Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................ 2 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ .......................................................................... 4 I. Đặc điểm tình hình ............................................................................................... 4 1. Cơ sở lý luận ....................................................................................................... 4 1.1 Đặc điểm tâm sinh lý trẻ: .................................................................................. 4 1.2 Kỹ năng của trẻ: ................................................................................................ 4 1.3. Vai trò của hoạt động với sự phát triển của trẻ. ............................................... 5 2. Cơ sở thực tiễn .................................................................................................... 6 2.1 Một số nét về trường, lớp: ................................................................................. 6 2.2.1. Thuận lợi: ...................................................................................................... 6 2.2.2 Khó khăn: ....................................................................................................... 7 II. Một số biện pháp thực hiện ................................................................................. 8 1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch hoạt động theo các tháng, tuần ........................ 8 2. Biện pháp2: Tạo môi trường cho trẻ kể chuyện sáng tạo ..................................... 9 3 Biện pháp 3: Làm đồ dùng sử dụng trong các câu truyện ................................... 10 4. Biện pháp 4: Dạy trẻ nhận thức ngôn ngữ nói và ngôn ngữ hình ảnh .............. 11 5. Biện pháp 5: Dạy trẻ sử dụng đồ dùng trực quan. ............................................. 11 6. Biện pháp 6: Hướng dẫn trẻ kể truyện sáng tạo ................................................. 14 7. Biện pháp 7: Kết hợp với phụ huynh: ............................................................... 25 8. Biện pháp 8: Tự bồi dưỡng chuyên môn ............................................................ 27 III. Kết quả đạt được ............................................................................................. 28 PHẦN III: KẾT LUẬN CHUNG .......................................................................... 30 1. Kết luận ............................................................................................................. 30 2. Bài học kinh nghiệm.......................................................................................... 30 3. Khuyến nghị ...................................................................................................... 31
1
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
Khi cho trẻ làm quen với văn học, trẻ hiểu được nội dung tác phẩm, thấy
Ngôn ngữ là cái “vỏ” của “tư duy”. Ngôn ngữ là công cụ giao tiếp trọng yếu của con người, là công cụ phát triển tư duy, nhận thức của con người. Nhờ có ngôn ngữ mà con người có thể hiểu được nhau, cùng nhau hành động vì mục đích chung: lao động, đấu tranh, xây dựng và phát triển xã hội. Ngôn ngữ rất quan trọng với con người và đặc biệt là với trẻ em. Ngôn ngữ làm cho đứa trẻ trở thành một thành viên của xã hội loài người. Ngôn ngữ là công cụ hữu hiệu để trẻ có thể bày tỏ nguyện vọng của mình từ khi rất nhỏ, để người lớn có thể chăm sóc, giáo dục trẻ. Ngôn ngữ là công cụ quan trọng để trẻ tham gia vào mọi hoạt động: Học tập, vui chơi, những hoạt động chủ yếu của trường mầm non và giáo dục trẻ một cách toàn diện, bao gồm sự phát triển về đạo đức, tư duy, chừng mực hành vi văn minh . Ngôn ngữ phát triển giúp trẻ sớm tiếp thu những giá trị thẩm mỹ trong thơ ca, truyện kể , những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ đầu tiên người lớn có thể đem đến cho trẻ từ những ngày thơ ấu. Đó là sự tác động của lời nói nghệ thuật như một phương tiện hữu hiệu giáo dục thẩm mỹ cho trẻ. Cho nên phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của giáo dục mầm non. Ngay từ khi còn nằm nôi, trẻ đã được nghe tiếng ru ầu ơ của bà, của mẹ. Chính từ những cánh đồng xanh ngút ngàn, những cánh cò chao nghiêng hay những câu ca dao ca ngợi lao động sản xuất, ca ngợi đạo lý của con người... là những bước đầu tiên để trẻ làm quen với văn học. được cái hay cái đẹp trong tác phẩm, trẻ có tình cảm và dùng ngôn ngữ, sử dụng vốn từ để diễn đạt miêu tả - phản ánh lại cái hay, cái đẹp đó trong tác phẩm . Qua đó trẻ phát triển trí nhớ, tư duy, ghi nhớ có chủ định, trí tưởng tượng phong phú đồng thời còn giúp trẻ có nhận thức sâu sắc về ý nghĩa giáo dục qua tác phẩm văn học để trẻ có thể soi vào đó mà uốn nắn, điềuchỉnh hành vi của mình. Đúng như nhà văn Goocky từng nói : “ Văn học là nhân học” Với trẻ em, ngôn ngữ là công cụ hữu hiệu để trẻ bày tỏ nguyện vọng của mình. Trẻ học ở mọi lúc mọi nơi và trong mọi hoạt động thì
Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5- 6 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy cảm với nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca dao,
2
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ. Những câu truyện cổ tích, thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ. Chính vì vậy cho trẻ tiếp xúc với văn học và đặc biệt là hoạt động dạy
trẻ kể truyện sáng tạo là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt nhất, hiệu
quả nhất.
Bản thân tôi là một giáo viện dạy trẻ 5- 6 tuổi, tôi luôn trăn trở làm thế nào để giúp các cháu phát triển tốt ngôn ngữ. Ngay từ đầu năm học 2016 – 2017, tôi đã đi sâu nghiên cứu và tích lũy sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: “ Một số biện pháp Phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo” để nghiên cứu và xin được chia sẻ cùng bạn bè đồng nghiệp. Tôi tin rằng thông qua việc dạy trẻ kể truyện sáng tạo sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ phong phú, biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó bằng chính ngôn ngữ của trẻ một cách nhanh nhất. Qua đó còn tạo cho trẻ phát triển năng lực, tư duy, óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp.
3
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Đặc điểm tình hình 1. Cơ sở lý luận 1.1 Đặc điểm tâm sinh lý trẻ:
Sự phát triển ngôn ngữ xuất phát từ mục đích giao tiếp, nhận thức. Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ là một quá trình từ thấp đến cao với các giai đoạn mang những đặc trưng khác nhau tuỳ thuộc vào độ tuổi của trẻ, ở mỗi giai đoạn có sự kế thừa và phát triển những thành tựu của giai đoạn trước. Trẻ lứa tuổi mầm non đang trong quá trình phát triển về vốn từ. Vốn từ của trẻ phong phú thì mới có thể diễn đạt về các sự vật, hiện tượng xung quanh mình một cách phong phú, trẻ nói được nhiều loại mẫu câu hơn, dẫn đến trẻ phát triển lời nói được mạch lạc. Dạy trẻ lời nói là rèn khả năng tư duy ngôn ngữ và sử dụng lời nói để giao tiếp.
Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ ở trường mầm non phụ thuộc vào các thành tựu tâm lý học, giáo dục học trẻ em, … các kết quả nghiên cứu về đặc điểm tìm ra các phương pháp, biện pháp phù hợp với từng độ tuổi để dạy trẻ học nói một cách có hiệu quả. Trẻ 5- 6 tuổi đang ở giai đoạn tiếp tục hoàn hiện cấu trúc cơ quan phát âm và khả năng vận động của các bộ phận cơ quan phát âm. Ở giai đoạn này, sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc chịu ảnh hưởng lớn của việc tích cực hoá vốn từ, ngôn ngữ của trẻ đã trở nên được mở rộng hơn, có trật tự hơn, mặc dù cấu trúc còn chưa hoàn thiện, khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu ngôn ngữ hoàn cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát triển. Trẻ từ 5 tuổi trở đi, trẻ đã phát triển và thành thục với ngôn ngữ hơn, các lỗi câu đã giảm và trẻ bắt đầu tham gia sử dụng ngôn ngữ như là một phương tiện để tham gia vào cuộc sống xã hôi và giao tiếp với người khác, thể hiện nhu cầu của trẻ và thuật lại những trải nghiệm của chúng.
