Quản lý văn hóa

ế ộ ị ế ộ ỷ ả ế ế ươ ấ ề ị ng th c s n xu t và ch đ ữ ẩ ự ế ớ ừ ờ ổ ư ị ệ ế ồ ộ ề ả ấ ộ ặ ậ và chính tr , văn hoá là y u Cùng v i kinh t ế ớ đ nh hình cho m t ch đ nguyên thu . t ỷ ố ị ữ Tên g i c ng s n nguyên thu , chi m h u ọ ộ , phong ki n hay TBCN, ngoài hàm nô l ệ ế ộ nghĩa v ph ứ ả chính tr còn n ch a nh ng thông đi p ệ ứ văn hóa. S liên k t trên bình di n dân t c ộ ệ ế ự th i c x a, th c i t đã đ nh hình th gi ch t là liên k t trên bình di n văn hóa: nh ng c ng đ ng có n n s n xu t cùng m t trình đ , có chung ngôn ng , chung ữ nh ng đ c đi m đ i s ng v t ch t và tinh ờ ố ấ th n thì liên k t trong m t dân t c. ộ ấ ữ ộ ữ ầ ể ế ộ

ộ ồ ạ ộ ồ ộ ộ ể ế ư ế ữ ậ ể ế ỉ ủ ể ế ạ ủ ể ạ ệ ị ấ ộ ư ậ ạ ở ệ ồ ạ ủ ồ ữ ph ở ế ố ạ ị ữ ữ ệ ị ế ộ ươ ệ ố ổ ữ ả ộ ệ ầ ừ ủ ủ ổ ừ ư ừ ừ ế ề ạ ỹ i sau khi t ầ ả ủ ể ả ồ ế ệ ạ t t ế ạ ổ ị ế i và v n đ ng trong không gian dân t c. Không có văn hóa chung thì các c ng đ ng thi u Văn hóa t n t ộ đi m t a tinh th n đ liên k t thành dân t c. Nh ng không có dân t c thì cũng không có văn hóa vì thi u đi ự ầ ữ cái ch th đ liên k t nh ng giá tr sáng t o chung. Cá nhân, giai c p, khu v c, nhân lo i… ch là nh ng ủ ể ể ị ự ế ộ ng di n l ch đ i và ch đ ch th "y u" n u không có vai trò c a ch th dân t c. Nh v y, dân t c - ph ế ộ ủ ươ xã h i - i c a văn hóa. Trong ph m vi dân t c, văn hoá là ng di n đ ng đ i, là không gian t n t ộ ươ ạ ộ đã đ nh hình, n đ nh "neo gi " nh ng giá tr chung. Trên bình di n ch đ xã h i, văn hóa là nh ng y u t ộ ị ng tác gi a các giá tr trong nh ng quan h s ng. Trên c hai ph ừ ng di n, văn hoá v a k t qu c a s t ị ữ ự ươ ả ủ ế mang tính n đ nh v a mang tính v n đ ng, v a là cái ph n tĩnh c a dân t c v a là cái ph n đ ng c a xã ộ ậ ừ ộ ị h i, v a là k t qu c a tích lu và k th a v a là k t qu c a sáng t o và giao l u, v a là cái truy n th ng ố ế ừ ả ủ ừ ộ ấ ả v a là cái hi n đ i, v a là cái b o t n v a là cái phát tri n. Ai đó đã nói: văn hóa là cái còn l t c ừ ừ ạ ừ đã quên đi, là cái còn thi u sau khi đã bi ậ i là cái n đ nh, cái còn thi u là cái đang v n ế ấ ả đ ng. Cái n đ nh và cái v n đ ng t t c . Cái còn l ng tác và chuy n hóa cho nhau. ể ế ậ ươ ộ ổ ộ ị

ả ầ ặ ệ ộ ộ ể ể ả ậ ộ ả ể ủ ầ ả ả ẹ ề ộ ề ổ ờ ố ả ể ầ ả ầ ầ ộ ự ậ ủ ế ể ầ ộ ổ ế ự ươ ườ ạ ộ ự ạ ả ỹ ị ễ ủ ằ ả ứ ự ể ả ớ ủ Quan ni m trên đ t ra yêu c u v qu n lý phát tri n văn hóa. Qu n lý phát tri n văn hoá là m t b ph n c a qu n lí phát tri n xã h i. Đây m t yêu c u có tính khách quan c a đ i s ng. Qu n lí văn hóa (theo nghĩa h p) là qu n lí cái ph n tĩnh, b n i còn qu n lí phát tri n văn hóa là qu n lí cái ph n đ ng, ph n chìm, cái ữ ng tác trong s v n đ ng c a đ i s ng văn hoá. N u xem xét văn hóa là t ng th nh ng ph n n y sinh, t ờ ố ả nhiên, xã i đã sáng t o và tích lu trong quá trình ho t đ ng th c ti n nh m c i bi n t giá tr mà con ng h i và b n thân thì qu n lí phát tri n văn hoá m i là ch c năng đích th c c a qu n lí văn hoá (theo nghĩa ả ộ r ng). ộ

