ệ   quan thu  còn ch a coi ho t đ ng này là m t trong nh ng nhi m

ấ ượ ế ề ẫ ấ ụ ọ v  tr ng tâm và chính v n đ  này d n đ n ch t l ạ   ủ ng c a ho t

ấ ộ đ ng này còn th p.

ữ ạ ế 2.3.3.2. Nh ng h n ch  trong công tác thanh tra

ủ ệ ượ ơ ở ự ự ệ Khi vi c tuân th  không đ c th c hi n trên c  s  t ơ  giác C  quan

ế ầ ủ ệ ả ố ị ủ   ớ Thu  c n ph i xác đ nh và đ i phó v i các r i ro do vi c không tuân th  có

ệ ề ử ủ ệ ể ằ ộ   th  gây ra b ng vi c đ  ra các bi n pháp x  lý các r i ro. Thanh tra là m t

ế ượ ế ự ừ ệ ệ ơ chi n l ạ   c cho phép các c  quan thu  th c hi n các bi n pháp tr ng ph t

ệ ả ả ườ ủ ằ ợ có hi u qu  và gi ế i quy t các tr ỉ ng h p n m trên đ nh c a “Tháp tuân

ủ ưỡ ế ờ ệ th ” nh  bi n pháp c ủ ng ch  tuân th

ạ ủ ừ ướ ệ Thanh tra đóng vai trò là bi n pháp tr ng ph t c a nhà n c giúp cho

ứ ượ ậ ồ ề ự ưỡ ế ủ ơ ế ộ c ng đ ng nh n th c đ c quy n l c c ng ch  c a c  quan thu  và do

ệ ế ủ đó, khuy n khích vi c tuân th .

ệ ộ ươ ả ủ Hi u qu  c a m t ch ng trình thanh tra thành công không ch  gi ỉ ớ   i

ả ự ệ ệ ộ ẻ ổ ế ủ ạ h n là hi u qu  tr c ti p c a m t bi n pháp riêng l ặ    (thu b  sung, lãi ho c

ạ ưỡ ướ ủ ế ề ệ ả ộ ph t, và c ế ủ   ng ch  tuân th ). D i nhi u giác đ , hi u qu  gián ti p c a

ủ ứ ệ ươ ộ vi c duy trì m c đ  tuân th  trong ch ng trình thanh tra rõ ràng và quan

ọ ơ tr ng h n, đó là:

ả ự ừ ẽ ệ ể ệ ầ   ­ Hi u qu  th c hi n đúng s  làm cho t ng NNT di chuy n d n

ủ ầ ố ộ ủ xu ng nhóm thu c ph n đáy c a Tháp tuân th .

ặ ẽ ể ằ ệ ả ố   ­ Hi u qu  ngăn ch n s  làm cho nhóm khách hàng hi u r ng m i

ủ ọ ả quan tâm c a h  là ph i tuân th  t ủ ố ơ t h n

ừ ẽ ệ ả ặ ộ ế ­ Hi u qu  phòng ng a gián ti p s  có tác đ ng ngăn ch n đ ượ   c

ẽ ậ ả ườ ố ớ ợ nhìn nh n là s  thanh tra c  các tr ệ   ng h p khác đ i v i các bi n

pháp khác.

ướ ươ ủ ơ ế ằ Tr c đây, ph ng pháp thanh tra c a c  quan thu   còn nh m vào

ấ ả ố ượ ứ ộ ơ ở ự ạ t t c  các đ i t ứ   ng, không d a trên c  s  đánh giá m c đ  vi ph m, m c

ậ ủ ể ậ ế ạ ổ ứ ộ đ  gian l n c a NNT đ  l p k  ho ch và t ch c thanh tra đúng đ i t ố ượ   ng

ừ ầ ế ề ậ thanh tra ngay t đ u. Vì th , nhi u NNT không có hành vi gian l n cũng t ổ

ừ ứ ừ ề ồ ch c thanh tra, v a gây phi n hà cho các NNT, v a gây lãng phí ngu n nhân

ế ượ ả ự ệ ế ệ ơ ự ố l c, t n kém cho c  quan thu . Th c hi n chi n l ạ   c c i cách và hi n đ i

ừ ầ ế ể ơ hoá công tác thanh tra, t đ u năm 2006, c  quan thu  đã chuy n h n t ẳ ừ ơ c

ế ằ ấ ả ế ơ ch  thanh tra nh m vào t t c  các NNT sang c  ch  thanh tra theo m c đ ứ ộ

ế ớ ề ế ạ ậ ọ ứ   vi ph m v  thu , có gian l n thu  m i thanh tra (g i là thanh tra theo m c

ề ế ộ ủ đ  r i ro v  thu ) theo mô hình sau:

ổ ừ ệ ể ­ Chuy n đ i t ệ ộ  vi c thanh tra theo di n r ng sang thanh tra theo h ệ

ứ ộ ứ ự ề ạ ố ọ th ng tiêu th c l a ch n, đi vào chi u sâu theo m c đ  vi ph m;

ạ ộ ủ ế ế ể ạ ơ ở ­ Chuy n ho t đ ng thanh tra ch  y u ti n hành t i c  s  kinh

ủ ế ế ạ ơ ể doanh sang thanh tra, ki m tra ch  y u ti n hành t ế i c  quan thu ;

ể ừ ể ể ­ Chuy n t ệ  thanh tra ki m tra toàn di n sang thanh tra, ki m tra

ề ạ ộ theo chuyên đ  và n i dung vi ph m.

ụ ơ ơ ế ớ Sau h n hai năm áp d ng c  ch  m i, công tác thanh tra đã đ t đ ạ ượ   c

ộ ố ế ệ ự ấ ị ố ượ ư ả ọ ự m t s  k t qu  nh t đ nh nh : vi c l a ch n đ i t ng và xây d ng k ế

ọ ọ ể ạ ậ ố ấ   ho ch thanh tra, ki m tra đã có ch n l c, t p trung, theo tiêu chí th ng nh t;

ệ ự ế ự ố ượ ủ ệ ọ ạ h n ch  s  can thi p ch  quan trong vi c l a ch n đ i t ng thanh tra,

ủ ệ ể ạ ệ ki m tra; vi c phân lo i doanh nghi p, phân tích, đánh giá r i ro cũng đã

ế ắ ơ ượ ứ ộ ủ ủ ố ượ ộ giúp c  quan thu  n m đ c m c đ  tuân th  c a các đ i t ế   ng n p thu ,

ượ ộ ầ ậ ể ạ ị xác đ nh đ ắ   c n i dung, ph m vi c n t p trung thanh tra, ki m tra, rút ng n

ể ờ ạ ệ ạ th i gian thanh tra, ki m tra t i doanh nghi p.... Tuy nhiên, tình tr ng gian

ổ ế ế ẫ ư ượ ư ề ệ ậ l n v  thu  v n còn khá ph  bi n nh ng ch a đ c phát hi n và truy thu

ộ ố ấ ậ ế ờ ị k p th i do công tác thanh tra thu  còn m t s  b t c p:

ư ế ơ ượ ở ố ề ứ ­ C  quan thu  ch a đ c giao ch c năng kh i t đi u tra các v ụ

ể ế ạ ậ ơ ả án vi ph m pháp lu t thu  mà ph i chuy n sang c  quan Công an.

ự ượ ơ ệ ấ ỏ Do  C   quan  công  an  l c  l ố   ng   r t   m ng,  không  có   h   th ng

ế ề ế ề ả ề   thông tin v  thu , không có chuyên môn v  qu n lý thu , nên đi u

ả ấ ạ ấ ậ ế ế tra r t ch m và k t qu  r t h n ch .

ệ ượ ứ ụ ­ Công vi c thanh tra ít đ ộ   ọ c  ng d ng tin h c, do đó các cu c

ườ ế ế ả ạ thanh tra th ng kéo dài và k t qu  còn h n ch .

ổ ứ ộ ế ư ươ ứ ớ ­ T  ch c b  máy thanh tra thu  ch a t ng x ng v i kh i l ố ượ   ng

ế ự ượ ủ ệ công vi c và vai trò c a công tác thanh tra thu . L c l ng cán b ộ

ế ể ộ   thanh tra, ki m tra thu  toàn ngành   năm 2005 là 5.097 cán b ,

ế ả ố ổ ộ chi m kho ng   12,8% t ng s  cán b  toàn ngành; năm 2006 là

ế ế ộ 5.776   cán   b ,   chi m   14,9%;   năm   2007   là   7.602,   chi m   18,7%,

ở ướ ế ớ ự ườ ừ trong khi các n c trong khu v c và th  gi i th ng t 25%

ố ộ ả ế ế đ n 30%. S cán b  trên tham gia gi ề i quy t nhi u công vi c ệ ở

ố ượ ề ể ế ộ nhi u khâu: thanh tra ki m tra đ i t ể   ng n p thu , thanh tra ki m

ả ế ơ ạ ố ế ị ộ ộ tra n i b , gi ư i quy t đ n th  khi u n i, t cáo, giám đ nh t ư

ậ ố ượ ề ộ ậ ế pháp v  thu  do v y s  l ng cán b  t p trung vào công tác thanh

ố ượ ể ề ế ộ tra, ki m tra đ i t ng n p thu  là không nhi u.

ư ứ ế ạ ộ ộ ượ ­ Trình đ  cán b  thanh tra còn h n ch , ch a đáp  ng đ c yêu

ấ ế ế ấ ộ ầ c u công vi c. ệ Ở ấ ả  t t c  các c p cán b  thu  còn r t y u v  k ề ỹ

ử ụ ụ ệ ả ế ị năng và nghi p v  thanh tra và kh  năng s  d ng các thi t b  tin

ộ ố ộ ở ơ ở ư ữ ắ ọ h c,  m t s  cán b  thanh tra c  s  ch a n m v ng các chính

ư ế ệ ạ ề ế sách thu , ch a thành th o v  k  toán doanh nghi p, phân tích

ệ ệ ệ ề ể đánh giá tài chính doanh nghi p đ  có đi u ki n phát hi n các gian

ế ậ ộ ố ề ể ộ ậ l n v  thu  th m chí m t s  cán b  thanh tra có bi u hi n v  l ệ ụ ợ   i,

ứ ấ ậ ợ ụ ệ ý th c và trách nhi m pháp lu t th p, l i d ng công tác thanh tra

ễ ề ể đ  gây phi n hà, sách nhi u NNT.

ơ ở ậ ụ ụ ể ấ ế ư   ­ C  s  v t ch t ph c v  cho công tác thanh tra, ki m tra thu  ch a

ự ượ ươ ề ứ ầ ư ủ ạ đ  m nh, ch a xây d ng đ c ch ụ   ng trình ph n m m  ng d ng

ệ ỗ ợ h  tr cho công tác thanh tra. ế ớ   Hi n công tác thanh tra thu  m i

ượ ổ ươ ứ ừ ề ố đ ể c   chuy n   đ i   ph ng   th c   thanh   tra   t truy n   th ng   sang

ủ ậ ướ ự ệ ầ thanh tra phân tích r i ro, vì v y b c đ u vi c xây d ng c  s ơ ở

ề ố ượ ư ượ ộ ữ ệ d  li u v  đ i t ế ng n p thu  còn ch a đ ệ c hoàn thi n đây là

ố ả ưở ế ị ớ ệ nhân t nh h ng quy t  đ nh t ự   i vi c phân tích đánh giá l a

ố ượ ọ ch n đ i t ng

ữ ế ạ ả ưở ấ ượ ế ủ Nh ng h n ch  nêu trên đã  nh h ng đ n ch t l ng c a công tác

ố ớ ứ ế ả ả ủ ủ   qu n lý thu , làm gi m s c răn đe đ i v i các hành vi không tuân th  c a

NNT.

ạ ưỡ ế ế 2.3.3.4. H n ch  trong công tác c ợ ng ch , thu n

ả ợ ưỡ ệ ố ế ế ộ Qu n lý thu n  và c ả   ng ch  thu  là m t khâu trong h  th ng qu n

ủ ứ ứ ế ế ả ộ lý thu , là m t ch c năng chính c a mô hình qu n lý thu  theo ch c năng

ế ự ự ộ ế ả ượ ợ ọ ế ả ơ trong c  ch  t khai t n p thu . Qu n lý đ c n  đ ng và k t qu  đem

ạ ừ ệ ợ ưỡ ữ ế ế ướ l ố  vi c đôn đ c thu n  và c i t ộ ng ch  thu  là m t trong nh ng th c đo

ấ ượ ể ả ủ ế ệ ả ơ ả c  b n đ  đánh giá ch t l ứ   ng, hi u qu  c a công tác qu n lý thu . Ch c

ệ ấ ọ năng này có vai trò r t quan tr ng trong vi c:

ả ự ủ ụ ả ằ ế ­ Đ m b o s  công b ng trong tuân th  nghĩa v  thu ;

ủ ơ ể ệ ế ộ ồ ự   ­ Th  hi n vai trò c a c  quan thu  trong c ng đ ng và xây d ng

ệ ố ẹ ữ ơ ế ố m i quan h  t t đ p gi a c  quan thu  và NNT;

ườ ủ ủ ố ượ ự ế ộ ­ Tăng c ng s  tuân th  c a các đ i t ng n p thu  thông qua các

ộ ợ ế ữ ộ tác đ ng lên l i ích kinh t và tác đ ng tâm lý gi a các đ i t ố ượ   ng

ế ộ n p thu .

