Các dạng bài tập di truyền học người: Phân dạng và phương pháp giải SKKN

BÁO CÁO SÁNG KI NẾ

Ả Ạ Ế Ệ Ề I. ĐI U KI N HOÀN C NH T O RA SÁNG KI N:

ể ư ữ ộ ọ ọ ọ ạ ủ ạ M t trong nh ng tr ng tâm c a d y h c Sinh h c là phát tri n t duy sáng t o và kh ả

ủ ọ ế ọ ừ ả ế ậ ể ả ậ T lí thuy t h c sinh ph i bi ụ t v n d ng đ gi i các bài t p có năng phân tích c a h c sinh:

ậ ậ ữ ừ ổ ớ ươ liên quan. Th t v y, trong nh ng năm qua chúng ta đã không ng ng đ i m i ph ng pháp đ ể

ệ ạ ấ ớ ụ ụ ậ ợ ớ ộ phù h p v i m c tiêu giáo d c và vi c d y bài t p có m t vai trò r t l n trong quá trình hình

ự ế ữ ẩ ấ ọ ươ thành cho h c sinh nh ng ph m ch t đó. Tuy nhiên, trên th c t trong ch ọ ng trình sinh h c

ấ ổ ọ ớ ờ ề ậ ờ ph thông h c sinh có r t ít th i gian trên l p dành cho các gi ọ bài t p mà trong các đ thi h c

ỏ ề ề ề ầ ậ ố ườ sinh gi i, đ THPT Qu c Gia thì ph n bài t p v di truy n ng i có t ỷ ệ l ớ tuy không l n

ư ể ấ ọ ở ệ ố ứ nh ng r t khó, giúp phân hóa h c sinh đ có ể các m c đi m tuy t đ i.

ề ấ ệ ậ ạ ộ ườ Các em đ u r t lúng túng khi nh n d ng gen gây b nh đó thu c NST th ng hay gi ớ i

ụ ệ ặ ấ ộ ấ tính, gen gây b nh là gen tr i hay l n…và áp d ng toán xác su t vào làm bài, đây là khâu r t

ả ể ạ ệ ậ ậ ọ ươ ậ ọ quan tr ng khi gi ề i bài t p. Vì v y, đ t o đi u ki n cho h c sinh có ph ng pháp nh n bi ế t

ế ề ạ ậ ạ ượ ế và gi ả ố i t t các d ng bài t p liên quan đ n di truy n ng ườ ừ i, t đó đ t đ ả c k t qu cao trong

ề ạ ạ ọ ươ ả ạ các kì thi tôi m nh d n ch n đ tài là: ạ “Phân d ng và ph ng pháp gi ậ i các d ng bài t p

ề ọ ườ di truy n h c ng i ”.

Ả Ả II. MÔ T GI I PHÁP:

ướ ế ạ 1. Mô t ả ả gi i pháp tr c khi t o ra sáng ki n:

ướ ệ ề ả ư ươ ả Tr c kia và hi n nay đã có nhi u tác gi đ a ra ph ng pháp và quy trình gi i toán

ề ế ề ầ ậ ậ ườ ư ễ ư ph n quy lu t di truy n, cũng nh bài t p liên quan đ n di truy n ng i nh : Nguy n Vi ế t

ữ ứ ễ ặ ầ ỳ ợ Nhân, Phan K Nam, Đ ng H u Lanh, Lê Đình Trung, Nguy n Minh Công, Tr n Đ c L i,

ễ ế ắ ầ ố ỳ ả ư ữ ướ ệ ấ Hu nh Qu c Thành, Nguy n T t Th ng ....H u h t các tác gi đ a ra nh ng b ậ c bi n lu n

ế ơ ồ ư ư ấ ạ ươ ả ừ và vi t s đ lai r t rõ ràng nh ng ch a phân d ng và nêu ph ng pháp gi ộ ạ i t ng d ng m t

ế ấ ầ ệ ắ ạ ồ ờ ọ ụ ể cách c th chi ti ậ t. Đ ng th i giai đo n làm các bài t p hi n nay h c sinh r t c n n m đ ượ c

ỏ ắ ề ự ư ệ ọ kĩ năng đ a ra các đáp án nhanh và chính xác cho các câu h i tr c nghi m có nhi u l a ch n,

ư ậ ừ ả ạ ố ươ ả ậ ộ mu n nh v y các em ph i có trong tay t ng d ng bài, ph ng pháp gi ắ i m t cách th t ng n

ễ ể ể ọ ạ ượ ậ ề ả ọ g n d hi u. V y đ h c sinh đ t đ c đi u đó thì giáo viên ph i làm gì?

ừ ủ ườ ứ ầ ạ ả ưở Usinxki đã t ng nói: “Nhân cách c a ng i th y là s c m nh có nh h ố ớ ng to l n đ i

ấ ỳ ế ằ ứ ể ạ ố ớ ọ v i h c sinh, s c m nh đó không th thay th b ng b t k cu n sách giáo khoa nào, b t k ấ ỳ

ấ ỳ ộ ệ ố ệ ạ ưở ạ ứ câu chuy n châm ngôn đ o đ c, b t k m t h th ng khen th ng hay trách ph t nào khác”.

ự ủ ẩ ấ ườ ầ ả ưở ọ ậ ự ế ế Ph m ch t, uy tín, năng l c c a ng i th y có nh h ng tr c ti p đ n quá trình h c t p và

ế ố ủ ệ ầ ọ ế ị ệ ầ rèn luy n c a h c sinh. Th y cô là y u t ồ hàng đ u đóng vai trò quy t đ nh trong vi c b i

ưỡ ự ọ ậ ể ạ ứ ề ả ọ d ề ng năng l c h c t p, truy n c m h ng, ni m say mê môn h c cho các em. Đ d y đ ượ c

ả ươ ự ọ ả ự ả ầ ọ h c sinh có kh năng và ph ng pháp t h c thì b n thân th y cô cũng ph i t ạ đào t o, c ố

ề ế ự ứ ệ ề ể ắ g ng hoàn thi n v năng l c chuyên môn, có am hi u v ki n th c chuyên sâu, có ph ươ ng

ế ớ ề ệ ạ ọ ươ ỡ ồ ọ pháp truy n đ t khoa h c, tâm huy t v i công vi c, yêu th ệ ng h c trò, giúp đ đ ng nghi p.

ậ ả ượ ắ ượ ạ ậ ắ ể ạ ầ Chính vì v y, th y cô ph i phân đ c các d ng bài t p, n m b t đ c các d ng có th có, đ ể

ượ ệ ố ọ h c sinh đ c ôn luy n t ấ t nh t.

ế 2. Mô t ả ả gi i pháp sau khi có sáng ki n:

ủ ề ụ + M c tiêu c a đ tài

ự ề ế ệ ấ ả ằ ạ Đ xu t và ti n hành th c hi n các gi i pháp nh m phân d ng và tìm ra ph ươ ng

ả ề ạ ườ pháp gi ậ i các d ng bài t p di truy n ng i.

ườ ự ự ọ ủ ọ ự ệ ệ ớ Tăng c ng năng l c t h c, năng l c làm vi c v i tài li u, giáo trình c a h c sinh

ỏ ậ ọ ố gi ỳ i, h c sinh ôn t p k thi THPT Qu c gia.

