Quy định chuẩn mực kiểm toán nhà nước số 100 - Các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động kiểm toán của kiểm toán nhà nước

Tài liệu này trình bày Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước số 100, quy định các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động kiểm toán của Kiểm toán nhà nước Việt Nam. Chuẩn mực này được xây dựng dựa trên Luật Kiểm toán nhà nước và Chuẩn mực quốc tế ISSAI 100, nhằm thiết lập nền tảng cho các loại hình kiểm toán như kiểm toán tài chính, kiểm toán hoạt động và kiểm toán tuân thủ. Nó cũng là cơ sở để phát triển các chuẩn mực kiểm toán chuyên biệt khác.

Tài liệu này hướng đến các đối tượng chính là Kiểm toán viên nhà nước, các đơn vị được kiểm toán, các bên có liên quan và các bên sử dụng kết quả kiểm toán. Ngoài ra, nó còn cung cấp thông tin quan trọng cho các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp, các cơ quan giám sát, những người chịu trách nhiệm điều hành và công chúng, giúp họ hiểu rõ hơn về hoạt động và chuẩn mực của Kiểm toán nhà nước.

Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước số 100 là tài liệu nền tảng, xác định các nguyên tắc cốt lõi chi phối hoạt động kiểm toán của Kiểm toán nhà nước Việt Nam. Được xây dựng dựa trên Luật Kiểm toán nhà nước và Chuẩn mực quốc tế ISSAI 100, chuẩn mực này áp dụng cho ba loại hình kiểm toán chính: kiểm toán tài chính, kiểm toán hoạt động và kiểm toán tuân thủ, đồng thời là cơ sở để phát triển các chuẩn mực kiểm toán chuyên sâu hơn (CMKTNN 200, 300, 400). Mục tiêu chính của kiểm toán là hỗ trợ các cơ quan, tổ chức quản lý và sử dụng tài chính công, tài sản công một cách kinh tế, hiệu quả, hiệu lực và tuân thủ pháp luật. Kiểm toán cung cấp thông tin và đánh giá độc lập, khách quan cho các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp, cơ quan giám sát và công chúng, góp phần nâng cao chất lượng quản trị, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Chuẩn mực này cũng làm rõ các yếu tố cấu thành một cuộc kiểm toán, bao gồm ba bên liên quan (Kiểm toán nhà nước, đơn vị chịu trách nhiệm và đối tượng sử dụng báo cáo kiểm toán), đối tượng kiểm toán (thông tin, tình hình, hoạt động được đo lường) và tiêu chí kiểm toán (các chuẩn mực dùng để đánh giá đối tượng kiểm toán, phải đảm bảo tính phù hợp, đầy đủ, tin cậy và khách quan). Về các dạng công việc kiểm toán, chuẩn mực phân biệt giữa kiểm tra xác nhận (đánh giá sự phù hợp của thông tin với tiêu chí) và kiểm tra đánh giá (đưa ra phát hiện, đánh giá, kiến nghị hoặc ý kiến kiểm toán). Kiểm toán tài chính thường là kiểm tra xác nhận, trong khi kiểm toán hoạt động thường là kiểm tra đánh giá. Chuẩn mực cũng đề cập đến yêu cầu về sự tin cậy và đảm bảo của thông tin kiểm toán, có thể ở mức hợp lý (cao nhưng không tuyệt đối) hoặc hạn chế. Các nguyên tắc kiểm toán cơ bản được cụ thể hóa, bao gồm đạo đức nghề nghiệp và tính độc lập (liêm chính, khách quan, năng lực, thận trọng, bảo mật), xét đoán chuyên môn, kiểm soát chất lượng, kỹ năng cần thiết, quản lý rủi ro kiểm toán, xác định trọng yếu và yêu cầu về hồ sơ kiểm toán. Cuối cùng, chuẩn mực quy định các nguyên tắc cụ thể cho từng giai đoạn của cuộc kiểm toán: lập kế hoạch (xác định mục tiêu, phạm vi, phương pháp, đánh giá rủi ro), thực hiện (thu thập bằng chứng kiểm toán đầy đủ, thích hợp) và báo cáo (đánh giá bằng chứng, đưa ra ý kiến kiểm toán, lập báo cáo kiểm toán rõ ràng, khách quan). Các loại ý kiến kiểm toán được phân loại thành chấp nhận toàn phần và không phải chấp nhận toàn phần (ngoại trừ, trái ngược, từ chối đưa ra ý kiến). Chuẩn mực cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi, kiểm tra việc thực hiện kết luận và kiến nghị kiểm toán.