TRƯỜNG THCS HỒNG THỦY - SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
*********************************************************************
***********************************
*****************************************************************************************
******************************************
Người thực hiên : GV Nguyễn Thị Vân Anh Trang 1
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
GÂY HỨNG THÚ HỌC MÔN SINH HỌC 7
* Giáo viên: Nguyễn Thị Vân Anh
* Tổ : Hóa-Sinh-Kỷ-Anh
* Năm học: 2010-2011
TRƯỜNG THCS HỒNG THỦY - SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
*********************************************************************
***********************************
*****************************************************************************************
******************************************
Người thực hiên : GV Nguyễn Thị Vân Anh Trang 2
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LỜI MỞ ĐẦU:
Trong thời đại CNH - HĐH đất nước mỗi chúng ta phải luôn luôn đối mới công
việc của mình. Việc dạy học là cả một quá trình nghệ thuật, kết quả của quá trình này
tốt hay xấu, không chỉ xác định trong một thời gian ngắn mà nó phải trải qua một quá
trình lâu dài đó là vốn hiểu biết đã được tích luỹ sự tìm tòi sáng tạo của người giáo
viên trong quá trình giảng dạy.
Bậc THCS thuộc bậc trung học đóng vai trò cầu nối giữa THPT và bậc tiểu
học, phải đảm bảo tính lưu thông với hệ thống giáo dục nghề nghiệp, tuy nhiên
cũng có vị trí độc lập tương đối. Ưu điểm lớn của lứa tuổi này là sự sẵn sàng của nó
đối với mọi hoạt động học tập làm cho nó trở thành người lớn trong con mắt của
mình. Học sinh THCS bị cuốn hút vào các hình thức hoạt động nhận thức của mình
trong những giới hạn của nhà trường. Nhưng sự nghèo nàn của lứa tuổi này là ở
chỗ: Các em chưa biết cách thực hiện sự sẵn sàng đó, chưa nắm được các phương
thức thực hiện các hình thức học tập mới. Dạy các phương thức đó mà không làm
giảm sút hứng thú học tập của các em là nhiệm vụ quan trọng và khó khăn của giáo
viên.
Trong quá trình lĩnh hội tri thức học sinh luôn chờ đợi những hình thức tìm hiểu
mới đối với từng bài, đó là tính tích cực, tính động não của tư duy và tính tự lập của
chúng được thực hiện, các khả năng trí tuệ được khêu gợi, yêu cầu tự suy nghĩ và tự
khái quát các khái niệm được đề cao. Thái độ tự nghiên cứu đã trở thành một đặc
trưng cho học sinh.
Ở mỗi bài sinh lại có những đặc trưng riêng của nó và có thể có nhiều cách học
khác nhau. Trong quá trình dạy môn sinh học người giáo viên phải kết hợp một cách
linh hoạt, hợp lý nhiều phương pháp và hình thức tổ chức "Học một bài sinh như thế
nào". Như vậy mới làm cho các em nghĩ nhiều hơn thảo luận nhiều hơn góp phàn tạo
cơ sở quan trọng cho việc đổi mới thực sự phương pháp dạy học mà Nhà nước ta đã và
đang thực hiện. Quá trình này tuân theo định hướng tích cực hoá hoạt động của học
sinh trên cơ sở tự giác, tự do, tự khám phá dưới sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên.
Từ đó xây dựng phương pháp tự học theo hướng tích cực.
TRƯỜNG THCS HỒNG THỦY - SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
*********************************************************************
***********************************
*****************************************************************************************
******************************************
Người thực hiên : GV Nguyễn Thị Vân Anh Trang 3
Môn sinh học là một trong những vấn đề trọng tâm của phương pháp dạy học,
bởi lẽ môn sinh học là môn học cả người học lẫn người dạy thường xuyên phải làm,
đặc biệt đối với học sinh THCS thì việc học môn sinh học là hình thức dựa trên mẫu
vật để tìm ra kiến thức của mình.
