MỤC LỤC
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ…………………………………………………………...1
1. Lý do chọn đề tài........................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu……………………………………………………...1
3. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................2
4. Đối tƣợng nghiên cứu……………………………………………………2
5. Phạm vi nghiên cứu……………………………………………………….2
6. Phƣơng pháp nghiên cứu.............................................................................2
7. Điểm mới của đề tài....................................................................................2
8. Tính khả thi của đề tài.................................................................................2
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU…………………………………………..3
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP THỰC
NGHIỆM THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHUYÊN BIỆT
TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC THPT……………………………………………3
1.1. Năng lực và vấn đề phát triển năng lực cho học sinh THPT……………3
1.1.1. Khái niệm năng lực…………………………………………………...3
1.1.2. Năng lực chung và năng lực chuyên biệt của môn hóa học THPT…...4
1.1.2.1. Về các năng lực chung……………………………………………...4
1.1.2.2. Về các năng lực chuyên biệt của môn hóa học……………………..4
1.1.3. Các năng lực cần phát triển ở học sinh trung học phổ thông…………5
1.2. Cơ sở lý luận về sử dụng bài tập hóa học theo định hƣớng phát triển
năng lực……………………………………………………………………...6
1.2.1. Vai trò của việc sử dụng bài tập trong dạy học hóa học………………6
1.2.2. Đặc điểm bài tập định hƣớng phát triển năng lực…………………….6
1.2.3. Vai trò của việc sử dụng thí nghiệm trong dạy học hóa học………….7
1.2.4. Nguyên tắc sử dụng thí nghiệm định hƣớng phát triển năng lực……..8
1.3. Thực trạng dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực ở một số trƣờng
trung học phổ thông tại Đô lƣơng…………………………………………...8
1.4. Việc sử dụng bài tập thực nghiệm để phát triển năng lực chuyên biệt...10
hóa học cho học sinh của một số trƣờng THPT Đô lƣơng…………………10
II. XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP THỰC NGHIỆM THEO
ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHUYÊN BIỆT TRONG DẠY HỌC
HÓA HỌC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG………………………………………...10
2.1.Khái niệm về bài tập thực nghiệm……………………………………...10
2.2.Tác dụng của bài tập thực nghiệm trong dạy học hóa học phát triển năng
lực…………………………………………………………………………..10
2.3. Sử dụng hệ thống bài tập thực nghiệm trong dạy học hóa học nhằm phát
triển năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học, năng lực thực hành hóa học và
năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống………………………11
2.3.1. Nguyên tắc lựa chọn và xây dựng…………………………………...11
2.3.2. Quy trình xây dựng và sử dụng……………………………………...11
2.3.3. Ví dụ minh họa………………………………………………………12
2.4. Sử dụng bài tập thực nghiệm trong dạy học hóa học nhằm phát triển
năng lực thực hành hóa học, năng lực tính toán, năng lực phát hiện và giải
quyết vấn đề……………………………………………...............................24
2.4.1. Nguyên tắc lựa chọn và xây dựng…………………………………...24
2.4.2. Quy trình xây dựng và sử dụng……………………………………...24
2.4.3. Ví dụ minh họa………………………………………………………25
III. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI…………………………………………………….47
PHẦN III: KẾT LUẬN………………………………………………………….49
1. Một số kiến nghị, đề xuất………………………………………………..49
2. Hƣớng phát triển của đề tài……………………………………………...50
TÀI LIỆU THAM KHẢO
HÌNH ẢNH THỰC NGHIỆM
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BTHH :Bài tập hóa học
ĐC :Đối chứng
Dd :Dung dịch
GV :Giáo viên
HS :Học sinh
NL :Năng lực
PPDH :Phƣơng pháp dạy học
PTHH :Phƣơng trình hóa học
SGK :Sách giáo khoa
THPT :Trung học phổ thông
TN :Thực nghiệm
TNSP :Thực nghiệm sƣ phạm
1
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục đã và đang đƣợc xã hội quan
tâm, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, khi mục tiêu hƣớng tới phát triển năng lực
toàn diện cho học sinh thì việc đổi mới từ mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp dạy
học và kiểm tra đánh giá là vô cùng cần thiết. Trong Nghị quyết Hội nghị Trung
ƣơng 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ: “Tiếp
tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo
hƣớng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của ngƣời học”; “Tập trung phát
triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi
dƣỡng năng khiếu, định hƣớng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lƣợng
giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tƣởng, truyền thống, đạo đức, lối sông,
ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực
tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”.