ề ệ ợ ưỡ ế ế ộ Nhi u năm qua, vi c thu n  và c ữ   ng ch  thu  là m t trong nh ng

ụ ủ ế ề ệ ấ ọ ả nhi m v  quan tr ng c a ngành thu . Toàn ngành đã có r t nhi u gi i pháp

ể ổ ứ ố ơ ố ổ ệ ứ ể đ  có th  t ch c ngày càng t t h n vi c theo dõi, đôn đ c t ch c và cá

ế ầ ủ ị ế ộ ướ ờ ề nhân n p thu  đ y đ , k p th i ti n thu  vào ngân sách Nhà n ế   c, đã ti n

ử ạ ữ ổ ứ ế ộ ỳ hành x  ph t hành chính nh ng t ch c và cá nhân n p thu  trây ư   , dây d a

ế ộ n p thu .

ợ ọ ế ở ộ ố ị ở ứ ạ Tuy nhiên, tình tr ng n  đ ng thu m t s  đ a bàn còn m c cao.

ườ ợ ổ ế ố ư ứ ộ ề Nhi u tr ng h p t ch c và cá nhân n p thu  c  tình dây d a, trây ỳ

ụ ộ ư ư ự ệ ế ượ ử trong th c hi n nghĩa v  n p thu  nh ng ch a đ c x  lý nghiêm minh,

ư ả ế ả ấ ấ ằ ộ ế   ch a đ m b o tính ch t công b ng trong thu n p thu  và gây th t thu thu .

ế ề ẫ ạ ừ Có nhi u nguyên nhân d n đ n tình tr ng này, ngoài nguyên nhân t phía t ổ

ả ể ế ấ ậ ữ ứ ế ộ ch c và cá nhân n p thu , còn ph i k  đ n nh ng b t c p trong công tác

ưỡ ợ thu n  và c ế ế ng ch  thu :

ế ượ ư ệ ả ơ ị ­ Hi n nay ch a có văn b n qui đ nh cho c  quan thu  đ ỏ   c th a

ố ớ ổ ậ ế ể ậ ứ ế ạ ộ thu n đ i v i t ch c và cá nhân n p thu  đ  l p k  ho ch cho

ổ ế ượ ứ ộ ữ ầ ộ phép t ch c và cá nhân n p thu  đ ả   c n p d n nh ng kho n

ủ ọ ả ế ồ ạ ọ ớ ợ ả   thu  t n đ ng phù h p v i tình tr ng tài chính c a h , đ m b o

ế ượ ệ ợ ả ả vi c thu n  thu  đ ư ả c kh  thi cũng nh  đ m b o có s  đ i x ự ố ử

ố ớ ữ ằ ổ ứ ế công b ng đ i v i nh ng t ứ   ộ  ch c và cá nhân n p thu  có ý th c

ề ặ ữ ư ủ ự   tuân th  nh ng có nh ng khó khăn v  m t tài chính trong th c

ụ ệ ế hi n nghĩa v  thu .

ề ế ế ộ ổ ứ ộ ậ ­ N u n p ch m ti n thu  thì t ch c và cá nhân n p thu  s  b  x ế ẽ ị ử

ạ ộ ớ ỷ ệ ậ ố ề ậ ộ ph t n p ch m v i t l là 0,05%/ngày trên s  ti n ch m n p: T ỷ

ươ ươ ả ả ớ ệ l này t ng đ ng v i kho ng 1,5%/tháng, kho ng 18%/năm và

ư ạ ả ị đây là t ỷ ệ  l ph t cao, trong khi ch a có văn b n nào qui đ nh rõ

ườ ợ ổ ế ộ ộ trong tr ng h p t ch c ề   ứ   và cá nhân n p thu  không n p ti n

ế ụ ạ ộ ạ ộ ậ ậ ị ố ề   ph t n p ch m thì ti p t c b  tính ph t n p ch m trên s  ti n

ạ ộ ự ế ậ ề ườ ph t n p ch m đã tính. Trong th c t có nhi u tr ng h p t ợ ổ

ủ ề ứ ế ế ệ ộ ộ ch c và cá nhân n p thu  không đ  đi u ki n n p thu  nên tính

ố ề ố ợ ế ạ ậ ộ ỉ ph t thêm s  ti n ch m n p ch  làm tăng s  n  thu  mà thôi, ch ứ

ượ ẽ ộ ố ơ ệ không thu đ c cho NSNN. Vì l đó mà hi n nay m t s  c  quan

ạ ộ ố ề ư ế ạ ậ ộ thu  không tính ph t n p ch m trên s  ti n ph t ch a n p. Đây

ạ ạ ổ ứ ộ l i chính là lý do gây ra tình tr ng t ch c và cá nhân n p thu ế

ườ ạ ộ ư ề ậ ộ ị th ạ ng dây d a không n p ti n ph t vì không b  ph t n p ch m;

ế ệ ư ệ ế ấ ơ ­ C  quan thu  các c p ch a có bi n pháp quy t li ệ ự   t, có hi u l c,

ỉ ạ ệ ả ợ ưỡ ế hi u qu  trong ch  đ o thu n  và c ế ng ch  thu ;

ự ự ư ư ệ ợ ượ ­ Vi c theo dõi n  ch a th c s  sát sao, ch a theo dõi đ c tình

ợ ủ ừ ạ ổ ứ ế ộ ị tr ng n  c a t ng t ch c và cá nhân n p thu  và không xác đ nh

ượ ộ ố ơ ủ ừ ợ ọ ả ờ ợ đ c th i gian n  đ ng c a t ng kho n n . M t s  c  quan thu ế

ư ượ ợ ủ ừ ch a xác minh đ ử   c chính xác n  c a t ng NNT nên khi x  lý

ườ ể ả ệ ừ ế th ng đ  x y ra khi u ki n t phía NNT;

ạ ề ế ử ế ộ ư ệ ậ ộ ố ­ Vi c đôn đ c n p thu , x  ph t ti n thu  n p ch m ch a đ ượ   c

ự ệ ườ ồ th c hi n th ộ ng xuyên và đ ng b ;

ư ư ự ề ợ ị ­ Ch a xây d ng qui trình riêng v  thu n  và ch a qui đ nh chi ti ế   t,

ướ ế ố ớ ợ rõ ràng các b ả c thu n  trong qui trình qu n lý thu  đ i v i doanh

nghi p;ệ

ự ư ượ ơ ở ữ ệ ề ị ử ­ Ch a xây d ng đ c c  s  d  li u v  l ch s  tuân th  c a t ủ ủ ổ

ứ ộ ế ch c và cá nhân n p thu ;

ủ ư ụ ỹ ­ Ch a áp d ng các k  năng phân tích tình hình tài chính c a doanh

ợ ọ ư ệ ế ả ả nghi p n  đ ng thu  nh  kh  năng thanh toán nhanh, kh  năng

ư ắ ạ ợ ị ợ thanh toán n  ng n h n, công n  và sau cùng là ch a xác đ nh rõ

ạ ợ ứ ượ ầ các tiêu chí phân lo i n  đáp  ng đ ả c yêu c u qu n lý và đôn

ợ ệ ả ị ờ ố đ c thu n  hi u qu , k p th i;

ế ợ ỷ ệ ố ề ư ượ ế ợ ­ S  ti n thu  n , t l thu n  thu  hàng năm cũng ch a đ c quan

ấ ượ ư ứ ỉ tâm đúng m c và đ a vào thành ch  tiêu đánh giá ch t l ả   ng qu n

ủ ế lý c a ngành thu .

ư ạ ứ ạ ủ ụ ệ ế ề 2.3.3.4. Th  t c hành chính thu  còn ph c t p, ch a t o đi u ki n cho

ụ ự ễ ệ ế NNT d  dàng th c hi n nghĩa v  thu

ủ ụ ủ ứ ề ấ Nghiên c u v  hành vi c a NNT cho th y khi th  t c hành chính

ả ỏ ứ ạ ứ ề ế ậ ờ thu  quá ph c t p, NNT ph i b  quá nhi u th i gian, công s c th m chí c ả

ể ự ụ ữ ế ệ ả ầ ự nh ng kho n chi “ng m” đ  th c hi n nghĩa v  thu  thì tính t giác tuân

ủ ủ ứ ẽ ệ ả ự   ủ ủ th  c a NNT gi m. Ý th c tuân th  c a NNT s  nâng lên khi mà vi c th c

ế ễ ụ ệ ơ hi n nghĩa v  thu  d  dàng h n.

ậ ợ ụ ạ ớ ấ ề ả V i m c tiêu t o thu n l i nh t cho NNT, gi m phi n hà, chi phí

ầ ế ủ ụ ế ế ả ơ không c n thi t, c  quan thu  đã ti n hành c i cách th  t c hành chính

ộ ử ư ế ể ế ơ ả ủ ụ ế thu  nh : tri n khai c  ch  “m t c a”; c i cách th  t c đăng ký thu , rút

ể ấ ắ ẫ ờ ố ế ế ng n th i gian c p MST xu ng còn 5 ngày; m u bi u kê khai thi t k  đã có

ề ả ế ướ ả ơ ướ ể ễ ẫ nhi u c i ti n theo h ng đ n gi n, có h ng d n đ  NNT d  kê khai....

ớ ơ ế ộ ử ườ ộ ộ ử ế ỉ V i c  ch  “m t c a”, ng ả ế i n p thu  ch  ph i đ n "m t c a", thay

ự ế ể ề ế ậ ộ ớ ấ vì ph iả  đ n tr c ti p, thông qua nhi u b  ph n m i có th  hoàn t ủ ụ   t th  t c

ụ ế ế ậ ộ ả ủ ụ ề ế thu . Cế án b  thu  có nghĩa v  ti p nh n và gi i quy t các th  t c v  thu ế

ế ế ấ ộ ố ị ế ồ g m: Đăng ký thu  và c p mã s  thu , khai n p thu  khác theo quy đ nh,

ồ ơ ế ế ễ ế ạ ả ộ ộ ế   ạ Gia h n n p h  s  khai thu , Gia h n n p thu , Mi n thu , gi m thu ,

ồ ơ ụ ế ế ế ậ ộ ế   Hoàn thu , Xác nh n nghĩa v  thu , N p h  s  khai thu ... Ngoài ra, ti p

ậ ả ế ầ ướ ả ề ắ nh n và gi i quy t các yêu c u h ẫ ng d n, gi ắ i đáp th c m c v  chính

ế ủ ế ả sách thu , qu n lý thu  c a NNT.

ượ ầ ạ ệ Ngoài vi c không đ ộ c yêu c u NNT n p các lo i gi y t ấ ờ ồ ơ , h  s

ủ ụ ứ ế ế ị không có trong quy đ nh th  t c hành chính thu , công ch c thu  không

ượ ấ ỳ ộ ề ậ ả ượ ế ậ đ c nh n b t k  m t kho n ti n nào không đ c nh n quà bi u, quà

ự ủ ệ ặ t ng c a NNT. Khi NNT phát hi n các hành vi tham nhũng, tiêu c c, gây

ế ầ ủ ưở ự ủ ứ ế ề ố ớ phi n hà c a công ch c thu  c n tr c ti p th ng báo v i Th  tr ng c ơ

ư ế ệ ấ ặ ộ quan thu  các c p, ho c thông qua h p th  góp ý, qua đi n tho i đ ạ ườ   ng

ư ệ ử ủ ơ ế ấ ộ dây nóng, qua h p th  đi n t c a c  quan thu  các c p.

ố ớ ầ ướ ả ướ Đ i v i NNT, khi có yêu c u h ẫ ng d n, gi i đáp v ắ ng m c v ề

ử ế ơ ế ự ế ế ế ả ả chính sách thu , qu n lý thu  thì g i đ n c  quan qu n lý thu  tr c ti p đ ể

ả ườ ợ ồ ớ đ ượ ướ c h ẫ ng d n, gi ế i quy t. Tr ng h p không đ ng ý v i nôi dung gi ả   i

ế ủ ơ ự ử ế ế ả ầ ướ quy t c a c  quan thu  qu n lý tr c ti p, NNT g i yêu c u h ấ   ng d n,

ả ướ ế ấ ứ ả ơ ả gi i đáp v ng m c lên c  quan thu  c p trên kèm theo văn b n gi ế   i quy t

ự ế ế ề ả ậ ộ ủ ơ c a c  quan thu  qu n lý tr c ti p đó. B  ph n Tuyên truy n ­ H  tr  t ỗ ợ ạ   i

ụ ụ ệ ế ế ướ ả ơ c  quan C c Thu  và Chi c c Thu  có trách nhi m h ẫ ng d n, gi i đáp

ắ ườ ự ế ế ơ ợ ắ ủ ngay th c m c c a NNT trong tr ng h p NNT tr c ti p đ n c  quan thu ế

ể ừ ệ ạ ặ ậ ượ ầ ho c qua đi n tho i. Trong 10 ngày k  t ngày nh n đ c yêu c u h ướ   ng

ả ố ớ ằ ầ ả ướ ả ẫ d n, gi i đáp b ng văn b n. Đ i v i các yêu c u h ẫ ng d n, gi i đáp

ướ ắ ề ế ủ ư ượ ế ả ị v ng m c v  chính sách thu , qu n lý thu  c a NNT ch a đ c quy đ nh

ậ ề ế ộ ả ạ ậ   ụ ể c  th , rõ ràng trong các văn b n quy ph m pháp lu t v  thu , b  ph n

ỗ ợ ậ ế ấ ể ả ề Tuyên truy n ­ H  tr ơ  l p văn b n chuy n c  quan thu  c p trên gi ả   i

ế ằ ả ờ ồ ế ờ ạ quy t, đ ng th i thông báo b ng văn b n cho NNT bi t trong th i h n là

ể ừ ệ ậ ượ ầ ủ ả ả b y ngày làm vi c, k  t ngày nh n đ c văn b n yêu c u c a NNT...

