SINH LÝ TI U C U
Ầ
Ể
ố ồ
c a ti u c u ể
ế ố ủ ặ ể ầ
• Ngu n g c và hình thái • C u trúc ấ • Các y u t • Các đ c tính chính c a ti u c u • Ch c năng c a ti u c u ầ ủ ầ ứ ủ ể
1. Ngu n g c và hình thái ố
ồ
ươ
ể
ng
V bào t ỡ c u trong t y x ầ
ng m u ti u ẫ ủ ươ
• Ngu n g c: ồ ố
Đa d ng, không nhân
ạ
• Hình thái:
– Ngu n g c: gan và th n.
ậ
ố
ồ
– Tác d ng:ụ
ng
c hình
ể
ẫ
ượ
• Tăng s l thành t
ố ượ các m u ti u c u đ nh ng t ữ ừ
ầ bào ti n thân. ề
ế
ộ tr
ưở
ươ l n ẫ ng
• Tăng t c đ ố ộ gi
t c đ ố
ng thành bào t ầ . i phóng ti u c u
ể
ả
• Y u t đi u hòa: Thrombopoietin (TPO) ế ố ề
2. C u trúc ấ
• S l ng: 150.000 – 400.000/ m L ố ượ
• Phân b : 1/3 lách, 2/3 trong máu ngo i vi. ố ở ạ
• Đ i s ng: 6 – 12 ngày. ờ ố
các t ch c liên ể ầ ị ổ ứ
ng. • Ti u c u già b phá h y ủ ở võng: lách, gan, t y x ươ ủ
– Màng – k t dính/ng ng t p
– Vùng ngo i viạ
ư
ế
ậ
– Vùng sol-gel
– Vi s iợ , vi ng-co th t ắ ố
– Bào quan-d tr , bài ti
t
– Vùng ti u thể
ể
ự ữ
ế
–
– H th ng liên k t màng
ệ ố
ế
ngỐ -T ng h p ổ
ợ
• C u trúc: ấ
* Vùng ngo i viạ
– Gi a:ữ phospholipid kép
– Ngoài (l p khí quy n
ể
ớ
quanh TC): Glycoprotein (GP)
• H p ph các y u t ụ
ế ố
ấ
đông máu
• Receptor
– Trong: enzym.
GP
Ch c năng
Ch t g n k t ấ ắ ế
ứ
GPIa/IIa
collagen
K t dính TC-collagen
ế
GPIb/IX
vWF
K t dính TC-l p d
ớ ướ ộ
i n i m c ạ
ế
GPIc/IIa
fibronectin
K t dính TC-thành m ch
ế
ạ
GPIIb/IIIa
fibrinogen
Ng ng t p TC, k t dính-collagen ế
ư
ậ
GPIV
Thrombospondin Ng ng t p TC, k t dính-collagen
ư
ế
ậ
GPV
Thrombin
Ch a rõ ch c năng
ư
ứ
7-GPs
Thrombin,
t
Ng ng t p ti u c u và ch ti ể ầ
ế ế
ư
ậ
adrenalin, ADP
* Vùng sol-gel
túc
ố ộ
ả
• Vi ng, vi s i: ợ – B khung – Co th t t o gi ắ ạ
* Vùng ti u thể ể
• H t đ m (h t ạ ậ ạ d ): Ca++, ADP, ATP, serotonin
ặ
ợ
ế ệ máu, tiêu s i huy t; protein đ c hi u ế
• H tạ alpha typ I (20-200): protein k t dính, đông
• H t alpha typ II (lysosom) (2-10): enzym ạ
– Protein k t dính
: fibrinogen, fibronectin, vWF,
ế
thrombospondin, vitronectin.
– Protein đông máu va tiêu s i huy t
ợ
ế : FV, HMWK, fibrinogen, FXI, protein S, PAI-1.
– Protein đ c hi u ti u c u:
ể
ặ
ầ PF4 , PDGF, b -
ệ thromboglobulin
• H tạ alpha type I
* H th ng liên k t màng
ệ ố
ế
++, t ng h p cyclo-oxygenase và
• H th ng ng d n đ m đ c (l i n i bào ặ ẫ ậ ố ướ ộ
ợ ể • H th ng ng d n b m t (ch lõm vào
ệ ố t ng): ươ d tr Ca ự ữ
ố ỗ
i ả
ổ prostaglandin c a ti u c u. ủ ầ ẫ ề ặ ệ ố c a màng bào t ươ ủ thu nh n các ch t trong huy t t ấ ậ ấ
phóng các ch t ch a trong các h t. ứ
ng và gi ế ươ ạ
ng):
Mg++ Serotonin
3. Các y u t
ti u c u
ế ố ể
ầ
ho t hóa prothrombin
thrombin
ạ
rút ng n th i gian đông c a fibrinogen
ủ
ắ
ờ
d
fi • Y u t 1: ế ố
i tác d ng c a thrombin ủ
• Y u t ế ố ướ 2: ụ
c n thi ầ thromboplastin ngo i sinh
t đ hình thành ế ể ạ
ch ng heparin
ố
• Y u t 3: ế ố
gi ng fibrinogen
ố
• Y u t 4: ế ố
ch ng tiêu s i huy t ế
ợ
ố
• Y u t 5: ế ố
• Y u t 6: ế ố
co-thromboplastin
antithromboplastin c a ti u c u
ủ
ể
ầ
• Y u t 7: ế ố
gi ng thrombosthenin (co c c máu)
ụ
ố
• Y u t 8: ế ố
• Y u t 9: ế ố
serotonin (co m ch)ạ
thromboplastin ti u c u
ể
ầ
• Y u t 10: ế ố
XIII plasma
y u t ế ố
• Y u t 11: ế ố
ADP