ọ ủ ọ ự ứ Nâng cao năng l c nghiên c u khoa h c c a h c sinh d ướ ự ướ i s h ẫ ủ ng d n c a giáo

viên.

ọ ậ ủ ọ ự ợ ệ ả ỏ ọ Nâng cao năng l c h p tác, hi u qu nhóm h c t p c a h c sinh gi ậ i, h c sinh ôn t p

ố ỳ k thi THPT Qu c gia.

ư ạ ả ủ ự ế ệ ể ệ ả Ti n hành th c nghi m s ph m đ đánh giá hi u qu c a các gi i pháp.

ố ượ ứ ủ ề ạ + Đ i t ng, ph m vi nghiên c u c a đ tài

ỉ ề ề ạ ấ ạ ươ ả Trong ph m vi đ tài này, tôi ch đ xu t các d ng và ph ng pháp gi ạ i các d ng bài

ế ề ậ ọ ườ ậ t p liên quan đ n bài t p di truy n h c ng i.

ươ + Ph ứ ng pháp nghiên c u

ự ế ề Đi u tra th c t .

ư ầ ệ ổ ợ S u t m, t ng h p tài li u.

ươ ệ Ph ự ng pháp th c nghi m.

ệ ề ờ ự + Th i gian th c hi n đ tài

ừ ế ọ T năm h c 20152016 đ n nay.

ế ổ 2.1. Lý thuy t b sung:

2.1.1. B nh:ệ

ứ ộ 2.1.2. H i ch ng:

2.1.3. T t: ậ

ạ ạ 2.1.4. Lo i tính tr ng

2.1.5. Phòng – Ch aữ

ề ế ộ 2.1.6.Di truy n gene tr i liên k t NST X .

ộ ạ ừ ườ ứ ễ ệ ề ợ Ngo i tr tr ng h p h i ch ng NST X d gãy (fragile X syndrome), các b nh di truy n gene

ố ượ ế ộ ằ ơ ườ tr i liên k t NST X có s l ề ặ ng ít h n và có ý nghĩa v m t lâm sàng không b ng tr ợ ng h p

ế ề ặ di truy n gene l n liên k t NST X.

ề ủ ọ ự ả ệ ế ộ ộ Ph h minh h a s di truy n c a m t gene tr i liên k t NST X,

ườ ệ X1 là allele bình th ng; X2 là allele b nh.

ụ ệ ươ ả Ví d trong b nh còi x ộ ng do gi m phosphate máu (hypo phosphatemia ricket), đây là m t

ệ ố ế ậ ả ả ẫ ấ ị ệ ệ b nh mà th n b suy gi m kh năng trong vi c tái h p thu phosphate d n đ n vi c c t hóa

ườ ươ ị ế ạ ấ b t th ng làm x ng b cong và bi n d ng.

ư ườ ố ề ợ ộ ườ Gi ng nh tr ng h p di truy n gene tr i trên NST th ng, ng ườ ữ ị ợ ử ề i n d h p t ệ v gene b nh

ẹ ơ ệ ẽ ể ớ ườ ữ ồ ợ ử trên NST X s có bi u hi n nh h n so v i ng i n đ ng h p t .

ể ặ Đ c đi m

ủ ể ắ ệ ể ỉ ầ ệ ế ậ ộ ỗ ườ ữ M i cá th ch c n nh n m t gene b nh liên k t NST X là đ đ m c b nh. Vì ng i n có 2

ề ệ ả ộ ườ ữ ả NST X, m t trong 2 NST này đ u có kh năng mang gene b nh nên ng i n có kh năng

ắ ệ ấ ườ ừ ệ m c b nh cao g p đôi ng i nam (tr khi gene b nh đó gây ch t ế ở ườ ng i nam).

ườ ố ắ ệ ủ ọ ề ư ể ề ệ Ng ắ ệ i b m c b nh không th truy n b nh cho con trai nh ng con gái c a h đ u m c b nh

ậ do nh n gene này.

ườ ẹ ắ ệ ườ ở ạ ữ ườ ườ ề ệ Ng i m m c b nh th ng ị ợ tr ng thái d h p. Nh ng ng i này th ng truy n b nh cho

ư ấ ả ặ ớ ở ả ớ con gái ho c con trai v i xác su t kho ng 50% nh nhau c 2 gi i.

Theo DT Y H cọ

ề ế ặ 2.1.7. Di truy n gene l n liên k t NST X

ề ượ ế ế ớ ề ớ ữ ệ Nhi u b nh đã đ c bi ặ t rõ di truy n theo KG l n liên k t v i NST gi ệ i tính X. Nh ng b nh

ư ế ệ ệ ả ạ ổ ồ ưỡ ơ ph bi n g m b nh a ch y máu A (hemophilia A), b nh lo n d ng c Duchenne

ụ ệ ỏ (Duchenne muscular dystrophy), b nh mù màu l c đ (red green color blindness).

ề ủ ấ ự ộ ệ ề ặ ả ệ ế ớ Ph h cho th y s di truy n c a m t b nh di truy n l n liên k t NST gi i tính X, các ký

ệ ượ ữ ậ ọ ườ ắ ệ ệ ấ ấ ọ hi u đ c tô đ m minh h a nh ng ng i m c b nh, các ký hi u có d u ch m minh h a

ữ ườ ườ ệ nh ng ng i bình th ng mang gene b nh.

ể ặ Đ c đi m:

ệ ủ ệ ể ượ ổ ế ở ườ ấ ơ Bi u hi n c a b nh đ c th y ph bi n ng i nam h n ng ườ ữ i n .

ệ ượ ề ướ ạ ị ợ ử ạ ộ ườ ữ ẫ Gene b nh đ c truy n d i d ng d h p t qua m t lo t các ng i n d n đ n s ế ự

ể ệ ắ ộ ố ế ệ ng t quãng trong bi u hi n qua m t s th h .

ố ắ ủ ữ ệ ẽ ề ườ B m c b nh s truy n gene cho 100% con gái c a ông ta và nh ng ng i con gái này

ủ ọ ề ệ ể ệ ệ ố ẽ s truy n gene b nh cho 50% s con trai c a h và làm bi u hi n b nh.

ổ ế ữ ể ộ ườ ữ ệ Ki u hôn nhân ph bi n là hôn nhân gi a m t ng i n mang gene b nh (carrier) và

ườ ườ ộ m t ng i nam bình th ng.

ố ắ ệ ổ ế ẹ ể ộ ườ ườ M t ki u hôn nhân ph bi n khác là b m c b nh và m bình th ng, trong tr ợ ng h p

ộ ọ ườ ọ ề ủ ộ ủ này toàn b con trai c a h hoàn toàn bình th ng và toàn b con gái c a h đ u là

ị ợ ử ớ ệ ậ carrier v i KG d h p t do nh n gene b nh t ừ ố b .