ủ ụ ự ệ ệ ơ ế ẫ   Tuy nhiên, vi c th c hi n th  t c hành chính trong c  quan thu  v n

ộ ố ấ ậ còn m t s  b t c p:

ỷ ậ ụ ủ ứ ệ ấ ế ộ ố ơ   ­ Vi c ch p hành k  lu t công v  c a công ch c thu  m t s  n i

ư ố còn ch a t t;

ự ệ ệ ả ả ế ầ ­ Kh  năng giám sát vi c th c hi n gi ủ ụ   i quy t các yêu c u, th  t c

ố ớ ứ ế ạ ế hành chính đ i v i công ch c thu  còn h n ch ;

ế ậ ượ ệ ố ượ ế ư ­ Ch a thi c h  th ng theo dõi đ t l p đ c v t và giám sát đ ượ   c

ả quá trình gi ế ế ồ ơ i quy t h  s  thu ;

ư ự ệ ẩ ạ ứ ­ Ch a xây d ng tiêu chu n ch c danh công vi c và đào t o v ề

ế ỹ chuyên môn và k  năng giao ti p;

ề ệ ề ấ ỏ ườ ượ ơ ­ Nhi u v n đ  doanh nghi p h i th ng đ c c  quan thu  gi ế ả   i

ờ ị đáp không k p th i;

ề ứ ộ ố ụ ệ ệ ị ­ M t s  quy đ nh v  ch c năng, nhi m v  và quy trình nghi p v ụ

ộ ố ư ị ị ạ ợ ch a quy đ nh rõ ràng, h p lý; m t s  quy đ nh t ả   i các văn b n

ư ế ậ ậ ơ ị ề pháp lu t khác nh  quy đ nh v  mua hoá đ n, ti p nh n và gi ả   i

ế ơ ạ ố ế ư ợ ư quy t đ n th  khi u n i, t cáo... ch a phù h p;

ụ ở ủ ậ ẹ ơ ­ Tr ế  s  c a không ít c  quan thu  quá ch t h p, trong khi NNT

ườ ữ ể ậ ố th ng t p trung vào nh ng ngày cao đi m nên khó b  trí nhân

ầ ự ế l c ti p đón NNT theo đúng yêu c u.

ụ ư ể ệ ế ơ ạ 2.3.3.5. C  quan thu  ch a phân lo i các NNT đ  áp d ng các bi n pháp

ả ợ qu n lý thích h p

ế ể ả ủ ự ệ ả ả ủ ộ Vi c qu n lý thu  đ  đ m b o tính tuân th  t giác c a toàn b  các

ồ ự ề ề ố ơ ớ ấ NNT t n kém chi phí nhi u h n r t nhi u so v i ngu n l c mà m i c ỗ ơ

ồ ự ệ ế ậ ạ ơ ề quan thu  đang có. Vì v y, trong đi u ki n ngu n l c có h n c  quan thu ế

ồ ự ạ ộ ủ ế ả ả ổ ầ c n ph i phân b  ngu n l c th  nào cho các ho t đ ng qu n lý c a mình

ự ặ ủ ứ ể đ  duy trì và nâng cao tính t ủ  giác tuân th . M t khác, ý th c tuân th  pháp

ơ ố ế ủ ế ậ ấ ộ lu t thu  và đ ng c  tr n thu  c a các NNT r t khác nhau và ph n l n s ầ ớ ố

ộ ố ượ ế ậ ậ ỏ thu thu  t p trung vào m t s  l ng nh  NNT. Vì v y, NNT ầ c n đ ượ   c

ị ườ ự ặ ậ ộ ơ ạ “phân đo n th  tr ng” thành các b  ph n ho c khu v c khác nhau, c  quan

ể ế ượ ủ ầ ả thu  ph i hi u đ c nhu c u, hành vi và nguyên nhân tuân th  và không

ủ ủ ườ ộ ơ ở ế ượ ợ tuân th  c a ng i n p thu ế trên c  s  đó ị xác đ nh chi n l c h p lý đ ể

ủ ướ ệ ỗ ợ ưỡ ế ổ ệ ả c i thi n vi c tuân th  d ứ i hình th c h  tr , c ậ   ng ch , thay đ i lu t,

ế ợ ạ ượ ỷ ệ ứ ể ằ ủ ấ hay k t h p các hình th c này đ  nh m đ t đ c t l tuân th  cao nh t có

ồ ự ủ ơ ế ế ể ạ ơ th  trong ph m vi ngu n l c c a c  quan thu . Sau đó c  quan thu  có k ế

ạ ộ ậ ợ ơ ề ệ ẩ ạ ạ ạ ạ ho ch dài h n đ y m nh các ho t đ ng t o đi u ki n thu n l i h n cho

ườ ủ ệ ằ ố ớ ầ ố ng i dân trong vi c tuân th  nh m t ồ   i đa hoá s  thu v i đ u vào ngu n

ể ạ ượ ề ơ ế ự l c có s n. ẵ .  Đ  đ t đ c đi u đó, c quan thu  phân chia NNT thành

ị ườ ộ ề nh ng  ữ ậ các b  ph n “th  tr ng” khác  nhau, theo nhóm ngành ngh , quy

ổ ứ ộ ợ ạ ộ mô ho t đ ng, và t ả  ch c b  máy qu n lý cho phù h p:

­ NNT là các công ty, các DN l n;ớ

ệ ừ ỏ ­ NNT là các doanh nghi p v a và nh ;

ộ ­ NNT là cá nhân, h  gia đình;

­ NNT khác...

ừ ể ậ ộ ỏ ơ   Trong t ng b  ph n NNT này có th  chia ra thành các nhóm nh  h n

ư ề nh  theo quy mô, theo ngành ngh ....

ư ệ ể ạ ơ ế Tuy nhiên, hi n nay c  quan thu  ch a phân lo i các NNT đ  áp

ế ượ ườ ớ ặ ủ ể ợ ụ d ng chi n l c tăng c ủ ừ   ng tính tuân th  phù h p v i đ c đi m c a t ng

ồ ự ữ ủ ậ ớ nhóm, t p trung ngu n l c vào nh ng nhóm có r i ro l n.

ệ ố ư ự ể ế ơ ỉ 2.3.3.6. C  quan thu  ch a xây d ng h  th ng các ch  tiêu đ  đánh giá

ứ ộ ủ ủ m c đ  tuân th  c a NNT

ư ụ ế ạ Nh  đã phân tích ở ươ  ch ả   ng 1, có 4 lo i nghĩa v  thu  mà NNT ph i

ủ ủ ế ở ấ ứ ủ ệ tuân th , khi mà vi c tuân th  c a NNT y u ề ả    b t c  khâu nào thì đ u  nh

ưở ấ ượ ế ủ ế ệ ả ả h ng đ n ch t l ng, hi u qu  chung c a công tác qu n lý thu . Tuy

ứ ộ ủ ủ ẫ ở ạ ệ ệ ị nhiên, hi n nay vi c đánh giá m c đ  tuân th  c a NNT v n d ng đ nh

ệ ố ự ứ ư ế ơ ộ ỉ tính, c  quan thu  ch a xây d ng h  th ng ch  tiêu đánh giá m c đ  tuân

ủ ủ th  c a NNT.

ủ ủ ữ ề ậ ị Trên đây là nh ng nh n đ nh, đánh giá v  tính tuân th  c a NNT ở

ệ ữ ố ả ưở ứ ộ ể ấ ủ Vi t Nam và nh ng nhân t nh h ng. Có th  th y m c đ  tuân th  pháp

ậ ở ệ ấ ớ ướ ế ủ lu t thu  c a NNT Vi t Nam còn khá th p so v i các n ế   c tiên ti n

ế ớ ự ề ấ ừ ề trong khu v c và trên th  gi i. Đi u này xu t phát t nhi u lý so khác nhau

ư ể ộ ế ư ấ ậ ộ nh  trình đ  phát tri n kinh t còn th p, trình đ  dân trí ch a cao, t p quán

ệ ố ấ ậ ạ ậ ư   ả s n xu t và tiêu dùng còn l c h u, h  th ng chính sách pháp lu t còn ch a

ế ủ ả ộ ộ ệ ư ớ ị ồ đ ng b , trình đ  qu n lý thu  c a Vi t Nam ch a theo k p v i các n ướ   c

ế tiên ti n....

ụ ứ ệ ạ ế 2.3.3.7. Công tác  ng d ng công ngh  thông tin còn h n ch

ụ ứ ệ ệ ặ ờ ể M c dù trong th i gian qua vi c tri n khai  ng d ng công ngh  thông

ế ả ơ ượ ế ủ tin trong qu n lý thu  c a c  quan thu   đã đ c  quan tâm. Tuy nhiên,

ấ ượ ữ ư ệ ấ ỉ ớ chúng ta ch  m i cung c p đ c nh ng ti n ích mang tính ch t ch a có s ự

ổ ế ữ ứ ụ ệ ợ ớ tích h p và ph  bi n cao. Nh ng  ng d ng công ngh  thông tin m i ch ỉ

ượ ầ ủ ổ ế ư ấ ơ đ ế c dùng ph  bi n cho c  quan thu  mà ch a cung c p đ y đ  cho ng ườ   i

ế ấ ớ ế ệ ộ ạ ủ ế ả ạ ộ n p thu . Đây là m t h n ch  r t l n c a qu n lý thu  hi n đ i theo c ơ

ế ự ự ộ ch  t khai, t ế  n p thu .

ụ ữ ứ ệ ể ớ Chúng ta m i tri n khai nh ng  ng d ng công ngh  thông tin trong

ư ế ế ế ề ề ế ầ ả ầ qu n lý thu  nh : ph n m m đăng ký thu , ph n m m quy t toán thu  thu

ấ ậ ườ ộ ữ ứ ụ ế nh p cá nhân cung c p cho ng ẫ   i n p thu  và nh ng  ng d ng này v n

ả ượ ự ệ ễ ấ ớ ợ ầ đang còn c n ph i đ c nâng c p cho phù h p v i th c ti n hi n nay ở

ướ n c ta.

ề ạ ượ ở ứ ữ ấ ố Nh ng   v n   đ   đ t   đ ữ     m c   khiêm   t n   nói   trên   là   do   nh ng c

nguyên nhân sau:

ủ ứ ườ ộ ế ư Th  nh t, ộ ấ  do trình đ  dân trí c a ng ệ   i n p thu  ch a cao, nên vi c

ứ ụ ế ị ử ụ ng d ng và trang thi ệ t b  cho s  d ng công ngh  thông tin trong đăng ký,

ế ộ ư ế ế ế ồ ộ khai thu , n p thu  và quy t toán thu  là ch a đ ng b  và còn gây ra

ấ ậ ữ ể ệ nh ng b t c p cho tri n khai công ngh  thông tin.

ệ ố ề ậ ỉ ị ứ Th  hai, h  th ng pháp lu t đi u ch nh các giao d ch đi n t ệ ử ở ướ   c n

ư ầ ủ ệ ử ữ ư ề ế ị ư ỉ ta ch a đ y đ  và ch a đi u ch nh h t nh ng giao d ch đi n t nên ch a có

ộ ơ ở ộ ầ ồ ế ệ ử ể ị m t c  s  pháp lý đ ng b  c n thi t cho tri n khai giao d ch đi n t mà

ệ ệ ử ữ ơ ế ườ ộ ặ đ c bi ị t là giao d ch đi n t ả  gi a c  quan qu n lý thu  và ng ế i n p thu .

ế ớ ế ứ ụ ả ơ ứ Th  ba, ỉ  c  quan qu n lý thu  m i ch  quan tâm đ n  ng d ng công

ư ế ệ ả ế   ộ ộ ngh  thông tin cho chính qu n lý n i b  ngành thu  mà ch a quan tâm đ n

ữ ệ ấ ườ ộ ế ả ằ ả ữ cung c p nh ng ti n ích cho ng i n p thu  nh m gi m t ủ ụ   i nh ng th  t c

ế ừ ế ủ ả ộ hành chính thu  và t đó làm gi m chi phí hành chính thu  c a xã h i.

ạ ữ ả ạ Tóm l ề ự i, nh ng phân tích đánh giá v  th c tr ng qu n lý hành chính,

ủ ủ ườ ộ ữ ế ế tính tuân th  c a ng ấ i n p thu  đã cho ta th y nh ng k t qu  đ t đ ả ạ ượ   c,

ế ầ ụ ữ ạ ả ắ ằ ả ố ơ ụ ớ nh ng h n ch  c n ph i kh c ph c nh m qu n lý t t h n v i m c tiêu

ờ ộ ủ ủ ế ế ơ ộ ầ   nâng cao tính tuân th  c a ng i n p thu  đó là c  quan thu  và xã h i c n

ứ ủ ệ ế ộ ồ ủ ả ộ tác đ ng đ n ý th c c a NNT và c a c  c ng đ ng trong vi c nâng cao tính

ự ủ ủ t giác tuân th  c a NNT.

