CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng sáng kiến trường THPT Yên Khánh A
Chúng tôi là:
STT Họ và tên Ngày tháng
năm sinh Nơi công tác Chức vụ
Trình độ
chuyên
môn
Tỷ lệ (%)
đóng góp vào
việc tạo ra
sáng kiến
1 Nguyễn Thị Quế 14/03/1985 THPT Yên Khánh A Phó bí
thư đoàn
Thạc sĩ 40%
2 Lê Văn Thuyết 04/08/1971 THPT Yên Khánh A Hiệu
trưởng
Thạc sĩ 15%
3 Tống Thị Hồng Luyến 23/09/1982 THPT Yên Khánh A Giáo viên Cử nhân 15%
4 Nguyễn Thị Bích Nụ 10/10/1985 THPT Yên Khánh A Giáo viên Thạc sĩ 15%
5 Mai Quỳnh Vân 05/09/1985 THPT Yên Khánh A Giáo viên Cử nhân 15%
1. TÊN SÁNG KIẾN, LĨNH VỰC ÁP DỤNG
Tên sáng kiến: “ Đổi mới trong công tác tư vấn, giáo dục học sinh có
hành vi lệch chuẩn”.
Lĩnh vực áp dụng: Giáo dục.
Thời gian áp dụng: Năm học 2018 – 2019 và năm học 2019 – 2020.
2. NỘI DUNG
2.1. Các khái niệm và yếu tố có liên quan đến hành vi lệch chuẩn trong trường
học
2.1.1 Khái niệm hành vi lệch chuẩn
Hành vi lệch chuẩn được định nghĩa là bất kỳ hành vi nào không phù hợp và
không được chấp nhận của mọi người trong xã hội. Hành vi lệch chuẩn mô tả một
hành động hoặc hành vi vi phạm các chuẩn mực được chấp nhận hoặc quy định
của một xã hội nhất định. Hành vi lệch chuẩn này là hành vi vi phạm các quy tắc
và quy định đã đặt ra của một tổ chức hay một nhóm nhất định. Hành vi lệch chuẩn
Trang 1/35
là một hiện tượng phổ biến trong cuộc sống của mỗi người nhưng nó phổ biến ở
học sinh trong các trường, hành vi này đã dẫn các em đến việc tham gia bí mật vào
các giáo phái và các tội ác tàn bạo khác trong trường.
2.1.2 Phân loại hành vi lệch chuẩn
Một số loại và ví dụ về các hành vi sai lạc ở nhiều xã hội bao gồm: cướp có
vũ trang, giết người, hãm hiếp, giả mạo, lạm dụng ma túy và nghiện hút (hút thuốc
và uống rượu), hối lộ và tham nhũng, đồng tính luyến ái, phá hoại, hành vi đe dọa,
quấy rối tình dục, quấy rối và mặc quần áo không đứng đắn, không vâng lời, không
tuân thủ theo cha mẹ, người lớn tuổi, và các cơ quan xã hội khác, trốn học, v.v.
(Nalah và cộng sự, 2013).
Tùy từng lứa tuổi mà học sinh lại có những hành vi lệch chuẩn khác nhau và
ở những mức độ khác nhau. Sau đây như là những hành vi lệch chuẩn thường thấy
được thống kê qua các nghiên cứu trước đây tại trường học:
Quay cóp, gian lận trong thi cử
Bắt nạt, bạo lực
Trốn tiết học
Trộm cắp
Đi học muộn
Lạm dụng chất (sử dụng bia rượu, ma túy, các chất kích thích, v.v.)
Hành vi phạm tội về tình dục
Vắng mặt ở trường, trốn học
Gây rối, gây mất trật tự trong lớp học
Nói tục/ ngôn ngữ không phù hợp, thiếu tôn trọng
- Phá hoại đồ đạc
Có thể phân loại hành vi lệch chuẩn thành những nhóm sau:
(1). Phá hoại tài sản (ví dụ cố ý làm hỏng tài sản của gia đình, trường học, cố
ý làm hỏng các tài sản công cộng, v.v.)