ữ ể ườ ắ ộ ườ ữ ệ Ki u hôn nhân gi a môt ng ệ i nam m c b nh và m t ng ấ i n mang gene b nh r t ít

ộ ử ọ ẽ ủ ệ ở ạ ị ợ ử ặ g p. Con gái c a h s có m t n a mang gene b nh tr ng thái d h p t (carrier) và

ệ ở ạ ệ Ở ệ ể ồ ợ ử n a kia mang gene b nh tr ng thái đ ng h p và có bi u hi n b nh. con trai cũng có

ộ ử ườ ắ ệ ộ ử m t n a hoàn toàn bình th ng và m t n a m c b nh.

(a) (b)

ữ ộ ườ ườ ộ ườ ữ ệ (a) Hôn nhân gi a m t ng i nam bình th ng và m t ng i n mang gene b nh;

ữ ộ ườ ữ ườ ộ ườ ắ ệ (b) Hôn nhân gi a m t ng i n bình th ng và m t ng i nam m c b nh.

ể ặ ườ ữ ỉ ư ế ẫ ặ ộ ộ Đôi khi cũng có th g p ng i n ch mang m t gene l n đ t bi n trên NST X nh ng v n có

ệ ượ ể ệ ạ ủ ư ệ ấ ệ bi u hi n b nh do hi n t ả ng b t ho t c a NST X nh trong b nh hemophilia A có kho ng

ộ ế ố ồ ủ ể ượ ấ ư ắ ộ đ 5% ng ườ ữ ị ợ ử i n d h p t có n ng đ y u t VIII th p đ đ đ ệ c coi nh là m c b nh

ể ẹ hemophilia th nh .

Theo DT Y Học

ệ ượ ấ ạ 2.1.8. Hi n t ng b t ho t NST X ( X inactivity)

ớ ủ ườ ủ ứ ả ộ ớ NST (NST) gi i tính X c a ng i là m t NST l n ch a kho ng 5% DNA c a genome

ệ ả ượ ị ị ớ ớ (kho ng 160 tri u bp). Có trên 700 gene đã đ c đ nh v trên NST gi i tính X. Trái v i NST X,

ỉ ứ ấ ả ấ ỏ ệ NST Y r t nh (kho ng 70 tri u bp) và ch ch a r t ít gene.

ả ế Gi ề ự thuy t Lyon v s

ạ ủ ấ b t ho t c a NST X

ầ ủ ư ữ ả ế ậ Trong nh ng năm đ u c a th p niên 60, Lyon đã đ a ra gi thuy t 1 trong 2 NST X trong các

ưỡ ở ườ ữ ự ấ ị ấ ả ạ ạ TB sinh d ng ng ấ ớ i n đã b b t ho t. S b t ho t 1 trong 2 NST X đã x y ra r t s m

ờ ỳ ủ ể ườ ữ ị ấ ạ ấ ẫ trong th i k phát tri n phôi c a ng i n và NST X b b t ho t mang tính ch t ng u nhiên, ở

ộ ố ố ừ ố ạ ồ ở ị ấ m t s TB thì NST X b b t ho t có ngu n g c t b và ồ các TB khác thì NST X có ngu n

ệ ượ ố ừ ố ẹ ả ồ ố ừ ẹ ị ấ g c t ạ m b b t ho t. Khi hi n t ng này x y ra thì NST có ngu n g c t ặ b (ho c m ) đó

ạ ấ ả ư ậ ế ệ ệ ượ ừ ẽ ị ấ s b b t ho t trong t t c các th h TB sau. Nh v y hi n t ẫ ng này v a có tính ng u

ố ị ừ nhiên v a có tính c đ nh.

ả ế ượ ủ ậ ố ằ ứ ể ả ằ ọ Gi thuy t Lyon đ c cũng c b ng các b ng ch ng TB h c qua hình nh c a v t th Barr

ở ị ấ ỉ ượ ể ạ ậ ỳ (Bar body) trong nhân TB ộ gian k . V t th này là m t NST X b b t ho t và ch đ ấ c th y

ở ừ ở ố ượ ể ằ ậ các TB có t 2 NST X tr lên. S l ng v t th Barr trong nhân TB luôn luôn b ng s ố

ớ ừ ượ l ng NST gi i tính X tr đi 1.

ậ ể V t th Barr

ạ ả ứ ụ ấ ấ ả ầ Các nghiên c u cho th y quá trình b t ho t x y ra kho ng 2 tu n sau khi th tinh, khi phôi có

ệ ượ ả ạ ả ấ kho ng vài trăm TB. Tuy nhiên hi n t ộ ng b t ho t x y ra trên NST X là không hoàn toàn, m t

ạ ộ ẫ ạ ấ ả ủ ả ặ ệ ố s vùng NST X v n duy trì tr ng thái ho t đ ng trên t t c các b n sao c a nó, đ c bi t là

ắ ủ ầ ậ ữ ủ ủ ậ nh ng vùng đ u t n cùng c a các nhánh dài và nhánh ng n c a NST. Vùng t n cùng c a nhánh

ộ ươ ắ ắ ủ ố ớ ấ ầ ồ ng n trên NST X có đ t ộ ng đ ng r t cao đ i v i ph n xa trên nhánh ng n c a NST Y. M t

ứ ầ ị ấ ữ ầ ấ ạ ố s vùng khác trên NST X cũng không b b t ho t. Nh ng nghiên c u g n đây cho th y g n 20%

ể ẫ ề ấ ạ ấ ạ ộ ố s gene trên NST X b t ho t có th v n ho t đ ng. R t nhi u gene trên NST X thoát kh i s ỏ ự

ạ ươ ệ ượ ế ẫ ồ ạ ươ ấ b t ho t có allele t ng đ ng trên NST Y d n đ n hi n t ng là t o ra KGe t ng t ự ở ườ ng i

nam và ng ườ ữ i n .

Theo DT Y H cọ

ề ọ ạ ườ i: ế ạ ậ ậ 2.2. Phân d ng bài t p di truy n h c ng ả ệ * D ng 1: Bài t p liên quan đ n ph h .

ạ ị ở ờ ậ * D ng 2: Bài t p xác đ nh KG các đ i.

ậ ứ ụ ạ ấ * D ng 3: Bài t p ng d ng toán xác su t.

ế ề ạ ậ * D ng 4: Bài t p liên quan đ n di truy n nhóm máu.

ỉ ố ế ạ ậ * D ng 5: Bài t p liên quan đ n ch s IQ.

ỗ ạ ậ ự ậ ề ệ ạ ậ ớ ươ + T i m i d ng đ u có bài t p t ắ lu n và bài t p tr c nghi m v i ph ng pháp gi ả ụ ể i c th ,

ễ ể d hi u.

ươ ả ề ọ ậ ạ ườ 2.3. Ph ng pháp gi i các d ng bài t p di truy n h c ng i:

Ả Ệ Ạ Ậ Ế 2.3.1.D NG 1BÀI T P LIÊN QUAN Đ N PH H

ươ ả 2.3.1.1 Ph ng pháp gi i:

ướ ế ề ư ộ ệ ặ ị B c 1: Xác đ nh gen gây b nh là gen tr i hay gen l n (n u đ bài ch a cho).

ụ ư ố ẹ ự ư ệ ậ ấ ườ D a vào các d u hi u nh quy lu t PL: ví d nh b m bình th ệ ng sinh con b nh thì tính

ệ ạ ạ ặ ạ ườ ộ tr ng b nh là tính tr ng l n, tính tr ng bình th ng là tr i...

