ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN THANH TRÌ
TRƯỜNG MẦM NON QUỲNH ĐÔ XÃ VĨNH QUỲNH
***************
BÀI THUYẾT TRÌNH
Đề tài:
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ
CHO TRẺ NHÀ TRẺ 24 -36 THÁNG TUỔI
THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG NHẬN BIẾT
Giáo viên: Nguyễn Thị Hà
Lứa tuổi: Nhà trẻ
NĂM HỌC 2022 - 2023
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài:
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: "Học ăn, học nói, học gói, học mở". Đúng
vậy phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của
giáo dục mầm non. Ngôn ngữ chính là công cụ để trẻ nhận thức và giao tiếp góp
phần quan trọng vào việc hình thành nhân cách cho trẻ. Hoạt động nhận biết giúp
trẻ phát triển một cách toàn diện: Đức, trí, thể, mỹ và lao động đặc biệt là phát
triển ngôn ngữ cho trẻ. Thông qua hoạt động nhận biết giúp trẻ mở rộng hiểu biết
về thế giới xung quanh, hình thành cho trẻ những tư tưởng tình cảm tốt đẹp, góp
phần tích cực vào việc hình thành và phát triển nhân cách trẻ.
Lứa tuổi 24-36 tháng lời nói của trẻ còn chưa rõ ràng mạch lạc, vốn từ của trẻ
còn ít, đa số các cháu còn nói ngọng, nói lắp, nói không rõ chữ, rõ ý, hay lặp lại
các câu nói của cô. Mặt khác các cháu còn nhỏ nên thường có phản ứng chậm chạp
hoặc rất khó khăn để hiểu những yêu cầu của cô giáo. Vì bộ máy phát âm của trẻ
còn yếu ớt rất nhạy cảm và còn tiếp tục hoàn chỉnh cùng với sự phát triển chung
của cơ thể. Thông qua quá trình quan sát ở những giờ hoạt động nhận biết, tôi thấy
các cháu rất thích được trò chuyện, thích được giao tiếp và thích được nói nhưng vì
ngôn ngữ vốn từ còn hạn chế, các cháu sử dụng ngôn ngữ thụ động nhiều trẻ rất
muốn nói những lại không thể diễn đạt được hết những suy nghĩ yêu cầu của mình
dẫn đến tình trạng cô hiểu sai ý trẻ, hoặc có một số cô không hiểu trẻ nói gì, không
đáp ứng được nhu cầu của trẻ khiến trẻ sợ đến lớp. Ở trường mầm non của tôi hiện
nay hình thức tổ chức giờ dạy trẻ nhận biết còn gò bó, khi lên lớp giáo viên chưa
chú trọng đến đồ dùng trực quan, sáng tạo hình thức tổ chức, chưa thực sự đầu tư
cho giờ dạy.
Bản thân tôi là một giáo viên được trực tiếp chăm sóc nuôi dưỡng và
giáo dục trẻ. Tôi nhận thấy rằng việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ là việc làm vô
cùng quan trọng, không phải là việc làm trong một sớm một chiều mà tôi xác định
đây là nhiệm vụ khó khăn và lâu dài đòi hỏi người giáo viên phải kiên trì, tìm tòi
sáng tạo mới đem lại kết quả cao. Nhằm giúp trẻ phát triển khả năng nghe, hiểu, trả
lời câu hỏi một cách có trình tự, chính xác, giúp trẻ mạnh dạn tự tin trước mọi
người, làm phong phú vốn từ cho trẻ thông qua hoạt động nhận biết. Vì vậy tôi đã
suy nghĩ và lựa chọn đề tài: "Giải pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36
tháng thông qua hoạt động nhận biết "
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã gặp một số và khó khăn như sau:
1. Khó khăn
+ Nhận thức của trẻ không đồng đều, một số trẻ lần đầu đến lớp nên còn nhút nhát,
một số trẻ quá hiếu động thường không tập chung chú ý.