Trang 2
(2). Lạm dụng chất (ví dụ uống rượu, sử dụng các loại chất gây nghiện, chất
kích thích)
(3). Vi phạm nội quy trường và lớp học (ví dụ gian lận khi kiểm tra, thi, trốn
tiết, trốn học, v.v.)
(4). Vi phạm nội quy/quy tắc ở nơi công cộng (ví dụ quấy rối người khác,
hành vi tình dục không phù hợp, vượt đèn đỏ khi tham gia giao thông,
v.v.)
(5). Tấn công người khác (ví dụ bạo lực, bắt nạt, đánh nhau, v.v.)
2.1.3 Hệ quả của hành vi lệch chuẩn đối với học sinh, giáo viên, trường học
Sau đây là những hệ quả của hành vi lệch chuẩn:
Làm ảnh hưởng đến việc giảng dạy và học tập vì giáo viên dành nhiều thời
gian hơn để kiểm soát học sinh hơn là dạy.
Học sinh bị ảnh hưởng đến thành tích học tập
Dẫn đến mối quan hệ không tốt với cha mẹ, giáo viên, mọi người xung
quanh
Có thể dẫn đến các cuộc biểu tình và phá hoại các tài sản của trường (Agi,
2017)
2.1.4 Nguyên nhân phát sinh các hành vi lệch chuẩn
+ Các lý thuyết giải thích hành vi lệch chuẩn trên cơ sở sinh học:
Các nhà nghiên cứu nhân chủng học cho rằng hành vi lệch chuẩn có nguyên nhân
từ loại cơ thể. Ví dụ, theo C. Lombroso, nhà tội phạm học, cho rằng người có hành
vi lệch chuẩn thường không hoàn thiện về mặt cơ thể so với những người thường.
Một người có xương gò má cao, có dị tật về mắt (lác, chột, v.v.), cánh tay dài,
xương ngón tay và ngón chân to, xòe ra thường là kẻ tội phạm.
+ Các lý thuyết giải thích hành vi lệch chuẩn trên cơ sở xã hội học
Theo lý thuyết này, nhiều loại hành vi lệch chuẩn xảy ra khi các giá trị văn hóa
chuẩn và quan hệ xã hội thiếu vắng, yếu hoặc xung đột. Gần giống với lý thuyết về
sự phân hủy là các lý thuyết văn hóa về sự lệch lạc. Các lý thuyết này tập trung vào
các cơ hội có thể phát sinh lệch lạc, tức là những lực lượng kéo người ta vào các
hành vi lệch lạc, còn lý thuyết về sự phân hủy xã hội thì quan tâm đến những lực
Trang 3
lượng xã hội đẩy người ta vào chỗ lệch lạc. Những tác giả thuộc nhóm lý thuyết
này đều coi hành vi lệch chuẩn là do người ta tự cho mình thuộc về một thứ tiểu
văn hóa có các chuẩn mực xung đột với các chuẩn của nền văn hóa
+Các lý thuyết giải thích hành vi lệch chuẩn trên cơ sở tâm lý học:
Thuyết này giải thích rằng tất cả con người đều có những động lực tự nhiên
và bị đàn áp trong vô thức. Tất cả mọi người đều có xu hướng phạm tội. Xu hướng
này bị hạn chế thông qua quá trình xã hội hóa. Một đứa trẻ không hòa nhập được
xã hội, sau đó có thể phát triển rối loạn nhân cách gây ra cho người đó có hành vi
trực tiếp chống lại xã hội bên trong hoặc ra bên ngoài. Những người hướng vào
trong thì có vấn đề về tâm thần, trong khi những người hướng ra ngoài trở nên lệch
chuẩn hoặc phạm tội .
+Lý thuyết phát triển nhận thức:
Theo lý thuyết phát triển nhận thức, hành vi phạm tội và hành vi lệch chuẩn là kết
quả từ cách thức mà con người ta tổ chức suy nghĩ của họ về đạo đức và luật pháp.