ả ệ ở ờ ể ắ ệ ấ ố ơ ố ị ệ ế ề ặ Ho c xét đ n trên ph h đ i nào đó th y s cá th m c b nh nhi u h n s không b b nh

ệ ộ ị thì gen gây b nh do gen tr i quy đ nh và ng ượ ạ c l i.

ướ ệ ằ ị ườ ớ B c 2: Xác đ nh gen gây b nh do n m trên NST th ng hay gi i tính.

ế ỷ ệ ắ ệ ề ở ả ồ ớ ẹ ắ ệ ạ ặ N u trên NST khi có t m c b nh đ ng đ u c 2 gi l i ho c m m c b nh (tính tr ng

ạ ị ệ ằ ườ ặ l n) con trai l i không b b nh… thì gen n m trên NST th ng;

ế ớ ủ ể ặ ớ ị ệ ư N u trên NST gi i tính khi mang các đ c đi m c a gen trên NST gi i tính nh : gen b b nh

ỉ ể ệ ở ự ề ch bi u hi n con trai, có s di truy n chéo…

ướ ặ ấ ấ ở ờ ế ầ B c 3: ệ Tính xác su t xu t hi n KG ho c KH nào đó ề đ i con (n u đ bài yêu c u).

ả ệ ể ế ữ ể ư ữ ắ ắ ế Trong ph h luôn có nh ng cá th bi t ch c ch n KG, và nh ng cá th ch a bi t rõ KG mà

ỉ ế ớ ỉ ệ ề ữ ể ầ ị m i ch bi t KH nên chúng ta c n xác đ nh rõ đó là nh ng cá th nào, t l v KG là bao nhiêu.

ả ệ ư ấ ầ ứ ụ ể Công th c chung có th áp d ng cho xác su t c n tìm trong ph h nh sau:

ể ầ ỉ ệ ấ ỉ ệ ỉ ệ ầ Xác su t KG (KH) cá th c n tìm = [t l ố KG b ] x [t l ẹ KG m ] x [t l KG (KH) c n tìm

ố ườ ả ợ ấ trong phép lai] x [xác su t sinh trai (gái)] x [s tr ng h p x y ra]

Trong đó:

ỉ ệ ủ ố ế ấ ố ụ ố ườ • T l KG c a b (n u có): xác su t b mang KG nào đó là bao nhiêu (ví d b bình th ng

ể ặ ấ ạ ớ ỗ KG có th là AA ho c Aa v i xác su t m i lo i là bao nhiêu);

ỉ ệ ụ ẹ ủ ẹ ẹ ấ ườ • T l KG c a m : xác su t m mang KG nào đó là bao nhiêu (ví d m bình th ng KG có

ể ặ ấ ạ ớ ỗ th là AA ho c Aa v i xác su t m i lo i là bao nhiêu);

ỉ ệ ố ẹ ụ ầ • T l KG (KH) c n tìm trong phép lai: ví d KG aa trong phép lai 2 b m Aa x Aa là 1/4;

ạ ế ề ấ ấ ầ ầ • Xác su t sinh trai (gái): xác su t này c n linh ho t n u đ bài không yêu c u thì chúng ta

ế ề ầ ả ạ ằ ườ ầ không tính, n u đ bài yêu c u thì ph i xem tính tr ng đang xét n m trên NST th ng thì c n

ở ỗ ầ ằ ớ ầ nhân 1/2 m i l n sinh, còn n m trên NST gi i tính thì chúng ta không c n nhân thêm 1/2;

ố ườ ấ ủ ụ ề ề ể ả ợ ỏ ở • S tr ỉ ng h p x y ra: khi đ bài h i xác su t c a 2 cá th sinh ra tr lên. (ví d đ bài ch

ườ ợ ướ ướ nói sinh 1 trai, 1 gái thì có 2 tr ng h p: sinh trai tr ặ c, gái sau ho c sinh gái tr c, trai sau).

ụ ụ ể 2.3.1.2. Các ví d c th :

ả ệ Ví d 1: ụ Cho ph h sau

ợ ồ ặ ở ế ệ ứ ố ườ ề ả C p v ch ng (1) và (2) th h th II mong mu n sinh hai ng i con có c trai, gái và đ u

ể ọ ự ệ ượ ị ệ ế ằ ả ả ộ không b b nh trên. Cho r ng không có đ t bi n x y ra, kh năng đ h th c hi n đ c mong

ố mu n là bao nhiêu?

A. 5,56% B. 12,50% D. 3,13%. C. 8,33%

Bài gi iả

ố ẹ ở ế ệ ề ặ ộ ở ế ệ + Xét tr i – l n: B m ị ệ th h I đ u b b nh sinh ra con ả ệ th h II có c b nh và không

ệ ạ ạ ạ ộ ườ nên tính tr ng b nh là tính tr ng tr i (A), và tính tr ng bình th ặ ng là l n (a)

ằ ườ ớ ố ở ế ệ ộ + Xét gen n m trên NST th ng hay NST gi i tính: B th h I mang gen tr i, con gái sinh

ở ế ệ ườ ằ ườ ra th h II bình th ng (aa), do đó gen n m trên NST th ng.

ố ẹ ị ệ ể + Cá th II1 b b nh có b m KG Aa nên KG II1 là: (1/3AA : 2/3 Aa)

ể ườ + Cá th II2 bình th ng nên có KG aa (100%)

ủ ặ ể ậ ả ị ệ + Đ con c a c p II1 và II2 sinh ra không b b nh (aa) thì II1 ph i có KG Aa (2/3). V y ta

→ ỉ ệ ườ có phép lai: Aa x aa 1/2 Aa : 1/2 aa. T l con sinh ra bình th ng trong phép lai là 1/2, sinh 2

ườ ỉ ệ ứ đ a bình th ng thì t l là 1/2. 1/2 = 1/4

ầ ấ ườ ị ệ ề ằ + Bài toán c n tìm xác su t sinh 2 ng i con trai và gái đ u không b b nh, do gen n m trên

ườ ấ ở ỗ ầ ư ườ ợ NST th ng nên xác su t sinh trai và gái m i l n sinh là 1/2. Nh ng có 2 tr ng h p đó là

ướ ặ ướ ư ậ ấ ườ trai tr c, gái sau ho c gái tr c, trai sau. Nh v y xác su t sinh 2 ng i con trong đó có 1

trai và 1 gái là: C12 . 1/2. 1/2 = 1/2

→ ≈ ầ ấ ậ V y xác su t bài toán c n tìm là: 2/3 . 100% . 1/4. 1/2 8,33% (Đáp án C)

ả ệ ơ ồ Ví d 2:ụ Cho s đ ph h sau:

ợ ồ ộ ứ ặ ườ ấ ể ứ C p v ch ng III2 và III3 sinh ra m t đ a con trai bình th ng. Xác su t đ đ a con trai này

ệ ấ ỉ không mang alen gây b nh x p x

A. 41,18% B. 20,59% C. 13,125% D. 26,25%

Bài gi iả

ả ệ ề ừ ệ ệ ậ ắ ạ Đây là bài t p ph h v 2 tính tr ng b nh, nguyên t c là chúng ta xét riêng t ng b nh.