1.2 Kỹ năng của trẻ:
Trẻ mầm non đã có khả năng sáng tạo, đặc biệt trẻ trong độ tuổi từ 4 – 6. Sự sáng tạo của trẻ thể hiện ở nhiều mặt trong cuộc sống, nổi bật nhất là kể truyện, tạo hình, âm nhạc, trò chơi. Trẻ sẽ tái tạo những gì trẻ thấy và đồng thời với sự ngây thơ và với vốn kinh nghiệm còn ít ỏi của mình, bé sẽ biến hóa những cái chỉ trong
4
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. tiềm thức những cái trẻ chưa biết đến mà chỉ nghe đến, chỉ tình cờ nhìn thấy thành 1 sản phẩm đầy sáng tạo và thú vị.
Trẻ tiếp nhận với văn học bắt đâu bằng sự cảm thụ văn bản ngôn từ, hình tượng nghệ thuật, tư tưởng, cảm hứng, quan niệm nghệ thuật, tài nghệ tác giả. Qua tiếp nhận văn học, nhờ được tri giác, liên tưởng mở rộng vốn hiểu biết, kinh nghiệm về đời sống, tư tưởng và tình cảm cũng như năng lực cảm thụ, tư duy. Bằng các hình tượng văn học mở ra cho trẻ cuộc sống với xã hội và thiên nhiên, các mối quan hệ qua lại của con người. Những hình tượng đó giúp trẻ nhận thức được tính rõ ràng, chính xác của từ ngữ trong tác phẩm văn học.
Trẻ mẫu giáo chưa thể đọc mặt chữ bằng một văn bản nghệ thuật, nên trẻ tiếp nhận các thể loại văn học nghệ thuật thông qua khâu trung gian là cô giáo. Với nhiệm vụ khơi dậy ở trẻ tình yêu đối với từ ngữ nghệ thuật thông qua cách đọc kể diễn cảm, cao hơn nữa là biết dùng ngôn ngữ của mình để kể chuyện sáng tạo. Đây là một nhiệm vụ rất phức tạp, yêu cầu khi kể chuyện sáng tạo trẻ phải tự nghĩ ra một nội dung câu chuyện, tạo ra cấu trúc logic được thể hiện trong hình nói tương ứng, lời nói kết hợp với sử dụng đồ dùng trực quan. Khi kể truyện, khả năng sáng tạo của trẻ thể hiện qua việc kết hợp nhiều chi tiết từ, những câu chuyện khác nhau đã nghe để kể thành câu chuyện của trẻ. Để kể lại câu chuyện đã nghe, trẻ không kể theo nguyên tắc mà tự mình sáng tạo thành một câu chuyện riêng. Trẻ đã tự sáng tạo ra một câu truyện dù rằng vẫn còn nhiều khiếm khuyết, nhưng đó là tiền đề cho sự sáng tạo sau này của trẻ. Do đó khuyến khích trẻ tập kể truyện cũng là kích thích sáng tạo cho trẻ.
1.3. Vai trò của hoạt động với sự phát triển của trẻ.
Thông qua việc trẻ kể chuyện sáng tạo giúp trẻ phát triển năng lực, tư duy, óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp. Khi trẻ kể truyện, ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ phong phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó…bằng chính ngôn ngữ của trẻ.
Yêu cầu này đòi hỏi trẻ phải có vốn từ phong phú, các kỹ năng tổng hợp, kỹ năng truyền đạt ý nghĩ của mình một cách chính xác, tập trung chú ý và nói biểu cảm. Những kỹ năng này trẻ lĩnh hội được trong quá trình nhận thức có hệ thống
5
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. bằng con đường luyện tập thường xuyên nhằm đáp ứng nhu cầu nhận thức của trẻ mầm non hiện nay.
Như vậy, nhiệm vụ của giáo viên dạy trẻ là sử dụng nhiều hình thức như kể truyện theo tranh minh họa, dựa trên cốt truyện sẵn có, kể lại sự việc mà trẻ đã được trải nghiệm trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày để khơi dậy ở trẻ khả năng kể truyện sáng tạo. Đồng thời, thông qua kể truyện, các cô cần giúp trẻ tích lũy vốn từ phong phú, các kỹ năng tổng hợp, kỹ năng truyền đạt ý nghĩ của mình một cách chính xác, tập trung chú ý và nói biểu cảm. Đây là một nhiệm vụ rất quan trọng và đòi hỏi sự nỗ lực của cả cô và trẻ.
2. Cơ sở thực tiễn 2.1 Một số nét về trường, lớp:
Trường mầm non tôi đang dạy là trường vùng xa thuộc cuối huyện Gia Lâm. Nơi mà có trên 70% dân sống bằng nghề gốm sứ. Trường tập trung ở 1 đểm. Số học sinh có 370 cháu với 9 nhóm lớp cùng 36 cán bộ giáo viên, nhân viên. Trình độ giáo viên đạt chuẩn 100%, trên chuẩn đạt 85%
Những năm vừa qua được sự quan tâm của SGD&ĐT Hà Nội, PGD&ĐT huyện Gia Lâm đã đầu tư cơ sở hạ tầng khang trang, khuôn viên trường rộng rãi thoáng mát. Cũng như cơ sở vật chất khang trang, trang thiết bị dạy học áp dụng công nghệ thông tin như: Máy chiếu, máy tính, ti vi, đầu đĩa... tương đối đầy đủ. Trường có khu vườn cổ tích, khu vui chơi, khu giáo dục thể chất. Có phòng
vi tính, phòng nghệ thuật riêng, rất thuận lợi cho các hoạt động của trẻ
Đồng thời được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường đã trang bị mua
mua sắm đồ dùng, đồ chơi dạy học đa dạng phong phú. Cùng với đó là sự quan tâm tạo điều kiện nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ giáo viên để giáo viên đi học trên chuẩn về chuyên môn, nâng cao về trình độ tin học, trình độ đàn nhạc, kỹ năng tạo hình thông qua các lớp học chuyên đề... Nhờ đó, chất lượng giảng dạy của đội ngũ giáo viên ngày một nâng cao, được phụ huynh tin tưởng, từ đó số trẻ ra lớp ngày một đông. 2.2.1. Thuận lợi:
Năm học 2016- 2017 tôi được nhà tường phân công chủ nhiệm lớp 5 - 6 tuổi. Lớp mẫu giáo lớn A1 của tôi có 43 cháu, trong đó có 30 trẻ nam, 13 trẻ nữ, độ tuổi đồng đều. 100% trẻ ngoan, đạt yêu cầu về thể chất, ngôn ngữ, tình cảm xã hội,
6
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. biết cảm thụ cái hay cái đẹp. Đây là một thuận lợi lớn để tôi có thể rèn luyện phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo
Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn, được phân dạy lớp lớn và có những hiểu biết cũng như kinh nghiệm khá tốt về tâm sinh lí của trẻ 5- 6 tuổi. Đặc biệt với tấm lòng yêu nghề mến trẻ, có khả năng đọc kể diễn cảm cho trẻ nghe và biết định hướng cho trẻ kể chuyện sáng tạo có hiệu quả và có khả năng làm các loại đồ dùng đồ chơi tự tạo để phục vụ cho môn học rất phong phú đa dạng mang tính thẩm mỹ cao, thu hút và gây hứng thú được trẻ.