ươ Ch ng 3 :

Ị

Ằ

Ữ

Ế

NH NG KI N NGH  NH M NÂNG CAO TÍNH TUÂN TH

Ủ

Ủ

ƯỜ Ộ

Ệ

Ế

Ề

Ệ

C A NG

Ạ   I N P THU  TRONG ĐI U KI N HI N Đ I

Ế Ở Ệ

Ả

HÓA QU N LÝ HÀNH CHÍNH THU

VI T NAM

ệ ạ ụ ủ ả 3.1. M c tiêu c a hi n đ i hóa qu n lý hành chính thu ế ở ệ  Vi t Nam

ụ ủ ữ ệ ộ ộ ổ ọ ớ   M t trong nh ng nhi m v  quan tr ng c a công cu c đ i m i

ả ể ừ ơ ế ậ ả ề qu n lý n n kinh t ế ở ướ  n c ta là chuy n t c  ch  qu n lý t p trung quan

ả ướ ủ ề ộ liêu sang qu n lý theo nhà n ả   c pháp quy n xã h i ch  nghĩa. Do đó, c i

ế ả ả ả cách qu n lý hành chính nói chung và c i cách qu n lý hành chính thu  nói

ụ ụ ể ề ỉ ả riêng không ch  là chuy n sang n n qu n lý hành chính ph c v  mà còn bao

ụ ữ ắ ả ả ướ ồ g m c  nh ng kh c ph c công tác qu n lý hành chính tr ằ c đây nh m xây

ộ ươ ụ ụ ứ ả ạ ả ự d ng m t ph ệ ng th c qu n lý trong s ch, hi u qu  và ph c v  nhân dân.

ể ệ ế ậ ạ ả Vì v y, đ  hi n đ i hóa công tác qu n lý hành chính thu  theo

ướ ụ ệ ế ệ ạ ớ h ng tiên ti n, hi n đ i và chuyên nghi p v i m c tiêu:

ả ợ ứ ả ự ả ố ố Th  nh t, ấ  đ m b o l ả i ích qu c gia, đ m b o th c thi t ậ   t pháp lu t

ệ ự ế ả ệ ế ả ả ạ ằ thu ; đ m b o qu n lý thu  công b ng, minh b ch và hi u l c, hi u qu ả

ố ế ự ụ ụ ố ố ượ ộ ẩ theo các chu n m c qu c t ; ph c v  t t đ i t ế ng n p thu , tăng tính t ự

ậ ề ế ủ ố ượ ủ ế ả ả ộ giác tuân th  pháp lu t v  thu  c a đ i t ồ   ng n p thu ; đ m b o ngu n

ướ ụ ự ụ ệ ệ ằ thu cho Ngân sách nhà n c nh m ph c v  s  nghi p công nghi p hoá,

ấ ướ ệ ạ ụ ể ọ hi n đ i hoá đ t n c. Có th  coi đây là m c tiêu có tính quan tr ng hang

ả ướ ế ả ả ớ ự ổ ầ đ u, c i cách qu n lý hành chính thu  ph i h ng t ậ   i s  thay đ i nh n

ứ ườ ộ ướ ủ ế ộ ủ th c c a ng ế i n p thu  theo h ng tang tính tuân th  thu . M t khi ý

ế ủ ứ ườ ộ ế ượ ự ệ ủ th c tuân th  thu  c a ng i n p thu  đ c nâng cao thì vi c th c thi các

ộ ố ế ẽ ệ ậ ậ ố ơ chính sách, pháp lu t thu  s  thu n ti n và đi vào cu c s ng t t h n.

ả ặ ế ệ ạ ả ứ Th  hai, ổ    hi n đ i hóa qu n lý hành chính thu  ph i đ t trong t ng

ủ ể ươ ệ ả ạ th  chung c a ch ng trình hi n đ i hoá qu n lý ngành tài chính, phát huy

ượ ứ ủ ả ệ ố ệ ạ ả đ ạ   c s c m nh c a c  h  th ng tài chính trong quá trình c i cách, hi n đ i

ỗ ợ ố ệ ố ế ả ả hoá: h  tr t ả   t quá trình c i cách h  th ng chính sách thu , qu n lý H i

ả ạ ướ ọ ủ ệ ố quan, qu n lý Kho b c nhà n c, h  th ng tin h c c a toàn ngành tài chính

ả ả ừ ổ ả ả và các ngành có liên quan. Quá trình c i cách ph i đ m b o v a t ứ    ch c

ệ ố ự ụ ệ ượ ừ ự th c hi n t t nhi m v  thu ngân sách đ c giao, v a th c hi n t ệ ố ộ   t n i

ế ệ ả ằ ả ụ   ả dung c i cách nh m nâng cao hi u qu  công tác qu n lý thu  theo các m c

ề tiêu đã đ  ra...

ụ ố ấ ị ấ ườ ộ ế ả Th  ba,ứ cung c p d ch v  t t nh t cho ng ể   i n p thu  và gi m thi u

ủ ụ ầ ế ẹ các th  t c hành chính không c n thi ệ   ả t. Thông qua đó, gi m nh  công vi c,

ế ầ ả ả ả ộ gi m chi phí qu n lý hành chính thu , d n hình thành b  máy qu n lý thu ế

ệ ẹ ộ ợ ả ọ m t cách h p lý, g n nh  và hi u qu .

ứ ể ế ế ả ằ ướ Th  t , ứ ư   làm chuy n bi n cách th c qu n lý thu  nh m h ng t ớ   i

ờ ạ ộ ế ủ ậ ớ ợ ế ố ế phù h p v i xu th  c a th i đ i h i nh p kinh t qu c t .

ị ướ ế ủ ủ ể  3.2. Quan đi m và đ nh h ng nâng cao tính tuân th  thu  c a ng ườ   i

ệ ạ ộ ế ế ả ế n p thu  trong ti n trình hi n đ i hóa qu n lý hành chính thu

ế ủ ủ ể ườ ộ ế 3.2.1. Quan đi m nâng cao tính tuân th  thu  c a ng i n p thu

ụ ủ ế ệ ạ ả ớ ựợ V i m c tiêu c a hi n đ i hóa qu n lý hành chính thu  đã đ ặ   c đ t

ế ủ ủ ể ườ ộ ế ầ ra, các quan đi m nâng cao tính tuân th  thu  c a ng ả   i n p thu  c n ph i

ượ ộ ắ ượ ụ ả ộ đ ị c xác đ nh. M t nguyên t c đ c áp d ng r ng rãi trong qu n lý thu ế

ấ ủ ấ ỳ ụ ế ế và là m c tiêu cao nh t c a b t k  ngành thu  nào đó là khuy n khích s ự

ủ ự ệ ủ ủ ự ộ ờ ệ tuân th  t nguy n c a NNT (Tuân th  t nguy n là NNT n p t khai đúng

ủ ế ầ ầ ự ố ạ h n và báo cáo đ y đ  thông tin thu  theo yêu c u, t tính đúng s  thu ế

ả ộ ạ ấ ả ế ả ầ ộ ph i n p và n p đúng h n t t c  các kho n thu  mà không c n có hành vi

ấ ỳ ệ ố ề ả ự ế ế ả ch  tài nào). B t k  h  th ng qu n lý thu  nào cũng d a trên n n t ng là ý

ủ ự ứ ệ ủ ố ượ ủ ả ế ộ th c tuân th  t nguy n c a đ i t ụ ng n p thu  và m c tiêu c a c i cách

ế ướ ế ườ ứ ộ ủ ự ệ ể thu  tr c h t là tăng c ng m c đ  tuân th  t nguy n này. Đ  nâng cao

ủ ự ủ ế ế ậ ệ ệ ơ ự s  tuân th  t nguy n, c  quan thu  t p trung ch  y u vào các nhi m v ụ

ế ồ ủ ả qu n lý chính c a ngành thu  g m:

ủ ủ ự ứ ệ ấ Th  nh t, ấ  vi c nâng cao tính tuân th  c a NNT th c ch t là vi c s ệ ử

ệ ằ ự ủ ậ ụ d ng các bi n pháp nh m làm cho NNT t giác tuân th  pháp lu t, làm

ể ạ ả ậ ậ ủ gi m các hành vi vi ph m pháp lu t c a NNT. Vì v y, đ  nâng cao tính

ế ầ ạ ủ ủ ự ề ệ ế ơ tuân th  c a NNT c  quan thu  c n t o đi u ki n khuy n khích s  tuân

ủ ự ệ ự ề ệ ệ ị th  t nguy n. Đó chính là vi c tuyên truy n và th c hi n các d ch v  h ụ ỗ

ố ượ ủ ấ ằ ầ ợ ộ tr  NNT nh m cung c p đ y đ  thông tin cho đ i t ng n p thu  v  h ế ề ệ

ế ủ ụ ế ố th ng thu  và nghĩa v  thu  c a mình.

ườ ệ ứ Th  hai, tăng c ủ ằ ng giám sát vi c tuân th  b ng cách duy trì các tài

ệ ố ự ủ ả ả kho n vãng lai c a NNT và xây d ng h  th ng thông tin qu n lý NNT.

ự ế ơ ọ ươ ứ ả Th  ba,ứ ả ẵ  c  quan thu  ph i s n sàng l a ch n ph ng th c qu n lý ở

ộ ưỡ ặ ợ ủ ế ế ầ ấ c p đ  c ng ch  tăng d n n u NNT khai thác tính đ c l i c a ch  đ  “t ế ộ ự

ể ệ ự ễ ưỡ ả ừ ố qu n lý” và khi NNT th  hi n s  mi n c ng và t ủ ặ ầ    ch i tuân th  m c d u

ả ế ự ượ ự ằ ệ các gi i pháp khuy n khích t ệ  nguy n đã đ ệ c th c hi n b ng vi c xây

ệ ố ệ ố ử ệ ạ ằ ả ự d ng h  th ng thanh tra có  hi u qu  và h  th ng x  ph t công b ng,

nghiêm minh.

ủ ủ ệ ườ Th  t ,ứ ư  nâng cao tính tuân th  c a NNT là vi c làm th ng xuyên,

ế ầ ủ ụ ệ ơ ỉ liên t c, lâu dài và không ch  là trách nhi m c a riêng c  quan thu . C n có

ề ơ ủ ủ ề ấ ự ợ s  h p tác c a nhi u c  quan liên quan, c a chính quy n các c p.

ị ướ ế ủ ủ ườ ộ ế 3.2.2 Đ nh h ng nâng cao tính tuân th  thu  c a ng i n p thu

ướ ầ ậ ủ ủ ệ ắ Tr c m t, vi c nâng cao tính tuân th  c a NNT c n t p trung vào

ố ượ ữ ự ữ ề ả nh ng đ i t ẩ   ạ ộ ng, nh ng khâu, lĩnh v c ho t đ ng có nhi u kh  năng x y

ự ủ ế ệ ậ ra hành vi không tuân th  pháp lu t thu . Hi n nay, khu v c kinh t ế ư  t nhân

ế ứ ộ ư ể ấ ố ộ ự là khu v c kinh t có t c đ  phát tri n nhanh nh t nh ng m c đ  tuân th ủ

ậ ủ ệ ư ừ ổ ữ pháp lu t c a nh ng doanh nghi p t nhân "thoát thai" t ữ  nh ng t ứ    ch c

ộ ế ộ ư ử kinh doanh h  gia đình nh  c a hàng, nhà hàng... và kinh t h  gia đình  là

ươ ư ố ấ ả ố ộ ứ ể ộ t ng đ i th p do trình đ  qu n lý ch a t ậ   t, m c đ  am hi u pháp lu t

ư ệ ế ế ậ ầ ọ ủ ủ   thu  là ch a cao. Vì v y, c n trú tr ng đ n vi c nâng cao tính tuân th  c a

ố ượ ữ ố ớ ữ ậ ạ ớ nh ng đ i t ng này. Bên c nh đó, đ i v i nh ng NNT l n là các t p đoàn

ế ầ ế ượ ả ả ơ ổ ộ và các t ng công ty c  quan qu n lý thu  c n ph i có m t chi n l ả   c qu n

ủ ủ ố ượ ữ ữ lý nâng cao tính tuân th  c a nh ng đ i t ng này. Đây là nh ng doanh

ề ệ ớ ế ớ ố nghi p có vai trò to l n trong n n kinh t qu c dân, có đóng góp l n cho

ướ ư ể ả ộ ngân sách nhà n ậ   c nh ng do trình đ  qu n lý cao và am hi u pháp lu t

ế ệ ế ả ậ ấ ố ư   nên n u có x y ra hành vi tr n, l u thu  thì r t tinh vi, khó phát hi n nh ng

ả ạ ấ ặ ậ h u qu  l ề i r t n ng n .