ệ ệ ế ặ ằ Xét b nh mù màu: đây là b nh chúng ta đã bi t do gen l n n m trên NST X không có alen

ị ườ ắ ắ ươ ứ t ứ ng ng quy đ nh nên đ a con trai IV1 bình th ng ch c ch n 100% có KG XBY (B:

không mù màu, b: mù màu)

ế ẩ ủ ệ ầ ả ố Xét b nh đi c b m sinh: Mu n tìm KG c a IV1 chúng ta c n ph i bi ế ượ t đ ủ c KG c a III2

và III3.

ấ ườ ị ế ẩ ế ẩ + Ta th y I5 và I6 KH bình th ng sinh ra con II5 b đi c b m sinh do đó đi c b m sinh là

ạ ườ ặ ạ ặ ộ ộ ặ tính tr ng l n, bình th ố ng là tính tr ng tr i. M t khác b I5 tr i sinh con gái II5 l n nên

ề ể ở ậ ườ không th có di truy n chéo ằ đây, v y gen n m trên NST th ng.

→ ẽ ả ơ ể ườ ể + I5 và I6 s ph i có KG Aa: Aa x Aa AA : Aa : aa. C th II4 bình th ng nên có th có

ỉ ệ ặ ấ ố ư ư KG AA ho c Aa, nh ng m u ch t là t l ế 2 KG đó là bao nhiêu, n u các em đ a nguyên 1/4

ẽ ể ế ầ ầ ẫ ế ạ ỉ ệ AA : 2/4 Aa s sai. Đây là đi m hay nh m l n ti p theo. Các em c n vi i t l t l đó thành

ả ơ ườ ể (1/3 AA: 2/3 Aa), vì đ n gi n bình th ng thì không th có KG aa.

ườ ư ậ ắ ắ + I4 có KG aa, sinh con II3 bình th ng nên II3 ch c ch n có KG Aa. Nh v y ta có phép

ữ lai gi a II3 và II4:

↔ → 100% Aa x (1/3 AA: 2/3 Aa) (1/2 A: 1/2 a) x (2/3 A: 1/3 a) 2/6 AA: 3/6 Aa: 1/6 aa

ườ ể Do đó cá th III3 bình th ng có KG (2/6 AA: 3/6 Aa) hay (2/5 AA: 3/5 Aa)

ể ườ ế ẩ ẹ ắ ắ + Cá th III2 có KH bình th ng, có m II2 đi c b m sinh (KG aa) nên III2 ch c ch n có KG

↔ ư + Ta có phép lai III2 và III3 nh sau: Aa x (2/5 AA: 3/5 Aa) (1/2 A: 1/2a) x (7/10 A: 3/10

→ a) (7/20 AA: 10/20 Aa : 3/20 aa).

↔ ườ ườ + Ng i con IV1 có KH bình th ng nên có KG (7/20 AA: 10/20 Aa) (7/17AA : 10/17 Aa)

Ở ấ ể ứ ệ ề ỏ ườ đây đ bài h i xác su t đ đ a con trai IV1 không mang alen gây b nh, do đó ng i con

≈ ả ấ ớ này ph i có KG AAXBY v i xác su t 7/17 41,18% (Đáp án A)

ả ệ ướ ơ ồ ả ự ộ ệ ủ ề ở ườ i đây mô t s di truy n c a m t b nh ng i do Ví d 3:ụ (ĐH 2014) S đ ph h d

ộ ộ ị ủ m t trong hai alen c a m t gen quy đ nh

cướ ị ệ

ị ệ

III

Quy ữ : N không b b nh ữ ị ệ : N b b nh : Nam không b b nh ị ệ : Nam b b nh

ế ằ ả ệ ế ể ấ ộ Bi t r ng không phát sinh đ t bi n m i ớ ở ấ ả t t c các cá th trong ph h , xác su t sinh con

ợ ồ ủ ặ ệ ầ đ u lòng không mang alen gây b nh c a c p v ch ng III.14 III.15 là

A. 4/9 B. 29/30 C. 7/15 D. 3/5

Bài gi iả

ệ ạ ặ ườ ị Tính tr ng b nh do gen l n trên NST th ng quy đ nh

ợ ồ ặ ồ ợ Xét c p v ch ng sô 7 và 8 : V ( 1/3AA : 2/3Aa) x ch ng Aa Con :(2/6AA : 3/6Aa : 1/6aa)

Con 14 : (2/6AA : 3/6Aa )

ặ ợ ồ Xét c p v ch ng 14 15

P : III14 (2/6AA : 3/6Aa ) : x III15 (1/3AA : 2/3Aa)

P : III14 (6/15AA : 9/15Aa ) : x III15 (1/3AA : 2/3Aa)

Gp: (7/10A, 3/10 a) 2/3A : 1/3a

ả ệ

ơ ồ

ả ự

ộ ệ

ề ủ s di truy n c a m t b nh

ở ườ ng

ầ ặ ọ F : Xs sinh con đ u lòng không mang alen l n (AA) = 7/10. 2/3 = 7/15. Ch n A

Ví d 4:ụ (THPT QG 2015) S đ ph h sau mô t

ế ằ ủ ệ ế ộ ộ ị Bi ộ t r ng b nh này do m t trong hai alen c a m t gen quy đ nh và không phát sinh đ t bi n

ớ ở ấ ả ữ ườ ả ệ ể ể m i t c nh ng ng t i trong ph h . Trong các phát bi u sau, có bao nhiêu phát bi u

đúng?

ườ ả ệ ị ượ (1) Có 23 ng i trong ph h này xác đ nh đ c chính xác KG.

ấ ườ ả ệ ợ ử ồ (2) Có ít nh t 16 ng i trong ph h này có KG đ ng h p t .

ườ ị ệ ả ệ ợ ử ề ồ ấ ả ữ (3) T t c nh ng ng i b b nh trong ph h này đ u có KG đ ng h p t .

ườ ả ệ ị ệ ề ệ ữ (4) Nh ng ng i không b b nh trong ph h này đ u không mang alen gây b nh.

A. 3. B. 1. D. 4. C. 2.

Bài gi iả

ớ ơ ồ ả ệ ả ị ượ ệ ộ V i s đ ph h trên, HS ph i xác đ nh đ c gen gây b nh là gen tr i (A); alen a không

gây b nhệ

ả ệ ư ể ơ ồ ả ệ ơ ồ ừ ủ T đó chuy n s đ ph h thành s đ KG c a ph h nh sau:

ườ ườ ị Ý (1) đúng vì trong 26 ng ả ệ ỉ i trong ph h ch có 3 ng ư i là 19, 20, 21 ch a xác đ nh chính

ượ ườ ạ ế xác đ c KG, còn 23 ng i còn l i đã bi t chính xác KG.

ấ ườ ợ ử ồ Ý (2) đúng vì có ít nh t 16 ng ồ i có KG đ ng h p t (aa) g m

2,4,5,6,9,10,13,14,15,16,17,18,23,24,25,26.

Ý (3) sai.