Giáo viên cùng lớp nhiệt tình, phối kết hợp nhịp nhàng trong các hoạt động
và chăm sóc nuôi dưỡng trẻ.
Trẻ mẫu giáo lớn rất thích kể truyện Tất cả trẻ trong lớp đều cùng một độ tuổi Trẻ mạnh dạn, tự tin, có nề nếp thói quen trong các hoạt động Được sự quan tâm và ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ. Phụ huynh luôn hưởng ứng tham gia các phong trào phát động của lớp 2.2.2 Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi thì cũng còn không ít những khó khăn mà khi tiến hành nghiên cứu thực nghiệm đề tài “Một số biện pháp Phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo ” tôi còn gặp phải đó là:
Sự quan tâm của gia đình dành cho các bé là không đồng đều, cũng có nhiều phụ huynh quan tâm đến con nhưng không có khoa học mà chỉ là sự nuông chiều quá mức. Một số phụ huynh do bận công việc không trò chuyện với trẻ và nghe trẻ nói, một số trẻ lại được đáp ứng quá đầy đủ về nhu cầu trẻ cần.
Ví dụ: Trẻ chỉ cần nhìn vào đồ dùng nào đó là được đáp ứng ngay mà không cần lời yêu cầu hay xin phép. Đây cũng là một trong những nguyên nhân của việc chậm phát triển ngôn ngữ.
Qua thực tế cho thấy phụ huynh còn nói tiếng địa phương rất nhiều như: Đi học - đi hặc, cái cân - cái cưn ...Bên cạnh đó có tới 40 - 45 % phụ huynh nói ngọng l- n.
Số trẻ trong lớp đông, chưa có nề nếp học tập, trẻ chưa chú ý đến các thành
phần trong câu, trong từ, bớt âm khi nói.
Trẻ kinh nghiệm sống còn nghèo nàn, nhận thức hạn chế dẫn đến tình trạng
trẻ dùng từ không chính xác, dùng câu lủng củng.
7
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
Trẻ nói phát âm còn ngọng nhiều. Do ảnh hưởng của người lớn xung quanh
trẻ nói tiếng địa phương và nói ngọng l – n
Kỹ năng kể truyện sáng tạo của trẻ còn hạn chế
II. Một số biện pháp thực hiện Với kết quả khảo sát trên, tôi thấy kỹ năng kể truyện sáng tạo, phát âm rõ ràng mạch lạc của trẻ không đồng đều, nhiều trẻ khả năng còn yếu và chưa mạnh dạn, chưa hứng thú. Từ đó tôi đã tìm tòi và đưa vào ứng dụng một số biện pháp sau đây: 1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch hoạt động theo các tháng, tuần
Việc xây dựng kế hoạch hoạt động theo các tháng, tuần là một việc không thể thiếu của người giáo viên. Có xây dựng tốt kế hoạch hoạt động theo các tháng, tuần mới giúp cho giáo viên thực hiện tốt việc tổ chức hoạt động, có kế hoạch, có biện pháp tác động đến trẻ bằng các đề tài cụ thể đảm bảo yêu cầu phát triển toàn diện cho trẻ.
Xây dựng kế hoạch hoạt động theo chủ đề phải phù hợp theo yêu cầu độ tuổi và theo nội dung chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, biện pháp này giúp cho giáo viên phát hiện ra những gì đã làm được và chưa làm được để có kế hoạch bổ sung vào kế hoạch hoạt động sau Khảo sát thực trạng của lớp mẫu giáo lớn A1 đầu năm
Từ những thực tiễn trên tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng đầu năm được
kết quả sau:
Nội dung Tỷ lệ % trẻ đạt Số trẻ trên tổng số
Phát âm rõ ràng mạch lạc 25/ 43 58,1%
Phát âm câu phức 26/43 60,5%
Hứng thú tham gia kể chuyện sáng tạo 24/43 55,8%
Biết thể hiện ngôn ngữ hoàn cảnh 25/43 58,1%
8
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
(kể chuyện sáng tạo)
2. Biện pháp2: Tạo môi trường cho trẻ kể chuyện sáng tạo
Tạo môi trường cho trẻ hoạt động là rất cần thiết trong chương trình đổi mới. Môi trường là chiếc nôi để nuôi dưỡng những ý tưởng sáng tạo cho trẻ. Chính vì vậy, nếu cô tạo được môi trường cho trẻ hoạt động tốt thì sẽ kích thích trẻ phát triển ngôn ngữ, tham gia vào các hoạt động và kết quả đạt được rất cao. Vì thế ngay từ đầu năm học tôi đã đi sâu vào tạo môi trường bằng cách đưa hình ảnh nhân vật, tạo bối cảnh của các câu chuyện nổi bật vào góc văn học và một số góc trong và ngoài lớp học được thể hiện trên các mảng tường. Tôi cố gắng lựa chọn những nội dung câu chuyện phù hợp với trẻ, tìm và thể hiện các nhân vật như thế nào cho hấp dẫn. Màu sắc và hình thức thể hiện các nhân vật vừa dễ làm bằng các chất liệu dễ kiếm, vừa tận dụng được nhiều nguyên vật liệu phế thải
Ảnh trang trí góc nghệ thuật
9
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
3 Biện pháp 3: Làm đồ dùng sử dụng trong các câu truyện
Ngoài việc tạo những bức tranh trên mảng tường, tôi còn đi làm một số đồ dùng như: Một số con rối dẹt gắn kẹp ở phía dưới để trẻ có thể di chuyển được khi kể chuyện.
Ảnh rối tự làm Trước khi cho trẻ đóng kịch tôi phải chuyển thể câu chuyện theo đúng nội dung, nhưng chuyển thành các mẩu đối thoại giữa các nhân vật và đọc cho trẻ nghe vài lần để trẻ nắm được nội dung câu chuyện và chính cô là người dẫn dắt câu chuyện khi trẻ đóng kịch cô cho trẻ được sáng tạo ngôn ngữ câu chuyện thành ngôn ngữ của trẻ thể hiện vai mình đóng. Qua thời gian sử dụng những chiếc mặt nạ này tôi thấy các cháu diễn rất thoải mái vì trong quá trình diễn trẻ vẫn nhìn thấy và nghe rất rõ tiếng của bạn giúp trẻ rất thích thú sáng tạo thể hiện bằng những mẩu đối thoại giữa các nhân vật
Tôi cố gắng làm nhiều đồ dùng giúp trẻ hoạt động thật thoải mái, gây sự hứng thú ở trẻ. Các khuôn mặt có thể thay đổi tuỳ theo nội dung, nhân vật của câu chuyện trẻ kể.