Là một giáo viên dạy sinh học vào ngành chưa lâu tôi luôn không ngừng phấn
đấu học hỏi sáng tạo trong quá trình dạy môn sinh học và cùng với sự giúp đỡ của các
đồng nghiệp cũng đã đạt được một số kết quả nhất định trong năm học vừa qua và học
kỳ I của học kỳ này.
Tôi mong muốn mình có thể góp phần vào việc giáo dục học sinh, giúp các em
có được phương pháp học tốt nhất, kích thích lòng say mê học hỏi của các em. Từ
những lý do đó mà tôi viết đề tài "Giúp học sinh học tốt môn sinh học lớp 7.
II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .
- Chúng ta đã biết một nguyên tắc cơ bản của lý luận dạy học hiện đại là phải
đảm bảo mối quan hệ chặt chẽ hữu cơ giữa 3 thành tố: Mục đích - nội dung và phương
pháp.
Trong quá trình dạy học có biến đổi thường xuyên vốn kinh nghiệm của học
sinh biến đổi cả về số lượng của hệ thống tri thức, biến đổi các năng lực người cùng
với sự biến đổi đó thì năng lực trí tuệ của học sinh cũng được phát triển.
Với mục tiêu mới thì cần phải có nội dung mới và phương pháp dạy học mới
thích hợp, phương pháp dạy học mới có thể tạo điều kiện để lựa chọn nội dung đến tối
ưu và thực hiện mục đích ở tầm cao hơn.
Trọng điểm của phương pháp đổi mới là chuyển mạnh từ việc năng truyền thụ
kiến thức song việc chú trọng bồi dưỡng năng lực cho học sinh đặc biệt là năng lực
sáng tạo, năng lực thực hành.
Vì vậy việc đối mới chương trình và sách giáo khoa lần này tập trung chủ yếu
đổi mới phương pháp dạy học.
Phương pháp học mới là giáo viên hỗ trợ, hướng dẫn tạo điều kiện cho học sinh
thực hiện thành công các hoạt động học tập làm trọng tài trong các cuộc thảo luận ở
lớp để đi đến kết luận hợp lý nhất, làm cho tiết học có chất lượng cao hơn .
TRƯỜNG THCS HỒNG THỦY - SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
*********************************************************************
***********************************
*****************************************************************************************
******************************************
Người thực hiên : GV Nguyễn Thị Vân Anh Trang 4
Trong những năm gần đây các sách báo khoa học giáo dục và trong thực tế dạy
học được diễn đạt bằng các thuật ngữ như: "Dạy học nêu vấn đề"; "Dạy học coi học
sinh là trung tâm" ; " Phương pháp dạy học tích cực" ... Tuy nhiên trên thực tế mục
đích cần đạt được là kết quả của sự vận dụng tổng hợp những khía cạnh bản chất tích
cực trong các xu hướng lý luận nói trên. Và không có một phương pháp giáo dục nào
là vạn năng có thể áp dụng cho mọi hoàn cảnh, mọi đối tượng học sinh. Chúng ta
thường phải sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp đặc biệt là đối với môn sinh học:
Con đường hình thành kiến thức chủ yếu là con đường thực nghiệm, xuất phát từ kinh
nghiệm sống của học sinh học từ những quan sát trực tiếp, giảm nhẹ những suy luận lý
thuyết phức tạp.
*. Các nhiệm vụ và giới hạn đề tài.
1. Nhiệm vụ:
Để góp phần vào việc dạy và học tốt môn sinh học ở đề tài này tôi nghiên cứu
các nhiệm vụ sau:
- Đưa ra cơ sở lý luận của quá trình dạy môn sinh học.
- Thực trạng học và dạy môn sinh ở trường
- Một số biện pháp thực hiện và những kết quả đã đạt được.