ữ ườ ị ệ ệ ề Ý (4) đúng vì nh ng ng i không b b nh đ u có KG aa nên không mang alen gây b nh

ộ ệ ả ỉ ế ệ ượ ề ở ườ ng i qua 3 th h đ ả ệ c ph h : Ví d 5ụ : (HSG T nh 2011) Kh o sát m t b nh di truy n

Nam bình ngườ th

III

ị ệ Nam b b nh

ữ ườ N bình th ng

ữ ị ệ N b b nh ả ệ ể ố ệ ề ậ ị a) Phân tích ph h đ xác đ nh qui lu t di truy n chi ph i b nh trên.

ấ ể ể ệ b) Xác su t đ cá th 10 mang gen b nh là bao nhiêu?

Bài gi i:ả

ố ệ ề ậ a) Qui lu t di truy n chi ph i b nh trên là:

ị ệ ệ ằ ặ ị B nh trên do gen l n qui đ nh (vì 6 và 7 không b b nh). Gen này n m trên NST th ườ ng

(cid:0) ể ằ ườ ị ệ ề ậ (không th n m trên X hay Y), vì 6 bình th ng mà 9 b b nh di truy n theo qui lu t PL.

ấ ể ệ ể b) Xác su t đ cá th 10 mang gen b nh là:

(cid:0) (cid:0) ị ệ ấ ể ườ ệ Vì 9 b b nh 6 và 7 d h p t ị ợ ử (cid:0) Xác su t đ ng i 10 mang gen b nh là 2/3 0,667

ụ ả ệ ơ ổ Cho s đ ph h sau: Ví d 6: ĐH 2011

◘

ơ ồ ả ự ộ ệ ở ừ ủ ộ ộ ả ệ S đ ph h trên mô t ề s di truy n m t b nh ng oi do m t trong hai alen c a m t gen

ế ằ ế ở ấ ộ ả ệ ể ị quy đ nh. Bi ả t r ng không x y ra đ t bi n t ữ t cá các cá th trong ph h . Trong nh ng

ườ ả ệ ữ ộ ườ ư ị ượ ư ng i thu c ph h trên, nh ng ng ể i ch a th xác đ nh đ c chính xác KG do ch a có đ ủ

thông tin là:

A. 8 và 13 B. 1 và 4

C. 17 và 20 D. 15 và 16

Bài gi i:ả

ể ệ ứ ằ ộ ớ ị ệ ể + Căn c theo các th h I, II, III, và IV ta có th kh ng đ nh: alen tr i A m i là alen gây b nh

ằ ườ ả ệ ở ườ ng i và n m trên NST th ơ ồ ng trong s đ ph h này.

ể ề ả ệ ủ ề ể ậ ặ ậ + L p lu n logic ta có th đi n thông tin v KG c a các cá th có m t trong SĐ ph h (SĐ

trên)

ủ ơ ồ ả ệ ừ ơ ồ ứ ượ ể ế ầ + Căn c vào s đ KG c a s đ ph h v a tìm đ ọ ậ c ta có th k t lu n đáp án c n ch n

ủ ữ ầ ườ ả ệ ữ ộ ườ ư ể ề theo yêu c u c a đ bài: Trong nh ng ng i thu c ph h trên, nh ng ng i ch a th xác

ượ ể ố ư ủ ị đ nh đ c chính xác KG do ch a có đ thông tin là: cá th s 17 và 20.

2.3.2.1.3. Bài t p t ậ ự ả i gi

ả ệ ướ ế ở ườ ủ ộ i đây cho bi ộ ệ t m t b nh ng i do m t trong hai alen c a gen quy ơ ồ Bài 1 : S đ ph h d

ị đ nh.

ặ ợ ở ế ệ ứ ố ườ ồ C p v ch ng (1) và (2) th h th II mong mu n sinh hai ng ả i con có c trai, gái và

ể ọ ự ị ệ ệ ế ả ằ ả ộ ề đ u không b b nh trên. Cho r ng không có đ t bi n x y ra, kh năng đ h th c hi n đ ượ c

ố mong mu n là bao nhiêu?

A. 5,56% B. 12,50% C. 8,33% D. 3,13%

ộ ằ ả ệ ơ ồ ệ ườ ng G i ý:ợ Qua s đ ph h > gen gây b nh là gen tr i n m trên NST th

ấ ể ể > Xác su t đ cá th (1) có KG Aa là: 2/3

ể ấ Xác su t cá th (2) có KG aa là: 1

2 . 1/2. 1/2 = 1/2

ấ Xác su t sinh 2 con trong đó có 1 trai, 1 gái là: C

ấ ả ườ Xác su t c 2 con bình th ng: 1/2 . 1/2 = 1/4

ấ ầ > xác su t c n tìm là: (2/3.1)(1/2)(1/4) = 1/12 = 8.33% > Đáp án C

ặ Ho c cách khác:

ớ ườ V i KG Aa x aa thì XS sinh con bình th ng=1/2

XS 1 trai , 1 gái = 1/2 XS chung = 2/3( 1/2.1/2.1/2) =1/12 = 8,33%

ủ ề ể ậ ả ầ ấ Nhi u em HS không nh n th y đi m sai c a mình khi gi i. Đó là đã tính c a ủ ặ l p 2 l n xs

ườ ồ ng i ch ng nên kq = 1/18 = 5,56%

ộ ệ ự ề ị ượ ể ệ ở ườ ng i do 1 trong 2 alen quy đ nh và đ ơ ồ c th hi n qua s đ Bài 2: S di truy n m t b nh

ả ệ ướ ữ ế ươ ứ ỗ ườ ế ằ ph h d i đây. Các ch cái cho bi t các nhóm máu t ủ ng ng c a m i ng i. Bi t r ng s ự

ộ ậ ệ ề ớ ườ ề di truy n b nh trên đ c l p v i di truy n các nhóm máu, quá trình GF bình th ng và không

ả ộ ế có đ t bi n x y ra.

ườ ủ ơ ở ể ả ệ ề ệ ư ắ ắ ị ữ a) Nh ng ng i nào trong ph h là ch a có đ c s đ xác đ nh ch c ch n KG v b nh nói

trên?

A. (2); (4); (5). B. (5) ; (7). C. (4); (5); (7). D. (4); (7); (8).

ấ ể ặ ợ ồ ở ế ệ ị ệ b) Xác su t đ c p v ch ng (7) và (8) th h (III) sinh con có nhóm máu B và b b nh trên:

A. 1/9 B. 1/12 C. 1/24. D. 1/18.

ấ ể ặ ợ ồ ở ế ệ c) Xác su t đ c p v ch ng (7) và (8) th h (III) sinh con trai có nhóm máu A và không b ị

ệ b nh trên:

A. 3/48 B. 3/24 C. 5/72. D. 5/36.

ủ ệ ể ể ặ ặ ậ ườ ng. G i ý:ợ D dàng nh n ra đ c đi m DT c a b nh do gen l n trên NST th

A=IB>O  g m 6 kg qui đ nh 4 nhóm máu.

