BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
NGUYỄN THỊ PHƯƠNG NHUNG
RÈN LUYỆN KỸ NĂNG THÍCH ỨNG VỚI VIỆC PHÁT TRIỂN
CHƯƠNG TRÌNH MÔN TOÁN Ở CẤP TIỂU HỌC CHO SINH VIÊN
NGÀNH GIÁO DỤC TIỂU HỌC
Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Toán
Mã số: 9140111
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGHỆ AN - 2020
Công trình được hoàn thành tại Trường Đại học Vinh
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS. TS. Nguyễn Chiến Thắng
2. TS. Nguyễn Thị Châu Giang
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Phản biện 3:
Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án tiến sỹ cấp Trường
Tại trường Đại học Vinh vào hồi …… ngày…… tháng…… năm 2020
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:
- Thư viện Trường Đại học Vinh
- Thư viện Quốc gia Việt Nam
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
1.1. Phát triển chương trình giáo dục (PTCTGD) nhằm tạo nên những thay đổi để thích ứng với
yêu cầu đổi mới của giáo dục phổ thông
1.2. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đòi hỏi phải PTCTGD như là một giải pháp trước những
cơ hội và thách thức đối với công tác đào tạo giáo viên (GV) ở các trường sư phạm
1.3. Phát triển chương trình đào tạo sinh viên (SV) ngành giáo dục tiểu học (GDTH) theo định
hướng trang bị hệ thống năng lực và giá trị nghề nghiệp nhằm đáp ứng yêu cầu của chương trình
giáo dục phổ thông (CTGDPT).
1.4. Rèn luyện kỹ năng thích ứng (KNTƯ) với việc PTCT môn Toán ở cấp tiểu học (TH) nhằm
trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ để đáp ứng yêu cầu chuẩn đầu ra của ngành GDTH ở các
trường đại học sư phạm
1.5. Phát triển chương trình giáo dục môn Toán ở các nhà trường tiểu học Việt Nam
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế của đất nước, chương trình giáo dục (CTGD) cấp TH
đang trong quá trình đổi mới theo định hướng tiếp cận năng lực để đáp ứng các yêu cầu của xã
hội, chúng tôi quyết định lựa chọn đề tài nghiên cứu của luận án: “Rèn luyện kỹ năng thích
ứng với việc phát triển chương trình môn Toán ở cấp tiểu học cho sinh viên ngành Giáo
dục tiểu học”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án làm rõ nội hàm khái niệm KNTƯ với
việc PTCT môn Toán ở cấp TH. Đề xuất các biện pháp rèn luyện KNTƯ với việc PTCT môn
Toán ở cấp TH cho SV ngành GDTH góp phần nâng cao chất lượng đào tạo GV đáp ứng yêu
cầu đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình rèn luyện KNTƯ cho SV ngành GDTH trình độ cử nhân sư phạm.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
KNTƯ với việc PTCT môn Toán và các biện pháp rèn luyện KNTƯ cho SV ngành
GDTH.
4. Giả thuyết khoa học
Trên cơ sở làm rõ nội hàm của khái niệm KNTƯ với việc PTCT môn Toán ở cấp TH, nếu
lựa chọn được các thành tố cơ bản và đề xuất được các biện pháp rèn luyện thích hợp đảm bảo
tính khoa học và khả thi thì có thể giúp SV thích ứng được với sự PTCT môn Toán ở cấp TH
qua đó góp phần đáp ứng chuẩn đầu ra của ngành đào tạo cử nhân sư phạm GDTH.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu lý luận: Làm rõ khái niệm KNTƯ với việc PTCT môn Toán
ở cấp TH; xác định các KN thành phần của KNTƯ với việc PTCT môn Toán ở cấp TH.
5.2. Nhiệm vụ nghiên cứu thực tiễn: Tìm hiểu, đánh giá thực trạng về KNTƯ với việc
PTCT môn Toán ở cấp TH cho SV ngành GDTH.
