Trường hợp 11: Siêu thị Olinsky’s food
Bob Olinsky sở hữu và điều hành một siêu thị nhỏ gần Philadelphia, bang
Pennsylvania. Ông đã bắt đầu kinh doanh từ hơn hai mươi năm trước bằng một gian
hàng rau nhỏ, nhờ vào tài tháo vát của mình, dần dần đã lập nên một công ty ở mức
doanh số hiện nay của nó vào khoảng 2 triệu đô la một năm. Bob kiếm được lợi
nhuận sau thuế là 3% trên doanh thu và lĩnh 50.000 đô la tiền lương mỗi năm. Bob
đã làm ra tiền trong nhiều năm ông đã đạt đến mức cảm thấy hài lòng và cho rằng
mình đã hoàn thành được một việc gì đó. Ông quen biết tất cả các giám đốc ngân
hàng địa phương, các nhà kinh doanh khác trong xã hội và có danh tiếng rất tốt. Bob
thường nhớ lại thời khi ông bị coi là tầm thường đến nỗi không thể xin một giám đốc
ngân hàng dành cho ông chút thì giờ. nhưng bây giờ, khi ông đã rất thành công, thì
mọi người đều thân thiện và không ngớt đề nghị cho ông vay tiền mà giờ đây ông
không cần nữa, nhưng ông có thể sử dụng nhiều năm trước, khi ông mới bắt đầu
kinh doanh.
Bob có vấn đề với con trai ông, Damon. Damon không hài lòng với cha anh điều
hành công ty. Anh cho rằng, nên mở rộng doanh nghiệp từ nhiều năm trước, hoặc
cha anh nên bán công ty này đi và mua một cái khác lớn hơn, ở một khu vực thị
trường rộng lớn hơn. Bob đã không đồng ý với con trai và sau nhiều lần tranh cãi
cuối cùng, Damon bỏ đi làm cho một công ty thực phẩm ở Philadelphia. Không cần
phải nói, Bob và vợ ông, Susan đã đau khổ đến mức nào vì con trai duy nhất của họ
bỏ nhà đi không chịu quay về, trừ khi cha anh thoả mãn yêu cầu của anh. Cuối cùng,
sau hơn một năm bị Susan thuyết phục, Bob chấp nhận nói chuyện với Damon và
thăm dò khả năng sắp xếp lại doanh nghiệp để đưa Damon về lại luôn với gia đình.
Một tuần sau, Damon và Bob gặp nhau lần đầu tiên sau một năm, Bob thấy rõ
ràng, Damon sẽ chỉ quay về nhà nếu ông thoả mãn những điều kiện của anh. Damon
đề nghị cha anh bán siêu thị hiện nay, mua một siêu thị khác lớn hơn có diện tích
khoảng 4.640 m2, có khả năng thu được 12 triệu đô la doanh số một năm. Damon
ghi nhớ doanh nghiệp này trong đầu năm và nói có thể mua nó giá 800.000 đô la.
Doanh nghiệp này gồm cả bất động sản, hoàn toàn không bị thế chấp hay cầm cố,
được định giá 350.000 đô la. Damon hơi khắc nghiệt và thẳng thừng khi thảo luận đề
nghị với cha anh. Bob có cảm giác rằng ông phải lựa chọn hoặc chấp nhận đề nghị,
hoặc mất con tra. tuy nhiên vì Bob đã hứa với Susan là ông sẽ làm mọi việc có thể
đưa Damon về với gia đinh, và vì ông thực sự rất yêu con trai ông quyết định nghiên
cứu tỉ mỉ đề xuất này. Bob không bị ảnh hưởng bởi thái độ của con trai, nhưng ông
biết Damon là người thông minh và hiểu biết về kinh doanh. Khi Bob có thể chen vào
vài lời, ông thấy Damon đã chuẩn bị sẵn, anh có báo cáo tài chính và thuế của doanh
nghiệp này trong ba năm qua. Ngoài ra Damon còn có sơ đồ bố trí địa điểm kinh
doanh và những thông tin khác rất có ích cho Bob. Các điều kiện chuyển nhượng như
sau:
Giá bán $800.000
Thanh toán lần đầu 400.000
Số dư lúc kết thúc giao dịch $400.000(*)
(*) Người mua sẽ được cho nợ số tiền chênh lệch trong năm năm, người mua
phải bảo đảm với tư cách cá nhân bằng chữ ký của cả hai vợ chồng.