+ Đa số trẻ lần đầu đến lớp, trẻ còn nói ngọng nhiều, phát âm chưa được rõ ràng
thậm trí có trẻ chưa biết nói.
+ Phụ huynh coi nhẹ tầm quan trọng của việc cung cấp các kiến thức cho trẻ nhất
là trẻ lứa tuổi nhà trẻ, chưa quan tâm đến các hoạt động giáo dục trên lớp.
Chính vì vậy tôi đã nghiên cứu và đưa ra một số giải pháp phát triển ngôn ngữ cho
trẻ 24 – 36 tháng thông qua hoạt động nhận biết tập nói như sau:
II. CÁC GIẢI PHÁP
Giải pháp 1. Sử dụng đồ dùng trực quan hiệu quả cho hoạt động nhận biết.
Trong mỗi hoạt động học có chủ định, chuẩn bị đồ dùng trực quan là phần
quan trọng nhất tạo nên thành công của giờ học. Đồ dùng trực quan có đẹp hấp dẫn
thì mới gây được sự chú ý của trẻ. Tuy nhiên sử dụng đồ dùng trực quan phải đúng
nơi, đúng lúc và đúng chỗ nhằm khắc sâu kiến thức cho trẻ. Trong các hoạt động
nhận biết tôi dùng màn hình, máy chiếu tạo nên các slide, hoặc sử dụng sa bàn mô
hình, các con vật, các loại quả nhồi bông, tranh minh họa, vật thật.
Với các đề tài nhận biết tập nói chủ đề: “thực vật, động vật” tôi thường sử
dụng đồ dùng trực quan là vật thật để trẻ được cảm nhận sờ cầm nắm, tri giác trực
tiếp tạo hứng thú cho trẻ hoạt động từ đó ngôn ngữ của trẻ cũng được phát triển rõ
rệt.
VD: Khi dạy trẻ nhận biết tập nói: “Quả cam” tôi đã suy nghĩ nêu câu hỏi và chọn
giáo dục trực quan nào để cháu học có kết quả tốt hơn.Nếu tôi sử dụng tranh minh
họa thì trẻ sẽ không có cơ hội để sử dụng các giác quan của mình, giờ học sẽ
không sinh động, trẻ dẽ chán chóng quên. Vì vậy tôi đã quyết định phải dạy bằng
vật thật “Quả cam thật” sau đó mới cho trẻ quan sát tranh. Bởi vì khi trẻ được học
bằng quả cam thật trẻ sẽ được sử dụng các giác quan của mình như: Xúc giác, vị
giác, thính giác… giờ học sinh động gây hứng thú đối với trẻ, trẻ tiếp thu kiến thức
một cách nhẹ nhàng và vững chắc hơn.
Với các đề tài dạy trẻ bằng giáo án điện tử tôi sử dụng màn hình máy chiếu
và làm các slide động để minh họa một cách rõ nét nội dung cần cho trẻ nhận biết.
Để có những slide này tôi sử dụng máy ảnh, điện thoại quay những hình ảnh thực
bên ngoài sau đó tạo thành các slide phù hợp với nội dung bài dạy. Sau đó chuyển
các hình ảnh đã quay được sang máy tình và cắt ghép các hình ảnh tạo thành các
slide, đảm bảo tính khoa học thu hút sự chú ý của trẻ
Với các đề tài dạy trẻ theo mô hình, tranh ảnh tôi dùng giấy, bìa cứng, thùng
cát tông, keo, kéo, màu nước, xốp màu ….Vẽ các loại cỏ, cây, hoa, lá, con vật…
lên bìa cứng, thùng cát tông, xốp màu. Sau đó dùng màu nước tô màu phù hợp cho
các hình đã vẽ… dùng kéo cắt theo hình đã vẽ và đưa vào sử dụng trong các tiết
học nhận biết đã xây dựng
Ví dụ: Đề tài" Nhận biết một số đồ chơi trong lớp" chủ đề " Đồ chơi của bé"
Tôi dùng thùng cát tông xung quanh bên ngoài chiếc thùng này tôi dùng bút vẽ về
những đồ chơi mà trẻ đã nhận biết như: quả bóng, hình khối, búp bê…và kết hợp
phát triển thể lực bằng cách phía trong chiếc hộp tôi dán đường rích rắc bằng bìa
cứng để cho trẻ chơi trò chơi " Thi thả bóng", từ đó trẻ có thể nhận biết được thả
bóng bắt đầu từ trên và lấy bóng ở dưới. Với hoạt động này tôi thấy trẻ rất hứng
thú tham gia, vừa cung cấp đầy đủ vốn từ lại vừa phát triển vận động, nhận thức tư
duy của trẻ.
