1
PHẦN 1: MỞ ĐẦU
1. Mục đích của sáng kiến.
Âm nhạc là một trong các hoạt động nghệ thuật giáo dục cái đẹp cho trẻ.
Lời ca, giai điệu của bài hát, bản nhạc đã giúp trẻ tưởng tượng, học nói nên cảm
xúc của mình, trẻ thấy được mình có thể diễn tả những ý nghĩa, những ước mơ,
những cảm xúc mạnh mẽ.
“Âm nhạc dẫn dắt trẻ đi vào thế giới của điều thiện, tạo ra được sự đồng
cảm và là một phương tiện bồi dưỡng năng lực sáng tạo của trí tuệ mà không
một phương tiện nào sánh được” nhà sư phạm Xu-khôm-lin-xki.
Chính vì vậy mục đích của sáng kiến kinh nghiệm là:
Khảo sát việc giáo dục âm nhạc cho trẻ trong đời sống hằng ngày ở lớp
mẫu giáo 4-5 tuổi B3, từ đó tìm biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm
nhạc đối với trẻ 4-5 tuổi B3 trường mầm non Đông Cứu.
Đồng thời có kiến nghị đề xuất với các cấp quản lý để làm tốt công tác
nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ trong trường mầm non,
nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ.
2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến.
Sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động
giáo dục âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi B3 trường mầm non Đông Cứu”. Các giải
pháp được trình bày có những điểm khác, mới so với những giải pháp (biện
pháp) cũ trước đây cụ thể như sau:
So với các giải pháp trước, các giải pháp được trình bày trong sáng kiến
qui mô hơn, kết quả đạt tốt hơn:
Với giải pháp (2,3,4,5,6) Đây là các giải pháp khác hơn so với cách mà
trước đây đã làm. Với các giải pháp này người quản lý, các giáo viên làm tốt
công tác xã hội hóa giáo dục, bồi dưỡng đưa trẻ vào thế giới âm nhạc một
cách linh hoạt, để trẻ cảm thụ âm nhạc một cách hiệu quả nhất. Đồng thời
nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ trong trường mầm non.
2
Tóm lại: Sáu giải pháp mà sáng kiến đưa ra có những nét khác và mới so
với giải pháp làm trước đây. Nó vừa có tính kế thừa và phát huy những ưu
điểm, đồng thời mang đến những nét đột phá, mới mẻ nhưng phù hợp với yêu
cầu đổi mới hiện nay:
Sáng kiến được áp dụng lần đầu thực tiễn tại đơn vị trường mầm non
Đông Cứu vào tháng 9 năm 2022. Ưu điểm nổi bật là: Sáng kiến đã mang lại
lợi ích thiết thực nó vừa có tính kế thừa và phát huy những ưu điểm, đồng
thời mang đến những nét đột phá, mới mẻ nhưng phù hợp với yêu cầu đổi mới
hiện nay: Tất cả các giáo viên đứng lớp đều dễ dàng thực hiện, phát huy được
tính tích cực của trẻ, nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Đẩy mạnh
công tác xã hội hóa trong trường mầm non.
3. Đóng góp của sáng kiến.
Nâng cao chất lượng giảng dạy cho giáo viên.
Nâng cao chất lượng hoạt động phát triển thẩm mỹ (Giáo dục âm nhạc) cho
trẻ trong trường mầm non. Giúp trẻ phát triển tốt về Đức – Trí – Thể – Mỹ và
lao động:
Nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ, góp phần giúp nhà trường hoàn
thành xuất sắc nhiệm vụ trên giao.
Đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục, đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm đồ
dùng trang thiết bị cho việc dậy và học: Như phụ huynh mua ủng hộ đàn, máy vi
tính. Trang phục quần áo quan họ, váy múa… trị giá 25.000.000đ.
3
PHẦN 2: NỘI DUNG
Chương 1: KHÁI QUÁT THỰC TRẠNG MỘT SỐ BIỆN
PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
ÂM NHẠC CHO TRẺ 4-5 TUỔI
1 . Cơ sở lý luận :
Chúng ta biết rằng, âm nhạc là loại hình nghệ thuật xuất hiện rất sớm trong
lịch sử loài người. Âm nhạc là nhu cầu cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể
thiếu được đối với đời sống con người.