Doanh số trong ba năm sau cùng như sau:
1988 1987 1986
Doanh số(ròng) $8.500.000
$9.000.000
$10.000.000
Lãi gộp 1.785.000
1.890.000
2.163.000
Lãi ròng sau thuế (250.000)
(160.000)
(113.300)
Bob bảo nhân viên kế toán của ông kiểm tra tất cả các báo cáo, anh ta cho Bob
biết doanh nghiệp này thuộc loại trung bình, nói cách khác, anh ta cho rằng doanh
nghiệp được quản lý tốt và không có chi phí nào sai phạm đặc biệt. Anh ta nói rõ,
theo ý kiến anh ta, vì đây là một cửa hiệu độc lập, nó không thể cạnh tranh với các
hệ thống cửa hiệu lớn trong cùng một khu vực thị trường, vì vậy, nói không thể sinh
lợi. Khi Bob nói lại thông tin này cho con trai biết, Damon bảo, anh nghĩ vấn đề của
công ty chính là hoạt động tiếp thị nghèo nàn, và theo ý kiến của anh, quản lý chi
phí tốt hơn sẽ giúp công ty có khả năng cạnh tranh nhiều hơn. Ngoài ra, anh cho
rằng nếu cha anh đầu tư đủ tiền vào kinh doanh ông có thể mua những số lượng
hàng lớn của các nhà bán buôn không giao hàng đến tận nơi và tăng lợi nhuận. Bob
không nhất thiết phải đồng ý với con trai, nhưng ông vẫn quyết định đến thăm cửa
hiệu, xem xét các tiện nghi và nói chuyện với người chủ.
Bob rất có ấn tượng về các tiện nghi và cho rằng doanh nghiệp được bố trí tốt,
thể hiện được điều hành rất hiệu quả. Hơn nữa, khi Bob nói chuyện với người chủ
Frank Gerk, ông có ấn tượng về hiểu biết của anh ta về kinh doanh, đặc biệt là ý kiến
của anh ta về những vấn đề mà anh ta gặp phải trong kinh doanh. Gerk nói, vấn đề
là ở chỗ cửa hiệu của anh ta không thể cạnh tranh với các “Chàng khổng lồ “. Anh ta
không thể địch nổi với số tiền mà họ chi cho quảng cáo và khuyến mãi và không thể
mua hàng rẻ như họ. Anh ta cho rằng, nếu doanh nghiệp được một người tháo vát
tiếp quản, một người hiểu biết kinh doanh, có thể mở thêm những trung tâm kiếm
thêm lợi nhuận như lò bánh mì, cửa hàng bán thức ăn ngon và khu vực các món ăn
dân tộc, những cái mà các hệ thống lơn quá bận không thể bán được thì công ty có
thể có lãi. Anh ta còn cho rằng, công ty cần thêm nhiều tiền một cách ổn định, để lợi
dụng việc mua bằng tiền mặt với khối lượng lớn nhiều loại sản phẩm đôi lúc xuất
hiện. (Các nhà sản xuất đề nghị chiết khấu trả tiền mặt lớn cho những mặt hàng tồn
kho quá nhiều). Gerk rất trung thực trả lời tất cả các câu hỏi của Bob và Domon. Anh
ta nói, anh ta thành thật cho rằng doanh nghiệp có thể làm ra nhiều tiền nếu người
chủ mới có đủ tiền hay tín dụng ngân hàng cần thiết để điều hành.
Damon rất hăng hái với doanh nghiệp này và cho rằng với nó, anh có thể giành
thắng lợi to lớn. Bob không thấy chắc chắn như con trai vì ông cho rằng nó đòi hỏi
phải mạo hiểm ghê gớm, và ông nghĩ ông sẽ không đủ vốn để tiến hành toàn bộ vụ
giao dịch này. Sau khi gặp Gerk cả Bob và Damon đi thăm hai hệ thống cửa hiệu lớn
khác trong vùng. Chúng hơi lớn hơn của Gerk và theo lối buôn bán hệ thống. Không
hệ thống nào có lò bánh mì hay gian hàng bán thức ăn ngon, chỉ một cái có một gian
nhỏ bán thức ăn dân tộc. Cả hai siêu thị đều trung thành với các sản phẩm chủ yếu.