ộ ấ ộ ị ẵ ả ụ ề ự ệ ự ị ố ổ ủ ộ ệ ủ ư ự ị ậ ổ ướ ả ẫ ộ ể ổ ậ ị ủ ể ế ả ể ự ổ ấ ế ả ể ẽ ầ ộ ể ộ ự ủ ị ẽ ị ộ ể ủ ệ ể ả ộ Qu n lí văn hóa v th c ch t là s tác đ ng vào quá trình hình thành và v n đ ng c a h giá tr theo nh ng ữ ờ i tác đ ng c a không gian, th i m c tiêu đ nh s n. H giá tr v n n đ nh nh ng v n có s chuy n đ i d gian và ch th . Nói cách khác, văn hóa luôn v n đ ng và bi n đ i, nên qu n lí văn hóa chính là qu n lí cái ph n đ ng, bi n đ i y: qu n lí phát tri n văn hoá. Thi u qu n lí phát tri n văn hóa s không th d báo và ế đ nh hình chính sách; ho t đ ng c a b máy nhà n ủ c trên lĩnh v c này s b đ ng, không phát huy đ y đ ầ ướ ả ẽ ả - xã h i. Qu n lí phát tri n văn hoá kém hi u qu s nh tác đ ng c a văn hóa đ i v i s phát tri n kinh t ế h ộ ng đ n s phát tri n b n v ng. ả ạ ộ ố ớ ự ữ ưở ự ế ể ề

ộ ộ ạ ệ ế ị ộ ậ ế ế ủ ướ ề ố ế ớ ữ ắ ủ qu c t ữ ng XHCN, tác đ ng c a xu th toàn c u hoá, quá trình h i nh p kinh t ổ ị ả ự ị ưở ữ ờ ố ự ế ộ ộ ề ề ề ộ ạ ộ ệ ả ầ ạ ủ ữ ế ứ ạ ộ ộ ự ệ ầ ộ ữ . Trên bình di n vĩ mô, xung đ t gi a cái kinh t ễ ứ ấ ẳ ộ ộ bình di n vi mô, trong t ng lĩnh v c xã h i, cái x u đang bùng n . Ch a bao gi ệ ế ệ Ở ừ ư ạ ấ ộ ề ư ố ữ ế ọ ự ư ệ ứ ạ ấ ng hi p / làm ti n h c trò, sinh viên t ế ng, y t ọ ậ ạ tr đánh đ p tr , th y giáo thì mua trinh / c ầ i dân, ng i b c l ạ ộ ộ i gi ữ ẻ ộ ưỡ h i hoa thì c ễ ộ ế ẻ ườ ườ ở ễ ng buôn th n bán thánh di n ra nhan nh n i tham quan l ễ ả ở ề ầ i s ng c a xã h i. "C ch " kinh t ộ ệ ấ ổ ế ấ ạ ủ ế ồ ướ các l ộ c cho nó. ng th tr ế ị ườ Xã h i chúng ta hi n nay thu c lo i hình "chuy n bi n xã h i" (social transformation). N n kinh t ể ộ ự đ nh h đã đ a đ n s ầ ế ư chuy n đ i sâu s c c a h giá tr . Nh ng giá tr m i đang hình thành đan xen v i nh ng giá tr cũ, nh ng giá ị ớ ể ng tích c c bên c nh cái ph n giá tr đang tác đ ng tiêu c c đ n đ i s ng. tr t t đ p đang phát huy nh h ị ố ẹ ị ạ i "ph ng" đã d n t o nên m t không gian đa văn hóa tác đ ng nhi u chi u vào n n văn hóa dân t c Th gi ộ ẳ ế ớ ể t c s ph c t p c a nó. Bên c nh nh ng thành t u, nh ng m t h n ch trong xây d ng và phát tri n v i t ặ ạ ự ớ ấ ả ự văn hoá đang b c l và cái văn hóa đang hi n ra d n: tham ế ữ nhũng tràn lan, ô nhi m môi sinh đ n m c báo đ ng, phân hóa giàu nghèo, b t bình đ ng xã h i, ma tuý và ờ m i dâm phát tri n v.v… ổ ể văn hóa c ng chúng ta nói nhi u và nói đúng v vai trò c a văn hoá nh hi n nay nh ng cũng ch a bao gi ộ ư ề ờ ủ ẹ đ ng l xu ng c p. Con đánh m , nh ng y u kém, sa sút nh hi n nay. Đ o đ c h c đ ườ ư ệ ồ ng t axit th y giáo, ề ầ ườ p hoa, bóng đá chuyên nghi p tr nên cán b nhũng nhi u ng "x u xí", hi n t h i v.v… Có đi u gì đó b t n trong ễ ộ c a xã h i đang h i bùng phát nên "chi c áo" văn tr ng thái đ o đ c, l ố ố ế ủ c và làm đ p đ hóa b ng tr nên ch t ch i không che kín đ ẹ ộ ậ ệ ượ ạ ứ ở ơ ượ ượ ỗ

ớ ồ ể ể ự ộ ớ ọ ả ể ề ượ ế ể ố ể ự ậ ể ấ ỉ ặ ủ ư ể ể ễ ể ủ ầ ậ ố ể ự tr ng thái tĩnh, s khó nh n ra s ẽ ế ậ ả ậ ọ ứ ả ố ấ ượ ể ươ ệ ườ ự ụ ẻ ố c quan qu n lí nhà n ạ ọ ừ ơ ườ ướ ả ả ọ ộ ủ ư ng đ i h c t m c khu v c nh ng l ạ ư ỡ ặ ấ ụ ử ạ ọ ầ ạ ủ ữ ơ ng m t c a cái giá tr và gây ra ng ượ c ế c g i là "phát tri n x u") nh m đ ch nh ng xung ằ ữ ng m t c a cái c p ng quá trình phát tri n. Ph n phát tri n có khi mang g ấ ệ ươ ả i ch a đ ng m m m ng c a suy thoái. Có th d dàng nh n ra s suy thoái nh ng ư ự ạ ự ng s ng thì suy gi m? Vì sao h c thêm - ng ti n thông tin ngày càng phát tri n nh ng trình đ c a h c sinh ngày càng i có v "đ non" ộ c v giáo d c - đào t o? Vì sao chúng ta đ t v n đ xây d ng m t ự c mà h n n a th k r i v n còn ộ ữ ề nh ng năm 60 c a th k tr ế ỉ ướ ừ ươ ng đ i h c t ộ ộ ề ế ỉ ồ ẫ ị ặ ủ ẩ ị i quy t v n đ , c n ph i đ t chúng vào trong quá trình phát tri n. Đ ng hành v i phát tri n là ph n phát tri n. N u nh suy thoái là s đi xu ng, suy y u, s v n đ ng ng ả ư chi u v i phát tri n thì thu t ng ph n phát tri n (còn đ ữ ậ l c kìm hãm ho c làm ch ch h ướ ặ ự ti n, c a cái m i nh ng l ư ủ ớ ế v i ph n phát tri n thì không đ n gi n. Vì v y, n u nhìn qu n lí văn hóa ở ạ ả ơ ả ớ i c a ph n phát tri n. Vì sao m c s ng nâng lên mà ch t l t n t ố ể ồ ạ ủ d y thêm tràn lan, các ph ạ kém đi? Vì sao chúng ta mong mu n có nh ng tr tr i s ng có văn hóa" t "xã h i văn hóa cao", "l ố ố là m t xã h i văn hóa ch a cao? Cái ph n giá tr đang n mình trong g ư ộ nh n. Đ nh n di n và gi ả ậ ả ề ầ ả ặ ế ấ ể ể ệ ậ