10
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
4. Biện pháp 4: Dạy trẻ nhận thức ngôn ngữ nói và ngôn ngữ hình ảnh
Tôi đã kể cho trẻ nghe các câu truyện để trẻ làm quen với tác phẩm văn học và nắm được câu chuyện. Đồng thời phân tích cho trẻ biết đánh giá, nhận xét về đặc điểm tính cách của các nhân vật thông qua giọng kể, điệu bộ, cử chỉ, dáng vẻ của các nhân vật khác nhau:
Ví dụ: Bà tiên Ông bụt:Giọng chậm, trầm, vang xa- dáng vẻ hiền từ phúc hậu Bác gấu: Giọng trầm ấm - dáng phục phịch Cáo: Giọng xảo quyệt - dáng đưa đẩy Chó sói: Giọng khàn đanh ác - dáng hung dữ Thỏ: Giọng nói vui vẻ - dáng vẻ tinh nghịch Phù thuỷ: Giọng khàn khàn, nham hiểm - dáng lom khom, cong cớn, Mẹ: Giọng hiền từ ấm áp, cử chỉ điệu bộ mềm mại, nhẹ nhàng. Bà: Giọng trầm ấm- dáng lụ khụ, cử chỉ chậm dãi. Bên cạnh đó, tôi còn định hướng cho trẻ quan sát các tranh chuyện, cho trẻ xem qua đĩa hình các câu chuyện. Đồng thời kết hợp tri giác với đàm thoại giữa cô và trẻ, giúp trẻ nhận xét đánh giá nội dung truyện một cách chính xác và nói lên ý tưởng của mình qua sự nhận thức.
Tôi dạy trẻ kể chuyện theo từng nhóm, theo thời gian thực hiện một tuần hoặc hai tuần, kết hợp lồng ghép các môn học khác, các trò chơi để củng cố và khắc sâu kiến thức, mở rộng vốn hiểu biết về thế giới xung quanh cho trẻ. 5. Biện pháp 5: Dạy trẻ sử dụng đồ dùng trực quan.
Dạy trẻ sử dụng rối tay: Dạy trẻ sử dụng rối theo từng nhân vật trong câu chuyện, kết hợp với lời nói, ngôn ngữ biểu cảm cùng với cách diễn rối qua cử động của các con rối.
11
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
Ảnh sân khấu rối tự tạo cho trẻ hoạt động Dạy trẻ ghép tranh kể chuyện: Chọn những tranh mà trẻ thích ghép thành
một dải câu chuyện sau đó kể từng tranh kết hợp với lời nói chỉ dẫn thông qua các nhân vật trong tranh.
12
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
- Dạy trẻ kể chuyện bằng sa bàn: Chọn những nhân vật mà trẻ thích kết hợp
Ảnh trẻ ghép tranh truyện - Dạy trẻ lựa chọn và gộp các nhân vật để sáng tạo ra một câu chuyện mới: Trẻ tự chọn những nhân vật mà trẻ thích, sau đó gộp các nhân vật với nhau theo trí tưởng tượng của mình tạo thành một câu chuyện mới. di chuyển các nhân vật đó trên sa bàn. Nói đến đâu đưa nhân vật ra đến đó, lời kể đi theo nhân vật sử dụng.
13
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
Ảnh trẻ tập kể truyện 6. Biện pháp 6: Hướng dẫn trẻ kể truyện sáng tạo Hướng dẫn trẻ kể truyện sáng tạo bao gồm các bước cơ bản sau:
Bước 1: Giới thiệu cho trẻ nhân vật cô đã chọn là những nhân vật nào? Bước 2: Nghe cô kể mẫu chuyện sáng tạo của cô, cô sử dụng rối kể 1 lần. Đàm thoại với trẻ về câu chuyện của cô ( tên nhân vật, đặc điểm nhân vật, yêu cầu trẻ đặt tên cho câu chuyện ).
Bước 3: Trẻ đi chọn đồ dùng trực quan mà trẻ yêu thích. Cô gợi mở ý tưởng cho trẻ bằng cách mượn một con vật mà trẻ đã chọn và kể ngắn gọn vài câu để trẻ biết cách kể chuyện sáng tạo.
14
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
Bước 4: Trẻ kể chuyện sáng tạo theo nhóm, cá nhân. Cô cho trẻ đánh giá và nhận xét câu chuyện của bạn kể. Theo dõi cách sử dụng đồ dung trực quan của trẻ để cô góp ý nhận xét.
Qua cách làm này, bước đầu tôi đã thành công trong việc thực hiện dạy trẻ kể chuyện sáng tạo, giúp trẻ linh hoạt sử dụng đồ dung trực quan kết hợp với ngôn ngữ nói rõ ràng mạch lạc, có kỹ năng tổng hợp về phối hợp giữa tay với lời nói, ánh mắt cử chỉ, điệu bộ
Sau đây là một số câu chuyện của trẻ khi thực hiện kể chuyện sáng tạo với
chủ đề “ Động vật, Thực vật ”: a. Kể truyện sáng tạo chỉ sử dụng ngôn ngữ:
Tôi lấy bối cảnh trong một khu rừng có rất nhiều con vật chung sống với nhau rất vui vẻ và gợi ý câu truyện như sau: Vào một ngày đẹp trời, các con vật rủ nhau đi chơi: Lợn, Mèo và Thỏ, Lợn con đi một mình trước, bỗng có một con sói xuất hiện, Lợn con sợ quá khóc hu hu: Giúp tớ với…, Nhũng chú chim trên cây cất tiếng hót gọi mọi người đến cứu, Mèo và Thỏ đang chơi bên cạnh đã chạy đến đuổi sói đi.Từ đấy Lợn không dám đi một mình nữa mà rủ các bạn đi cùng với .
Bé Diệp Vi kể câu chuyện như sau: Có một chú Lợn vàng rất tham ăn Lợn vàng thường hay đứng sát cạnh hồ rình bắt những con cá để ăn, lúc nào bụng cũng căng tròn như cái đĩa, vì sợ mọi người xin đồ ăn của mình lên Lợn thường đi một mình không chơi với ai cả còn hai mẹ con nhà Lợn hồng thì lại rất thảo có gì ngon là mời nhau ăn chung và còn rủ thêm hai mẹ con nhà Voi đi kiếm thức ăn cùng. Một hôm Lợn vàng bị Hổ đuổi khỏi hồ thế là bụng đói không biết kiếm gì để ăn may mà gặp hai mẹ con Lợn hồng chia cho ít thức ăn. Từ đấy Lợn vàng chơi thân với Lợn hồng và có gì ngon đều chia cho Lợn hồng và Voi.
Bé Minh Hiếu thì kể: Có một khu rừng có rất nhiều con vật, các con vật tự
tìm bạn thân cho mình. Hổ, Sư tử, Ngựa sống trên núi tít ở phía xa. Voi , Lợn, Chó sống với nhau ở trong rừng. Trên cây thì có Bướm, Chim, Kiến, Mèo sống với nhau rất vui vẻ, ở dưới nước thì có Cua, Cá, Tôm chơi với nhau. b. Kể truyện sáng tạo có sử dụng kết hợp với các con rối:
15
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. Bé Ngọc Mai và bé Khánh Ngọc sau một hồi chọn lựa cháu đã chọn cho
mình một con Chó và một con Lợn câu chuyện cháu kể như sau:
Ảnh bé kể truyện sáng tạo
Chó là người bạn thân nhất của Lợn, sau giờ học Chó rủ Lợn đi chơi.
+ Chó: Hết giờ rồi chúng mình đi chơi đi? + Lợn: Ừ nhưng chúng mình sẽ đi chơi ở đâu bây giờ? +Chó: Chúng mình vào rừng chơi nhé ở đó có nhiều hoa nhiều bướm vui lắm. + Lợn: Nhưng tớ sợ lắm, tớ không đi đâu. Mẹ tớ dặn tan học phải về nhà ngay không được đi chơi + Chó con nghĩ một lúc: Ừ, mẹ tớ cũng dặn như thế, thôi chúng mình cùng về nhà ngay nào!
Bé Minh đặt tên chuyện là “ Đôi bạn thân”. Các trẻ khác đặt tên cho câu
chuyện này là: “Đôi bạn tốt”; “ Những người con ngoan”, “ Lợn con và chó con”
Câu chuyện của cháu Bảo Nam và cháu Thu Hương với nhân vật là con Thỏ,
con Dê câu chuyện được các bé thể hiện như sau:
16
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
Bé tập kể truyện
+ Bạn Thỏ ơi bạn có nhìn thấy bạn chó đâu không? + Tớ không nhìn thấy. + Sắp tới giờ vào lớp rồi mà bạn ấy chưa đến lớp, tớ lo quá. + Hay bạn ấy bị ốm rồi. + Chiều tan học về chúng mình vào thăm bạn chó nhé. Trong câu chuyện này các cháu biết phối hợp nhịp nhàng khi sử dụng rối. Các cháu đã biết kết hợp với nhau sử dụng các nhân vật phù hợp ăn khớp với lời kể. Ngôn ngữ của các cháu được thể hiện một cách rất tự nhiên và phong phú. * Cho trẻ kể chuyện nối tiếp chuyện của cô
Ví dụ: Đồ dùng chuẩn bị của cô là các con vật bằng rối dẹt và l bảng dính sau đó cô dính con thỏ lên bảng và kể ngày xửa ngày xưa trong một khu rừng kia có một chú thỏ đang đi tìm cỏ để ăn thì gặp Dê dang gặm cỏ, Thỏ liền hỏi: Tớ có thể đứng ăn cùng bạn được không?...Sau đó cô cho trẻ sáng tạo câu nói bằng cách đặt câu hỏi: Nhìn thấy Thỏ, Dê đã nói như thế nào? Cô lần lượt gắn các con vật tiếp
17
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. theo và hỏi trẻ giúp trẻ sáng tạo ra các mẩu đối thoại khác nhau sau đó cô tổng hợp lại câu chuyện theo trình tự sáng tạo của trẻ. * Kể chuyện theo đồ chơi
Cho trẻ sưu tầm các loại đồ chơi và chọn loại đồ chơi mà trẻ thích. Sau đó, trẻ dùng đồ chơi đó để kể lại một câu chuyện theo trí tưởng tượng và suy nghĩ của mình một cách độc lập, hoặc cho các trẻ kết hợp đồ chơi với nhau và cùng nhau kể một câu chuyện mà trong đó trẻ tự tạo ra lời thoại phù hợp với nhân vật là đồ chơi của mình. Ví dụ, cháu Phương Anh chọn đồ chơi là một em búp, bé Quang Anh chọn chiếc xe ô tôvà các bé tự kể câu chuyện, như sau:
Đây là em của tớ có tên là Hải Yến, hôm nay là sinh nhật của em tớ trông em rất đáng yêu, sở thích của em giống tớ là thích ăn kem và bim bim, thích mặc váy màu đỏ, và vẽ tranh rất đẹp, các cậu hãy ra đây chơi với em tớ - bé Diệp Vy nói.
Pin, pin, pin – bé Quang Huy vừa đẩy xe tải ra, vừa nói - ai cần trở hàng gì tôi giúp ngay, muốn đi đâu tôi chở, pin, pin, pin…Bé Diệp Vy thấy thế liền cầm tay búp bê vẫy ô tô của bạn Phúc Lâm nói:
Bác lái xe ơi! Cho chị em tôi đi nhờ được không? Hai chị em muốn đi đâu? Chị em tôi muốn đi mua một bánh sinh nhật. Mời hai chị em lên xe. Sau đó cho búp bê lên xe đi ra góc bán hàng mang
bánh về, hai bé chơi rất vui vẻ
*Tôi còn cùng trẻ sáng tạo ra rất nhiều chuyện tranh bằng chính sản phẩm của học sinh vẽ sau những giờ học tạo hình, văn học cho trẻ cắt thành những bộ phận rời sau đó dùng bút chép chuyện sáng tạo theo ý cô chữ xen kẽ tranh vẽ hình con vật cắt dời của cô và trẻ những từ nào trong chuyện có thể dùng tranh rời của trẻ được thì cô tận dụng tối đa dán vào tranh theo trình câu chuyện cô nghĩ ra khi tranh đã xong cô kể mẫu cho trẻ nghe một lần khi kể chuyện cô lưu ý nét mặt , giọng nói, ngữ điệu, chữ nghĩa chứa đựng trong các từ, các câu nói dần dần trẻ cũng biết thể hiện những cảm xúc khác nhau của mình tiếp theo cô gọi trẻ lần lượt lên kể theo sự sáng tạo của mình C. Kể truyện sáng tạo sử dụng tranh, ảnh:
Ngoài những các kể truyện trên đây, tôi còn sưu tầm một số bộ truyện tranh ngoài chương trình để đưa vào giảng dạy có những chuyện phù hợp với chủ đề tôi đưa vào giờ học chính.
18
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
Tôi còn sử dụng rất hiệu quả tranh họa báo, tạp chí muốn sử dụng các loại báo, tạp chí hiệu quả tôi phải lựa chọn hững tranh có nội dung phong phú màu sắc đẹp phù hợp với nhận thức của trẻ ,lần lượt cho trẻ xem tranh sau đó yêu cầu trẻ miêu tả những chi tiết trong tranh. Ví dụ, khi xem một bức tranh, bé Thanh Hằng miêu tả: Một vườn cây có nhiều quả chín các bạn đang vui đùa dưới gốc cây. Hay bé Lan Nhi tả: Những ngôi nhà cao tầng rất đẹp và to phía trước có vườn hoa màu đỏ, vàng , trắng, trên đường có những chiếc ô tô đang chạy…
Ảnh trẻ kể truyện sáng tạo
Tôi chọn những câu chuyện có các nhân vật trẻ yêu thích và vẽ thành tranh khổ to theo câu chuyện đó. Khi vẽ tôi đã phải nghĩ sẽ vẽ như thế nào để giúp trẻ có thể sáng tạo được nhiều cách kể khác nhau mà vẫn có nội dung liên hoàn giúp trẻ dễ kể. Cho trẻ kể chuyện theo tranh trang trí ở góc
Truyện: Gấu con chia quà
19
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
20
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
Truyện : Lợn và Cừu
21
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
Tôi đã cố gắng tận dụng những mảng tường lớn ở trường để trẻ quan sát bức tranh tổng thể rõ ràng hơn giúp trẻ có những ý tưởng phong phú , trẻ có thể kể từ tổng thể đến chi tiết
22
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. d. Lồng ghép các hoạt động khác nhằm phát triển ngôn ngữ, mở rộng vốn từ cho trẻ giúp trẻ giàu vốn từ để kể chuyện sáng tạo.