Âm nhạc đối với trẻ là một thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc, âm nhạc tác động
vào con người ngay từ khi còn nằm trong nôi khi được nghe tiếng ru à ơi của
mẹ. Tâm hồn trẻ thơ khi được hun đúc, nhất là những bài hát trong chương trình
giáo dục mầm non, những nốt nhạc trầm bổng, những giai điệu mượt mà vui
tươi, trong trẻo của các tác phẩm âm nhạc như là dòng sữa ngọt ngào nuôi
dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ, qua đó giúp trẻ phát triển toàn diện về đức, trí, thể,
mỹ. Thông qua âm nhạc, trẻ sẽ linh hoạt, mạnh dạn, tự tin, thông minh hơn. Âm
nhạc còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển tai nghe và cảm xúc cho trẻ.
Âm nhạc là một bộ phận không thể thiếu trong cuộc sống của con người.
Âm nhạc có thể chia sẻ với chúng ta rất nhiều điều: Giải quyết những khó khăn
trong cuộc sống, vơi đi những hờn giận vu vơ, đưa người về dĩ vãng, tìm lại tuổi
thơ yêu dấu, nghe lòng bồi hồi, xao xuyến với tình yêu quê mẹ, với nắng ấm quê
cha, sống dậy lòng tự hào dân tộc, khát vọng tìm về chân lý…. Ngay từ thời
thượng cổ, âm nhạc đã được ra đời cùng với đời sống sinh hoạt và lao động sản
xuất của các cộng đồng người nguyên thuỷ. Kể từ đấy, âm nhạc đã không ngừng
được phát triển và hoàn thiện cùng năm tháng. Quả thật, âm nhạc có sức ảnh
hưởng lớn đến con người, đến sự hình thành và phát triển nhân cách nơi mỗi
người. Như các loại hình nghệ thuật khác, nội dung âm nhạc cũng phản ánh hiện
thực của cuộc sống. Bằng nét đặc thù riêng của mình, âm nhạc đã phản ánh hiện
thực cuộc sống một cách ước lệ và trừu tượng. Âm nhạc mô tả các sự vật, hiện
tượng trong cuộc sống. Âm nhạc còn có thể thể hiện quan điểm sống, chuyển tải
4
tư tưởng. Còn một phần rất quan trọng trong nội dung của âm nhạc là sự đánh
giá thực tại trên quan điểm của Mỹ học, có nghĩa là đánh giá các sự vật, hiện
tượng nhưng không phụ thuộc vào cách nhìn nhận thực tiễn, thực dụng về đối
tượng ấy. Ví dụ khi ngắm nhìn cảnh mặt trời mọc, chúng ta thích ngắm nhìn nó
vì nó đẹp chứ hoàn toàn không có ý nghĩ là mặt trời sẽ cung cấp năng lượng cho
chúng ta, mặt trời sẽ sưởi ấm cho ta.… Có thể nói rằng, cách đánh giá trên quan
điểm Mỹ học là một cách đánh giá vô tư. Đấy là những nội dung mà âm nhạc có
thể chuyển tải. Và nội dung của âm nhạc có tính bất định. Tùy theo khả năng và
đặc điểm tâm lý, quan điểm, sở thích, kinh nghiệm sống, trình độ văn hóa… của
mỗi người mà ở họ có sự cảm nhận khác nhau về nội dung của cùng một bản
nhạc. Với sự phối hợp nhuần nhuyễn, hài hoà giữa ca từ, nhịp điệu, tiết tấu bản
nhạc, âm nhạc đã tác động lớn đến người nghe.
Dù rằng sự cảm thụ âm nhạc ở mỗi người là khác nhau và có thể rất đa
dạng. Nhưng chúng vẫn nằm trong một ranh giới nhất định và vẫn có những
điểm chung nhất định. Điểm chung ấy dựa vào sức tác động của âm nhạc đối với
con người. Trước hết, âm nhạc tác động lên phương diện sinh lý của con người.