5.3. Đề xuất các biện pháp rèn luyện KNTƯ với việc PTCT môn Toán ở cấp TH cho SV
ngành GDTH và tiến hành TNSP để kiểm tra tính hiệu quả của các biện pháp rèn luyện KNTƯ
và các phương án đánh giá đã đề xuất.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Chương trình, nội dung môn Toán cấp TH của Việt Nam và một số nước khác.
- Xu thế PTCT môn Toán ở cấp TH của Việt Nam và một số nước khác.
- Chương trình đào tạo cử nhân sư phạm ngành GDTH của Trường Đại học Vinh và một
số trường đại học sư phạm khác.
- Khảo sát và điều tra thực trạng dạy học toán theo hướng rèn luyện KNTƯ với việc
PTCT một số trường TH trên địa bàn các tỉnh Nghệ An, Thanh Hoá, Thành phố Hồ Chí Minh
2
và một số địa phương khác.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.3. Phương pháp Toán thống kê
8. Những luận điểm đưa ra bảo vệ
8.1. Thích ứng với việc PTCT môn Toán cấp TH là một trong những yêu cầu quan trọng
góp phần phát triển năng lực nghề nghiệp cho GV đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện
và xu thế phát triển của thế giới. Vì vậy việc giúp SV ngành GDTH rèn luyện KNTƯ với việc
PTCT môn Toán cấp TH tạo ra môi trường học tập thực tế, được trải nghiệm và có nhiều cơ hội
thực hành.
8.2. Trong thời gian qua, mặc dù các trường sư phạm đã có nhiều đổi mới nhưng KNTƯ
với việc PTCT môn Toán ở cấp TH vẫn chưa được thực sự quan tâm, do đó cần phải có các
biện pháp để rèn luyện KNTƯ cho SV ngành GDTH.
8.3. Để nâng cao hiệu quả rèn luyện KNTƯ với việc PTCT môn Toán cấp TH cho SV
ngành GDTH cần rèn luyện các KN: phân tích CT môn Toán ở cấp TH; biến đổi CT môn Toán;
lập KHDH môn Toán ở cấp TH đã được biến đổi đánh giá CT môn Toán ở cấp TH; quản lý sự
thay đổi CT môn Toán ở cấp TH của bản thân.
9. Đóng góp của luận án
9.1. Về mặt lý luận
- Làm rõ nội hàm các khái niệm KNTƯ, KNTƯ với việc PTCT môn Toán ở cấp TH.
- Xác định các KN thành tố cơ bản của KNTƯ với việc PTCT môn Toán ở cấp TH.
- Xây dựng, thiết kế các biện pháp rèn luyện KNTƯ với việc PTCT môn Toán ở cấp TH
cho SV ngành GDTH.
9.2. Về mặt thực tiễn
Có thể sử dụng luận án làm tài liệu tham khảo cho các giảng viên nhằm góp phần nâng
cao hiệu quả PTCT môn Toán và rèn luyện KNTƯ cho SV ngành GDTH trong quá trình đào tạo.
10. Cấu trúc luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị và danh mục tài liệu tham khảo, luận án gồm 3
chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về kỹ năng thích ứng với việc phát triển chương
trình môn Toán ở cấp tiểu học cho sinh viên ngành giáo dục tiểu học
Chương 2. Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng thích ứng với việc phát triển chương trình
môn Toán ở cấp tiểu học cho sinh viên ngành giáo dục tiểu học
Chương 3. Thực nghiệm sư phạm
3
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA KỸ NĂNG THÍCH ỨNG
VỚI VIỆC PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH MÔN TOÁN Ở CẤP TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1 Tình hình nghiên cứu về thích ứng nghề nghiệp
1) Tình hình nghiên cứu ở ngoài nước
Điểm qua các nghiên cứu của một số tác giả như E.A. Ermolaeva, A.E. Golomstoo, G.J.