Với lời kể diễn cảm, hấp dẫn đã làm rung động người nghe, nhưng biết tích hợp các môn học khác thì còn hay hơn vì nó làm thay đổi không khí, làm thay đổi trạng thái khi kể chuyện. Bằng những lời ca, lời đối thoại,những câu đố, bài thơ, những bài đồng dao, ca dao hay một số trò chơi xen lẫn.
Ví dụ: Âm nhạc là môn bổ trợ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dễ gây ấn tượng cho người xem,và những nhạc điệu lời ca rất phù hợp với tâm sinh lý trẻ mẫu giáo đặc biệt đối với trẻ mẫu giáo nhỡ những câu hát đã đem đến cho trẻ những cảm giác bình yên, sự vui mừng hớn hở tạo cho trẻ cảm giác vui vẻ thoải mái dần dần hình thành ở trẻ những cảm xúc tích cực vì thế tôi cho trẻ hát thuộc tất cả các bài hát nói về các con vật: “Đố bạn” “Con cò”, “Một con vịt”, “Rửa mặt như mèo”, “Trời nắng trời mưa”…giúp trẻ khi kể chuyện về con vật nào trẻ có thể hát về các con vật đó phù hợp với nội dung câu chuyện. Không những thế, sau khi trẻ hát xong bài “Rửa mặt như mèo”, tôi cho trẻ dàm thoại về tiếng kêu, đặc điểm con mèo, thức ăn của mèo, mèo có tài gì?... Qua đó, giúp trẻ được nói lên những hiểu biết của mình và biết cách diễn đạt nhận xét của mình về con mèo một cách mạch lạc, rõ ràng.
Trong giờ học khám phá tôi đã cố gắng hết sức để mở rộng vốn từ cho trẻ
một cách tối đa nhưng vừa sức với trẻ mẫu giáo nhỡ
Ví dụ: Khám phá tác dụng các bộ phận trên cơ thể Câu hỏi mở đầu là những câu đơn giản như: tai để làm gì? Mắt để làm gì?... Câu hỏi mở rộng: Nhờ có mắt con nhìn thấy những gì? Nhờ có tai con nghe
thấy những gì? Tay con vẽ những gì? Con làm gì để bảo vệ đôi mắt, tai, tay……?
Không những mở rộng vốn từ cho trẻ mà còn dạy trẻ biết cách giao tiếp với nhau , có sự giao lưu với nhau, quan tâm đến nhau đáp ứng được nhu cầu giao tiếp của trẻ ở lứa tuổi này Ví dụ: Khám phá bé là ai?
Để hướng dẫn trẻ tự giới thiệu về bản thân, tôi mang búp bê ra đóng vai là một bạn học mới trong lớp và tự giới thiệu tên. Tôi cho trẻ đặt các câu hỏi. Nếu trẻ lung túng, tôi hướng dẫn trẻ cách đặt câu hỏi như: bạn mấy tuổi? nhà bạn ở đâu ? bạn thích gì?… Sau đó, tôi cho các trẻ tự giới thiệu và hỏi các bạn trong lớp. Sau mỗi chủ đề tôi cho trẻ quan sát tranh ảnh, báo chí mà trẻ đã sưu tầm trong chủ đề, cho trẻ cùng đàm thoại về những nội dung đó cho trẻ kể lần lượt từng tranh,
23
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. cô là người tổng hợp lại tất cả suy nghĩ của trẻ thành một mẩu chuyện có chủ đề phong phú. Ví dụ: Chủ đề “ Cây xanh” gồm: cây ăn quả; cây lấy gỗ; cây rau; cây cảnh… Khi quan sát các loại cây ăn quả bé Hải Yến đã kể như sau: Trong vườn cây ăn quả này có rất nhiều loại quả khác nhau cây nào cũng có rất nhiều quả chín trông rất ngon hàng ngày các bác trồng vườn hái quả chín cho mọi người ăn vì nếu để lâu quá nó xẽ rụng mất
Việc tích hợp các môn học khác, các trò chơi vào cho trẻ kể chuyện sáng tạo
là việc cung cấp thêm một số kiến thức bổ trợ cho câu chuyện sinh động hơn.
Trò chơi đóng vai trò rất quan trọng trong các giờ kể chuyện sáng tạo, gây hứng thú cho trẻ lúc vào bài, củng cố tiết học và thay đổi không khí trong lớp học. Tôi thường tổ chức cho trẻ chơi những trò chơi động, có liên quan đến các nhân vật trong câu chuyện trẻ kể ví dụ: Cáo và thỏ, mèo và chim sẻ, trời nắng trời mưa….và thông qua trò chơi còn giúp trẻ hiểu biết thêm về thế giới xung giúp vốn từ của trẻ thêm phong phú
Ở lứa tuổi này tâm lý của trẻ thường mau nhớ chóng quên. Vì vậy vào giờ đón trả trẻ tôi đưa trẻ vào góc văn học để hướng dẫn trẻ kiến thức mới và củng cố kiến thức cũ. Đây là hình thức cho trẻ trải nghiệm những gì mình có sẵn và học tập ở cô và bạn, trẻ cảm thấy thoải mái và tự tin hơn.Vào các giờ buổi chiều cô cũng có thể trò chuyện cùng cá nhân trẻ trẻ có thể kể lại một sự việc theo trình tự thời gian những câu hỏi như: Hôm nay ở lớp con được học những gì? Con ăn cơm với món gì? Hôm nay ở lớp có bạn nào nghỉ? Hôm nay ở lớp con thích nhất điều gì? Tại sao lại thích? Có điều gì làm con buồn không? Tại sao lại buồn? Sau những câu hỏi của cô giúp trẻ buộc phải nhớ lại trình tự các sự việc và biết cách trả lời theo suy nghĩ của mình và diễn đạt lưu loát và trong quá trình giao tiếp với trẻ cô luôn hướng dẫn uốn ắn hành vi của trẻ bằng lời nói , nét mặt, nụ cười khiến trẻ có thể nhận ra hành vi của mình đúng hay sai dần dần hình thành được những thói quen tốt và học những cách ứng sử đúng đắn, và đại đa số trẻ có nhu cầu chủ động giao tiếp với những người xung quanh đặc biệt của cô giáo, trẻ ham học hỏi, thích tìm hiểu xã hội và tự nhiên hay đặt câu hỏi như: Như thế nào? Làm bằng gì? Bao giờ? Tại sao? Ngoài các giờ học ra tôi còn có thể áp dụng dạy trẻ ở mọi lúc, mọi nơi cô yêu cầu trẻ làm theo yêu cầu của cô mức độ tăng dần.