Sự tác động này hầu như ai cũng nhận thấy được. Bằng công trình nghiên cứu
của mình, hai nhà sinh học người Nga, I.M.Đô ghen và I.R.Tackhanốp đã chứng
minh rằng, Âm nhạc có ảnh hưởng đến hệ hô hấp, hệ tuần hoàn và đến những
khía cạnh khác trong cơ thể người. Âm nhạc có thể khiến cho người nghe cảm
thấy dễ chịu, cảm thấy nhẹ nhàng, thư thái. Và âm nhạc cũng có thể làm cho
người nghe cảm thấy mệt mõi, rã rời hay căng thẳng, khó chịu. Chính vì thế mà
âm nhạc có ảnh hưởng không nhỏ đến năng suất lao động. Ngày trước, nhờ
những câu hò ý vị, vui tươi trong khi gặt hái, trong khi giả gạo, trong khi cấy
cày, tát nước,… người lao động đã quên đi sự mệt nhọc, vất vả và hăng say hơn
trong công việc. Ngày nay, trong các nhà máy, xí nghiệp, nếu biết sử dụng âm
nhạc một cách khoa học thì năng suất lao động sẽ được nâng cao. Không chỉ có
thế, âm nhạc còn tác động đến cảm xúc và tư tưởng của con người. Âm nhạc,
nếu được cảm thụ một cách sâu sắc và thông minh thì sẽ tác động đến thế giới
quan, đến toàn bộ ý thức của con người. Tác động trực tiếp, mạnh mẽ nhất của
5
âm nhạc đối với con người là trong lĩnh vực tình cảm và tâm trạng của con
người. Không một loại hình nghệ thuật nào khác ngoài âm nhạc lại có thể tác
động với một uy lực như thế vào thế giới cảm xúc của con người. Và âm nhạc
vốn rất gần gũi với trẻ em, nhưng ở những năm đầu tiên của cuộc sống những
phản ứng vui vẻ của trẻ khi nghe âm nhạc vẫn còn mơ hồ, thậm chí nhiều khi
còn lẫn lộn giữa âm nhạc với các âm thanh khác nhau ở xung quanh. Khi trẻ
bước vào tuổi mẫu giáo, nhất là từ lứa tuổi nhà trẻ trở lên thì trẻ đã cảm nhận
được những bài hát và những điệu nhạc này. Tuy nhiên lòng yêu thích âm nhạc
ở các cháu lại ở nhiều mức độ khác nhau. Có cháu yêu đến độ say mê, có cháu
lại rất thờ ơ khi nhạc vang lên. Và mức độ yêu âm nhạc phần lớn do hoàn cảnh
cuộc sống, giáo dục của người lớn xung quanh. Vì thế cho nên giáo dục âm nhạc
là phương tiện giáo dục thẩm mỹ, giáo dục đạo đức, góp phần phát triển trí tuệ
và có sự tác động lớn đến sự phát triển tâm sinh lí của trẻ. Âm nhạc đối với trẻ là
thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc.
2. Cơ sở thực tiễn:
Trong chương trình giáo dục mầm non, hoạt động giáo dục âm nhạc là một
hoạt động nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là
nguồn hứng thú mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật và nó còn là phương tiện
thiết thực cho các hoạt động giáo dục. Có thể coi âm nhạc là một bộ phận không
thể tách rời với công tác chăm sóc, giáo dục trẻ.
Giáo dục âm nhạc trong trường mầm non là giáo dục cho trẻ lòng yêu âm
nhạc, biết cảm thụ âm nhạc thông qua các hoạt động âm nhạc phong phú như:
Ca hát, vận động, nghe hát, múa, trò chơi âm nhạc. Đặc biệt đối với trẻ 4-5 tuổi
giáo dục âm nhạc đã đem lại cho trẻ những ấn tượng, dần hình thành trong tâm
hồn trẻ, tạo điều kiện phát triển thị hiếu âm nhạc. Đây là bước khởi đầu giúp trẻ
biết lựa chọn, đánh giá tác phẩm âm nhạc và biết cách biểu diễn ở mức độ đơn
giản. Nhưng việc tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ đòi hỏi phải có sự linh
hoạt và tính sáng tạo cao, tránh dập khuôn, cứng nhắc. Bản thân tôi nhận thấy
việc nâng cao kỹ năng thể hiện và cảm thụ âm nhạc cho trẻ là rất cần thiết, cần
được nghiên cứu, áp dụng cho phù hợp và hiệu quả.