Quen đến mức nhàm chán
Tác phẩm Tiến của Phạm Quang Phước
Những năm qua, nhiều bức ảnh được giải thưởng trong và ngoài nư
ớc
thường là chụp đồi cát Mũi Né (Bình Thuận) và những gương mặt gi
à
nua khắc khổ của đồng bào dân t
ộc thiểu số. Cứ thế, nhiếp ảnh Việt
Nam với hai đề tài này đã trở nên quen đến nhàm chán
Trong một lần trò chuyện tại Nhà triển lãm Hàng Bài (Hà N
ội) nhân
xem triển lãm ảnh về VN của nhà nhiếp ảnh nữ người Hàn Qu
ốc
Keyoung - Zachoi, nhà nhiếp ảnh Nguyễn Hữu Bảo phàn nàn vì s
ự ít
chữ trong việc đặt tên ảnh của các nhà nhiếp ảnh ta: "Cái gì c
ũng "vũ
khúc": Vũ khúc trong sương, vũ khúc bình minh, vũ khúc ho
àng
hôn...".
Đúng thôi, họ sợ ảnh tĩnh quá, đơn điệu quá nên gán tên "vũ khúc" v
ào
cho sống động, cho giàu tính nghệ thuật. Hoạ sĩ Đỗ Phấn thì cho r
ằng,
sợ nhất phải xem ảnh chụp đồi cát Mũi Né hay ảnh chụp bà con dân t
ộc
thiểu số. Tôi biết, có một bà cụ dân tộc ở Lâm Đồng được coi n
"người mẫu" của làng nhiếp ảnh ta. Có bận, người ta kéo lên cả đo
àn
để chụp, sau đó biếu bà cụ tội nghiệp chút tiền còm hoặc thùng m
ỳ tôm
rồi khấp khởi chờ gửi ảnh đi thi.
Đỗ Phấn đã chứng minh cho tôi rằng, hai đề tài ấy thật sự đã c
ũ đến
nhàm chán. Anh đưa cho tôi cuốn ảnh nghệ thuật - hình ảnh qu
ê hương
VN tập 1 do Hội ảnh nghệ thuật VN xuất bản tại Sài Gòn n
ăm 1970.
Người ta đã tính rằng chỉ trong khoảng thời gian 1958 - 1963 - nghĩa l
à
thời kỳ chiến tranh chưa vào giai đoạn cao nhất - đã khoảng 30 nh
à
nhiếp ảnh VN giành được hàng trăm huy chương, cúp bạc và b
ằng
tưởng lệ qua các triển lãm, cuộc thi ảnh quốc tế.
Trong số đó, đề tài đặc biệt là đồi cát Mũi Né. Nó là đ
ịa danh ruột của
các nhà nhiếp ảnh và nói như nhà nhiếp ảnh Ngô Đình Cư
ờng thi họ
"còn thuộc hơn cả người dân địa phương từng thước đất của vùng bi
ển
mặn cát vàng". Ông kết luận: "Tác phẩm đồi cát Mũi Né đ
ã "chu du"
khắp thế giới, đoạt nhiều huy chương thượng thặng cho đất nư
ớc VN
mến yêu".
Có thể nhắc đến các tay máy xuất sắc với đề tài này: Nguyễn Cao Đ
àm
đoạt giải ở Madrid, Tây Ban Nha; Lê Anh Tài v
ới giải Grand Prize
Winner năm 1965, Khưu Từ Chấn với 2 huy chương đ
ồng quốc tế ở
Hồng Kông, Hàn Quốc, Võ Văn Thạnh chiếm giải nhì tại Louvain (B
ỉ)
năm 1970. Và còn hàng loạt nhà nhiếp ảnh khác từ lão làng như Tr
ần
Cao Lĩnh, Nguyễn Mạnh Đan đến thế hệ sau như Nguy
ễn Ngọc Hạnh,
Phạm Quang Phước... đều đã có những tác phẩm đẹp về vùng cát này.
Riêng đề tài về các cụ già, trẻ con người dân tộc thì xin đ
ể dịp khác.
Chúng tôi chọn 2 bức ảnh chụp đồi cát Mũi Né từ gần 40 năm trư
ớc để
bạn yêu nhiếp ảnh so sánh. Quả thật, dù bây giờ phương ti
ện kỹ thuật,
máy móc có hiện đại hơn, nhưng riêng tôi, không th
ấy các bức ảnh
chụp Mũi Né nay hay hơn. Phải chăng Mũi Né không còn đẹp đẽ, n
ên
thơ như xưa? Không, có lẽ chỉ vì lối chụp ảnh nghèo nàn c
ảm xúc, cũ
kỹ về sáng tạo cùng phương thức kéo bầy đoàn và ý đ
ồ "chuộng lạ" để
nhăm nhăm kiếm giải thưởng đã mang đến một Mũi Né cũ kỹ, nh
àm
chán trong nhiếp ảnh VN đương đại...