24
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
Ví dụ: Cháu hãy lấy cho cô quyển sách và bút bi trên bàn; mức độ tăng lên:
Hãy đặt cốc lên giá, mang khăn lau mặt và thìa giúp cô,… Vào các ngày lễ mùng 8 tháng 3 ; ngày tết, ngày 20 tháng 11 năm nào tôi cũng hướng dẫn các cháu làm bưu thiếp để tặng ông, bà, bố, mẹ, anh chị, bạn sau đó hỏi trẻ: Con sẽ nói gì khi tặng quà người lớn? Con sẽ chúc như thế nào? Cô trò chuyện kết hợp cho trẻ xem tranh cho trẻ kể chuyện theo nội dung tranh. Những việc này tưởng như đơn giản, nhưng với các cháu để rèn luyện trẻ nói được những câu nói đó cô giáo phải mất rất nhiều thời gian công sức Cuối tuần vào các buổi chiều cô cho trẻ được làm việc với nhau theo tổ các cháu sẽ được nhận xét về bạn về bản thân có gì được tuyên dương và những gì chưa được cần phải sửa trong tuần tiếp theo. Ở lớp tôi trong buổi này trẻ nhận xét rất sôi nổi kể cả những cháu nhút nhát ít nói nhưng sau một thời gian tương đối dài khoảng 3, 4 tuần trẻ cũng mạnh dạn nói lên những suy nghĩ của mình trước các bạn qua buổi sinh hoạt tập thể này. Qua đó, các cháu không những đã bạo dạn tự tin, phát triển ngôn ngữ, mà còn rèn cách sống trong cộng đồng, biết chia sẻ, động viên, góp ý cho nhau tốt hơn
Việc tích hợp các môn học khác và trong các hoạt động trong một ngày đòi hỏi cô giáo phải linh hoạt, lựa chọn nội dung sao cho phù hợp với nội dung câu chuyện, giúp trẻ tham gia vào hoạt động một cách tích cực nhất và ngôn ngữ của trẻ được phát triển mạnh mẽ nhất. 7. Biện pháp 7: Kết hợp với phụ huynh:
Như chúng ta đã biết, sự giáo dục cho trẻ phải kết hợp giữa gia đình và nhà trường vì môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và nhà trường. Cho nên, việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một khâu không thể thiếu để giúp trẻ phát huy khả năng kể truyện sáng tạo. Phụ huynh là một trong những nhân tố quan trọng trong việc tạo vốn từ để phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Để có được sự ủng hộ của phụ huynh, trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi đã nêu tầm quan trọng của lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là thông qua hoạt động kể chuyện sáng tạo. Đồng thời, qua bảng thông báo của lớp, hàng tuần tôi thường dán lên bảng những bài thơ, câu chuyện để phụ huynh kịp thời nắm bắt nội dung truyện, thơ và giúp con nhớ được câu chuyện, bài thơ.
Điều này giúp phụ huynh biết được những bài thơ, câu chuyện con ở lớp đã được học và thấy được mặt mạnh cũng như mặt hạn chế của con mình trong việc phát trển ngông ngữ để ở nhà rèn luyện và sửa đổi cho các con kết hợp với các cô
25
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. giáo tại lớp. Và giúp cho chúng tôi những giáo viên ở lớp hiểu kĩ và đánh giá chính xác hơn khả năng sử dụng ngôn ngữ mạch lạc, sáng tạo của từng cá nhân trẻ. Từ đó, tôi sẽ kịp thời đưa ra những biện pháp phù hợp với từng trẻ, giúp trẻ phát triển một cách tốt nhất.
Vào những giờ đón – trả trẻ tôi đã trao đổi với phụ huynh về quá trình học tập, vui chơi của con trong ngày và trao đổi về những câu chuyện trẻ đã kể lại theo ngôn ngữ riêng của trẻ cho các bậc phụ huynh nghe, để phụ huynh về nhà cho trẻ kể lại câu chuyện đó hoặc kích thích trẻ kể các câu chuyện khác. Như vậy ngôn ngữ của trẻ được phát triển một cách phong phú và đa dạng.
Ảnh cô đón trẻ và trao đổi cùng phụ huynh
26
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
Ngoài ra còn huy động phụ huynh đóng góp ủng hộ truyện tranh để tạo góc văn học thêm phong phú, hoặc thu thập những nguyên vật liệu sẵn có, dễ tìm như báo hoạ mi, vải vụn, len vụn, các vỏ hộp, mút xốp…để làm đồ dùng kể chuyện.
Có thể nói công tác tuyên truyền với phụ huynh là một việc làm rất quan
Chỉ đạo cho tổ khối soạn giáo án và mở thao giảng chuyên đề môn văn học
Để tìm hiểu về nội dung câu chuyện cô trò chuyện cùng trẻ. Qua đó cung cấp
trọng trong việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo để phát triển ngôn ngữ cho trẻ. 8. Biện pháp 8: Tự bồi dưỡng chuyên môn Muốn phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt hơn qua hoạt động kể chuyện. Nhà trường đưa ra nội dung sinh hoạt về môn văn học cho giáo viên thảo luận, sau đó đi đến thống nhấtchung. (kể chuyện) cho giáo viên tham dự. Trước tiên để gây sự tập trung chú ý cho trẻ hứng thú và thích được tham gia kể chuyện cùng cô và bạn, thì giáo viên phải chuẩn bị đồ dùng cho tốt. Máy chiếu, con rối, mô hình, các nhân vật trong chuyện, có màu sắc tươi sáng, sinh động. Rồi thích hợp nội dung vào bài dạy sao cho lôgic, lôi cuốn hấp dẫn trẻ vào bài học, qua bài hát “cháu yêu bà” cô dùng thủ thuật thể hiện qua giọng nói, cử chỉ điệu bộ của nhân vật như truyện “ Tích chu” Ví dụ: Cô giả bộ tiếng ho của bà rồi gọi Tích Chu ơi! Tích Chu. Lấy cho bà ngụm nước. Sau đó cô dẫn dắt vào nội dung câu chuyện và kể với giọng nhẹ nhàng diễn cảm, thể hiện giọng điệu nhân vật thay đổi sao cho hấp dẫn. Biết phối hợp cách sử dụng đồ dùng trong khi kể đúng lúc, khoa học và đạt hiệu quả cao. các từ mới cho trẻ, làm phong phú vốn từ và giúp trẻ mở rộng sự hiểu biết về ý nghĩa của các từ trong câu chuyện. Lúc này trẻ có khả năng diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau, thể hiện qua nét mặt, cử chỉ lời nói điệu bộ, hành động. Như vậy sẽ giúp cho trẻ phát triển ngôn ngữ tốt hơn, rõ ràng mạch lạc hơn vốn từ của trẻ càng thêm phong phú hơn khi tham gia vào hoạt động kể chuyện, đóng kịch cùng bạn. Ngoài việc trao đổi chuyên môn của mình với giáo viên trong lớp, tôi còn tự học hỏi những kinh nghiệm của những đồng nghiệp để bổ sung vào những mặt còn yếu của mình, thường xuyên nghiên cứu tài liệu, sưu tầm những bài báo hay của nghành để áp dụng đưa vào dạy trẻ.