Damon chỉ rõ cho cha anh thấy điều ấy và nói, nếu họ có những món ăn ngon và đặc
biệt khác mà những hiệu kia không có họ có thể thu hút số lượng khách hàng. Bob
đồng ý với anh và thấy con trai ông cũng có điểm đúng nhưng nhận xét về toàn bộ,
vụ giao dịch này là một sự mạo hiểm mà ông không muốn tham gia.
Damon đồng ý rằng kế hoạch kinh doanh này cần được suy nghĩ thêm, họ thoả
thuận cùng nhau làm việc để đi tới kết luận đúng đắn. Bob không nhiệt tình lắm và
bảy tỏ mối nghi ngờ của ông với vợ, nhưng Susan cho rằng có thể con Traik bà có cơ
sở và bài nài xin chồng làm mọi việc ông có thể để đưa con trai trở lại với gia đình.
Bob đảm bảo với bà ông sẽ làm hết khả năng, sau khi nói chuyện với nhân viên kế
toán và giám đốc ngân hàng, ông đề xuất những phương án sau:
1. Ông có thể sang nhượng doanh nghiệp của ông, nhưng giữ lại
toà nhà có giá trị tài sản ròng 300.000 đô la. Bob cho rằng dựa trên tiền lãi
kiếm được, doanh nghiệp của ông trị giá ít nhất 400.000 đô la vì toà nhà ở vị
trí đẹp và còn tốt, thương quyền là điều hiển nhiên. Tuy nhiên ông sẽ phải tìm
một người mua và có lẽ phải trả công cho môi giới bất động sản. Ông cho
rằng, sau khi trừ hết chi phí theo luật định và hoa hồng ông sẽ còn 350.000
đô la.
2. Ông có thể giữ doanh nghiệp của ông lại. Khi đó ngân hàng sẽ cho ông vay
400.000 đô la ông cần để trả tiền mua doanh nghiệp mới, và ông có thể giữ
cho doanh nghiệp hiện nay hoạt động. Doanh nghiệp hiện nay sẽ phải thanh
toán tiền vay cho doanh nghiệp mới. Ngân hàng muốn có bảo đảm cá nhân và
lưu giữ tài sản lần đầu tất cả bất động sản ông có.
3. Ông có thể đề nghị người chủ doanh nghiệp hiện nay, Gerk trợ vốn khoản
chênh lệch 400.000 đô la trong thời hạn năm năm với lãi suất dựa trên lãi
suất cơ bản cộng 2% lãi suất điều chỉnh hàng năm . Theo kế hoạch trợ vốn
này, mỗi năm phải trả 80.000 đô la tiền vốn chưa tính lãi. Phân tích kỹ hơn,
Bob thấy phải trả xấp xỉ 6.700 đô la một tháng chưa kể lãi.
Bob lo lắng nhất là vốn lưu động. Mặc dù có thể đủ tiền mua doanh nghiệp ông
vẫn cần 250.000 đôla vốn lưu động để thực hiện một số thay đổi cần thiết trong cửa
hiệu mới và tăng hàng dự trữ đến mức mong muốn. Ông nói chuyện với các nhà
cung cấp, tất cả đều biết ông, họ đề nghị cho ông nợ 30 ngày trong hoạt động mới.
Thời hạn tín dụng của các nhà cung cấp có thể giúp Bob, nhưng vẫn không giải quyết
được vấn đề của ông. Bob nói chuyện với các bạn ông là giám đốc ngân hàng, không
ai trong số họ cho ông vay số tiền 250.000 ông cần làm vốn lưu động. Thực tế có hai
giám đốc ngân hàng cho rằng, toàn bộ vụ mua bán này thật ngớ ngẩn vì Bob đang
có một doanh nghiệp tốt có lãi. Theo họ, vì kinh doanh siêu thị có tính cạnh tranh
cao doanh nghiệp mới sẽ bị lỗ, toàn bộ kế hoạch kinh doanh này là một ý kiến tồi.
Họ vạch ra cho Bob thấy là ông mạo hiểm quá nhiều, ông có thể mất tất cả. Trong
thâm tâm. Bob cũng có những dè dặt tương tự nhưng ông đã hứa với Susan là sẽ
làm mọi cách trong khả năng của ông để đưa con trai trở về, ngay cả việc ông sẽ
mất tất cả.