Ví dụ: Với các chủ đề " Những con vật đáng yêu", " Cây và những bông hoa đẹp"
tôi dùng bìa cứng, vải dạ, keo nến, bông, kim chỉ. Vẽ các loại rau, củ, quả, con
vật…dùng kéo cắt theo hình đã vẽ, rồi in lên vải dạ có màu phù hợp với đặc điểm
màu sắc của rau, củ, quả, con vật….thành 2 miếng giống nhau, cắt vải dạ theo
hình, dùng kim, chỉ màu khâu theo đường viền, khi khâu để lại 1 đoạn nhỏ, lấy
bông nhồi vào bên trong rồi khâu lại tạo thành rau củ, quả, con vật. Sau đó lấy keo
nến, vải dạ vụn trang trí cho rau, củ quả, con vật thêm sinh động hấp dẫn. Với
những đồ chơi này đảm bảo an toàn cho trẻ, màu sắc hấp dẫn thu hút sự chú ý của
trẻ. Trong hoạt động nhận biết có thể dạy trẻ nhận biết đặc điểm nổi bật, màu sắc,
ích lợi của các loại rau củ quả, con vật… cung cấp kiến thức từ đó làm phong phú
vốn từ cho trẻ.
Biện pháp 2. Sử dụng nghệ thuật phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt
động nhận biết.
a. Sáng tạo hình thức gây hứng thú cho trẻ
Để tiết học sôi nổi, thu hút trẻ tham gia tích cực thì hoạt động gây hứng thú
vào bài là vô cùng quan trọng. Tùy thuộc từng nội dung bài dạy trong từng chủ đề
mà tôi lựa chọn cách gây hứng thú cho trẻ một cách linh hoạt nhẹ nhàng. Vì vậy
tôi phải xác định được mục đích, yêu cầu của bài dạy, tôi luôn nghiên cứu kĩ giáo
án thì mới vận dụng các phương pháp, biện pháp giảng dạy tạo cho trẻ cảm giác
gần gũi, vui vẻ, kích thích trẻ thích tham gia vào hoạt động của cô.
khi dạy trẻ hoạt động nhận biết tôi đã áp dụng một số hình thức gây hứng thú như
sau:
- Gây hứng thú qua bàn ánh sáng:
Ví dụ: Khi dạy trẻ nhận biết “con cá, con cua” chủ đề "Những con vật đáng yêu"
tôi đã vào bài bằng cách cho trẻ xem hình ảnh các con vật qua bàn ánh sáng sau đó
cho trẻ tạo dáng các con vật sống dưới nước, hỏi trẻ một số câu hỏi về đặc điểm
của chúng. Qua đó giúp trẻ nhớ lại tên con vật, đặc điểm nổi bật của con vật đã
được làm quen ở mọi lúc mọi nơi, từ đó kích thích trẻ tích cực hào hứng tham gia
vào giờ học mà không nhàm chán.