27
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
III. Kết quả đạt được 1. Về trẻ;
Trong quá trình nghiên cứu và tiến hành kể chuyện sáng tạo đến nay ở lớp tôi đa số trẻ đã kể chuyện sáng tạo theo ý tưởng của mình mà không cần sự gợi ý của cô. Ngoài ra trẻ còn biết sử dụng thành thạo đồ dung trực quan ở các chủ đề
Tôi thấy trẻ ở lớp tôi có những chuyển biến rõ rệt và tôi đã tiến hành khảo sát
lại, thu được những kết quả sau đây.
*Kết quả khảo sát cuối năm
Đầu năm Cuối năm Nội dung
Đạt Chưa đạt Đạt Chưa đạt
25/43=58,1% 18/43=41,9% 40/43=93,2% 3/43=6,8%
26/43=60,5% 17/43=39,5% 39/43=90,7% 4/43=9,3%
19/42=45,2% 4/43=9,3%
4/43=55,8% 39/43=90,7%
18/43=41,9% 5/43=11,6 25/43=58,1% 38/43=88,4% Phát âm rõ ràng mạch lạc Phát âm câu phức Hứng thú tham gia kể chuyện sáng tạo Biết thể hiện ngôn ngữ hoàn cảnh (kể chuyện sáng tạo)
2. Về bản thân:
Sau khi thực hiện một loạt các biện pháp trên bền bỉ và liên tục. Bằng sự nỗ lực tích cực từ bản thân đồng thời được sự giúp đỡ nhiệt tình của cô giáo dạy cùng
28
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. lớp.Tôi thấy mình đã nâng cao được phong cách nghệ thuật lên lớp, giọng kể được trau dồi diễn cảm, thu hút trẻ hứng thú tham gia vào tiết học.
Tôi đã rút ra được nhiều kinh nghiệm, hình thức, biện pháp dạy trẻ kể chuyện sáng tạo, sưu tầm được nhiều truyện tranh, họa báo, tạp chí, học thuộc nhiều truyện ngoài chương trình.
Tạo được môi trường cho trẻ hoạt động tốt ở các góc, đặc biệt là góc văn học, chủ đề được nhà trường đánh giá cao và khen ngợi là lớp có môi trường lớp học tốt.
Tôi đã tận dụng các nguyên vật liệu sẵn có, dễ tìm để tạo ra nhiều loại rối
phong phú, đa dạng, sử dụng có hiệu quả trong việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo. Tôi đã sưu tầm rất nhiều tranh ảnh theo từng chủ điểm cho trẻ kể chuyện Phụ huynh nhận thức ra được tầm quan trọng của việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo để phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Cuối năm hầu hết phụ huynh rất phấn khởi vì nhận thấy con em mình kể được rất nhiều chuyện hay và sáng tạo, bạo dạn tự tin khi đứng trước đông người biết quan tâm chia sẻ đến mọi người xung quanh, đặc biệt các cháu ngoan hơn, và rất thích đi học Với kết quả trên cho thấy. Qua quá trình áp dụng Một số biện pháp Phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo nêu trên tôi nhận thấy đến nay 94% trẻ lớp tôi đã phát âm rõ ràng mạch lạc.
29
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo. PHẦN III: KẾT LUẬN CHUNG
1. Kết luận
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua các hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo là một việc làm thiết thực nhất trong chương trình đổi mới hiện nay, đòi hỏi cô giáo phải có sự sáng tạo linh hoạt khi dạy trẻ, phải có sự kiên trì rèn luyện giữa cô và trẻ thì sẽ đem lại kết quả cao.
Nghành giáo dục Việt Nam là nghành đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp đào tạo con người mới, là cơ sở hình thành và phát triển con người. Chính vì vậy là một giáo viên mầm non luôn cần có phẩm chất, đạo đức, lối sống, tư tưởng, lập trường vững vàng. Luôn bồi dưỡng, chau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng phát âm chuẩn cho trẻ. Luyện cho trẻ nói mạch lạc thông việc cho trẻ tập kể truyện sáng tạo là sự tổng hợp toàn bộ nội dung rèn luyện ngôn ngữ. Nói mạch lạc chứng tỏ ngôn ngữ của trẻ đã đạt yêu cầu cao về biểu hiện âm thanh, từ diễn đạt, câu đúng ngữ pháp, cũng như sự mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Đề tài nghiên cứu này sẽ làm cơ sở vững chắc cho việc học tập của trẻ ở những năm tiếp theo.
Việc rèn cho trẻ nói mạch lạc hiện nay là một vấn đề quan trọng, nên mỗi giáo viên không chỉ rèn luyện tốt cho trẻ qua các tiết học mà bên cạnh đó phải rèn luyện bản thân để có trình độ chuyên môn dạy tốt, mang trí thức thắp sáng thế hệ mầm non, phấn đấu tất cả vì trẻ thơ thân yêu. 2. Bài học kinh nghiệm
Sở dĩ có được sự thành công trên tôi rút ra một số kinh nghiệm sau:
Muốn phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non thông qua kể chuyện sáng tạo
thì giáo viên phgải biết sử dụng đa dạng các phương pháp dạy trẻ : Dạy trẻ bằng tranh, đồ dùng, làm sách…
Cô luôn tạo môi trường tốt để trẻ được hoạt động tích cực, được nói, được
thể hiện khả năng ngôn ngữ của từng trẻ.
Để phát triển ngôn ngữ cho trẻ, cô luôn chuẩn bị tốt các điều kiện thiết yếu như : tranh chuyện, băng đĩa… để trẻ được tự thể hiện, khám phá về ngôn ngữ xung quanh trẻ.
Luôn sáng tạo trong việc trang trí lớp tạo môi trường cho trẻ hoạt động Cần phải có kinh nghiệm và nắm vững về tâm sinh lí của trẻ theo lứa tuổi Chịu khó sưu tầm, học hỏi, nâng cao về trình độ chuyên môn và kiến thức. Luôn kết hợp nhịp nhàng với giáo viên ở cùng lớp trong các hoạt động giáo
dục và chăm sóc nuôi dưỡng trẻ.
30
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo.
Nhận thức được tầm quan trọng của việc đổi mới hình thức tổ chức giáo dục trẻ. Nhất là tầm quan trọng của phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua các hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo trong chương trình đổi mới hiện nay
Biết vận dụng đa dạng các phương pháp dạy trẻ. Dạy trẻ bằng tranh, đồ dùng
trực quan, làm sách…
Luôn tạo môi trường tốt để trẻ được hoạt động tích cực, được nói, được thể
hiện khả năng ngôn ngữ của từng trẻ. 3. Khuyến nghị
Để góp phần nâng cao chất lượng phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ , tôi xin
có một số ý kiến đề xuất kính mong lãnh đạo cấp trên xem xét, giúp đỡ tôi. Phòng giáo dục thường xuyên tổ chức các buổi kiến tập của huyện để chị em được học hỏi kinh nghiệm giảng dạy của nhau. Ban giám hiệu nhà trường đầu tư mua sắm cho các lớp những quyển thơ, truyện dành cho lứa tuổi mầm non để giáo viên có thể lựa chọn các tác phẩm phù hợp trong quá trình rèn ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
Trên đây là Một số biện pháp Phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo mà tôi đã thực hiện trong năm học vừa qua. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của cấp trên và các bạn đồng nghiệp để cho bản sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn thiện hơn Tôi xin chân thành cảm ơn!