Do bị từ chối cho vay vốn lưu động, Bob quyết định chuyển nhượng doanh
nghiệp của ông và thu được ít nhất 350.000 đô la. Ông sẽ sử dụng 350.000 đô la này
để trả lần đầu mua doanh nghiệp mới và yêu cầu Gerk trợ vốn 450.000 đô la chênh
lệch. Sau đó ông sẽ thế chấp căn nhà và các tài sản khác để vay ngân hàng 250.000
đô la. 250.000 đô la này sẽ là vốn lưu động. Như vậy, việc mua bán sẽ được giải
quyết như sau:
Giá mua doanh nghiệp mới $800.000
Trả lần đầu lấy từ tiền bán doanh nghiệp $350.000
Nợ Gerk mua doanh nghiệp mới $450.000
$800.000
Vốn lưu động vay (Thế chấp tài sản cá nhân) $250.000
Bob nói chuyện rất lâu với Susan và Doman về những rủi ro sắp tới. Ông giải
thích có khả năng họ sẽ mất tất cả nếu doanh nghiệp mới không thành công. Mặc
những lời bình luận của Bob, Susan và Domon vẫn rất hăng hái và thậm chí còn chắc
chắn rằng, doanh nghiệp mới sẽ thành công lớn. Theo quyết định của tập thể, Bob
quyết định tiếp tục tiến hành mua doanh nghiệp mới. Tuy nhiên trước đó kinh
nghiệm hơn cha trong điều hành kinh doanh ở thành phố lớn. Hơn nữa, anh mong
cha anh sẽ ở đó để giúp anh nếu anh cần. Bob miễn cưỡng chấp nhận đề nghị này.
Bob nói chuyện với Gerk về dự định trả lần đầu 350.000 đô la và 450.000 đô la
trợ vốn. Gerk chấp nhận và nói, anh ta sẽ cho nợ số chênh lệch trong thời gian năm
năm với lãi suất cơ bản cộng 2%. Lãi suất sẽ được điều chỉnh hàng năm. Bob đặc cọc
cho Gerk 25.000 đô la và ký hợp đồng thoả thuận giá, trong đó quy định ông phải
thanh toán tiền cọc sẽ được trả lại.
Sau đó Bob đặt vấn đề bán doanh nghiệp hiện nay với một người bạn kinh
doanh bất động sản. Sau ba tuần duyệt tìm người mua doanh nghiệp cuối cùng bạn
Bob tìm thấy một người mua đứng đắn. Người mua đó đề xuất với môi giới bất động
sản như sau:
Giá bán doanh nghiệp của Bob (không gồm toà nhà) $400.000
Trừ: trả lần đầu bằng tiền mặt 200.000
Chênh lệch được Bob trợ vốn trong thời hạn 5 năm trả dần
từng tháng, lãi suất cơ bản cộng 3% $200.000 *
(*) Người mua sẵn sàng lấy tư cách cá nhân đảm bảo nhưng thẳng thắn mà nó nó
không có giá trị nhiều lắm, vì toàn bộ tài sản của anh ta đã được sử dụng để vay tiền
thanh toán lần đầu mua doanh nghiệp.
Bob nhận cọc 20.000 đô la của người mua, sau đó ông gặp lại Gerk và cho anh
ta biết tình hình mới. Bob đề nghị Gerk chấp nhận cho thanh toán lần đầu 200.000
đô la và cho nợ 600.000 đô la. Như vậy có nghĩa là trong năm năm tới Bob phải trả
tiền vốn gần 10.000 đôla một tháng cộng với tiền lãi.
Bob sẽ nhận được từ người mua doanh nghiệp của ông gần 3400 đô la một
tháng cộng tiền lãi, có nghĩa là số tiền ròng mà Bob phải trả Gerk hàng tháng là
6.600 đô la chưa kể lãi. Grek yêu cầu giấy nợ 200.000 đô la mà Bob nhận của người
mua doanh nghiệp của ông sẽ được chuyển nhượng sang cho anh ta, như một khoản
thế chấp cho số tiền 600.000 đô la mà anh ta trợ vốn cho ông. Bob chấp nhận điều
kiện này. Gerk nói, Bob có thể thu 3400 đô la của người mua doanh nghiệp của ông