Quy Luật thời khí và biện chứng luận
trị về bệnh thời khí
Phần I: Quy luật thời khí
Bài 7: Ảnh hưởng của khách khí tới chủ khí
Thứ tự các bước khí
Ảnh hưởng của khách khí tới chủ khí
Bảng tính ảnh hưởng của khách khí tới chủ khí trong 6 năm
Bài 8: Ảnh hưởng của khách vận tới khí hậu
ảnh hưởng của các bước khách vận tới khí hậu
Chủ bệnh của ngũ vận
BÀI 7: ẢNH HƯỞNG CỦA KHÁCH KHÍ TƯỚI CHỦ KHÍ
I. THỨ TỰ CÁC BƯỚC KHÍ:
Cách tính ảnh hưởng của khách Khí tới chủ Khí trước hết phải chú ý tới thứ tự nối tiếp các bước của khách khí có khác với
sự nối tiếp các bước của chủ khí, sau đó là xem đến sinh khắc giữa ngũ hành với chủ khí và khách khí.
1. Thứ tự các buớc của khách khí nối tiếp nhau trong một năm giống như thứ tự nối tiếp nhau của khách Khí tư thiên
trong 6 năm tức là:
Thiếu âm quân hoả - Thái âm thấp thổ - Thiếu dương tướng hoả - Dương minh táo kim - Thái dương hàn thuỷ - Quyết âm
phong mộc
2. Thứ tự các bước chủ khí khí nối tiếp nhau trong một năm như sau:
Quyết âm phong mộc - Thiếu âm quân hoả - Thiếu dương tướng hoả - Thái âm thấp thổ - Dương minh tảo kim - Thái dương
hàn thuỷ.br Ở chủ khí, sau Thiếu âm quân hoả là tới Thiếu dương tướng hoả, sau đó mới đến Thái âm thấp thổ. Nhưng trong
khách khí, sau Thiếu âm quân hoả là tới Thái âm thấp thổ, sau đó lại là Thiếu dương tướng hoả.
3. Trong khi chủ khí đều đặn hàng năm , năm nào cũng thế, ở mỗi bước khí, tên của chủ khí năm trước, năm sau không
thay đổi. Nhưng giữa các năm với nhau, tên khách khí ở các bước khí có sự thay đổi, mỗi năm, bước khách Khí trên chủ khí
tăng lên một bậc.
Sách Trung y khái luận viết: "Khách khí luân chuyển hàng năm gia lên chủ Khí thì gọi là khách chủ gia lâm" (xem bảng các
bước khách khí của 6 năm ở phần thứ tư Khác khí).
II. ẢNH HƯỞNG CỦA KHÁCH KHÍ TƯỚI CHỦ KHÍ:
Là do quan hệ sinh khắc giữa ngũ hành ờ chủ khí với ngũ hành ở khách khí.
1. Lấy khách khí làm chính, sức của khách khí mà thắng được chủ khí là thuận, có ba trường hợp được coi là thuận như sau:
+ Khách khắc chủ.
+ Khách sinh chủ.
+ Vua gia lên tôi (khách là quân hoả, chủ là tướng hoả).
Như Khí tư thiên là Quyết âm phong mộc gia lên Khí thứ ba của chủ khí (tam khi) là Thiếu dương tướng hoả là khách sinh
chủ (mộc sinh hoa) thế là thuận. Nói về khí hậu biến hoá thì khí thứ ba (tam khí ) làm chủ trong bốn tiết Khí từ tiểu mãn đến
Tiểu thử, tuy có phong khí lưu hành nhưng không mạnh lắm.
2. Trái lại, nếu như sức của chủ Khí thắng được khách khí là nghịch như.
+ Chủ khắc khách.
+ Chủ sinh khách.
+ Tôi gia lên vua (khách là Thiếu dương tướng hoả, chủ là Thiếu âm quân hoả).
Như khách khí là Thái âm thấp thổ gia lên chủ là Thiếu dương tướng hoả, chủ sinh được khách (hoả sinh thổ) thế là nghịch,
thì trong bốn tiết khí ở thời gian ấy sẽ ma dầm ẩm thấp khá nhiều
3. Ngoài ra còn có "đồng khí". Như khách khí là Thiếu dương tướng hoả gia lên chủ khí cũng là Thiếu dư tướng hoả, hoặc
Quyết âm phong mộc gia lên Quyết âm phong mộc ... đã không có sinh, khắc, lại không có khác nhau về quân, thần, hai tính
chất giống nhau thì gọi là đồng khí, thì trong thời gian ấy khí hậu nóng lên rất dữ dội. Những khí khác cũng theo đó mà suy
ra.