ộ ả ể ừ ỉ ộ ố ấ ớ ấ ể ữ ễ ủ ố ậ ị ế ẽ ư ệ ố ả ộ ế ố ả ậ ủ ấ ủ ụ ố ế ố ả ấ ạ ả ủ ỉ ớ ớ ả ứ ộ ử ỉ ớ ẩ ọ ế ủ ệ ị ườ ấ ớ ớ ỉ ố i ỉ ồ ạ ở ế ả ộ ử ấ i. Thi u phân ph i và tiêu dùng, khát v ng chân - thi n - m c a con ng i đ ườ ượ ọ ả ả ố ị ố ỹ ủ ữ ỉ ẩ ự ả ư ự ậ ủ ả ị ả ả ố ớ ố ẽ ệ ả ấ ố ộ ế ề ả ầ Góp ph n phê phán khoa kinh t ụ t trong L i nói đ u ờ ợ ấ ẽ ỉ ế ấ ự ở ả ẩ ặ ố ớ ủ ể ườ ủ ả ẩ ấ i đ ườ ượ ả ể ủ ể ậ ủ ế ự ủ ậ ự ố ễ ư ự ấ ủ ự ườ ứ ứ ứ ệ ả ạ góc đ ho t đ ng, có th xem văn hóa là quá trình s n xu t, b o Văn hóa nh m t c th s ng. Nhìn t ả ạ ộ ư ộ ơ ể ố qu n, phân ph i và tiêu dùng giá tr . Các công đo n này th ng nh t v i nhau trong m t ch nh th h u c , ơ ạ ị ắ kh p khi ng s đ a đ n tình tr ng kh p khi ng c a toàn h th ng; các giá tr văn hoá b "t c m t y u t ị ễ ậ ạ i. B o qu n và c l ngh n" trên chu trình v n hành c a nó. Không có s n xu t thì không có tiêu dùng và ng ả ượ ạ ấ ả ẽ ở phân ph i k t n i s n xu t v i tiêu dùng. Tiêu dùng hoàn t t m c tiêu c a s n xu t. N u ch nhìn văn hoá ỉ ế ấ ở tr ng thái tĩnh, nghĩa là m i nhìn vào s n xu t và b o qu n, đó ch m i là m t n a c a đ i s ng văn hóa; ờ ố ả ủ đó, giá tr văn hóa m i ch đi m t n a hành trình ch c năng c a mình, ch m i th y văn hoá là s n ph m c a c c đ nh hoá trong con ng th kh năng, nghĩa là ch là nh ng khát v ng. Phân ph i và tiêu dùng các s n ph m văn hóa và ch t n t ả s hi n th c hóa các giá tr văn hoá, đ t chúng vào s v n hành c a đ i s ng, đ m b o l u thông văn hoá ặ ờ ố ẽ ệ ậ thông su t, đ m b o quá trình phát tri n văn hoá. Phân ph i và tiêu dùng m i là n i chân - thi n - mĩ v n ơ ệ ể đ ng và phát huy tác d ng. Không có phân ph i và tiêu dùng, s n xu t và b o qu n t mình s đình tr . Đây ả ự ụ ị: "không có tiêu dùng chính tr là đi u mà C.Mác t ng vi ầ ừ ng h p đó, s n xu t s không có m c đích", "Ch có trong tiêu dùng, thì cũng ch ng có s n xu t, vì trong tr ả ườ ả ẳ s n ph m m i th c s tr thành s n ph m". Chú ý đ n phân ph i và tiêu dùng nghĩa là đã đ t văn hoá vào ế ẩ ự ả i là s n ph m c a văn hóa. "Trong s n xu t, con i, con ng vai trò ch th : văn hoá sáng t o ra con ng ườ ạ ườ i c v t th hóa". Văn hoá, theo cách hi u c a ng c khách th hóa, trong tiêu dùng thì đ v t đ ng ồ ậ ượ ể ng Tây (cultus: chăm sóc, vun tr ng) đ u hàm nghĩa s tác đ ng. Trung Hoa (bi n đ i đ đ p) hay c a ph ề ộ ồ ươ ổ ể ẹ ủ Không có tiêu dùng nghĩa là không có tác đ ng. Tính tích c c c a văn hóa n m tiêu dùng. S ph n c a ộ ằ ở văn hóa n m tiêu dùng ch không ph i s n xu t nh C.Mác t ng nói v vai trò c a th c ti n: "Chính ứ ề ừ ả ở ả ằ ở trong th c ti n mà con ng i ph i ch ng minh chân lí, nghĩa là ch ng minh tính hi n th c và s c m nh, tính ễ tr n t c c a t duy c a mình". ự ầ ụ ủ ư ủ

c s ố ả ậ ế ệ ộ ở ậ ủ ế ế ớ ự ệ ớ ế ộ ộ ọ ọ ấ ả ủ ẽ ờ ố ừ ữ ệ ự ế ớ ể ẩ ắ ụ ừ ễ ị ườ ườ ụ ả ng linh ho t), không th không có lí do t ạ ừ ự ồ ộ ủ ứ ế ả ả ọ ủ ạ ộ ạ ậ ậ ủ ề ả ả ẽ ủ ả ậ ọ ệ ậ ủ ự ư ủ ơ tr ộ ầ ụ ệ ạ ộ ế ủ ậ ủ c, ch đ ươ ệ ờ ố ứ ệ ậ ậ ủ ể ứ i, là th c ti n; không đ ễ ườ ọ ượ c nh n th c nh là ho t đ ng c m giác c a con ng ạ ộ c nh n d ậ ủ ỉ ượ ả ể ả ứ ư ự ậ Trong qu n lí văn h c ngh thu t, n u không chú ý đ n phân ph i và tiêu dùng s không th lí gi ự i đ ọ ả ượ ể v n ậ đ ng c a đ i s ng ngh thu t. Chính ậ khâu ti p nh n c a công chúng, đ i s ng ngh thu t m i th t ậ ờ ố ủ ớ ậ ệ s v n hành, tác ph m m i đ n đ c đích c a nó, m i có đ i s ng tích c c. T gi a th k tr c, các nhà ẩ ượ ự ậ ế ỉ ướ ờ ố ủ nghiên c u thu c tr ế ng phái Konstanz (C ng hoà Liên bang Đ c) đã quan ni m tác ph m văn h c là k t ườ ứ ẩ ứ qu c a hai quá trình: s n xu t và tiêu th tác ph m văn h c là: văn b n + s ti p nh n c a công chúng. S ự ả ủ ả ậ phía th tr phát tri n c a dòng âm nh c v i ca t d dãi ch c ch n có m t lí do t phía công chúng. ng, t ạ ủ ừ ắ ừ S n ào c a th văn ch ng khai thác b n năng tính d c c a nhân v t n (ng i Trung Qu c g i là văn ươ ự ồ ậ ữ ứ ủ ọ ố ch s n ào tung h ng c a các cây bút phê bình và công chúng. ể ươ này, qu n lí văn h c ngh thu t không ch chú ý đ n ho t đ ng sáng tác mà còn ph i quan tâm T th c t ệ ỉ ừ ự ế tác đ ng đ n c công chúng và s ti p nh n c a h v i m i chi u c nh ph c t p c a đ i s ng: qu n lí cái ứ ạ ủ ọ ọ ớ ự ế ế ộ ph n đ ng c a văn h c ngh thu t, qu n lí s phát tri n c a văn hóa ngh thu t. Nh n th c này s kh c ắ ệ ậ ủ ự ậ ể ệ ư ộ i hình th c khách th , tr c quan, mà c n xem xét ngh thu t nh m t ph c vi c xem xét ngh thu t ch d ể ự ứ ầ ỉ ướ ậ ho t đ ng ch quan, th c ti n c a con ng i, nh ý ki n c a C.Mác v ch nghĩa duy v t Phoi- -bách: ủ ề ủ ế ườ ễ c đ n nay, c a m i ch nghĩa duy v t (k c ch nghĩa duy v t c a Phoi- - "Khuy t đi m ch y u t ơ ể ả ủ ế ủ ế ừ ướ ể í hình th c khách th hay hình th c bách) là s v t, hi n th c, cái có th c m giác đ ứ ự ậ ự tr c quan, ch không đ ượ c ượ ứ nh n th c v m t ch quan. ứ ề ặ ự ậ ủ

ặ ữ ả ả ị ả ồ ầ ư ế ứ ả ả ậ ộ ấ ứ ị ả ả ự ế ố ệ ố ả ế ị ấ ị ậ ạ ộ ở ồ ể ấ ế ổ ậ ở ổ ậ ở ọ ấ ơ ỉ ề ế 40 di tích , t nh Phú Th m t 33 c v t ữ ỉ ế ề ộ ố ả ố ụ ệ ậ ờ ươ ự ự ể ộ ồ gìn, là đ t các giá tr văn hóa vào th n đ nh. Tuy nhiên, b o qu n không hoàn toàn là cái B o t n là gi ế ổ ự ậ ph n tĩnh c a văn hóa. V n đ là b o qu n nh th nào. Trong b o qu n đã hàm ch a s ti p nh n, s v n ề ủ đ ng thông qua cách th c b o qu n. Xin nêu vài còn s tính đ n tháng 4/2009: 1/3 s di n tích l ch s và ả ử Tp. H Chí Minh b xâm h i, Hà N i có 300 di tích b l n chi m, Hà Tây (nay đã sáp nh p vào Hà văn hoá ị 4 di tích… Trong khi đó, c quan N i) đ m t đ n 298 c v t ộ ề t v m t s nh ng v vi c sau khi đ c báo! Không còn di tích, truy n qu n lý nhà n c v di tích ch bi ả ọ ướ th ng dân t c không còn th xác n ng t a, ph i s ng v t v trong kí c c ng đ ng và trong s bàng quan ứ ố c a gi ủ ộ i tr . ớ ẻ

ọ ạ ủ ệ ề ặ ả ạ ế ớ ả ướ ấ ữ ẩ ố i và ch c ch kh p không gian m ng. Không gian m ng khi n cá nhân c m th y nh v ư ượ ạ ạ ả ờ t ra kh i s ẳ ấ ị ậ ủ ề ậ ạ ả ặ ậ ứ ấ ự ế ạ ộ ự ể ư ấ ề ụ ả ả ạ ộ ọ ứ c nhi u thách th c Ngày nay, s lên ngôi c a văn h c m ng đang đ t trách nhi m c a các nhà qu n lí tr ủ ự i o, trong đó, nh ng m i quan h tr nên lung linh; cái x u, cái giá n mình, h n. Th gi i m ng là th gi ệ ở ơ ế ớ ỏ ự len l ế ắ ỏ ự ớ ki m soát c a pháp lu t, th m chí c a đ o đ c. Trong đi u ki n y, cái ph n giá tr v n hành bình đ ng v i ệ ấ ủ ậ ể cái gái tr m t cách t do, ít s ki m soát nh t. Cái x u có th liên k t nhau t o thành m t m t tr n. Không ể ấ ị ộ i c a chúng là o nh ng tác đ ng thì không o chút nào. Văn h c m ng là ví d rõ nh t v cái gian t n t ồ ạ ủ ph n đ ng c a văn hóa. ủ ầ ộ

ậ ể ề ề ể ữ ữ ả ủ ị ể ữ ế ế ề ự ả ệ ề ệ ư ả ồ ế ừ ộ ừ ạ ậ i càng khó h n. L y ti ng Vi ơ ệ ữ ề ộ ờ ễ ử ướ ề c vô vàn nh ng tác đ ng phi dân t c l ộ ạ ứ ấ ng b c". Tình hình có th đã di n ra khi văn hóa Vi ể ầ ầ ế ệ ặ ớ ế ỷ ố ả báo g i là "c ọ ớ ng ti n thông tin hi n đ i đã khi n v n đ ph c t p h n nhi u. Th ti ng Vi ơ ệ ệ ế ữ ươ ứ ế ứ ạ ệ ử ồ ấ ạ ề ạ i nghi p; nó không đ t t nh b đ ng ph c c a ng ạ ộ i nhà quê, nghèo nàn, t ộ ệ ệ ườ ủ ủ ế ụ ữ ư ộ ồ t n a ta n a Tây tr ử ố ớ ớ ọ v ng đ chuy n t ể ủ ừ ự ớ ầ ủ ở ị ị ướ ọ ướ ng n ướ c ngoài, h ồ ướ ế c ngoài v.v… và c nói ti ng n ế ệ ộ c ngoài, tên n ướ ề ộ c ngoài, làm cho n ướ c ngoài. M t l y ch ng n ố ấ ệ ộ ố ướ ướ t Nam ch n M và các n ệ ệ ọ ọ c t ướ ị ủ ữ ướ ế ọ c ngoài, đi n ự t cũng có ch n ể c ngoài. Hi n nay, ngày càng nhi u du h c sinh Vi ề ự ồ ẽ ế ể ạ

