MỤC LỤC
Trang
PHẦN I: MỞ ĐẦU………………………………………………….
2
PHẦN II: NỘI DUNG ……………………………………………..
3
1. Đánh giá thực trạng ……………………………………………….
3
2. Nội dung biện pháp ……………………………………………….
3
3. Ví dụ ………………………………………………………………
7
PHẦN III: HIỆU QUẢ CỦA BIỆN PHÁP ………………………
8
PHẦN IV: KẾT LUẬN …………………………………………….
9
1. Ý nghĩa của biện pháp …………………………………………...
9
2. Kiến nghị, đề xuất ………………………………………………...
9
PHỤ LỤC …………………………………………………………...
10
2
PHẦN I: MỞ ĐẦU
Giáo viên bộ môn (GVBM) dạy học và giáo dục theo chương trình, kế
hoạch giáo dục, kế hoạch dạy học của nhà trường theo chế độ làm việc của giáo
viên; quản lý học sinh trong các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức; tham
gia các hoạt động của tổ chuyên môn; chịu trách nhiệm về chất lượng, hiệu quả
giáo dục; tham gia nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng. Ngoài ra, GVBM
phải biết phối hợp với giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục đạo đức và kĩ
năng sống cho học sinh.
Hiện tại, đa số học sinh THPT học theo 3 xu hướng. Một là học sinh khá,
giỏi môn nào thì học nhiều ở môn đó và bỏ rơi những môn còn lại; hai là học
sinh cố gắng học đều ở tất cả các bộ môn; ba là học sinh yếu đều ở các môn
hoặc không đầu tư. Thêm nữa, trong giờ học, việc giúp đỡ lẫn nhau giữa các bạn
học sinh gần như ít khi xảy ra. Bạn nào học khá thì tập trung vào công việc của
mình, ít quan tâm và giúp các bạn bên cạnh. Học sinh yếu có nhu cầu tìm hiểu
thì ngại hỏi. Lại có một số em học sinh học yếu không có nhu cầu tìm hiểu.
Những điều này dẫn đến chất lượng giảng dạy không đạt như yêu cầu. Các kĩ
năng như trình bày, hỗ trợ, tư vấn ở học sinh gần như rất thấp và không đồng
đều.
Tiếp cận những yêu cầu của của chương trình giáo dục phổ thông hiện
nay là phải “Đổi mới phương pháp dạy học trong đổi mới giáo dục phổ thông
theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng
kiến thức; tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở
để người học cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực”. Vì
vậy, trong quá trình dạy học tôi đã áp dụng nhiều biện pháp để nâng cao năng
lực và phẩm chất cho học sinh, một trong các biện pháp đó là: “Dạy học theo
nhóm góp phần giáo dục và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh” để góp
phần nâng cao chất lượng giảng dạy của cá nhân tại trường THPT Vĩnh Linh.
3
PHẦN II: NỘI DUNG
1. Đánh giá thực trạng
Năng lực hoạt động tập thể được xem là năng lực quan trọng quyết định
thành công trong xã hội hiện nay. Vì vậy, đào tạo phát triển năng lực hợp tác trở
thành xu thế trong giáo dục hiện đại, và việc dạy học theo nhóm chính là sự
phản ánh thực tiễn xu thế đó.
Dạy học nhóm nếu được tổ chức một cách bài bản sẽ phát huy được tính
tích cực, tính trách nhiệm của mỗi cá nhân; phát triển năng lực hợp tác làm việc
và năng lực giao tiếp của từng học sinh.
Hiện nay, dạy học theo nhóm (thảo luận nhóm) được đa số giáo viên sử
dụng, tuy nhiên việc sử dụng dạy học theo nhóm gặp nhiều khó khăn, như hiện
nay số lượng học sinh trong lớp đông, không gian phòng học hẹp vì vậy việc tổ
chức thảo luận tốn nhiều không gian, khó di chuyển. Việc trao đổi thảo luận dễ
dẫn đến mất trật tự, ồn ào, gây ảnh hưởng đến môi trường xung quanh, các lớp
học khác; Thời gian chuẩn bị và tổ chức cần kéo dài hơn…; vì vậy việc tổ chức
dạy học theo nhóm chỉ được sử dụng hạn chế, hoặc phân nhóm với số lượng lớn
học sinh, hoặc thảo luận nhóm 02 học sinh cận nhau…
Mặc dù gặp nhiều khó khăn trong tổ chức, nhưng trước những ưu điểm
của dạy học theo nhóm trong giáo dục và rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh,
tôi đã tích cực áp dụng ở các lớp mình giảng dạy, đặc biệt là lớp A1, khóa học
2020 – 2023.