Trong điều kiện hiện nay, định hƣớng giáo dục về nội dung đã không còn
phù hợp với xu thế mà thay vào đó là định hƣớng việc hình thành cho học sinh các
năng lực chung va năng lực đặc thù. Điều đó đã thôi thúc các nhà quản lý giáo dục,
giáo viên...nghiên cứu và tìm ra các phƣơng pháp, kĩ thuật dạy học tích cực nhằm
phát huy vai trò tích cực, chủ động, sáng tạo nâng cao nhận thức của học sinh, giúp
học sinh vừa lĩnh hội đƣợc hệ thống tri thức khoa học phổ thông, vừa cập nhật
đƣợc những tri thức khoa học mới, hiện đại để bƣớc vào đời không bị bỡ ngỡ trƣớc
sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật.
Hóa học – là một bộ môn khoa học vừa lý thuyết, vừa thực nghiệm gắn liền
với các hiện tƣợng trong cuộc sống và thực tiễn nên việc chú trọng đến nội dung
thực hành, thí nghiệm cũng nhƣ những năng lực chuyên biệt khác của bộ môn hóa
học trong dạy học hóa học không những tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh lĩnh
hội hệ thống tri thức, rèn luyện kỹ năng thực hành, tính toán, vận dụng, phát triển
tƣ duy, sáng tạo... mà còn giúp học sinh hình thành thế giới quan khoa học đúng
đắn. Mặt khác, hƣớng nghiên cứu khai thác thí nghiệm, xây dựng hệ thống bài tập
thực nghiệm để vận dụng vào trong dạy học chƣa nhiều, chƣa chú trọng đến vấn đề
phát triển năng lực chuyên biệt cho học sinh thông qua quá trình dạy học hóa học ở
trƣờng trung học phổ thông.
Từ các lí do trên tôi xin chọn đề tài: “Hệ thống bài tập thực nghiệm hóa học
trung học phổ thông (THPT) để phát triển năng lực chuyên biệt cho học sinh”
với mong muốn góp phần giúp cho quá trình dạy và học hóa học ở trƣờng phổ
thông ngày một có hiệu quả hơn, đào tạo con ngƣời đúng với phƣơng châm của
Đảng và nhà nƣớc: “lí luận gắn với thực tế, học đi đôi với hành”.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu, lựa chọn, xây dựng và sử dụng hệ thống thí nghiệm, bài tập thực
nghiệm hóa học theo hƣớng dạy học tích cực định hƣớng phát triển năng lực
2
chuyên biệt cho học sinh góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học hóa học ở trƣờng
học phổ thông
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận về đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát
triển năng lực
Nghiên cứu về năng lực và vấn đề phát triển năng lực cho học sinh THPT
Nghiên cứu cơ sở lý luận về thí nghiệm hóa học ở THPT
Nghiên cứu về các dạng bài tập phát triển năng lực
Nghiên cứu về việc sử dụng bài tập thực nghiệm để phát triển năng lực học sinh
Tìm hiểu thực trạng dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực ở một số trƣờng
THPT
Nghiên cứu nguyên tắc, xây dựng quy trình và sử dụng hệ thống bài tập thực
nghiệm để phát huy năng lực học sinh THPT
Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm để kiểm tra, đánh giá chất lƣợng sử dụng bài tập
thực nghiệm hóa học THPT để phát triển năng lực học sinh
4. Đối tƣợng nghiên cứu
Phƣơng pháp sử dụng hệ thống các bài tập thực nghiệm hóa học THPT trong dạy
học hóa học để phát triển năng lực chuyên biệt cho học sinh THPT
5. Phạm vi nghiên cứu
Xây dựng hệ thống bài tập trên những thí nghiệm chƣơng trình hóa học THPT
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
* phương pháp nghiên cứu lí luận:
Nghiên cứu kỹ cơ sở lí luận về thí nghiệm hóa học và các dạng bài tập phát triển
năng lực học sinh
Thăm dò ý kiến của học sinh sau khi đƣợc học tập các tiết học có sử dụng bài tập
thực nghiệm để đánh giá chất lƣợng và hiệu quả của đề tài
* Các phương pháp thực tiễn: quan sát, điều tra, trao đổi kinh nghiệm và tổng hợp
số liệu thống kê.
* Phương pháp hợp tác: trao đổi kinh nghiệm với những giáo viên hóa học có kinh
nghiệm khác
7. Điểm mới của đề tài
Đề xuất các nguyên tắc lựa chọn, xây dựng quy trình và sử dụng các bài tập thực
nghiệm hóa học, định hƣớng phát triển năng lực để tổ chức hoạt động học tập tích
cực cho học sinh
8. Tính khả thi của đề tài