ướ ng h c qu c t M và các n ọ ườ ữ ể ể ướ ở ạ ư ắ ố i coi vi c tr em du h c hay h c các tr Liên Xô và các n ể ẽ ắ ấ ệ ẻ ọ ị ạ ị ạ ộ ỗ ể cáo tính ch t đày ả ọ ươ ể ổ i 18 ch c ch n không t o ra mô hình nhân cách nh chúng ta mong mu n và l ề ườ ứ ị ạ ng trình giáo d c ph thông hi n nay, cũng có th ph n ánh s ệ c ta và giáo d c c a các n ụ ề ư ộ i h c sinh c a ch ủ ủ ấ ộ ữ ộ ề ướ ủ ụ ụ ướ ổ ả ủ ụ ẩ ổ ộ ệ ủ ẩ ả ổ ị i t o ra s ng ư ế ế ộ ưỡ ụ ộ ự ệ ắ là đ phát tri n nh ng cũng gi ng nh công nghi p hóa, chúng có th hu và văn hóa l ậ ự ư ậ ư ạ ạ ố ế ướ ố ạ ể ư ệ ể ủ ạ ạ ạ ờ ộ ộ ừ ự ấ ố ư ậ ữ ủ ữ ề ệ ả ồ ả ố ư ữ ả ả ề ố ử ấ ữ ạ ả ể ộ ữ ứ ậ i tr giá là th h con cháu. B n v ng nghĩa là h ng lai. H ng t ế ệ ng t ố ự ữ ắ và h i nh p qu c t ố ế ề gìn b n s c ả ế ệ i t ớ ươ ươ ướ ộ ứ Chúng ta đang nói nhi u v phát tri n b n v ng. Thu t ng phát tri n b n v ng là k t qu c a s nh n th c ề ữ ự ậ và phát tri n văn hóa, ng kinh t ng thích gi a tăng tr v nh ng ngh ch lí trong phát tri n: s không t ưở ữ ươ ể ề ặ i trong các c p công nghi p hoá và b o v môi sinh v.v… Phát tri n văn hóa cũng có nh ng ngh ch lí n i t ộ ạ ị ữ ể gìn b n s c và h i nh p đ i x ng: k th a và giao l u, truy n th ng và hi n đ i, b o t n và phát huy, gi ậ ữ ệ ộ ắ ả ố ố ứ v.v… B o t n m t khu r ng trong đi u ki n lu t pháp không nghiêm nh hi n nay đã khó, b o t n qu c t ả ồ ư ệ ệ ả ồ ố ế t làm ví d . Ti ng m t giá tr văn hoá tr ế ộ ụ ế ị m đ đang g p nhi u th thách, có t ệ t ưỡ ẹ ẻ Nam ti p xúc v i văn hóa Hán đ u công nguyên, v i văn minh Pháp đ u th k XX. Trong b i c nh hi n nay, nh ng ph ở ề thành ngôn ng giao ti p c a các c ng đ ng m ng, c a sáng tác âm nh c và văn h c. Đ i v i l p tr , ti ng ẻ ế ủ ể ả ự Vi i s i "sành đi u". Toàn c u hoá khi n không gian văn hoá dân t c tr thành chi c l ch lãm và sang tr ng c a gi ế ế ị ưở ng. H c ng n ao làng tù đ ng. N c ngoài tr thành m t giá tr đ nh h ọ ở ướ ở ướ l c ả ươ c vào ngh danh. Bài hát c đây. M t s ca sĩ "chêm" ti ng n ngoài thay cho s kì th c a nhi u năm tr ti ng Vi ướ c ề ỹ ệ ế th h ấ ướ ừ ế ệ châu Âu làm đi m đ n. R i s đ n lúc chuy n giao trách nhi m và quy n l c lãnh đ o đ t n ệ c Tây Âu. S chuy n giao c Đông Âu vào tay th h h c t p h c t p ể ế ệ ọ ậ ở ỹ ọ ậ ở ự ổ m ra cho l a tu i v văn hóa có th s là kh i đi m cho chuy n giao chính tr . Nh ng tr ứ ố ế ở ề ị trình phát tri n c a mô d ộ ể ủ ướ ố ế hình nhân cách y th t khó hình dung. Nhi u ng ng qu c t ườ ọ ở ậ ể i ch ) nh m t th t n n: t n n giáo d c, t n n văn hóa! Cách nói này có th là (cũng là m t ki u du h c t ụ ọ ạ ự s t ả ự ố c, dĩ nhiên là các xung đ t d d i v mô hình nhân cách c a n n giáo d c n b n. Thay đ i n i dung giáo d c đ a đ n thay đ i s n ph m c a giáo d c, thay đ i s n ph m giáo n c t ổ ả ướ ư ả ư d c là m m m ng c a vi c thay đ i m t ch đ xã h i. Xâm lăng quân s thì b lên án và ch ng tr nh ng ố ố ộ ầ ụ c. Nh v y, giao l u văn hóa, hi n đ i hoá, ng m và b t ch xâm lăng kinh t ộ ế ỷ phát huy di s n, h i nh p qu c t ư ể ả ho i nh ng cánh r ng văn hoá nguyên sinh hàng nghìn đ i nay c a dân t c, t o ra nh ng sa m c mênh ể mông c a s m t g c, lai căng. Nh v y, phát tri n văn hoá cũng ph i đ m b o tính b n v ng. Phát tri n ể văn hóa b n v ng là s phát tri n cân đ i gi a k th a và giao l u, truy n th ng và hi n đ i, b o t n và ế ừ ề . N u th h cha ông đ i x b t công v i di s n quá kh thì phát huy, gi ớ ế ng ớ i ng lai, hành đ ng cho t ườ ả ng lai nên không th nhìn s v t, hi n t t ể ươ ướ ng trong tr ng thái tĩnh. ạ ữ ệ ượ ự ậ

ậ ấ ủ ả ế ế ượ ỡ ị ử ử ọ ỡ ng và đó là m m m ng c a nh ng ô kính v ti p theo. Đi u này d ỡ ế ấ ớ ữ ư ề ườ ẽ ấ ệ ố ề ố ợ ủ ế ự ấ ạ c d n k p th i có th bi n thành đ ng rác. Th t l ậ ạ ề ọ ờ ị đ ề ườ ể ế ề ả ạ ụ ả ắ Văn hoá có tính lan to . Ph n văn hoá cũng v y. Lí thuy t ô kính v cho th y đi u này, nó ph n ánh tính ả ả ề đ ng c a văn hóa. N u m t ô c a kính v mà không đ i s th y đ y là bình c s a k p th i, m i ng ờ ộ ộ ng nh tuy t đ i đúng v i chuy n th ệ ầ ườ ườ ộ đ rác, phóng u , h p ch chi m lòng l ng, tham nhũng, xâm h i di tích và r t nhi u tiêu c c khác. M t ổ ế ọ lùng khi nhi u hành vi ph n văn hoá m u rác không đ ẩ ố ượ gi ng nhau n y sinh mang tính dây chuy n m c dù công lu n đang lên án g t gao: hàng lo t v làm nh c ụ ố ậ h c sinh đ n m c các em b sang ch n tâm lí x y ra liên ti p. ọ ặ ả ứ ế ế ấ ị