+Lý thuyết học tập:
Giả thuyết rằng hành vi của một người được học hỏi và duy trì bởi hệ quả hoặc
phần thưởng nào đó. Những người có hành vi lệch chuẩn hoặc phạm tội học được
các hành vi đó thông qua cách quan sát người khác và chứng kiến có những phần
thưởng hoặc hê quả mà hành vi đó diễn ra và nhận được. Ví dụ, một người quan
sát thấy một người bạn đang ăn cắp đồ và không bị đánh hay bắt, thấy rằng người
bạn đó không bị trừng phạt vì hành động của mình và thay vào đó có được phần
thưởng là đồ đó.
2.1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi lệch chuẩn ở học sinh
Các nghiên cứu đã cho thấy có những yếu tố sau cần cân nhắc:
Gia đình: Nơi trẻ sinh ra và lớn lên có thể ảnh hưởng đến việc trẻ có hành vi
lệch chuẩn trong trường học. Mỗi gia đình với tình trạng kinh tế - xã hội, các hoạt
động nuôi dạy con khác nhau... Ví dụ như cũng có những gia đình để trẻ chứng
kiến tất cả các hành vi, trong đó có những hành vi lệch chuẩn, trẻ có thể học tập
hành vi đó thông qua quan sát. Chuks (2016) cho rằng các yếu tố khác trong gia
Trang 4
đình như gia đình ly tán/ thiếu cấu trúc và mối quan hệ cha mẹ tồi tệ có khả năng
dẫn đến việc trẻ có ứng xử không phù hợp trong trường học.
Các yếu tố sinh học: bao gồm các yếu tố di truyền như rối loạn nhân cách
(hành vi chống đối xã hội), tổn thương não. Rối loạn tăng động giảm chú ý là rối
loạn phát triển hành vi của neuron chủ yếu được đặc trưng bởi sự tổn tại đồng thời
của các vấn đề giảm chú ý và hiếu động thái quá với mỗi hành vi xảy ra. Vấn đề
hành vi này phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn đi học.
Ảnh hưởng của các phương tiện thông tin đại chúng: Tiếp xúc với các
chương trình, thông tin truyền hình tiêu cực, tạp chí thiếu văn hóa, đồi trụy cũng
như các bộ phim và tài liệu khiêu dâm, đồi trụy có thể thể khiến cho học sinh có
các hành vi lệch chuẩn. Học sinh cảm thấy khó khăn để thích nghi với nhu cầu cá
nhân, nghề nghiệp, giáo dục và xã hội.
Các yếu tố về mặt xã hội: Khi xã hội phát triển và trở nên phức tạp, các
nhân tố xã hội cũng gây ra hành vi lệch chuẩn của học sinh.
Nhóm bạn đồng trang lứa: Áp lực đồng trang lứa là sự ảnh hưởng của một
nhóm bạn cùng lứa tuổi, khuyến khích một người thay đổi thái độ, giá trị hoặc
hành vi của họ để phù hợp với các tiêu chuẩn nhóm, phần lớn học sinh có hành vi
lệch chuẩn trong trường là vì ảnh hưởng, tác động của bạn bè .
2.1.6 Khái niệm tư vấn tâm lý học sinh
Tư vấn cho học sinh là phương pháp tác động mang tính định hướng giáo
dục tới những học sinh đang có những khó khăn tâm lý, tình cảm, những bức xúc
của lứa tuổi cần được giải đáp, những vướng mắc trong học tập, sinh hoạt, trong
hướng nghiệp, trong tìm kiếm việc làm cần được người am hiểu và có trách nhiệm
trợ giúp, tham vấn giải quyết để chọn được cách xử lý đúng, góp phần ổn định đời
sống tâm hồn, tình cảm và giúp học sinh thực hiện được nguyện vọng của mình.
2.1.7 Khái niệm giáo dục học sinh có hành vi lệch chuẩn
Là quá trình tổ chức các hoạt động và giao lưu để từ đó các em từ bỏ các
hành vi lệch chuẩn, tạo lập thói quen, hành vi đúng chuẩn mực xã hội về đạo đức,
Trang 5