Bảng 13: Bảng tính ảnh hưởng của khách Khí tới chủ khí trong 6 năm
20 - 1 22 - 3 22 - 5 22 - 7 21 - 9, 21 - 11 ± 1 22 - 11,
21 - 3 ± 1 21 - 5 ± 1 21 - 7 ± 1 20 - 9 ± 1 20 - 1 Bước
khí
Sơ khí nhị khí Tam khí Tứ khí Ngũ khí Chung khí
Quyết âm phong Thiếu âm quân Thiếu dương Thái âm thấp thổ Dương minh táo kim Thái dương hàn thuỷ Chủ
mộc hoả tướng hoả khí
Thượng bán niên Hạ bán niên Khách
khí
Tả gian(*) Hữu gian Tư thiên Tả gian Hữu gian Tại tuyền Niên
chi
Dương minh táo Quyết âm phong Thiếu âm quan Thái âm thấp thổ Thiếu dương tướng Dương minh táo kim
kim mộc hoả hoả
Tý,
Ngọ Khách khắc chủ Khách sinh chủ Quân trên Khách khắc chủ Khách sinh chủ
tướng Thuận Thuận đồng Thuận Thuận
Thuận
Thái dương hàn Thiếu âm quân Thái âm thấp Thiếu dương dương minh táo kim Thái dương hàn thuỷ
thuỷ hoả thổ tướng hoả
Sửu, Khách sinh chủ Chủ sinh Khách sinh chủ
Mùi khách Thuận đồng Thuận đồng đồng
nghịch
Quyết âm phong Thái âm thấp Thiếu dương Dương minh táo Thái dương hàn thuỷ Quyết âm phong mộc
mộc thổ tướng hoả kim
Dần, Chủ sinh khách Chủ sinh khách Chủ sinh khách Chủ sinh khách Thân
đồng Nghịch đồng Nghịch Nghịch Nghịch
Thiếu âm quân Thiếu dương Dương minh Thái dương hàn Quyết âm phong mộc Thiếu âm quân hoả
hoả tướng hoả táo kim thuỷ
Mão, Chủ sinh khách Tướng sinh trên Chủ khắc Chủ khắc khách Chủ khắc khách Chủ khắc khách
Dậu quân khách Nghịch Nghịch Nghịch Nghịch
Nghịch Nghịch
Thái âm thấp thổ Dương minh táo Thái dương Quyết âm phong Thiếu âm quân hoả Thái âm thấp thổ
kim hàn thuỷ mộc
Chủ khắc khách Chủ khắc khách Khách khắc Khách khắc chủ Khách khắc chủ Khách khắc chủ
chủ Thìn, Nghịch Nghịch Thuận Thuận Thuận Tuất Thuận
Thiếu dương Thái dương hàn Quyết âm Thiếu âm quân Thái âm thấp thổ Thiếu dương tướng hoả
tướng hoả thuỷ phong mộc hoả` Tỵ,
Hợi
Chủ sinh khách Khách khắc chủ Khách sinh Khách sinh chủ Khách sinh chủ Chủ khắc khách
chủ Nghịch Thuận Thuận Thuận nghịch
Thuận
Ghi chú : (*) tả gian tại tuyền năm trước đưa sang (Ngày ghi trong các bước khí là khoảng phỏng chừng - hàng năm theo
lịch nhà nước công bố ghi vào cho đúng).
BÀI 8: ẢNH HƯỞNG CỦA KHÁCH VẬN TỚI KHÍ HẬU
I. ẢNH HƯỞNG CỦA KHÁCH VẬN TỚI KHÍ HẬU
Ảnh hưởng của khách vận tới khí hậu, Cũng giống như ảnh hưởng của khách khí, nghĩa là cũng xét theo quan hệ khách gia
lên chủ, lấy khách vận gia lên chủ vận, và xét thuận, nghịch, đồng, giống như ở lục khí.
Những năm vận thịnh, khí suy, ảnh hưởng của ngũ vận tới khí hậu được coi là chính. khí chỉ để tham khảo.
Những năm Khí thịnh, vận suy, ảnh hưởng của lục Khí tới khí hậu được coi là chính, vận chỉ để tham khảo.
II. CHỦ BỆNH CỦA NGŨ VẬN
- Theo sách Châm cứu đại thành thì chủ bệnh của ngũ vận là:
Mọi thứ phong, hoa mắt, tản hoán, thuộc về can, mộc.
Đau ghẻ, chốc nhọt, lở thuộc về tâm, hoả
Thấp, thũng, mãn, thuộc về tỳ, thổ
Khí bôn, uất, nuy, thuộc về phế, kim
Rét lạnh, thâu về, thuộc về thận, thuỷ