- Một số bài học kinh nghiệm và những kiến nghị đề xuất.
2. Giới hạn đề tài.
Nghiên cứu về:
- Vai trò và mục đích của môn sinh.
- Những thiếu sót của học sinh trong việc học và việc dạy của giáo viên.
- Các biện pháp đã thực hiện
- Kết quả đạt được.
*. Những luận điểm bảo vệ
Trong thời đại hiện nay để tăng cường thu nhập theo đầu người, tiến bộ trong
giáo dục sức khoẻ, bảo vệ môi trường. Trên thực tế giáo dục là yếu tố rất quan trọng
để nâng cao năng suất lao động. Đồng thời giáo dục cũng là yếu tố rất quan trọng là
nhân tố tích cực trong việc cải tạo, xây dựng củng cố và phát triển quan hệ sản xuất
mới.
TRƯỜNG THCS HỒNG THỦY - SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
*********************************************************************
***********************************
*****************************************************************************************
******************************************
Người thực hiên : GV Nguyễn Thị Vân Anh Trang 5
Lịch sử đã chứng minh vai trò to lớn của giáo dục trên mọi mặt đời sống và xã
hội, còn trong sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh.
Nếu như tính tích cực được thể hiện ở các cấp độ bắt chước, tái hiện, tìm tòi,
sáng tạo thì học sinh THCS cần phải vươn tới hai cấp: Tìm tòi và sáng tạo. Có như thế
các em mới trở thành những con người trong xã hội, mới là những chủ nhân của đất
nước. Đặc biệt lứa tuổi THCS các em cần phải rèn luyện phấn đấu cả tài lẫn đức.
Chương trình sinh học THCS có nhiệm vụ cung cấp cho HS một hệ thống kiến
thức cơ bản, bước đầu hình thành ở HS những kỹ năng cơ bản phổ thông và thói quen
làm việc khoa học.
Đối với môn sinh học có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ, qua lại với các môn
khác. Nhiều kiến thức và kỹ năng đạt được qua môn sinh học là cơ sở đối với việc học
tập các môn khác.
Phương pháp giảng dạy sinh học một cách đúng đắn, phù hợp với mục tiêu giáo
dục có những khả năng to lớn góp phần hình thành và rèn luyện ở học sinh cách thức
tư duy và làm việc khoa học, cũng như góp phần giáo dục học sinh có ý thức thái độ
trách nhiệm đối với cuộc sống, gia đình xã hội và môi trường.
*. Những đóng góp mới cũng như ý nghĩa lý luận và thực tiễn đề tài.
Từ năm học 2003 - 2004 đến nay chương trình đổi mới sách giáo khoa lớp 7 qua
quá trình điều tra, tìm hiểu, thu thập thông tin tôi nhận thấy học sinh còn mắc nhiều
thiết sót trong khi học và ngay cả giáo viên dù luôn luôn không ngừng phấn đấu để có
những giờ dạy tốt nhất thì còn mắc phải một số thiếu sót trong khi dạy. ở mức độ của
đề tài này tôi chỉ xin nêu lên những thiếu sót của học sinh và giáo viên trường THCS.
* Về phía học sinh: Do chất lượng ( về mặt kiến thức) không đồng đều, phương
pháp học mới là chia nhóm tự tìm hiểu, tự nghiên cứu (có sự tổ chức hướng dẫn của
giáo viên) học sinh tự làm thí nghiệm, hoặc quan sát thí nghiệm, nhận xét sự vật hiện
tượng để rút ra kết luận là điều hết sức khó khăn đối với học sinh tuy đã được làm
quen với cách học này từ lớp 6.
Nhiều học sinh học kém, những học sinh học kém lười học không nắm vững
kiến thức cơ bản đã đành, còn nhiều học sinh chịu khó học bài thuộc bài nhưng vẫn
không trả lời được các câu hỏi. Những học sinh đó thường mắc các thiếu sót sau:
