Giáo d c k năng s ng cho h c sinh tr ng PTDT N i trúụ ỹ ố ọ ườ ộ
I. PH N M ĐUẦ Ở Ầ
1. lý do ch n đ tài. ọ ề
M c tiêu giáo d c ph thông đã và đang chuy n h ng t ch y u là trang bụ ụ ổ ể ướ ừ ủ ế ị
ki n th c sang trang b năng l c c n thi t cho h c sinh. N i dung giáo d c k năngế ứ ị ự ầ ế ọ ộ ụ ỹ
s ng đã đc tích h p trong m t s môn h c, vi c giáo d c k năng s ng cho h cố ượ ợ ộ ố ọ ệ ụ ỹ ố ọ
sinh ph thông còn đc th c hi n thông qua nhi u ch ng trình, d án nh : Giáoổ ượ ự ệ ề ươ ự ư
d c b o v môi tr ng, giáo d c an toàn giao thông, giáo d c phòng ch ng HIV/ụ ả ệ ườ ụ ụ ố
AIDS, giáo d c phòng tránh tai n n th ng tích…. Vì v y, vi c giáo d c k năngụ ạ ươ ậ ệ ụ ỹ
s ng cho h c sinh hi n nay các tr ng ph thông đang đc đt lên hàng đu,ố ọ ệ ở ườ ổ ượ ặ ầ
bên c nh vi c nâng cao ch t l ng giáo d c và đào t o; đc bi t tr ng Phạ ệ ấ ượ ụ ạ ặ ệ ở ườ ổ
thông dân t c n i trú (PTDTNT) vi c giáo d c k năng s ng là h t s c quan tr ng.ộ ộ ệ ụ ỷ ố ế ứ ọ
Đ giáo d c k năng s ng cho h c sinh đt hi u qu cao, góp ph n hình thành vàể ụ ỹ ố ọ ạ ệ ả ầ
phát tri n nhân cách toàn di n cho h c sinh, đáp ng yêu c u ngu n nhân l c trongể ệ ọ ứ ầ ồ ự
giai đo n hi n nay, đòi h i ph i có s chung tay góp s c c a các l c l ng giáoạ ệ ỏ ả ự ứ ủ ự ượ
d c trong xã h i mà tiên phong là đi ngũ giáo viên trong các nhà tr ng ph thông.ụ ộ ộ ườ ổ
Ren ky năng sông cho hoc sinh th c s co tac dung tôt đên viêc giao duc đao ư ư
đc hoc sinh trong nha tr ng; không nh ng giup cho cac em co đc nh ng ki ư ươ ư ươ ư
năng ng x , giao tiêp ma con tao thanh thoi quen phân tich đanh gia tinh hinh, thoi ư ư
quen v n lên x ly tinh huông môt cach h p li. Khac v i cac ph ng phap tr c ươ ư ơ ơ ươ ươ
đây trong viêc giao duc đao đc hoc sinh la khoang cach gi a thây va tro khi cac em ư ư
măc lôi th ng cac thây, cô giao hay dung hinh th c trach phat, ky luât ma it khi lăng ườ ư
nghe cac em giai bay... Nay v i viêc chu tr ng ren ky năng sông cho hoc sinh đoi hoi ơ ọ
thây, cô giao cân co s ân cân chi bao, phân tich, l ng nghe cac em noi lên nh ng suy ư ắ ư
nghi, dân đên viêc lam ch a phu h p v i chuân đao đc ng i hoc sinh. Viêc giao ư ơ ơ ư ươ
duc đao đc, hinh thanh cac ky năng sông tôi thiêu cua cac em đa đc lông ghep ư ươ
trong cac ch ng trinh hoc tâp, đc tich h p trong cac bô môn va con đc trai ươ ươ ơ ươ
nghiêm qua th c tê cho nên gây đc h ng thu cho cac em trong viêc tu d ng đao ư ươ ư ươ
đc, h ng thiên va nâng cao đc năng l c hoc tâp, sang tao. T đo, cac em co ư ươ ươ ư ư
nhân th c đung đăn trong viêc th c hiên nôi qui, qui đinh cua nha tr ng va t giac ư ư ươ ư
th c hiên. ư
H c sinh tr ng PTDTNT huy n Krông Ana, ngoài nh ng khó khăn chungọ ườ ệ ữ
c a l a tu i, các em h u h t là con em các dân t c thi u s (97%), trong đó các emủ ứ ổ ầ ế ộ ể ố
t các buôn làng xa xôi c a huy n đn h c t p và n i trú t i tr ng, mang theoừ ủ ệ ế ọ ậ ở ộ ạ ườ
r t nhi u t p t c l c h u, nhi u thói quen trong sinh ho t còn ch a phù h p, thi uấ ề ậ ụ ạ ậ ề ạ ư ợ ế
k năng th c hành, k năng giao ti p, k năng gi i quy t v n đ, k năng đi phóỹ ự ỹ ế ỹ ả ế ấ ề ỹ ố
v i nh ng khó khăn trong cu c s ng và kh năng t ph c v b n thân… H n thớ ữ ộ ố ả ự ụ ụ ả ơ ế
n a trong n n kinh t tri th c, cu c s ng hi n đi v n đng h t s c kh n tr ngữ ề ế ứ ộ ố ệ ạ ậ ộ ế ứ ẩ ươ
1 | L ng Đc Thu n – Hi u tr ng tr ng PTDTNT Krông Anaươ ứ ậ ệ ưở ườ
Giáo d c k năng s ng cho h c sinh tr ng PTDT N i trúụ ỹ ố ọ ườ ộ
và ch a đng nhi u y u t khôn l ng đòi h i th h tr là ng i dân t c khôngứ ự ề ế ố ườ ỏ ế ệ ẻ ườ ộ
ch làm ch tri th c, rút ng n kho ng cách v chênh l ch tri th c gi a các vùngỉ ủ ứ ắ ả ề ệ ứ ữ
mi n mà còn ph i th c s t tin; ph i n m b t k p th i các c h i cũng nh ph iề ả ự ự ự ả ắ ắ ị ờ ơ ộ ư ả
có m t s k năng: s ng kh e, s ng lành m nh, c p nh t thông tin nhanh nh y vàộ ố ỹ ố ỏ ố ạ ậ ậ ạ
h i nh p v i th gi i, góp ph n tích c c cho cu c s ng cá nhân và c ng đng t tộ ậ ớ ế ớ ầ ự ộ ố ộ ồ ố
đp h n, nh m thích ng v i m i bi n đng c a hoàn c nh.ẹ ơ ằ ứ ớ ọ ế ộ ủ ả
Hi u đc vai trò quan tr ng c a vi c rèn k năng s ng cho h c sinh nóiể ượ ọ ủ ệ ỹ ố ọ
chung và h c sinh tr ng PTDTNT nói riêng, b n thân tôi là m t ng i làm côngọ ườ ả ộ ườ
tác qu n lí nhà tr ng đã và đang đa ra r t nhi u ho t đng đa d ng và phong phúả ườ ư ấ ề ạ ộ ạ
nh m tri n khai sâu r ng và có hi u qu k năng s ng có giá tr nhân văn cho h cằ ể ộ ệ ả ỹ ố ị ọ
sinh các dân t c thi u s . Trong quá trình làm công tác qu n lý giáo d c t i tr ngộ ể ố ả ụ ạ ườ
ph thông dân t c n i trú huy n Krông Ana tôi đã m nh d n nghiên c u, tìm hi u,ổ ộ ộ ệ ạ ạ ứ ể
tham kh o ý ki n c a đng nghi p đng th i rút ra m t s kinh nghi m v “ Giáoả ế ủ ồ ệ ồ ờ ộ ố ệ ề
d c k năng s ng cho h c sinh tr ng ph thông dân t c n i trú huy n”. Xin đcụ ỹ ố ọ ườ ổ ộ ộ ệ ượ
đa ra đ h i đng khoa h c đánh giá và đng nghi p cùng tham kh o đóng góp ýư ể ộ ồ ọ ồ ệ ả
ki n.ế
2. M c tiêu, nhi m v c a đ tài.ụ ệ ụ ủ ề
a. M c tiêu c a giáo d c k năng s ng:ụ ủ ụ ỷ ố Trang b cho h c sinh nh ng ki nị ọ ữ ế
th c, giá tr , thái đ và kĩ năng phù h p. Trên c s đó hình thành cho h c sinhứ ị ộ ợ ơ ở ọ
nh ng hành vi, thói quen lành m nh, tích c c; lo i b nh ng hành vi, thói quen tiêuữ ạ ự ạ ỏ ữ
c c trong các m i quan h , các tình hu ng và ho t đng hàng ngày.ự ố ệ ố ạ ộ
T o c h i thu n l i đ h c sinh th c hi n t t quy n, b n ph n c a mìnhạ ơ ộ ậ ợ ể ọ ự ệ ố ề ổ ậ ủ
và phát tri n hài hòa v th ch t, trí tu , tinh th n và đo đc. ể ề ể ấ ệ ầ ạ ứ
Nâng cao kh năng t đánh giá b n thân và tính t tr ng, t tin h c sinhả ự ả ự ọ ự ở ọ
trong quan h b n bè cùng trang l a và ng i l n. Nâng cao s hi u bi t c a h cệ ạ ứ ườ ớ ự ể ế ủ ọ
sinh v nh ng tác đng x u c a các v n đ xã h i nh : Ma túy, HIV/AIDS, m iề ữ ộ ấ ủ ấ ề ộ ư ạ
dâm, ri u, thu c lá…đi v i s phát tri n kinh t , văn hóa, xã h i, chính tr c a đtệ ố ố ớ ự ể ế ộ ị ủ ấ
n c cũng nh s phát tri n gi ng nòi c a dân t c.ướ ư ự ể ố ủ ộ
Nâng cao ki n th c và hi u bi t v gi i tính, s c kho sinh s n, s c khoế ứ ể ế ề ớ ứ ẻ ả ứ ẻ
tình d c. Giúp h c sinh hi u và t gi i quy t nh ng v n đ v s c kho b n thân,ụ ọ ể ự ả ế ữ ấ ề ề ứ ẻ ả
phát tri n HS nh ng giá tr và nh ng k năng s ng có kh năng đa đn m tể ở ữ ị ữ ỹ ố ả ư ế ộ
phong cách s ng lành m nh, tích c c và có trách nhi m. Khuy n khích hành vi cóố ạ ự ệ ế
trách nhi m c a h c sinh đ ngăn ng a tình tr ng mang thai s m, s lây truy n c aệ ủ ọ ể ừ ạ ớ ự ề ủ
các b nh xã h i. T o đi u ki n cho h c sinh nh n bi t đc s l m d ng v tìnhệ ộ ạ ề ệ ọ ậ ế ượ ự ạ ụ ề
d c và cách x lý v i nh ng v n đ này. Giúp các em bi t coi tr ng ph n và cácụ ử ớ ữ ấ ề ế ọ ụ ữ
em gái, ngăn ch n nh ng hành vi b t bình đng gi i trong c ng đng.ặ ữ ấ ẳ ớ ộ ồ
2 | L ng Đc Thu n – Hi u tr ng tr ng PTDTNT Krông Anaươ ứ ậ ệ ưở ườ
Giáo d c k năng s ng cho h c sinh tr ng PTDT N i trúụ ỹ ố ọ ườ ộ
Đap ng đc muc tiêu giao duc toan diên theo ch ng trinh đao tao cua Bô ư ươ ươ
Giao duc va Đao tao đo la giup cac em hoc đê biêt, hoc đê lam, hoc đê tôn tai va hoc
đê chung sông.
Giúp HS đôi m i ph ng phap hoc tâp cua minh; t đo giup cac em co kha ơ ươ ư
năng hoc tâp tôt h n, cac t duy hoat đông cua cac em đc phat triên, cac em biêt ơ ư ươ
lâp luân, t tin năm kiên th c va giai quyêt cac tinh huông trong hoc tâp. Đng th i ư ư ồ ờ
giáo d c tinh t giac, t quan cua hoc sinh ngay cang tôt h n, găn bo v i nhau h n, ụ ư ư ơ ơ ơ
giup nhau hoc tâp, ren luyên đao đc ngày càng t t h n. ư ố ơ
b. Nhi m v c a giáo d c k năng s ng:ệ ụ ủ ụ ỹ ố Tăng c ng các bi n pháp ch đoườ ệ ỉ ạ
sâu r ng v n i dung, hình th c t ch c giáo d c k năng s ng cho h c sinh, thôngộ ề ộ ứ ổ ứ ụ ỷ ố ọ
qua các ho t đng ngoài gi lên l p và ho t đng c a Đi Thi u niên ti n phongạ ộ ờ ớ ạ ộ ủ ộ ế ề
H Chí Minh, nh m hình thành các k năng c n thi t h c sinh phù h p v iồ ằ ỷ ầ ế ở ọ ợ ớ
chu n m c đo đc, pháp lu t. T o d ng môi tr ng h c t p thân thi n, phát huyẩ ự ạ ứ ậ ạ ự ườ ọ ậ ệ
tính tích c c, ch đng, sáng t o c a h c sinh h ng t i hình thành và phát tri nự ủ ộ ạ ủ ọ ướ ớ ể
nhân cách toàn di n cho h c sinh đáp ng m c tiêu giáo d c toàn di n, phù h p v iệ ọ ứ ụ ụ ệ ợ ớ
4 tr c t c a giáo d c theo quan ni m c a UNESCO. ụ ộ ủ ụ ệ ủ
Tìm ra n i dung, hình th c t ch c giáo d c k năng s ng, đ ra các gi iộ ứ ổ ứ ụ ỷ ố ề ả
pháp nh m th c hi n ch ng trình giáo d c k năng s ng có hi u qu trongằ ự ệ ươ ụ ỷ ố ệ ả
tr ng PTDTNT. Thúc đy nh ng ho t đng mang tính xã h i và xây d ngườ ẩ ữ ạ ộ ộ ự
“tr ng h c thân thi n, h c sinh tích c c”.ườ ọ ệ ọ ự
Tăng c ng đc chât l ng giao duc moi linh v c, thuc đây đc nh ng ươ ươ ươ ơ ư ươ ư
hoat đông mang tinh xa hôi, phat huy đc nh ng nhân tô tich c c, han chê đc ươ ư ư ươ
nh ng nhân tô tiêu c c đap ng tôt cho phong trao “xây d ng tr ng hoc thân thiên ư ư ư ư ươ
- hoc sinh tich c c” tao ra môi tr ng giao duc lanh manh, trong sach trong nha ư ươ
tr ng.ươ
3. Đi t ng nghiên c u.ố ượ ứ
Các bi n pháp ch đo giáo d c k năng s ng cho h c sinh tr ng PTDTNT. ệ ỉ ạ ụ ỹ ố ọ ườ
4. Gi i h n ph m vi nghiên c u. ớ ạ ạ ứ
Môi tr ng nghiên c u: Tr ng ph thông dân t c n i trú.ườ ứ ườ ổ ộ ộ
Ph m vi nghiên c u: Tr ng ph thông dân t c n i trú trung h c c s thu cạ ứ ườ ổ ộ ộ ọ ơ ở ộ
đa bàn huy n Krông Ana, t nh Đk L k.ị ệ ỉ ắ ắ
Kh năng áp d ng c a đ tài: Áp d ng r ng rãi cho các tr ng ph thôngả ụ ủ ề ụ ộ ườ ổ
dân t c n i trú trung h c c s .ộ ộ ọ ơ ở
5. Ph ng pháp nghiên c u.ươ ứ
3 | L ng Đc Thu n – Hi u tr ng tr ng PTDTNT Krông Anaươ ứ ậ ệ ưở ườ
Giáo d c k năng s ng cho h c sinh tr ng PTDT N i trúụ ỹ ố ọ ườ ộ
a. Ph ng pháp nghiên c u lí lu n: Trong nghiên c u lí lu n ta d a vàoươ ứ ậ ứ ậ ự
nh ng lí thuy t đã đc kh ng đnh, nh ng thành t u c a nhân lo i trên nhi u lĩnhữ ế ượ ẳ ị ữ ự ủ ạ ề
v c khác nhau, nh ng văn ki n ch đo c a Đng và nhà n c liên quan đn v nự ữ ệ ỉ ạ ủ ả ướ ế ấ
đ c n nghiên c u đ xem xét v n đ và tìm ra nh ng gi i pháp h p lí, có s cề ầ ứ ể ấ ề ữ ả ợ ứ
thuy t ph c, xây d ng m t lí thuy t m i, b sung hoàn ch nh c th hoá lí thuy tế ụ ự ộ ế ớ ổ ỉ ụ ể ế
cũ.
b. Ph ng pháp nghiên c u th c ti n: Trên c s ki m ch ng, đánh giá cácươ ứ ự ễ ơ ở ể ứ
thông tin thu l m đc s hình dung đc th c tr ng, đc đi m ho t đng c aượ ượ ẽ ượ ự ạ ặ ể ạ ộ ủ
h c sinh m t cách t ng đi chính xác. T đó có ph ng h ng đi u ch nh kọ ộ ươ ố ừ ươ ướ ề ỉ ế
ho ch sao cho phù h p v i tình hình th c t c a tr ng. ạ ợ ớ ự ế ủ ườ
c. Ph ng pháp th ng kê, so sánh, t ng h p: D a trên k t qu đi u tra th ngươ ố ổ ợ ự ế ả ề ố
kê l i, so sánh và t ng h p đ tìm nguyên nhân, t đó đa ra nh ng bi n pháp thíchạ ổ ợ ể ừ ư ữ ệ
h p đ giáo d c k năng s ng cho h c sinh. ợ ể ụ ỹ ố ọ
Thông th ng nh ng ph ng pháp nghiên c u trên đc k t h p v i nhauườ ữ ươ ứ ượ ế ợ ớ
làm cho các k t qu thu đc v a có s c thuy t ph c v m t lí lu n v a có ýế ả ượ ừ ứ ế ụ ề ặ ậ ừ
nghĩa th c ti n. ự ễ
II. PH N N I DUNGẦ Ộ
1. C s lý lu n.ơ ở ậ
a. C s pháp lý c a vi c giáo d c k năng s ng trong nhà tr ng.ơ ở ủ ệ ụ ỹ ố ườ
Căn c Lu t Giáo d c (Đc s a đi, b sung năm 2009).ứ ậ ụ ượ ữ ổ ổ
Đi u l tr ng Trung h c c s , tr ng THPT và tr ng PT có nhi u c pề ệ ườ ọ ơ ở ườ ườ ề ấ
h c ban hành kèm theo thông t s 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 c a Bọ ư ố ủ ộ
tr ng B Giáo d c & Đào t o;ưở ộ ụ ạ
Thông t s 01/ 2016/TT-BGDĐT ngày 15/ 01/ 2016 c a B Giáo d c và Đàoư ố ủ ộ ụ
t o v vi c ban hành Quy ch t ch c và ho t đng c a Tr ng ph thông Dânạ ề ệ ế ổ ứ ạ ộ ủ ườ ổ
t c N i trú;ộ ộ
Công văn s 1445/SGDĐT-GDDT ngày 10 tháng 10 năm 2016 c a Số ủ ở
GD&ĐT Đk L k v vi c h ng d n th c hi n nhi m v giáo d c dân t c nămắ ắ ề ệ ướ ẫ ự ệ ệ ụ ụ ộ
h c 2016 – 2017. ọ
Công văn s 1341/SGDĐT-CTTT ngày 22 tháng 9 năm 2016 c a S GD&ĐTố ủ ở
Đk L k v vi c h ng d n th c hi n công tác chính tr t t ng đi v i h cắ ắ ề ệ ướ ẫ ự ệ ị ư ưở ố ớ ọ
sinh, sinh viên; ho t đng ngoài gi lên l p và y t tr ng h c năm h c 2016 –ạ ộ ờ ớ ế ườ ọ ọ
2017;
K ho ch tri n khai quy t đnh s 1501/QĐ-TTg ngày 28/8/2015 c a Thế ạ ể ế ị ố ủ ủ
t ng Chính ph phê duy t đ án “Tăng c ng giáo d c lý t ng cách m ng, đoướ ủ ệ ề ườ ụ ưở ạ ạ
4 | L ng Đc Thu n – Hi u tr ng tr ng PTDTNT Krông Anaươ ứ ậ ệ ưở ườ
Giáo d c k năng s ng cho h c sinh tr ng PTDT N i trúụ ỹ ố ọ ườ ộ
đc, l i s ng cho thanh niên, thi u niên và nhi đng giai đo n 2015-2020” c aứ ố ố ế ồ ạ ủ
ngành giáo d c t nh Đk L k; ụ ỉ ắ ắ
K ho ch s 57/KH-SGDĐT ngày 30/9/2016 c a S GD&ĐT Đk L k vế ạ ố ủ ở ắ ắ ề
vi c tri n khai th c hi n ch ng trình phòng ch ng tai n n th ng tích tr emệ ể ự ệ ươ ố ạ ươ ẻ
trong tr ng h c giai đo n 2016-2020.ườ ọ ạ
b. C s lý lu n v k năng s ng.ơ ở ậ ề ỹ ố
b.1. K năng s ng:ỹ ố Có nhi u quan ni m v k năng s ng, song có th th yề ệ ề ỹ ố ể ấ
k năng s ng là kh năng làm ch b n thân c a m i ng i, kh năng ng x phùỹ ố ả ủ ả ủ ỗ ườ ả ứ ử
h p v i nh ng ng i khác và v i xã h i, kh năng ng phó tích c c tr c các tìnhợ ớ ữ ườ ớ ộ ả ứ ự ướ
hu ng c a cu c s ng. ố ủ ộ ố
b.2. Giáo d c k năng s ng:ụ ỹ ố Là quá trình hình thành, rèn luy n và phát tri nệ ể
cho các em kh năng làm ch b n thân, kh năng ng x phù h p v i nh ng ng iả ủ ả ả ứ ử ợ ớ ữ ườ
xung quanh trong c ng đng xã h i và ng phó tích c c tr c các tình hu ng c aộ ồ ộ ứ ự ướ ố ủ
cu c s ng. ộ ố
b.3. Ch đo ho t đng giáo d c k năng s ng:ỉ ạ ạ ộ ụ ỹ ố ch đo th c hi n k ho ch,ỉ ạ ự ệ ế ạ
n i dung ch ng trình, ph ng pháp, hình th c t ch c, s ph i h p các l c l ngộ ươ ươ ứ ổ ứ ự ố ợ ự ượ
trong và ngoài nhà tr ng nh m th c hi n m c tiêu các nhi m v giáo d c rènườ ằ ự ệ ụ ệ ụ ụ
luy n k năng s ng h c sinh. ệ ỹ ố ở ọ
b.4. Phân lo i k năng s ng:ạ ỹ ố Trong giáo d c chính quy n c ta nh ng nămụ ở ướ ữ
v a qua, k năng s ng th ng đc phân lo i theo các m i quan h , bao g m cácừ ỹ ố ườ ượ ạ ố ệ ồ
nhóm sau:
- Nhóm k năng nh n bi t và s ng v i chính mình, bao g m các k năngỹ ậ ế ố ớ ồ ỹ
nh : t nh n th c, xác đnh giá tr , ng phó v i căng th ng, tìm ki m s h tr , tư ự ậ ứ ị ị ứ ớ ẳ ế ự ỗ ợ ự
tr ng, t tin… ọ ự
- Nhóm k năng nh n bi t và s ng v i ng i khác, bao g m các k năngỹ ậ ế ố ớ ườ ồ ỹ
s ng nh : giao ti p có hi u qu , gi i quy t mâu thu n, th ng l ng, t ch i, bàyố ư ế ệ ả ả ế ẫ ươ ượ ừ ố
t s thông c m, h p tác… ỏ ự ả ợ
- Nhóm các k năng ra quy t đnh m t cách có hi u qu , bao g m các kỹ ế ị ộ ệ ả ồ ỹ
năng s ng c th nh : tìm ki m và x lý thông tin, t duy phê phán, t duy sángố ụ ể ư ế ử ư ư
t o, ra quy t đnh, gi i quy t v n đ… ạ ế ị ả ế ấ ề
b.5. M c tiêu giáo d c k năng s ng cho h c sinh:ụ ụ ỹ ố ọ Trang b cho h c sinhị ọ
nh ng ki n th c, giá tr , thái đ và k năng phù h p. Trên c s đó hình thành choữ ế ứ ị ộ ỹ ợ ơ ở
h c sinh nh ng hành vi thói quen lành m nh, tích c c, lo i b nh ng hành vi, thóiọ ữ ạ ự ạ ỏ ữ
quen tiêu c c trong các m i quan h , các tình hu ng và ho t đng hàng ngày. ự ố ệ ố ạ ộ
5 | L ng Đc Thu n – Hi u tr ng tr ng PTDTNT Krông Anaươ ứ ậ ệ ưở ườ