ệ ữ ơ ớ ứ ộ ệ ự ủ ủ ệ   M c đ  tuân th  c a NNT có quan h  h u c  v i tính hi u l c, hi u

ủ ủ ả ủ ế ể ả ậ qu  c a công tác qu n lý thu . Vì v y, đ  nâng cao tính tuân th  c a NNT

ộ ả ế ầ ự ệ ệ ơ ạ   thì c  quan thu  c n th c hi n thành công công cu c c i cách và hi n đ i

ụ ự ế ế ệ hoá ngành thu . Theo đó m c tiêu là "xây d ng ngành thu  Vi t Nam tiên

ự ệ ế ạ ả ả ằ ố ệ ti n, hi n đ i và chuyên nghi p nh m đ m b o th c thi t ế   ậ t pháp lu t thu ;

ệ ự ế ệ ả ả ằ ạ ả ả đ m b o qu n lý thu  công b ng, minh b ch và hi u l c, hi u qu  theo

ố ế ự ẩ ụ ụ ố ự ủ các chu n m c qu c t ; ph c v  t t NNT, tăng tính t giác tuân th  pháp

ậ ề ế ủ ả ả ồ ướ lu t v  thu  c a NNT; đ m b o ngu n thu cho Ngân sách Nhà n ụ   c ph c

ấ ướ ệ ệ ạ ệ ụ ự v  s  nghi p công nghi p hoá, hi n đ i hoá đ t n c"

ả ế ủ ủ ằ ườ ộ 3.2. Gi i pháp nh m nâng cao tính tuân th  thu  c a ng i n p thu ế

ệ ạ ế ề ệ ả trong đi u ki n hi n đ i hóa qu n lý hành chính thu

ư ở ươ ủ ề Nh  đã phân tích, đánh giá ch ng 2 c a đ  tài, các nguyên nhân

ủ ủ ế ở ệ ả ẫ d n đ n tính tuân th  c a NNT Vi t Nam không cao là do b n thân NNT,

ế ệ ệ ố ế ả do h  th ng chính sách thu  và do công tác qu n lý thu  hi n nay. Tuy

ủ ứ ề ạ ả ỉ nhiên, trong ph m vi nghiên c u c a đ  tài, tác gi ch  đi sâu vào m t s ộ ố

ả ế ủ ế ả ạ ớ ướ nhóm gi ệ i pháp l n liên quan đ n hi n đ i qu n lý thu  c a n c ta. T ừ

ế ợ ữ ậ ả ả ớ ị ụ nh ng nh n đ nh này k t h p v i m c tiêu c i cách qu n lý hành chính

ể ế ị ướ ế ủ ủ thu  và quan đi m, đ nh h ng nâng cao tính tuân th  thu  c a ng ườ ộ   i n p

ế ả ượ ư thu , các gi i pháp sau đã đ c đ a ra là:

ệ ố ế ệ ậ ướ 3.2.1. Hoàn thi n h  th ng chính sách, pháp lu t thu  theo h ơ   ng đ n

ự ử ổ ổ ấ ườ ả ạ gi n, minh b ch,ít có s  s a đ i b  sung b t th ng

ệ ố ơ ở ệ ế ậ H  th ng chính sách, pháp lu t thu  là c  s  pháp lý trong vi c xây

ướ ủ ể ề ộ ự d ng nhà n c pháp quy n xã h i ch  nghĩa và cũng là đ  NNT tuân th ủ

ế ủ ụ ự ệ ệ ị theo, trong đó xác đ nh vi c th c hi n nghĩa v  thu  c a mình và cũng là c ơ

ả ướ ệ ị ở ể ơ s  đ  c  quan qu n lý nhà n ạ   c xác đ nh vi c NNT có hành vi vi ph m

ệ ố ủ ủ ể ậ pháp lu t hay không. Đ  nâng cao tính tuân th  c a NNT thì h  th ng chính

ế ầ ạ ượ ề ậ ằ ỉ ầ sách, pháp lu t thu  c n đi u ch nh nh m đ t đ c các yêu c u sau:

ệ ố ả ạ ế ậ ườ ­ H  th ng chính sách, pháp lu t thu  ph i t o môi tr ng pháp lý

ệ ề ẽ ẳ ặ ằ ố ỉ bình đ ng, công b ng; có m i liên h  ch t ch  trong đi u ch nh

ế ủ ệ ườ ộ ế ổ ị trách nhi m thu  c a ng i n p thu , mang tính  n đ nh tránh

ố ề ặ ữ gây ra nh ng cú s c v  m t chính sách.

ệ ố ả ượ ế ướ ­ H  th ng chính sách thu  ph i đ ệ c hoàn thi n theo h ơ   ng đ n

ả ạ ỏ ộ gi n, minh b ch, công khai; tách chính sách xã h i ra kh i chính

sách thu .ế

ệ ố ả ả ế ả ậ ộ ầ   ­ H  th ng chính sách, pháp lu t thu  ph i đ m b o huy đ ng đ y

ứ ầ ồ ườ ủ đ  các ngu n thu vào NSNN, đáp  ng nhu c u chi th ng xuyên

ướ ụ ụ ự ầ ộ ỹ ủ c a nhà n ệ   c và giành m t ph n cho tích lu  ph c v  s  nghi p

ấ ướ ệ ệ ạ công nghi p hoá, hi n đ i hoá đ t n c.

ệ ố ụ ế ả ả ậ ­ H  th ng chính sách, pháp lu t thu  ph i là công c  qu n lý và

ế ả ủ ệ ướ ố ớ ề ề đi u ti t vĩ mô có hi u qu  c a nhà n c đ i v i n n kinh t ế   ,

ượ ồ ự ể ộ đ ng viên  đ ả   ẩ c  các ngu n l c, thúc  đ y phát tri n nhanh s n

ế ấ ẩ ấ ầ ư ớ ổ xu t,   khuy n   khích   xu t   kh u,   đ u   t ệ   ,   đ i   m i   công   ngh ,

ơ ấ ể ị ế ả ề ả ế chuy n d ch c  c u kinh t ; đ m b o n n kinh t tăng tr ưở   ng

ề ữ ờ ố ầ ổ ị cao, b n v ng góp ph n  n đ nh và nâng cao đ i s ng nhân dân.

ệ ố ả ạ ế ệ ề ậ ẩ   ­ H  th ng chính sách, pháp lu t thu  ph i t o đi u ki n thúc đ y

ế ệ ả ạ ặ   ả c i cách hành chính và hi n đ i hoá công tác qu n lý thu . Đ c

ệ ề ủ ụ ả ả ế ả ị bi t, các qui đ nh v  th  t c hành chính thu  ph i đ m b o phù

ầ ả ủ ớ ướ ắ ợ h p v i yêu c u c i cách hành chính c a Nhà n ầ   ả c, c t gi m d n

ế ừ ủ ụ ứ ầ ả th  t c hành chính thu , v a đáp  ng các yêu c u qu n lý thu ế

ướ ừ ố ủ c a Nhà n ề c, v a không gây phi n hà, t n kém cho các t ổ ứ    ch c,

ộ ơ ế ế cá nhân n p thu  và c  quan thu .

ấ ị Ứ ụ ệ ế ả 3.2.2.  ng d ng công ngh  thông tin vào qu n lý thu  và cung c p d ch

ườ ộ ế ụ v  cho ng i n p thu

ế ơ ụ ả ầ ả ả ổ Trong qu n lý thu  c  quan qu n lý c n ph i theo đu i m c tiêu dài

ụ ữ ạ ắ ầ ả ắ ị ạ h n, song trong ng n h n c n ph i xác đ nh nh ng m c tiêu ng n h n c ạ ụ

ả ự Qu n lý s ệ ố ử H  th ng x  lý

ế ượ

Chi n l

c và th c

X

Các

C ng ổ

ệ

ế ả Qu n lý thu   đi n tệ ử chính tuân thủ ự ạ ế hi n k  ho ch

ử

ả

lý các

ế kho n thu :

ả

ế

Qu n lý thu

ho t ạ

ệ

ả

Đánh giá c i thi n

TNDN

ị

đ ng:ộ

ấ Cung c p d ch  v :ụ

ườ ộ

chính sách ủ Hành vi c a ng

i n p

GTGT

Đăng ký

thuế

TNCN

K  ế

ế ị

ự

ộ

Đ ng l c quy t đ nh

i

ế thu , khai  toán thuế thuế

TTĐB

ả

ườ

ng

Hoàn thuế

ế tuân th  thuủ ữ

ể

Nh ng đi m

Qu n lý các tr XNK,.... ạ ệ

ợ

h p ngo i l

ấ

ố t

ể t nh t không th

Thanh toán

i n p

ạ ỏ lo i b :

ả

ả

Qu n lý các văn b n,

Thu thuế

thông báo thu ,..ế

Đăng ký thuế Khai thuế ộ ế N p thu ố ợ ườ H  tr  ng ế ộ n p thu ự ể T  ki m tra,  thanh tra thuế Tính tuân th  ủ ườ ộ ủ c a ng thuế Nghiên c u ứ chính sách

Thanh tra thuế

ư

ữ ệ

ế

ư

ữ L u tr

Các d  li u k  toán,

ữ ữ L u tr  d

ườ ộ

ế

ủ

ế

ữ ệ d  li u

ế

ậ ủ thu nh p c a ng

i n p thu

ệ ể li u tuân th  thu

Ki m tra thu

ậ ả Văn b n pháp lu t ọ ớ ầ ng đ u v i cái g i là

ả ươ ế ệ ể ơ ả th . Hi n nay, c  quan qu n lý thu thu  đang ph i đ

ự ệ ề ệ ố ế ớ ừ ế ể ả ả “s  khác bi t v  thu ”, v i vi c t ồ i đa ngu n thu t thu  đ  đ m b o cho

ướ ả ự ế ủ ả ậ ngân sách nhà n ủ c và đ m b o s  tuân th  theo lu t thu  c a ng ườ ộ ,  i n p

ế ủ ả ả ườ ộ trong khi ph i gi m chi phí hành chính thu  c a ng i n p thu ế. Chính vì

ế ệ ệ ứ ụ ệ ả ấ   ậ v y, vi c  ng d ng công ngh  thông tin vào qu n lý thu  hi n nay là c p

ế ượ ứ ế ự ụ ơ thi ệ t. Công ngh  thông tin đ c  ng d ng trong c  ch  t khai, t ự ộ    n p

ế ượ ư ỏ thu  đ c mô ph ng nh  sau:

ệ ấ ả ế ệ   Hình 3.1: C u trúc công ngh  thông tin trong qu n lý thu  hi n

đ iạ

ể ở ộ ộ ấ ứ ạ ở ụ   Đây là m t c u trúc m , linh ho t và có th  m  r ng trong  ng d ng

ệ ả ế công ngh  thông tin trong qu n lý thu .

ộ ổ ế ự ả ả ế ệ ử  – M t c ng Qu n lý thu  t ấ  cung c p cho Qu n lý thu  đi n t

ườ ộ ệ ố ụ ế ơ ị ng i n p thu  các d ch v  an toàn 24/7. H  th ng này cho phép c  quan

ể ế ượ ủ ụ ế ề ạ ể ả thu  có th  gi m thi u đ ệ   c các th  t c hành chính thu  và t o đi u ki n

ậ ợ ườ ộ ế ự ế ủ ụ ệ ộ thu n l i cho ng i n p thu  th c hi n nghĩa v  thu  c a mình m t cách

ậ ị ạ linh ho t theo Lu t đ nh.

ệ ố ử ế ộ ộ ứ ụ ế ử    – K  toán thu  n i b  và các  ng d ng x  lý H  th ng x  lý chính

ệ ố ế ờ ử ế ữ ệ d  li u. H  th ng này x  lý đăng ký thu , t khai thu ,… và theo dõi

ữ ườ ộ ữ ệ ế ự ữ ề ế nh ng ng i n p thu  d a trên nh ng d  li u v  đăng ký, k  khai, n ợ

ư ế ế ằ ấ ườ ộ ả ơ thu ,… nh m cung c p cho c  c  quan thu  cũng nh  cho ng i n p thu ế

ế ủ ụ ủ ề ườ ộ thông tin v  tuân th  nghĩa v  thu  c a ng ế i n p thu .

ả ử ụ ữ ể ố ấ ủ ủ – S  d ng nh ng đi m t ủ   t nh t c a tuân th , ự Qu n lý s  tuân th

ữ ữ ệ ự ủ ế ấ ộ ư l u gi ế    d  li u tuân th  thu , cung c p các hành vi và các đ ng l c quy t

ế ủ ự ủ ủ ế ả ị đ nh tuân th  thu ,.... Thông qua qu n lý s  tuân th  thu  c a ng ườ ộ   i n p

ế ể ườ ộ ế ể ạ ữ thu  và tìm ra nh ng đi m nào ng ự   i n p thu  hay vi ph m đ  xây d ng

ế ượ ả ợ chi n l ủ ộ c qu n lý tuân th  m t cách phù h p.

ự ệ ế ề ệ ả ệ   Trong đi u ki n hi n nay, ngành thu  và h i quan đang th c hi n

ứ ệ ạ ả ậ ầ hi n đ i hóa và c i cách ngành. Chính vì v y, chúng ta c n nghiên c u và

ụ ụ ứ ụ ệ ể ả tri n khai  ng d ng công ngh  thông tin ph c v  cho công tác qu n lý thu ế

ồ ưỡ ạ ớ ồ song song v i đào t o và b i d ệ ự ử ụ ng ngu n nhân l c s  d ng công ngh .

ườ ể ế 3.2.3. Tăng c ng công tác thanh tra, ki m tra thu

ậ ề ệ ố ệ ế ệ ớ ứ   Song song v i vi c hoàn thi n h  th ng pháp lu t v  thu  và  ng

ữ ệ ế ả ộ ụ d ng công ngh  thông tin vào qu n lý thu  thì m t trong nh ng công tác

ầ ọ ượ ử ụ ế ệ ả quan tr ng hàng đ u đ ạ   c s  d ng trong qu n lý hành chính thu  hi n đ i

ạ ộ ể ế ể ế ộ là thanh tra và ki m tra thu . Đây là m t ho t đ ng có th  ti n hành th ườ   ng

ể ể ộ ộ ể ặ ặ ỳ ị xuyên ho c đ nh k , có th  ki m tra n i b  ngành ho c ki m tra, thanh tra

ườ ộ ế ầ ế ậ ố ơ ườ ng i n p thu . Mu n v y, c  quan thu  c n tăng c ng công tác thanh

ế ể ướ tra, ki m tra thu  theo các h ng sau:

ế ượ ầ ộ ơ ế ự ủ ả ự ­ C n xây d ng m t chi n l c qu n lý r i ro trong c  ch  t khai,

ự ộ ế ượ ố t ế  n p thu . Chi n l ớ ừ   c  và chính sách  thanh tra  đ i v i  t ng

ườ ộ ề ự ứ ủ ế nhóm ng i n p thu  khác nhau. Nghiên c u v  s  tuân th  cho

ơ ộ ố ế ị ủ ế ấ ế   th y các quy t đ nh tuân th  liên quan đ n các c  h i tr n thu .

ế ế ơ ố ườ ế ầ ự N u c  quan thu  mu n tăng c ả   ủ ng s  tuân th  thu  c n ph i

ướ ạ ế ượ ừ ị đ nh   h ng   l i   các   chi n   l ế c   thanh   tra   thu   cho   t ng   nhóm

ườ ộ ề ụ ể ế ụ ng ớ ừ i n p thu  m c tiêu v i t ng ngành ngh  c  th .

ệ ể ỗ ợ ệ ằ ử ụ ­ S  d ng tri t đ  công ngh  thông tin nh m h  tr  công tác thanh

ệ ể ả ế ạ tra, ki m tra thu  đ t hi u qu  cao.

ườ ổ ị ụ ể ể ạ ­ Tăng c ủ   ng tuy n d ng, đào t o, chuy n đ i v  trí công tác c a

ứ ể ộ ớ ộ cán b  thanh tra. Tuy n m i cán b  công ch c vào ngành thu ế

ượ ắ ự ượ ế ủ ề ả đ c s p x p vào l c l ệ   ng thanh tra ph i có đ  các đi u ki n:

ạ ọ ệ ố ộ ộ ở T t nghi p đ i h c chính quy tr  lên thu c m t trong các chuyên

ế ế ế ạ ngành kinh t , tài chính, k  toán; bi ữ ế t ngo i ng  ti ng Anh trình

ế ử ụ ể ạ ọ ở ộ đ  B tr  lên; bi t s  d ng thành th o tin h c văn phòng; hi u bi ế   t

ả ướ ế ộ ứ ả ớ ề v  qu n lý Nhà n c, ch  đ  công ch c; ph i qua l p b i d ồ ưỡ   ng

ứ ế ạ ạ ạ ỏ ộ ki n th c đào t o cán b  thanh tra đ t lo i khá, gi i. Công tác đào

ồ ưỡ ự ầ ộ ạ t o, b i d ng, nâng cao năng l c cán b  thanh tra c n đ ượ ậ   c t p

ườ ổ ị ệ ể ộ trung, tăng c ng. Vi c chuy n đ i v  trí công tác cán b  thanh tra

ượ ụ ể ụ ị ầ c n đ ằ c quy đ nh c  th  nh m m c đích phát huy đ ượ ử ổ   c s  đ i

ế ứ ủ ệ ạ ạ ớ ộ m i, sáng t o c a cán b  thanh tra, h n ch  s c ì làm vi c theo

ườ ở ủ ộ ộ ị đ ế ng mòn, n p cũ khi lâu m t v  trí công tác; ch  đ ng phòng

ộ ộ ự ự ừ ồ ờ ng a, tiêu c c tham nhũng; đ ng th i xây d ng m t đ i ngũ cán

ố ớ ệ ộ ự   ộ b  chuyên sâu, chuyên nghi p. Đ i v i cán b  thanh tra năng l c,

ộ ạ ứ ượ ệ ầ ế trình đ  h n ch  không đáp  ng đ ủ c  yêu c u c a nhi m v ụ

ụ ự ệ ệ thanh tra; không th c hi n đúng quy trình nghi p v  thanh tra, có

ạ ạ ố ượ ộ ạ ệ ấ thái đ  h ch sách, do  n t đ i t ng thanh tra; có d u hi u tiêu

ỏ ệ ố ả ư ự c c, tham nhũng ph i đ a ngay ra kh i h  th ng thanh tra, không

ổ ị ỳ ị ể theo đ nh k  chuy n đ i v  trí công tác

ệ ố ụ ứ ề ệ ạ ổ ­ B  sung ch c năng, nhi m v , quy n h n cho h  th ng thanh tra:

ố ớ ụ ứ ế ổ B  sung ch c năng thanh tra cho các chi c c thu . Đ i v i các chi

ố ự ế ậ ộ ộ ươ ụ c c thu  qu n thu c thành ph  tr c thu c Trung ụ   ng, chi c c

ố ớ ộ ỉ ế ố ộ ị thu  thành ph , th  xã thu c t nh có đ i thanh tra. Đ i v i các chi

ụ ế ệ ộ ừ   ừ ụ c c thu  khác có đ i thanh tra v a làm nhi m v  thanh tra, v a

ế ổ ụ ể ụ ả ệ ệ làm nhi m v  ki m tra thu . B  sung nhi m v  gi ế   ế i quy t khi u

ệ ố ệ ố ế ị ạ ề n i v  thu  cho h  th ng thanh tra và quy đ nh rõ h  th ng thanh

ử ế ệ ệ ả ị tra có trách nhi m x  lý k t qu  thanh tra và ch u trách nhi m đôn

ố ượ ế ị ự ệ ế ậ ố đ c đ i t ng thanh tra th c hi n k t lu n thanh tra, quy t đ nh

ử ạ ế ị ạ ằ   ử x  lý thu ngân sách, quy t đ nh x  ph t vi ph m hành chính nh m

ố ợ ề ế ề ả ạ gi m s  n  ti n thu , ti n ph t.

ậ ơ ở ữ ệ ụ ụ ự ề ể ậ ­ Xây d ng, c p nh t c  s  d  li u v  NNT đ  ph c v  cho công

ệ ố ự ế ể ầ ủ   tác thanh tra, ki m tra thu : Xây d ng h  th ng thông tin đ y đ ,

ụ ề ấ ị ậ ả ộ ờ tin c y và liên t c v  NNT trong kho ng m t th i gian nh t đ nh

ồ ơ ồ ơ ạ (3­5 năm) t o thành h  s  đánh giá NNT. H  s  đánh giá NNT s ẽ

ấ ả ổ ậ ủ ế ề ghi chép t t c  các thông tin n i b t và ch  y u v  NNT, cho

ạ ộ ế ắ ệ ề ơ ơ ơ ủ   phép c  quan th  n m sâu h n và toàn di n h n v  ho t đ ng c a

ụ ụ ố ệ ế ạ NNT ph c v  t i đa cho vi c phân tích, đánh giá, x p lo i m c đ ứ ộ

ố ượ ệ ọ ể ế ể ự tín nhi m đ  l a ch n đ i t ng thanh tra, ki m tra thu . Do đó,

ồ ơ ự ự ả ả ậ ầ ầ c n ph i xây d ng h  s  NNT c n ph i xây d ng, c p nh t c  s ậ ơ ở

ơ ở ữ ệ ệ ố ự ề ề ữ ệ d  li u v  NNT trên 2 h  th ng: Xây d ng c  s  d  li u v  NNT

ệ ố ộ ộ ữ ế ạ ơ ả   trên h  th ng m ng n i b  ngành thu . Nh ng thông tin c  b n

ầ ượ ườ ậ ồ ề v  NNT c n đ c th ậ ng xuyên c p nh t g m:

ề ặ ơ ấ ổ ứ ủ (cid:0) Thông tin v  đ c đi m, quy mô, c  c u t ể ch c c a NNT

ả ả ề ấ (cid:0) Thông tin v  tình hình và k t qu  s n xu t kinh doanh ế

ề ộ (cid:0) Thông tin v  tình hình kê khai, n p thu ế

ề ạ ạ (cid:0) Thông tin v  vi ph m pháp lu t nói chung và vi ph m pháp lu t ậ   ậ

ế thu  nói riêng

ế ừ ứ (cid:0) Thông tin khác liên quan đ n NNT: Thông tin t bên th  ba

ệ ạ ả ộ ơ (ngân hàng, b n hàng, c  quan qu n lý, các hi p h i...)

ế ậ ệ ố ứ ạ ổ ớ ­ Thi t l p h  th ng m ng trao đ i thông tin v i bên th  ba và bên

ề ế ể ạ ả ủ ngoài: Đ  có k t qu  phân tích r i ro chính xác v  tình tr ng tuân

ủ ủ ế ả ơ ế ậ ệ ố ạ th  c a NNT, c  quan thu  ph i thi ổ   t l p h  th ng m ng trao đ i

ể ậ ớ ợ ổ thông tin đ  thu th p, trao đ i và tích h p thông tin v i các ngành

ộ ố ạ ầ ậ ủ ế ế ự   liên quan. M t s  m ng liên k t ch  y u c n t p trung xây d ng

ể ồ và phát tri n g m:

ế ố ề ố ế ạ ổ ộ (cid:0) K t n i m ng trao đ i thông tin v  s  thu  đã n p gi a c ữ ơ

ự ế ệ ạ ố ấ   quan   thu ,   tài   chính   và   kho   kh c,   th c   hi n   th ng   nh t

ề ố ế ả ố ộ   thông tin v  s  thu trong ngành và qu n lý s  thu  đã n p

nhanh chóng, chính xác.

ế ố ạ ả ớ ổ (cid:0) K t n i m ng trao đ i thông tin v i H i quan, trao đ i s ổ ố

ế ữ ơ ế ố ợ ụ ế ả thu , s  n  thu  gi a c  quan thu  và h i quan ph c v ụ

ỗ ợ ệ ề ế ả ậ ấ ẩ ố ể   qu n lý s  thu v  thu  xu t nh p kh u và h  tr  vi c ki m

ế ấ ừ ế ạ ấ tra hoàn  thu , kh u tr thu  GTGT  t ậ   i khâu xu t, nh p

kh u.ẩ

ế ố ớ ơ ạ ổ (cid:0) K t n i m ng trao đ i thông tin v i c  quan đăng ký kinh

ố ượ ể doanh,   ki m   soát   các   đ i   t ng   có   đăng   ký   kinh   doanh

ế ể ư ư ư ệ ả ế   nh ng ch a đăng ký thu  đ  đ a vào di n qu n lý thu thu ,

ờ ơ ồ ấ   ồ đ ng th i báo cho c  quan đăng ký kinh doanh thu h i gi y

ạ ộ ủ ừ ệ phép kinh doanh c a các doanh nghi p đã ng ng ho t đ ng,

ấ m t tích...

ế ố ớ ơ ạ ả ổ (cid:0) K t n i m ng trao đ i thông tin v i c  quan qu n lý doanh

ệ ậ ấ ả ằ nghi p nh m thu th p tình hình s n xu t kinh doanh nh ư

ị ườ ả ượ s n l ng, giá thành, giá bán, tình hình th  tr ế   ố ng, đ i chi u

ộ ố ữ ế ớ ố ệ s  li u gi a quy t toán tài chính v i m t s  thông tin kê

ế ế ế khai thu , quy t toán thu .

ế ố ụ ạ ớ ố ổ ổ (cid:0) K t n i m ng trao đ i thông tin v i T ng c c th ng kê:

ố ệ ữ ự ế ệ ề ố ố th c hi n đ i chi u s  li u gi a đi u tra th ng kê v i s ớ ố

ề ệ ế li u kê khai v  thu

ế ố ể ả ổ (cid:0) K t n i, trao đ i thông tin v i các ngành b o hi m xã h i, ộ   ớ

ủ ườ ế tài nguyên,  y ban nhân dân ph ớ   ể ố ng, xã,...đ  đ i chi u v i

ộ ố ắ ố ớ ủ ế ỉ các ch  tiêu kê khai c a NNT đ i v i m t s  s c thu  nh ư

ề ử ụ ế ế ấ ể thu  TNCN, thu  chuy n quy n s  d ng đ t...

ứ ố ổ ạ ộ ử ­ T  ch c t t công tác x  lý sau thanh tra: Ho t đ ng thanh tra,

ỉ ự ự ệ ế ị ử ể ả ki m tra thúe ch  th c s  hi u qu  khi các quy t đ nh x  lý sau

ế ượ ủ ự ệ ầ ờ ị ể thanh tra, ki m tra thu  đ c th c hi n đ y đ  và k p th i. Vì

ế ầ ổ ứ ố ơ ố ậ v y, c  quan thu  c n t ch c t ố   t công tác theo dõi, đôn đ c đ i

ượ ế ị ự ể ỉ t ệ ng thanh tra, ki m tra th c hi n nghiêm ch nh các quy t đ nh

ữ ế ườ ợ ể ử x   lý  sau   thanh  tra,  ki m   tra   thu .   Nh ng   tr ng   h p   có  tình

ố ợ ế ị ử ự ệ ầ ặ không th c hi n quy t đ nh x  lý, c n ph i h p ch t ch  v i c ễ ớ ơ

ế ự ế ị ệ ế ữ quan h u quan t ổ ứ ưỡ  ch c c ng ch  thu  th c hi n các quy t đ nh

ầ ế ế ượ ậ ả ả ự ử x   lý   khi   c n   thi t   đ m   b o   pháp   lu t   thu   đ ệ   c   th c   hi n

ể ự ệ ệ ả ầ ự   nghiêm minh. Đ  th c hi n hi u qu  công tác này, c n xây d ng

ố ợ ố ớ ế ộ ế ả ộ ự   quy ch  ph i h p và ch  đ  đãi ng  tho  đáng đ i v i các l c

ượ ố ợ ỗ ợ ử ổ l ng h  tr , ph i h p công tác x  lý sau thanh tra (t ứ  ch c thu

ế ưỡ ế ế ể ợ ợ n  thu , c ư ng ch  thu n  thu ...) nh  Công an, Ki m sát, Toà

án...

ự ưỡ ợ ế ế ế ệ 3.2.4. Th c hi n nghiêm túc c ng ch  thu  và thu n  thu

ưỡ ế ế ế ợ ộ ươ ứ ả C ng ch  thu  và thu n  thu  là m t ph ả ng th c đ m b o cho

ế ượ ậ ủ ự ầ ằ ậ ộ Lu t thu  đ c th c thi m t cách đ y đ , công b ng và chính vì v y có

ả ưở ẽ ế ế ủ ủ ạ ườ ộ ự ế nh h ng m nh m  đ n tuân th  thu  c a ng i n p thu . Th c hi n c ệ ơ

ợ ưỡ ế ế ế ợ ớ ệ ch  thu n , c ậ ị ng ch  thu  theo đúng lu t đ nh, phù h p v i thông l ố    qu c

ừ ạ ơ ộ ố ượ ả ế ự ộ ệ ế ả t đ m b o v a t o c  h i cho đ i t ng n p thu  t nguy n tuân th ủ

ế ừ ạ ế ự ể ơ ơ ở ụ ệ ự   nghĩa v  thu , v a t o c  s  pháp lý đ  c  quan thu  th c thi có hi u l c

ợ ưỡ ế ả ế ả ằ ộ ố công tác thu n , c ấ   ng ch  thu , b o đ m công b ng xã h i, ch ng th t

ủ ế ầ ả ướ ế ủ ơ ề thu thu  và phát huy đ y đ  vai trò qu n lý nhà n c v  thu  c a c  quan

ể ự ư ệ ế ệ ế ơ thu . Các bi n pháp mà c  quan thu  có th  th c hi n nh  sau:

ạ ộ ưỡ ế ự ế ầ ế ­ Ngoài các ho t đ ng c ơ ng ch  tr c ti p, c  quan thu  c n b ổ

ạ ộ ưỡ ụ ế ế ả sung các ho t đ ng c ớ ng ch  gián ti p v i m c tiêu gi m s ự

ứ ủ ữ ậ ằ ợ ủ ự ố ế ớ nh n th c c a NNT r ng nh ng l ơ   i ích c a s  tr n thu  l n h n

ữ ủ ố ế nh ng r i ro tr n thu .

ể ớ ứ ứ ấ ạ ưỡ ­ Phát tri n t i m c cao nh t các hình th c hình ph t và c ng ch ế

ươ ề ỏ ổ ế n u các ph ủ   ng án m m m ng không làm thay đ i hành vi c a

ủ ữ ặ ữ   NNT. Nh ng NNT không vui lòng tuân th  ho c khai thác nh ng

ư ế ượ ủ ự ể ằ ệ ả ơ ủ u đãi c a chi n l c tuân th  t nguy n ph i hi u r ng c  quan

ộ ưỡ ứ ế ẵ ế ố thu  luôn s n sàng tăng m c đ  c ng ch . Khi tình hu ng yêu

ế ả ẩ ơ ị ể ử ụ   ả ầ c u   c   quan   thu   ph i   có   kh   năng   và   chu n   b   đ   s   d ng

ệ ự ừ ữ ứ ạ nh ng hình th c tr ng ph t nhanh chóng và có hi u l c, làm cho

ố ớ ự ạ ắ ơ ị ạ   các hình ph t kiên đ nh và nghiêm kh c h n đ i v i s  vi ph m

ố ớ ứ ữ ạ ắ ọ ự   nghiêm tr ng. Các hình ph t càng c ng r n đ i v i nh ng s  vi

ẽ ạ ọ ự ữ ph m càng nghiêm tr ng thì s  thi ế ậ ượ t l p đ c nh ng s  tin t ưở   ng

ế ố ớ ơ đ i v i c  quan thu .

ươ ữ ế ạ ộ ­ M t ph ng án thay th  hình ph t tài chính đó là nh ng đ i t ố ượ   ng

ỗ ể ượ ỏ ả ầ ộ ạ vi ph m l i nh  có th  đ c yêu c u tham gia các h i th o và đào

ề ự ủ ế ế ặ ấ ơ ữ   ạ t o v  s  tuân th  thu  do c  quan thu  cung c p ho c do nh ng

ụ ự ứ ấ ắ ị ổ t ộ   ấ  ch c cung c p d ch v  cung c p. S  tham gia này là b t bu c

ươ ự ố ượ ư ạ (t ng t nh  các hình ph t) và đ i t ng s  đ ẽ ượ ư ấ ằ    v n r ng c t

ỗ ạ ướ ẽ ả ặ ạ l p l i các l i vi ph m tr ạ ặ   ị c đây s  ph i ch u hình ph t n ng

ữ ạ ắ ộ ộ ả ơ h n. Do đó đào t o b t bu c là m t trong nh ng gi i pháp đ  b ể ổ

ế ượ ưỡ sung cho các chi n l c c ế ng ch .

ế ậ ộ ộ ố ợ ­ Thi t l p đ i ngũ cán b  làm công tác đôn đ c thu n  và c ưỡ   ng

ệ ế ế ờ ồ ch   thu   chính   quy,   chuyên   nghi p;   đ ng   th i   nâng   cao   trách

ứ ủ ệ ể ộ ượ nhi m c a cán b  làm công tác này đ  đáp  ng đ ệ c nhi m v ụ

ạ ớ trong giai đo n m i.

ự ả ượ ả ả ơ ổ ­ Ph i xây d ng đ c khuôn kh  pháp lý đ m b o cho c  quan

ế ủ ự ệ ề ạ ượ ụ ồ ệ ờ thu  đ  quy n h n th c hi n đ ữ   c nhi m v ; đ ng th i nh ng

ữ ị ườ ế ậ ả ợ ộ ử qui đ nh x  lý nh ng tr ợ   ng h p ch m n p thu  ph i phù h p

ự ế ướ ố ượ ế ự ớ v i th c t theo h ng khuy n khích đ i t ng t ự   ệ  nguy n th c

ợ ộ ệ ế ả ả ơ ượ hi n và c  quan thu  thu n  m t cách kh  thi, gi m đ c n ợ

ữ ế ậ ạ ạ ị ộ   ử ọ đ ng và khi u n i; qui đ nh x  ph t nh ng hành vi ch m n p,

ầ ủ ế ớ ụ ộ không n p đ y đ  nghĩa v  thu  v i NSNN.

ợ ưỡ ụ ệ ả ế ế ổ ­ Ph i có qui trình, s  tay nghi p v  thu n , c ng ch  thu  và có

ộ ự ệ ệ bi n pháp giám sát cán b  th c hi n công tác này.

ệ ố ỗ ợ ả ợ ­ Ph i có h  th ng thông tin h  tr  cho công tác thu n  và c ưỡ   ng

ch .ế

ế ượ ổ ơ ề ị ­ B  sung qui đ nh c  quan thu  đ ố   c quy n xem xét, cho phép đ i

ượ ế ượ ộ ầ ố ữ ế ộ t ng n p thu  đ ề   ả ộ c n p d n s  thu  ph i n p trong nh ng đi u

ấ ị ệ ki n nh t đ nh.

ả ướ ệ ề ử ợ ủ ẫ ­ Hoàn thi n các văn b n h ệ   ng d n v  x  lý n  c a doanh nghi p

ệ ấ ạ ố ộ ổ ờ ị ự th c hi n th ng nh t và  n đ nh trong m t th i gian. Ph m vi

ữ ệ ả ạ ằ ỉ ề đi u ch nh ph i toàn di n và công b ng gi a các lo i hình doanh

ệ ợ ế nghi p và các nguyên nhân gây n  thu .

ụ ề ự ệ ệ ộ ­ Xây d ng các qui trình, n i dung, bi n pháp nghi p v  v  thu n ợ

ưỡ ả ượ ế ầ và c ế ả ng ch  thu  đ m b o đ c các yêu c u sau:

(cid:0) ượ ế ợ ủ ừ ố ượ ố Theo dõi đ c chính xác s  thu  n  c a t ng đ i t ộ   ng n p

ổ ợ ừ ế ế ạ ợ ợ   thu  theo t ng lo i thu , món n , tu i n , nguyên nhân n ,

ờ ể ệ ả ặ ợ ử   ị kh  năng thu n . Phát hi n k p th i đ  ngăn ch n và x  lý

ố ượ ữ ợ ề ư ố nh ng đ i t ế ề   ng có hành vi c  tình dây d a, n  ti n thu , ti n

ủ ố ợ ự ệ ế ả ả ạ ị ủ   ph t, b o đ m th c hi n thu đ  s  n  thu  theo qui đ nh c a

ậ ế Lu t thu .

(cid:0) ạ ượ ườ ộ ủ ợ ợ Phân lo i đ c các tr ứ ng h p n  theo m c đ  r i ro, giá tr ị

ủ ủ ố ượ ứ ả ợ ộ ủ c a kho n n  và m c đ  tuân th  c a đ i t ộ ng n p thu ế

ạ ộ ứ ưỡ ế ể (quá kh ). Phát tri n các ho t đ ng c ng ch  trong các khu

ủ ể ạ ằ ự v c có r i ro cao b ng cách tri n khai l ồ ự i các ngu n l c trong

ạ ộ ủ ự ế ố ị ề   các khu v c ho t đ ng có r i ro tr n thu  cao – giao d ch ti n

ặ ớ ệ ườ ạ ộ ưỡ m t l n. Vi c tăng c ng các ho t đ ng c ế ng ch  luôn đ ượ   c

ố ượ ủ ự ạ ồ ự ế ậ coi là đ i t ng c a s  h n ch  ngu n l c. Do v y, phân b ổ

ồ ự ể ả ề ớ ế ấ ổ ngu n l c đ  gi i quy t các v n đ  l n là cách phân b  tích

ấ ự c c nh t

ợ ả ệ ệ ế (cid:0) Các bi n pháp thu n  đ m b o t ả ố i đa hoá vi c khuy n khích,

ự ọ ố ượ ế ộ nâng cao tính t ủ ủ  giác tuân th  c a m i đ i t ng n p thu  mà

ề không làm phát sinh nhi u chi phí cho NSNN.

ợ ưỡ ạ ộ ố ­ Đào t o cán b  làm công tác đôn đ c thu n , c ế ng ch  thu ế

ủ ế ụ ề ứ ệ ệ chuyên  nghi p,  chuyên   sâu,  có   đ  ki n  th c  nghi p  v   v  tài

ứ ụ ệ ọ ượ chính, pháp lý, tin h c và các nghi p v  khác đáp  ng đ c yêu

ầ c u công tác này.

ườ ỗ ợ ườ ộ ề ế 3.2.5. Tăng c ng công tác tuyên truy n và h  tr  ng i n p thu

ề ộ ố ỗ ợ Công tác tuyên truy n h  tr  NNT đây là m t nhân t ố  then ch t trong

ế ủ ủ ườ ộ nâng cao tính tuân th  thu  c a ng i n p thu ế ở ướ  n ệ c ta hi n nay. Đ ể

ườ ộ ế ự ự ự ủ ạ ng i n p thu  th c s  nâng cao tính t ế  giác tuân th  thu , bên c nh công

ế ưỡ ế ể tác thanh tra, ki m tra thu  và c ng ch  NNT thì công tác này ph i đ ả ượ   c

ọ ườ ổ ế ả ế ứ ề ế ằ chú tr ng và tăng c ng nh m ph  bi n c  ki n th c v  thu , quy trình

ề ố ượ ả ữ ế ạ đăng ký, khai thu ,.. và c  nh ng thông tin v  đ i t ậ   ng vi ph m pháp lu t

ế ậ ế ố ế ợ ế ộ ề v  thu  (n  thu , tr n thu , n p thu  ch m,....

ổ ế ạ ộ ề ạ ưỡ Bên c nh đó, tuyên truy n ph  bi n các ho t đ ng c ể   ế ng ch , đi n

ạ ộ ưỡ ứ ằ ế ể ậ ơ hình hoá các ho t đ ng c ng ch  đ  NNT khác nh n th c r ng c  quan

ế ượ ữ ế ạ ự ừ ệ thu  luôn có nh ng chi n l ủ   c phát hi n và tr ng ph t s  không tuân th .

ế ượ ưỡ ế ự ủ ậ ả ề Thông tin v  các chi n l c c ể ế   ng ch  s  tuân th  và h u qu  có th  n u

ệ ế ế ố ị ượ ủ ề ế ầ b  phát hi n tr n thu . N u NNT đ ậ   c thông báo đ y đ  v  cách ti p c n

ế ọ ẽ ở ậ ả ạ ọ ủ ơ c a c  quan thu  h  s  không ng c nhiên b i h u qu  gây ra do h  không

ế ơ ấ ả ủ ể ế ệ ấ ể ử ụ tuân th  thu . C  quan thu  có th  s  d ng vi c in  n đ  xu t b n các tình

ủ ụ ể ổ ế ế ượ ầ ố hu ng không tuân th  c  th . C n ph  bi n các chi n l ơ c mà c  quan

ụ ừ ế ườ ộ thu  áp d ng cho t ng nhóm ng ế i n p thu  khác nhau.

ề ấ ộ ọ ử ụ ụ M t đi u r t quan tr ng là s ệ  d ng công ngh  thông tin ph c v ụ

ơ ở ữ ệ ỗ ợ ự ề ề công tác tuyên truy n và h  tr  NNT: Xây d ng c  s  d  li u v  danh b ạ

ổ ơ ở ự ế ầ ủ ứ ể ộ các t ệ    ch c, cá nhân n p thu  đ y đ  chính xác đ  làm c  s  th c hi n

ả ế ế ề ầ ấ ộ ị ụ đi u tra nhu c u và cung c p d ch v  thu ; C i ti n n i dung trang Web

ế ậ ậ ế ự ụ ườ ộ ngành thu , c p nh t thông tin thi ụ t th c ph c v  ng ế ừ   i n p thu . T ng

ướ ở ộ ố ị ụ ư ạ ổ b ư ỏ c m  m t s  d ch v  cho NNT nh  h i đáp qua m ng, trao đ i th  tín;

ữ ệ ự ướ ề ế ẫ ỏ Xây d ng kho d  li u h ủ ụ   ng d n, h i đáp v  chính sách thu , các th  t c

ỗ ợ ế ề ệ ề ạ ộ ề v  thu  và t o đi u ki n cho cán b  làm công tác tuyên truy n h  tr  NNT

ứ ậ ả ướ ắ ộ ể truy c p đ  tra c u gi i đáp các v ng m c cho NNT m t cách chính xác

ự ề ề ế ấ ầ ả ố ỏ và th ng nh t; Xây d ng ph n m m qu n lý trung tâm h i đáp v  thu  qua

ạ ự ộ ự ụ ụ ế ề ạ ầ ệ m ng đi n tho i t ể  đ ng và tr c ti p; Phát tri n ph n m m ph c v  cho

ụ ự ế ệ ạ ấ ổ ị vi c trao đ i và cung c p các d ch v  tr c tuy n cho NNT, cho các đ i lý

ế ệ ử ử ồ ơ ế ư ạ ế thu  nh : đăng ký thu , kê khai thu  đi n t , g i h  s  qua m ng...

ệ ố ủ ủ ự ỉ 3.2.6.  Xây d ng h  th ng ch  tiêu đánh giá tính tuân th  c a NNT

ấ ả ế ề ạ ượ ả ơ ố ứ ộ T t c  các c  quan qu n lý thu  đ u mu n đ t đ c m c đ  tuân

ể ạ ượ ủ ủ ấ ụ ả ơ th  c a NNT cao nh t. Đ  đ t đ c m c đích này, các c  quan qu n lý thu

ả ử ụ ồ ự ư ả ậ ợ ọ ạ ph i s  d ng h p lý ngu n l c có h n, nghĩa là ph i th n tr ng khi đ a ra

ế ị ứ ươ ồ ự ử ụ ề các quy t đ nh v  cách th c và ph ể ạ   ng pháp s  d ng ngu n l c đ  đ t

ượ ế ả ố ề ặ ủ ế ấ ậ đ c k t qu  t t nh t xét v  m t tuân th  pháp lu t thu .

ướ ế ể ể ổ ợ Tr ạ ộ   ồ ự c h t đ  có th  phân b  ngu n l c h p lý cho các ho t đ ng

ủ ủ ế ầ ả ả ượ ơ qu n lý tính tuân th  c a NNT, c  quan thu  c n ph i đánh giá đ ứ   c m c

ế ớ ể ư ủ ủ ế ị ừ ơ ộ đ  tuân th  c a NNT. T  đó, c  quan thu  m i có th  đ a ra quy t đ nh,

ươ ủ ủ ệ ằ ph ng pháp, bi n pháp nh m nâng cao tính tuân th  c a NNT. Đánh giá

ủ ủ ế ủ ừ ụ ứ ạ ộ m c đ  tuân th  c a NNT theo t ng lo i nghĩa v  thu  c a NNT là cách

ổ ế ạ ế ậ ướ ượ ổ ứ ti p c n ph  bi n t ề i nhi u n ế c tiên ti n và đ c các t ch c qu c t ố ế

ấ ề ị ự ự ừ ế ề ệ ậ ậ th a nh n và khuy n ngh  th c hi n. Do v y, các đ  xu t v  xây d ng h ệ

ố ỉ ệ ẽ ướ th ng ch  tiêu cho Vi t Nam cũng s  đi theo h ng này. Theo đó, s  s ẽ ử

ỉ ụ d ng các ch  tiêu sau:

ệ ỉ ủ Ch  tiêu đánh giá tuân th  trong vi c đăng ký thu : ỉ ế Ch  tiêu t ỷ ệ  l các

ạ ộ ư ứ ổ t ch c, cá nhân có ho t đ ng đăng ký kinh doanh nh ng không đăng ký

ề ế ố ổ ỉ ả   thu  trên t ng s  NNT đăng ký kinh doanh. V  ý nghĩa, ch  tiêu này ph n

ậ ề ệ ủ ạ ố ị ánh t ỷ ệ  l ế    % s  NNT vi ph m qui đ nh c a pháp lu t v  vi c đăng ký thu .

ậ ố ệ ơ ế ự ứ ỉ ố ợ   Cách th c thu th p s  li u tính toán ch  tiêu này: xây d ng c  ch  ph i h p

ổ ữ ệ ữ ơ ế ơ ể ậ   trao đ i d  li u gi a c  quan thu  và c  quan đăng ký kinh doanh đ  c p

ườ ố ố ượ ơ ở ậ nh t th ng xuyên s  đ i t ng đã có đăng ký kinh doanh. Trên c  s  đó

ớ ơ ớ ố ế ế ố đ i chi u v i s  NNT đã đăng ký v i c  quan thu .

ệ ộ ờ ủ ỉ Ch  tiêu đánh giá tính tuân th  trong vi c n p t ế  khai thu :

ỉ ỷ ệ ố ờ ố ờ ổ ộ ­ Ch  tiêu 1: t s  t l ạ  khai n p đúng h n trên t ng s  t ộ    khai đã n p

ứ ộ ủ ề ả ỳ ỉ trong k  kê khai. V  ý nghĩa, ch  tiêu này ph n ánh m c đ  tuân th  trong

ạ ủ ờ ỳ ấ ị ứ ệ ộ vi c kê khai đúng h n c a NNT trong m t th i k  nh t đ nh. Cách th c thu

ơ ở ữ ệ ủ ơ ậ ố ệ ế ố ệ ự th p s  li u tính toán: d a trên c  s  d  li u c a c  quan thu . S  li u v ề

ờ ố ệ ề ộ ờ ộ ầ ầ ờ t khai đã n p là s  li u v  các t khai n p l n đ u, không tính các t khai

ổ ộ n p b  sung.

ỉ ỷ ệ ố ờ ả ộ ế ố ­ Ch  tiêu 2: t s  t l ổ    khai kê khai đúng s  thu  ph i n p trên t ng

ộ ự ứ ề ấ ỉ ố ờ s  t khai đã kê khai. V  ý nghĩa, ch  tiêu này cho th y m c đ  t giác,

ả ộ ự ủ ệ ế ố trung th c và chính xác c a NNT trong vi c kê khai s  thu  ph i n p.

ệ ộ ủ ỉ ế Ch  tiêu đánh giá tính tuân th  trong vi c n p thu :

ỷ ệ ố ế ộ ế ạ ộ ổ ỉ ­ Ch  tiêu 1: T  l s  NNT n p thu  n p thu  đúng h n trên t ng s ố

NNT

ề ả ỉ ự ủ V  ý nghĩa, ch  tiêu này ph n ánh t ỷ ệ  l NNT t giác tuân th  trong

ệ ả ờ ạ ủ ế ả ậ ộ ị vi c đ m b o th i h n n p thu  theo qui đ nh c a pháp lu t.

ơ ở ữ ệ ậ ố ệ ự ứ ố ạ   Cách th c thu th p s  li u tính toán, d a trên c  s  d  li u n i m ng

ế ớ ạ ớ ơ v i c  quan thu  v i Kho b c.

ỉ ỷ ệ ố ề ế ượ ạ ộ ­ Ch  tiêu 2: t s  ti n thu  đ l c n p đúng h n theo kê khai trên

ố ề ế ổ t ng s  ti n thu  theo kê khai.

ậ ố ệ ự ứ ỉ ơ ở ữ ệ   Cách th c thu th p s  li u tính toán ch  tiêu: d a trên c  s  d  li u

ớ ơ ế ạ ạ ộ ố ố ế   ố n i m ng v i c  quan Kho b c, tính toán s  thu  NNT đã n p và đ i chi u

ế ợ ớ ố v i s  thu  còn n  ngân sách.

ữ ả ả ề ư Trên đây là nh ng gi i pháp mà nhóm tác gi ủ ế    đ  tài đ a ra ch  y u

ủ ủ ả ằ ế ậ t p trung vào công tác qu n lý thu  nh m nâng cao tính tuân th  c a ng ườ   i

ế ả ả ỉ ả ả ộ n p thu . Theo nhóm tác gi ữ , nh ng gi i pháp này không ch  đ m b o cho

ấ ượ ệ ệ ả ủ ơ ạ ộ ế vi c c i thi n ch t l ng ho t đ ng c a c  quan thu  mà còn mang l ạ   i

ợ ế ủ ủ ự ệ ữ nh ng l i ích thi ủ   t th c tron gvi c nâng cao tính tuân th  c a NNT và c a

ồ ả ộ c  c ng đ ng.

Ậ

Ế

K T LU N

ứ ế ả ằ ượ Trong công tác qu n lý hành chính thu , nh m đáp  ng đ ụ   c hai m c

ủ ế ả ả ồ ướ ả tiêu c a qu n lý thu  là: Đ m b o ngu n thu cho ngân sách nhà n ớ   c v i

ố ủ ủ ể ườ ộ ế chi phí hành thu t i thi u và Nâng cao tính tuân th  c a ng i n p thu  thì

ả ồ ộ ầ ỗ ự ế ả ơ ơ c  quan thu  và c  xã h i c n ph i đ ng lòng và n  l c. H n n a, ữ ở ướ   c  n

ệ ệ ả ả ả ta hi n nay, vi c c i cách hành chính nói chung và c i cách qu n lý hành

ế ượ ự ệ ẩ ả ậ chính thu  nói riêng đang đ c th c hi n và đ y. Vì v y, công tác qu n lý

ế ủ ủ ế ậ ừ   hành chính thu  sao cho nâng cao tính tuân th  pháp lu t thu  c a NNT v a

ế ậ ả ượ ừ ự ả đ m b o cho pháp lu t thu  nói chung đ c th c thi nghiêm minh, v a góp

ủ ơ ế ả ả ầ ph n gi m chi phí qu n lý c a c  quan thu , tăng thu cho NSNN ph i đ ả ượ   c

ơ ữ quan tâm h n n a.

ứ ề ậ ả Trong tình hình đó, đ  tài đã t p trung vào nghiên c u qu n lý hành

ủ ủ ế ườ ộ ề ế ệ ệ chính thu  và tính tuân th  c a ng i n p thu  trong đi u ki n Vi t Nam

ư ợ ữ ư ề ệ ấ hi n nay đã đ a ra đ c  nh ng v n đ  sau:

ệ ố ề ề ế ả ấ ậ ­ Đã h  th ng hóa các v n đ  lý lu n v  qu n lý thu  và tuân th ủ

ườ ộ ứ ế ệ ờ ồ ế ủ thu  c a ng ủ   i n p thu . Đ ng th i nghiên c u kinh nghi m c a

ủ ủ ề ườ ộ Anh và Singapore v  nâng cao tính tuân th  c a ng i n p thu ế

ế ệ ả ạ trong qu n lý thu  hi n đ i.

ế ở ệ ề ả ạ ­ Đ  tài đã đi vào phân tích đánh giá hi n tr ng qu n lý thu Vi ệ   t

ế ủ ủ ườ ộ ừ Nam và tính tuân th  thu  c a ng i n p thu ế ở ướ  n c ta. T  đó

ế ả ữ ế ạ ả ưở tìm ra nh ng h n ch  trong qu n lý thu   nh h ng không t ố   t

ế ủ ủ ườ ộ ế đ n tính tuân th  thu  c a ng ế i n p thu .

ữ ả ệ ấ ạ ­ Đã có nh ng gi ế ử ụ i pháp nh n m nh đ n s  d ng công ngh  thông

ế ả ả ằ ả tin trong qu n lý thu . Nhóm tác gi cho r ng đây là gi ố   i pháp c t

ế ệ ả ủ ủ   ạ ể lõi trong qu n lý thu  hi n đ i đ  nâng cao tính tuân th  c a

ườ ộ ng ế i n p thu .

ố ắ ứ ể ệ ề ặ ư   M c dù đã có nhi u c  g ng trong vi c tìm hi u, nghiên c u nh ng

ế ậ ộ ấ ứ ạ ề ề đây là m t v n đ  ph c t p và có nhi u cách ti p c n khác nhau nên không

ậ ượ ự ủ ữ ế ế ể ấ ỏ th  tránh kh i nh ng khi m khuy t. R t mong nh n đ c s  góp ý c a các

ứ ể ề ọ ượ ơ nhà khoa h c và các nhà nghiên c u đ  đ  tài đ ỉ c hoàn ch nh h n./.