2. Nội dung biện pháp
Để thực hiện biện pháp này, tôi lần lượt thực hiện các bước sau đây:
Bước 1. Lĩnh hội kiến thức
Lĩnh hội kiến thức tập huấn chuyên môn từ sở Giáo dục và Đào tạo, từ
nhà trường, từ đồng nghiệp, tự học và tự nghiên cứu.
Bước 2. Chia nhóm
Việc phân chia học sinh theo nhóm phải đảm bảo tương đối các yếu tố
đồng đều về học lực. Muốn được như vậy, tôi dựa vào kết quả học tập của học
kì liền kề phía trước. Các nhóm sẽ ngồi theo sơ đồ:
4
Hình ảnh cụ thể tại lớp học
Việc thực hiện vị trí này diễn ra ở các tiết có thảo luận nhóm (giáo viên
thông báo cho học sinh từ tiết trước), lớp thực hiện xong trước khi giáo viên vào
lớp. Trở thành thói quen, các em thực hiện việc này trong khoảng 30 giây. Sự
phân chia chỗ ngồi theo nhóm như thế này không ảnh hưởng đến việc thực hiện
một tiết dạy truyền thống.
Bước 3. Đặt tên
Tôi yêu cầu mỗi nhóm thống nhất đặt tên thể hiện được tin thần và thái độ
học tập của nhóm. Ví dụ lớp 12A1, 06 nhóm có các tên như sau: Đoàn kết, Tuổi
trẻ, Niềm tin, Vĩnh Linh, Thanh niên, Đậu đại học và Năng động.
Bước 4. Phân công trưởng nhóm và thư kí
Vị trí này được thay đổi luân phiên theo từng tiết học. Việc thay đổi luân
phiên nhiệm vụ giúp mỗi học sinh đều rèn luyện được các kĩ năng: lãnh đạo,
Bảng đen
5
phân công, ghi chép, giúp phát hiện ra tiềm năng của mỗi em. Trưởng nhóm làm
nhiệm vụ phân công công việc cho từng thành viên trong nhóm. Thư kí ghi lại
công việc và những câu hỏi của nhóm hoặc của nhóm khác đặt cho nhóm trong
quá trình làm việc.
Bước 5: Lựa chọn nhiệm vụ
- Yêu cầu của nhiệm vụ:
+ Phục vụ bài học;
+ Vận dụng kiến thức đã học;
+ Phù hợp với năng lực của đa số học sinh (không quá khó);
- Nhiệm vụ thảo luận có thể phân làm hai loại. Loại 1 là thảo luận tìm
hiểu kiến thức mới hoặc ôn kiến thức cũ. Loại 2 là làm bài tập củng cố hoặc
luyện tập.
Bước 6. Giao nhiệm vụ
Trước tiết học, GVBM chuẩn bị một số nhiệm vụ để giao cho từng nhóm.
Nhiệm vụ của các nhóm có thể giống hoặc khác nhau. Công việc có thể giao
trước tiết học hoặc trong tiết học. Dựa trên yêu cầu của nhiệm vụ, trưởng nhóm
điều hành nhóm thảo luận để đưa ra kết quả.
Bước 7. Theo dõi và hỗ trợ
Trong quá trình làm việc, giáo viên liên lạc, theo dõi tổng thể cả lớp và
từng nhóm, hỗ trợ kịp thời với các nhóm gặp khó khăn trong công việc. Việc hỗ
trợ có thể là một phần hoặc toàn bộ công việc.
Bước 8. Trình bày kết quả
Tùy tình hình cụ thể của nhiệm vụ và tiết học, việc trình bày kết quả sẽ
được thực hiện bằng các hình thức sau:
- Nhóm phân công cụ thể thành viên trình bày. Hình thức này áp dụng đối
với bài tập lớn, mỗi thành viên sẽ có một nhiệm vụ khác nhau: hình ảnh, kiến
thức, thiết kế, trình bày…
- GVBM gọi ngẫu nhiên. Hình thức này áp dụng với nhiệm vụ yêu cầu sử
dụng kiến thức cũ để giải thích hiện tượng, xây dựng kiến thức mới, ôn tập,
củng cố… Để đảm bảo tính khách quan, GVBM có thể lựa chọn việc quay số
hoặc bốc số. Việc gọi ngẫu nhiên buộc các thành viên đều phải tham gia làm
việc, thảo luận. Như vậy mới nắm được kiến thức. Và tất cả đều phải chuẩn bị
việc trình bày để đạt hiệu quả. Việc trình bày giúp học sinh nâng cao kĩ năng
trình bày trước đám đông.
Sau phần trình bày, người trình bày hoặc nhóm trả lời một số thắc mắc
của thành viên trong lớp hoặc của giáo viên.