, gi ố ể ề ự ế ừ ẳ ạ ư ậ ế ả ắ ể ế ả ng tác: cái kinh t ế ấ ả ề ấ ể ệ ủ ố ậ ả ả ả ả ị ị ể ấ ng qu n lí, h ả ướ ị ả ờ ố ấ ố ượ ẽ ư ườ ữ ế ế ề ể ể ộ . ệ ệ ệ ụ ụ ể ơ ệ ỵ ơ ị ẽ ứ ả ả gìn b n s c dân t c Nh v y, xây d ng và phát tri n văn hoá, k th a truy n th ng và giao l u qu c t ộ ắ ữ ố ế ư ộ và ti p thu tinh hoa văn hóa nhân lo i v.v… t t c đ u v n hành trong m t h th ng đ ng và m , trong m t ở ộ ộ ệ ố i quy t quan h c a các không gian đa b n s c. Qu n lí văn hoá th c ch t là qu n lí phát tri n văn hóa, gi ự c p t và cái văn hóa, phát tri n và ph n phát tri n, giá tr và ph n giá tr , truy n th ng và ặ ươ ề ể hi n đ i, s n xu t và tiêu dùng văn hóa, v.v… Qu n lí phát tri n văn hóa là nhìn văn hóa trong tr ng thái ạ ạ ệ ả ụ đ ng, l y đ i s ng văn hoá cùng v i s v n hành c a giá tr văn hóa là đ i t ng đ n m c ế ủ ớ ự ậ ấ ộ i. Qu n lí phát tri n văn hóa y u kém s đ a đ n nh ng ph c t p cho tiêu cao nh t là phát tri n con ng ứ ạ ể ả ể ắ ng trong phát tri n văn hóa nhi u h lu h n, khó kh c vi c qu n lí phát tri n xã h i nói chung. Ch ch h ả ướ c ta, đô th hóa đang bùng ng phát tri n kinh t ph c h n và th i gian kh c ph c lâu h n ch ch h n ế Ở ướ ướ ơ ắ phát, n u ch đ t v n đ qu n lí đô th ch không ph i là qu n lí phát tri n đô th , chúng ta s còn ph i ch y ạ ị ể ả ế đu i theo vi c gi ị i quy t nh ng h lu c a phát tri n đô th . ị ệ ỵ ủ ờ ỉ ặ ấ ả ệ ề ế ả ữ ể ổ

ộ ả ể ể c chú tr ng ngay ọ ượ ướ ở ỷ ậ ự các n ộ ụ là vì vào th p k ị ư ộ ậ ự ấ ờ ế ậ ể ọ ự ươ ự ề ổ ộ ng pháp giáo d c và t ớ ứ ể ộ qu n. Vi ả Ở ệ ở ể ư ườ ả ề ướ ộ ý th c và t i dân đ h t ứ ự ề ộ ậ ả c quan tâm. ư ng nghiên c u c n đ c trong Qu n lý phát tri n xã h i nói chung và phát tri n văn hóa nói riêng đã đ khu v c cách đây 3-4 th p k . Philippines có B D ch v và Phát tri n xã h i. Singapore có B Phát tri n ể ộ ị ể ộ ỷ c ng đ ng, du l ch và thanh niên. Singapore n i ti ng nh m t thành ph đ p và tr t t ậ ổ ế ồ ộ ố ẹ khu Israel đ n t p hu n cho cán b phát tri n đô th t 1970 h đã m i chuyên gia phát tri n c ng đ ng t ồ ị ừ ừ ọ ph tr lên v ph t Nam, qu n lí ch c ng ườ ả ứ ố ở phát tri n văn hóa không ph i là đi u m i nh ng đ t v n đ m t cách tr c ti p và tr thành ý th c trong các ế ặ ấ ể c quan qu n lí nhà n ng nh ch a th t rõ. Qu n lí phát tri n văn hóa là m t cách ơ ư ả th c qu n lí phát tri n xã h i - m t h ứ ể ụ ề c v văn hoá thì d ộ ướ ượ ứ ể ả ầ ộ