Bộ môn : Địa lý
Tác giả : Cao Thị Thương
Tổ bộ môn : Khoa học xã hội
Năm học : 2021 – 2022
Điện thoại : 0915 722 500
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT PHAN THÚC TRỰC
------------------- ----------------
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
®Ò tµi
Sö dông ph-¬ng ph¸p §ãNG VAI trong D¹Y HäC
®Þa lý nh»m ph¸t TRIÓN PHÈM CHÊT, N¡NG LùC Vµ
GãP PHÇN §ÞNH H¦íNG NGHÒ NGHIÖP CHO HäC SINH
ë TR¦êNG TRUNG HäC PHæ TH¤NG.
MỤC LỤC
Trang
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1
I. Lí do chọn đề tài
1
II. Mục đích nghiên cứu
2
III. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
2
IV. Phương pháp nghiên cứu
2
V. Tính mới của đề tài
2
VI. Tính khả thi của đề tài.
3
PHẦN II: NỘI DUNG
4
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
4
1. Cơ sở lí luận
4
1.1. Dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực
4
1.2. Tổng hợp các tổ hợp xét tuyển và các ngành học có môn Địa lý
7
1.3. Phương pháp đóng vai và vai trò của phương pháp đóng vai trong
phát triển phẩm chất, năng lực và định hướng nghề nghiệp cho học sinh
11
1.3.1. Khái niệm phương pháp đóng vai
11
1.3.2. Vai trò của PPĐV trong phát triển phẩm chất, năng lực và định
hướng nghề nghiệp cho học sinh
11
2. Cơ sở thực tiễn
13
2.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên về sử dụng phương pháp đóng
vai nhằm phát triển phẩm chất, năng lực và định hướng nghề nghiệp
13
2.2. Mức độ sử dụng PPĐV của giáo viên trong dạy học Địa lí
13
2.3. Mức độ hứng thú của HS đối với các phương pháp dạy học của
GV.
14
II. TỔ CHỨC DẠY HỌC ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÝ
Ở TRƯỜNG THPT NHẰM PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG
LỰC VÀ ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP
15
1. Nguyên tắc sử dụng PPĐV trong dạy học địa lý phát triển phẩm chất,
năng lực và định hướng nghề nghiệp
15
2. Cách thức sử dụng các dạng đóng vai trong dạy học Địa lí phát triển
phẩm chất, năng lực và định hướng nghề nghiệp
16
2.1. Đóng vai nhân vật giả định theo ngành nghề trong tương lai
16
2.2. Đóng vai tình huống
25
III. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
31
1. Mục đích thực nghiệm
31
2. Nhiệm vụ của thực nghiệm
32
3. Tiến hành thực nghiệm
32
3.1. Chọn đối tượng thực nghiệm
32
3.2. Nội dung thực nghiệm
32
3.3. Tiến hành dạy thực nghiệm
32
PHẦN III: KẾT LUẬN
35
I. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI
35
1. Tính mới của đề tài
35
2. Tính hiệu quả
35
II. MỘT SỐ KHÓ KHĂN KHI ÁP DỤNG ĐỀ TÀI
35
III. KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT
35
1. Với các cấp quản lí giáo dục
35
2. Với giáo viên
35
3. Với học sinh
36
TÀI LIỆU THAM KHẢO
37
PHỤ LỤC
38
DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
Chữ cái viết tắt / Ký hiệu
Cụm từ đầy đủ
PPĐV
Phương pháp đóng vai
GV
Giáo viên
HS
Học sinh
THPT
Trung học phổ thông
TN
Thực nghiệm
ĐC
Đối chứng
LB
Liên Bang
CN
Công nghiệp
DHNTB
Duyên hải Nam Trung Bộ
1
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lí do chọn đề tài
Ngày nay, khi nền kinh tế nước ta ngày càng phát triển, đặt ra yêu cầu bức thiết
về nguồn lao động trí thức cao. Trong bối cảnh đó, vai trò của giáo dục càng trở nên
quan trọng. Nghị quyết số 29 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI ra đời
đã tạo điều kiện để toàn ngành Giáo dục và đào tạo tập trung đổi mới căn bản và
toàn diện. Theo đó, đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển phẩm
chất, năng lực được coi là “chìa khóa” của đổi mới giáo dục. Đặc biệt khi triển khai
Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 thì vấn đề này được xem như “ mắt xích”
không thể thiếu để tiến tới thành công.
Trong quá trình dạy học phát triển năng lực, giáo viên không phải đóng vai như
các phát thanh viên để truyền lại những thông tin được in sẵn trong sách giáo khoa.
Ngược lại, chúng ta phải nhập vai như các nhà tổ chức thực thụ, hướng dẫn học sinh
hoạt động. Dạy học phát triển năng lực hướng tới mục tiêu kép: vừa giúp học sinh
chủ động lĩnh hội được kiến thức bài học, vừa phát triển được kĩ năng và hình thành
được những phẩm chất đạo đức tốt đẹp ở các em.
Đối với học sinh ở bậc THPT, các em còn đứng trước một bước ngoặt quan
trọng trong cuộc đời. Đó là việc lựa chọn ngành nghề sao cho phù hợp với sở thích,
nguyện vọng, năng lực của bản thân cũng như đáp ứng yêu cầu của xã hội về nhân
lực. Do vậy, nội dung giáo dục hướng nghiệp tiếp tục được lồng ghép, tích hợp vào
các môn học và các hoạt động giáo dục, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn
diện. Qua đó, giúp cho HS có những quyết định lựa chọn nghề phù hợp với bản thân,
với gia đình và với sự phát triển của xã hội, góp phần tăng năng suất lao động, thúc
đẩy sự phát triển của kinh tế - xã hội, rút ngắn khoảng cách về kinh tế - xã hội giữa
Việt Nam và các nước trên thế giới.
Trong các môn học ở trường phổ thông, địa lý là một môn khoa học tổng hợp
vừa phản ánh tự nhiên vừa phản ánh kinh tế xã hội. Hiện nay, môn địa lý có thể kết
hợp với các môn học thuộc ban xã hội và cả ban tự nhiên trong xét và thi tuyển nhiều
ngành nghề, mở ra nhiều cơ hội cho học sinh trong lựa chọn nghề nghiệp. Tuy nhiên,
không phải học sinh, bậc phụ huynh, hay cả những người làm công tác giáo dục đều
biết, tìm hiểu, cập nhật được những xu hướng đó. Từ đó dẫn đến tình trạng trong quá
trình học tập, học sinh phần lớn không mặn mà và ít em lựa chọn môn học này để
hướng tới ngành nghề trong tương lai. Một số em học tốt và yêu thích môn địa lý
nhưng hiểu biết, hình dung của các em về các ngành nghề liên quan đến môn học
còn chưa thật sự đầy đủ. Trước thực trạng đó, tôi luôn trăn trở về việc dạy học của
mình: làm thế nào để các em học sinh yêu thích, có hứng thú với địa lý? Làm sao để
các em có thể hình dung, hiểu biết trực quan nhất về những ngành nghề mà các em
có thể học và làm sau khi chọn địa lý để xét và thi tuyển vào Đại học? Trong thực tế
dạy học địa lý ở trường chúng tôi trong những năm gần đây, các giáo viên đã tích
cực đổi mới phương pháp dạy học, trong đó vận dụng có hiệu quả phương pháp đóng