Pine,... Chúng tôi nhận thấy các tác giả đã đề cập đến khái niệm thích ứng nghề nghiệp, các yếu
tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến thích ứng nghề nghiệp cũng như các chỉ số đặc trưng
cho thích ứng nghề nghiệp. Hầu hết các tác giả đều có xu hướng cho rằng: Thích ứng nghề
nghiệp là quá trình nhận thức, thay đổi tình cảm và hành động với nghề nghiệp.
2) Tình hình nghiên cứu ở trong nước
Khái quát kết quả các công trình nghiên cứu của một số tác giả Nguyễn Xuân Thức,
Nguyễn Văn Hộ, Dương Thị Nga,… chúng tôi nhận thấy, các đề tài nghiên cứu đã tập trung
nghiên cứu nhiều về thích ứng trong quá trình học nghề ở các mặt hoạt động khác nhau: thích
ứng với hoạt động học tập, thích ứng nghề thông qua thực hành và luyện tập, thích ứng của GV
trẻ trong hoạt động nghề nghiệp,... Tuy nhiên trong lĩnh vực đào tạo GVTH, làm thế nào để SV
sư phạm thích ứng với việc PTCT môn Toán ở cấp TH là vấn đề còn mới mẻ. Do vậy, việc
nghiên cứu KNTƯ với việc PTCT môn Toán cho SV ngành GDTH chưa được nghiên cứu rộng
rãi, các công trình nghiên cứu chưa có tính hệ thống.
1.1.2. Tình hình nghiên cứu về chương trình giáo dục và phát triển chương trình giáo
dục
1) Tình hình nghiên cứu ở ngoài nước
Chương trình giáo dục và PTCTGD đã được các tác giả H. Taba, P.F. Oliva, A.C.
Ornstein,… quan tâm nghiên cứu đến khái niệm, các cách tiếp cận, cấu trúc của CTGD, các
nguyên tắc và quy trình PTCTGD.
2) Tình hình nghiên cứu trong nước
Quá trình xây dựng CTGD của nước ta đã có những hoạt động nghiên cứu về CTGD
trong đó CTGDPT được quan tâm nhiều hơn, với nhiều hội thảo khoa học được tổ chức và các
công trình nghiên cứu được công bố của một số tác giả Nguyễn Hữu Châu, Nguyễn Văn Khôi,
Đào Thái Lai, Nguyễn Vũ Bích Hiền,…Nhìn lại thời gian qua, các nghiên cứu về CTGD và
PTCTGD của nước ta đã có nhiều về số lượng và tập trung về chất lượng. Chúng tôi có một số
nhận xét:
- Phát triển CTGD đã trở thành một trong những hướng nghiên cứu thời sự được quan
tâm với những cấp khác nhau.
- Phát triển CTGD phổ thông được xem là trọng tâm và dần nâng cao về mặt lý luận. Nội
dung nghiên cứu đã dần phủ kín các lĩnh vực chủ yếu của CTGD.
- Nội dung nghiên cứu và các thành tựu đạt được có mối liên hệ chặt chẽ với thực tiễn
xây dựng CTGD ở nước ta.
1.1.3. Đánh giá chung
1.1.3.1. Những vấn đề đã được nghiên cứu
Qua tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước chúng ta nhận thấy rằng:
- Về PTCT GDPT được nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu: Khái niệm về CTGD và
PTCTGD, các cách tiếp cận CTGD, các tiêu chí đánh giá CTGD, các mô hình và quy trình
PTCTGD.
- Về vấn đề thích ứng: Đã có nhiều tác giả nghiên cứu về thích ứng với hoạt động học
tập, thích ứng môi trường học tập, đặc biệt là thích ứng với hoạt động nghề nghiệp của SV.
1.1.3.2. Những vấn đề chưa được nghiên cứu
Đối với lĩnh vực đào tạo cử nhân sư phạm, câu hỏi làm thế nào để SV thích ứng với việc