• Y u t 12: ế ố
• Y u t 13: ế ố
4. Các đ c tính c a ti u c u
ủ
ể
ặ
ầ
ậ ể
• H p ph và v n chuy n các ch t ấ ụ ấ • K t dính ế • Ng ng t p ậ ư • Thay đ i hình d ng và phóng thích các ạ ổ
ch tấ
* H p ph và v n chuy n các ch t ấ
ụ
ể
ấ
ậ
– Các y u t
đông máu
ế ố
– Adrenalin và noradrenalin
• Khí quy n quanh ti u c u: ể ể ầ
* K t dính
ế
• ĐN: Kh năng dãn ra và dính vào m t s ộ ố
ả b m t. ề ặ
t: • Mô hình k t dính đ c bi ế ặ ệ
Collagen – vWF – GPIb/IX
(d i n i m c) (ti u c u) ướ ộ ể ạ ầ
* Ng ng t p ư
ậ
ả ắ
t: • ĐN: kh năng g n k t l n nhau ế ẫ • Mô hình k t dính đ c bi ệ ế ặ
GPIIb/IIIa – Fibrinogen – GPIIb/IIIa
(ti u c u) (ti u c u) ể ể ầ ầ
ủ ủ
– Vai trò c a ADP – Vai trò c a thromboxan A 2
– Vai trò c a thrombin ủ – Vai trò c a adrenalin và noradrenalin ủ
• Các mô hình ng ng t p ti u c u: ư ể ậ ầ
ADP ngo i lai
ạ
ATPase
Adenylate-kinase
ADP
AMP
ATP
Năng l
ngượ
Phospha- tase
Ng ng t p TC
ư
ậ
Xâm nh p vào TC ậ và tr thành ATP
ở
Adenosin
C ch gây ng ng t p TC c a ADP
ế
ư
ủ
ơ
ậ
Phospholipids màng (PC, PS, PI)
Phospholipase C
Phospholipase A2
Diacylglycerol
DC Lipiase
Arachidonate
Cyclo-oxygenase (TC và tb n i m c) ạ
ộ
Endoperoxides
Thromboxan synthetase (Ti u c u)
Prostacyclin synthetase (TB n i m c) ộ
ạ
ể
ầ
Prostacyclin
Thromboxan A2
(+)
Adenylcyclase
Ng ng t p TC
ư
ậ
(+)
ATP
AMP
AMPc
Phosphodiesterase
ổ
* Thay đ i hình d ng và phóng thích ạ các ch tấ
c ho t hóa (sau khi k t dính), ti u ạ ượ ế ể
2 và
serotonin
• Khi đ c u có kh năng: ả ầ – Thay đ i hình d ng ạ ổ – Bài xu t các ch t nh ADP, thromboxan A ư ấ ấ
5. Ch c năng ti u c u
ứ
ể
ầ
ầ
ể
ầ
non hóa và kích thích
fi
3 ti u c u t ể ố • B o v t ệ ế ả ngưở tăng tr
• Tham gia vào quá trình c m máu – C m máu thì đ u: nút ch n ti u c u ầ ầ ậ – Đông máu: chuy n XI XIa, phóng thích y u ế ể ầ bào n i mô: ộ
• Trung hòa ho t đ ng ch ng đông c a ủ ố
ứ ổ ạ ộ ợ
heparin, t ng h p protein và lipid, đáp ng viêm...
ầ
máu ch y ra khi thành m ch t n th ng 6. Ti u c u trong c m máu ầ ể quá trình nhi u ề C m máu: ph n ng sinh h c nh m ngăn c n ả ằ ọ ươ ạ ổ
– Co th t m ch máu
ắ
ạ
– Thành l p nút ch n TC
ặ
ậ
ầ ả ứ ả ạ 1. Giai đo n c m máu ban đ u ầ ầ
2. Đông máu huy t t ng ế ươ
3. Tiêu s i huy t ế ợ
1. Giai đoạn cầm máu ban đầu * Co thắt mạch máu * Thành lập nút chặn TC
Khảo sát?
2. Đông máu huyết tương
Co m chạ
ng.
• Ngay sau khi m ch máu b t n th ạ
ị ổ
ươ
• Dài và m nh
các đ ng, tĩnh m ch l n.
ạ
ở
ạ
ộ
ớ
• C ch : ế ơ
– Ph n x th n kinh.
ạ ầ
ả
– Co th t c t
ắ ơ ạ
i ch . ỗ
t serotonin, adrenalin và thromboxan A
ể
ầ
ế
– Ti u c u ti
2.
• T o đi u ki n đ TC k t dính vào n i t n
ơ ổ
ể
ệ
ế
ề ng.
ạ th ươ
t: thành m ch v ng ch c,
ề
ố
ắ
ạ t, n u không
XH b t th
• Đi u ki n co m ch t ệ đàn h i t ồ ố
ế
ạ ấ
ữ ng. ườ
fi
Thành l p nút ch n ti u c u
ể
ậ
ặ
ầ
ầ ầ
ả ứ
• Các giai đo nạ – K t dính ti u c u: GPIb/IX – von Willebrand. ể ế – Kích ho t ti u c u ạ ể • Thay đ i c u trúc ổ ấ • Ph n ng phóng xu t ấ • Kích ho t ti u c u ạ ể ể
ư
ầ
ậ
ầ – Ng ng t p ti u c u: GPIIb/IIIa - fibrinogen – Co c c máu ụ • Vai trò:
ơ
ế
ủ ế
ể ầ
ọ
ng xuyên
th
– C ch ch y u đ c m máu. – Quan tr ng trong đóng kín v t th ế ở
ng x y ra ả ươ các m ch máu nh . ỏ
ườ
ạ