- Gây hứng thú qua đồ dùng vật thật:
Ví dụ: Dạy trẻ nhận biết “Củ cà rốt, quả cà chua” chủ đề “ các loại củ quả” tôi cho
trẻ chơi trò chơi “đoán tên” và cho trẻ nêu cảm nhận của mình khi được cầm, sờ
vào các loại củ quả từ đó cô giáo dẫn dắt vào bài nhẹ nhàng hơn, thu hút tính cực
của trẻ tham gia vào giờ học tốt hơn.
- Gây hứng thú qua các bài hát hoặc ca dao đồng dao, câu đố:
Ví dụ: Dạy trẻ nhận biết “Trang phục mùa hè của bé” chủ đề “Mùa hè của bé” tôi
có thể dùng bài hát “ Mùa hè đến”. Sau khi trẻ hát xong tôi gợi hỏi trẻ tên bài hát,
trò chuyện về nội dung bài hát và dẫn dắt trẻ vào bài.
Ví dụ: Dạy trẻ nhận biết “Những người thân yêu của bé” chủ đề “Mẹ và những
người thân yêu của bé” tôi đã sử dụng bài đồng dao “Công cha như núi thái sơn”
để dẫn dắt vào bài...
Ví dụ: Trong chủ đề: "Những con vật đáng yêu" tôi sử dụng các câu đố để thay đổi
hình thức vào bài như:
Con gì tai thính mắt tinh
Nấp trong bóng tối ngồi rình chuột qua?
(Con mèo)
Qua cách dạy như vậy tôi thấy rằng: Việc gây hứng thú cho trẻ trong mỗi đầu giờ
học là rất quan trọng, bởi vì khi trẻ đã có hứng thú ngay từ đầu thì giờ học sẽ rất
sôi nổi thu hút lôi cuốn trẻ, cháu tập trung học tập tốt hơn trong những phần sau.
b. Sử dụng câu hỏi gợi mở theo hứng thú say mê của trẻ
Khi cho trẻ quan sát, cô không nên nói ngay tên gọi, đặc điểm của đối tượng
mà nên đặt thành câu hỏi ngắn gọn, chính xác để hướng sự chú ý của trẻ và phát
huy tính chủ động tích cực của trẻ. Tư thế nét mặt, ánh mắt, cử chỉ điệu bộ…của
cô để tăng thêm sức biểu cảm cho lời nói, những cử chỉ đơn giản chân thực có nội
dung sâu sắc sẽ tăng thêm sức diễn đạt những hiểu biết của trẻ cho đề tài. Vì thế
khi dạy trẻ nhận biết tôi rất chú ý đến điều này.
Các câu hỏi gợi mở giúp trẻ hiểu và cảm nhận sâu sắc hơn về đối tượng, từ
đó trẻ mới có thể nhận xét bằng cảm nhận thực sự của trẻ và thể hiện sắc thái phù
hợp với đối tượng. Câu hỏi phải dễ hiểu, phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ,
tăng dần mức độ từ dễ đến khó và hướng vào việc giúp trẻ cảm nhận được những
đặc điểm nổi bật của đối tượng.
Ví dụ: Nhận biết “củ cà rốt”
+ Đây là củ gì?
+ Củ cà rốt có màu gì?
+ Cà rốt có đặc điểm gì?
c. Thiết kế trò chơi ôn luyện để phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Trò chơi chiếm một vị trí quan trọng trong các hoạt động giáo dục ở trường
mầm non. Đối với việc dạy nói cho trẻ thì điều này lại càng rõ. Có nhiều trò chơi
có thể sử dụng được vào mục đích dạy nói cho trẻ. Đó là các trò chơi luyện phát
âm, luyện thở ngôn ngữ, phát triển vốn từ, nói đúng ngữ pháp, nói mạch lạc. Sử
dụng trò chơi để phát triển vốn từ tạo cho trẻ một trạng thái học nói tự nhiên, là
con đường nhanh nhất để trẻ bắt chước, tập nói và ghi nhớ lâu những từ ngữ mới
được học. Đây cũng chính là bước kết thúc của tiết dạy trẻ nhận biết vì vậy để kết