ự ể ả ồ ị S DT các nhóm máu ph i hi u là do 3 alen I

→ ệ ị ợ ề ườ ể ộ a) (6) b nh có kg(aa) (1)&(2) đ u d h p(Aa); (5)&(7)bình th ng có th là m t trong hai

ớ ỉ ệ kgv i t l 1AA:2Aa

→ → ệ ị ợ ệ ườ ị ợ ả (9) b nh (4) d h p (Aa) ; (3) b nh (8) bình th ng ph i có kg d h p (Aa)

ậ ườ ư ể ắ ắ V y có 2 ng ị i trong PH ch a th xác đ nh ch c ch n kg là (5)&(7)

● ề ệ b) Xét riêng v DT b nh trên:

SĐL: (7x8)

II: 1AA: 2 Aa x Aa

G: 2/3A, 1/3a 1/2A, 1/2a

ệ  con b nh(aa) = 1/3.1/2=1/6

ườ con bình th ng(A) = 11/6 = 5/6

● ề Xét v DT nhóm máu:

AIO x IBIO (7) máu A có kg (IAIO)

ố ẹ Vì (5),(6) là O và AB nên b m (1) và (2) là I

BIOx IBIO (8) máu B

ố ẹ ề ố ẹ B m (3) và (4)đ u máu B sinh con (9) máu O kg b m (3)&(4) là I

BIB : 2 IBIO

ớ ỉ ệ ể có th 1 trong 2 kg v i t l 1I

SĐL : (7x8)

II: IAIO x 1IBIB : 2 IBIO

: 2/3 IB, 1/3IO

G: 1/2 IA, 1/2IO

Con máu A = 1/2.1/3 = 1/6

Con máu O = 1/2.1/3 = 1/6

Con máu AB = 1/2.2/3 = 1/3

Con máu B = 1/2.2/3 = 1/3

ị ệ ậ V y XS sinh con máu B và b b nh =1/3.1/6 = 1/18

ị ệ c) XS sinh con trai máu A và không b b nh = 1/2.1/6.5/6 = 5/72

ỏ ụ ệ ệ Bài 3: B nh mù màu đ l c và b nh máu

I 1 2 ặ ằ khó đông do hai gen l n n m trên NST X Mù màu Máu khó đông II ị quy đ nh, cách nhau 12 cM. Theo s đ ơ ồ 2 1

ả ệ ế ph h bên, hãy cho bi t: III 2 3 5 1 4 ườ a) Trong các ng ế ệ ứ i con th h th III (1

ườ ả ủ ổ ợ ữ ổ ườ 5), ng ế i con nào là k t qu c a tái t h p (trao đ i chéo) gi a hai gen, ng i con nào thì

ả không? Gi i thích.

ệ ườ ạ ấ ườ ụ ữ ộ b) Hi n nay, ng ụ ữ i ph n II1 l i đang mang thai, xác su t ng i ph n này sinh m t bé

ườ ắ ả ề ệ ả trai bình th ng (không m c c hai b nh di truy n trên) là bao nhiêu? Gi i thích.

ệ ọ ị ườ ị G i gen a qui đ nh b nh mù màu và A bình th ng; gen b qui đ nh máu khó đông và B G i ý: ợ

ườ bình th ng.

bY, II.1 là Xa a a) T s đ ph h suy ra KG c a I.1 là X

bXA

B và II.2 là XA

ừ ơ ồ ả ệ ủ

bY, III.2 là XA a

bXA

B / XA

bXa

B, III.3 là XA

BY, III.4 là XA

bXA

b / XA

bXa b,

ủ KG c a III.1 là X

III.5 là XA

ể ổ ợ ể ổ ợ ể ớ Cá th III.5 là do tái t h p, cá th III.1 và III.3 là do không tái t h p; v i các cá th III.2 và

ị ượ ế ế III.4 không xác đ nh đ c (n u không có các phân tích KG ti p theo).

bXA a b) KG th h II s là: X

B x XA

ế ệ ẽ

b, 0,44XA a

B, 0,06XA

b, 0,06Xa

0,5XA

b , 0,5Y

ỉ ệ ử T l giao t : 0,44X

B x 0,5Y = 0,22XA A

BY, hay

ấ ườ ệ ắ Xác su t con trai bình th ả ng (không m c c 2 b nh) là: 0,44X

22%.

Bài 4. (§H 2010) Cho s¬ ®å ph¶ hÖ sau:

III

S¬ ®å ph¶ hÖ trªn m« t¶ sù di truyÒn cña mét bÖnh ë ngêi do mét trong hai alen cña

mét gen quy ®Þnh. BiÕt r»ng kh«ng x¶y ra ®ét biÕn ë tÊt c¶ c¸c c¸ thÓ trong ph¶ hÖ.

X¸c suÊt ®Ó cÆp vî chång ë thÕ hÖ III trong ph¶ hÖ nµy sinh ra ®øa con g¸i m¾c

bÖnh trªn lµ

A. 1/8. B. 1/3. C. 1/4. D. 1/6.

̀ ơ ̉ ̣ Bài 5. CĐ 2011 Cho s đô pha hê sau

: nam bình th ngườ ướ Quy c : ị ệ : nam b b nh

ữ ườ : n bình th ng

ữ ị ệ : n b b nh

ơ ồ ả ự ộ ệ ủ ộ ả ệ S đ ph h trên mô t ề ủ s di truy n c a m t b nh ở ườ ng ộ i do m t trong hai alen c a m t

ị ế ằ ả ệ ể ộ gen quy đ nh. Bi ả t r ng không x y ra đ t bi n ế ở ấ ả t t c các cá th trong ph h . Xác su t đ ấ ể

ợ ồ ở ế ệ ị ắ ệ ả ệ ứ ặ c p v ch ng th h III trong ph h này sinh ra đ a con gái b m c b nh trên là

A. B. C. D. 1 3 1 8 1 6 1 4

ả ệ ơ ồ ả ự ộ ệ ở ườ ộ ề s di truy n m t b nh ng i do m t trong hai Bài 6: (ĐH 2012) Cho s đ ph h mô t

ủ ộ ộ ộ ị alen c a m t gen quy đ nh, alen tr i là tr i hoàn toàn. Quy ư c:ớ ườ ữ

III

ng ngườ

: N bình th : Nam bình th ữ ị ệ : N b b nh ị ệ : Nam b b nh

ế ằ ố ủ ế ả ườ ở ế ệ ứ Bi ộ t r ng không x y ra đ t bi n và b c a ng i đàn ông th h th III không mang alen

ệ ấ ườ ợ ồ ủ ặ ầ ở ế ệ ứ ị ệ gây b nh. Xác su t ng i con đ u lòng c a c p v ch ng th h th III b b nh là

. B. . D. . C. . A. 1 18 1 9 1 32 1 4

1 v i Iớ 2 ta có bênh do gen l n.ặ

ự ế G i ý:ợ C1: D a vào Phép k t hôn I

5 v i IIớ 6 ta có b nh do gen l n trên NST th

ự ế ệ ặ ườ D a vào Phép k t hôn II ng.

5 v i IIớ 6 cho ta ng

3 Aa v i xác su t

2 3

ươ ấ ớ ế Phép k t hôn II i III

2 3

ỉ ệ Ng ườ 3 KG Aa có t l i II , II4 cóKG AA.

3 v i IIớ 4 cho ta ng

2 3

1 3

1 2

ấ ớ ế Phép k t hôn II i ườ III2 Aa v i xác xu t * =

1 3

2 3

1 4

ệ ậ ấ ầ V y sác xu t sinh con đ u lòng b nh là = * * = 1 18

ằ ườ ố ẹ ề ế ị ặ C2: Đây là do gen l n n m trên NST th ng quy đ nh. N u b m đ u có KG Aa sinh con b ị

ẽ ệ b nh s là .

1 4

ợ ồ ấ ặ ị ệ ậ ấ ườ V y xác su t c p v ch ng này sinh con b b nh chính là tích xác su t các tr ợ ng h p trên

=

x1x x x

2 3

2 1 1 3 2 4

1 18

C3: GI I:Ả

→ ả ệ ơ ồ ặ ằ ườ ệ Theo s đ ph h trên b nh do gen l n n m trên NST th ng.

ẹ ủ ả ồ ố ườ ườ M c a ch ng III: kh năng có KG Aa = 2/3 (xét trong s ng i có KH bình th ng). Theo

→ ủ ả ồ ồ ề ố ủ đ b c a ch ng III KG AA kh năng có KG Aa c a ch ng III = 2/3 x 1/2= 1/3

ố ườ ả ợ ườ V III : kh năng có KG Aa = 2/3 (xét trong s ng i có KH bình th ng).

♂ ♀ Ta có : PIII : 1/3Aa x 2/3Aa

→ ấ ườ ủ ặ ầ ợ ồ ở ế ệ ứ ị ệ Xác su t ng i con đ u lòng c a c p v ch ng th h th III b b nh là= 1/3x2/3x1/4=

1/18

ả ệ ả ộ ệ ề ở ườ ộ m t b nh di truy n ng ặ i do m t alen l n ơ ồ Bài 7 (CĐ 2012) : S đ ph h sau đây mô t

ườ ộ ươ ị ị ệ ứ ị ế ằ ằ n m trên NST th ng quy đ nh, alen tr i t ng ng quy đ nh không b b nh. Bi t r ng không

ế ộ ớ ở ấ ả ả ệ ể ầ ấ có các đ t bi n m i phát sinh t c các cá th trong ph h . Xác su t sinh con đ u lòng t

ợ ồ ủ ặ ả ệ ị ệ không b b nh c a c p v ch ng III.12 – III.13 trong ph h này là

Quy

cướ

ị ệ

: Nam không b b nh : Nam b b nh ữ : N không b b nh ữ ị ệ : N b b nh

III

A. B. C. D. 8 9 3 4 7 8 5 6

ị ệ ị ệ ấ ấ Xác su t sinh con không b b nh = 1 – Xác su t sinh con b b nh.

ị ệ ể Đ con sinh b b nh thì 12, 13 mang KG Aa.

ắ ắ ậ ừ ẹ ừ ố ấ ớ 12 ch c ch n mang KG Aa (Vì nh n A t m và a t b ), 13 mang gen Aa v i xác su t 2/3

(KH tr i)ộ

= ệ ấ ầ ấ Suy ra: Xác su t con b nh = Suy ra: Xác su t c n tìm = 5/6 2 1 . 3 4 1 6

ụ

ệ

ỏ

ặ ằ

Ở ườ ng

i, b nh mù màu đ l c và b nh máu khó đông

do hai gen l n n m trên

Bài 8:

ả ệ ướ

ơ ồ

ị

NST X quy đ nh ( không có trên Y), cách nhau 8 cM . Theo s đ ph h d

i đây

ườ ườ ườ ườ ườ 19 ng ng ng ng ng

? ườ ườ ng

ườ ườ ữ N mù màu ườ ngth ttttth ữ N bình th ườ ttttth ngth Nam bình th ườ ttttth ngth Nam máu khó đông ttttth ngth Nam mù màu, máu khó đông ttttth ngth ng

ấ ể ặ

ợ ồ

ế

ả

ằ

ộ

Cho r ng không có đ t bi n x y ra, xác su t đ c p v ch ng (3) và (4)

ở ế ệ th h

ỉ ắ ệ

ả ệ

ứ

II trong ph h này sinh ra đ a con gái ch m c b nh máu khó đông là bao nhiêu?

A. 50%.

25 %. B.

C. 43%.

D. 4%.

G i ýợ

ọ

ườ

G i : A: nhìn màu bình th

ng , a : mù màu

ườ

…… B: Bình th

ng , máu khó đông

 I1 có kg là : XabY ; I2 có kg là : XABXab ;I3 : XABY I4 : XABXab

ặ

 II :1 XaBXaB ho c XaB/Xab ;II2 : XABY ; II3 : XABXab ; II4 : XabY ;II5 :

XABXab

ườ

ợ

 II3 X II4 : ta dc con gái có các tr

ng h p sau đây :

 XABXab x XAbY

ỉ ệ

ị

ử ỗ

 Xác đ nh t l

giao t

m i bên :

ẹ

 M : XAB : 0,46 = Xab ; XAb = XaB= 0,04

ố

 B : XAb = Y = 0,5

ỉ ắ ệ

ễ ồ

ề

ế

ầ

 đ n đây thì d r i : đ bài yêu c u con gái ch m c b n máu khó đông ( b t ắ

ộ ả

bu c f i mang gen bb)

ể

ậ v y : con gái có th mang gen là : XAbXAb = 0,04x0,5 = 0,02 = 2%

ặ

ho c XAbXab = 0,46 x 0,5 = 0,23 =23%

ấ ầ

ậ v y xác xu t c n tìm là 23+2 = 25 %

ả ệ ướ ơ ồ ệ ố ả ự ộ ệ ở ườ i đây mô t ề s di truy n m t b nh ng i do Bài 9: (T t nghi p 2014): S đ ph h d

ộ ị m t gen có hai alen quy đ nh

Ghi chú ườ ng

ngườ ị ệ : ữ : N bình th ữ ị ệ : N b b nh : Nam bình th : Nam b b nh

ế ế ả ậ ộ ế t không x y ra đ t bi n, k t lu n nào sau đây đúng? Cho bi

ệ ằ ớ A. Alen gây b nh n m trên NST gi i tính X.

ệ ặ ằ ườ B. Alen gây b nh là alen l n n m trên NST th ng.

ộ ằ ệ ườ C. Alen gây b nh là alen tr i n m trên NST th ng.

ệ ằ ớ D. Alen gây b nh n m trên NST gi i tính Y.

Ậ Ạ Ị Ờ 2.3.2.D NG 2: BÀI T P XÁC Đ NH KG CÁC Đ I

ươ 2.3.2.1 Ph ng pháp gi ả i

ự ế ề ủ ụ ể ể ặ ủ ố ẹ ầ D a vào KH c a b m đ u bài đã cho, vi t KG có th có, áp d ng đ c đi m di truy n c a

ớ ề ủ ặ ậ ườ ể ế gen trên NST gi i tính ho c quy lu t di truy n c a gen trên NST th ng đ vi ờ t KG đ i sau

ụ ụ ể 2.3.2.2. Các ví d c th :

ườ ộ ớ ở ườ ng ắ i, alen A quy đinh m t nhìn màu bình th ng tr i hoàn toàn so v i Ví d 1ụ . (ĐH 2010)

ệ ằ ạ ỏ ươ ủ ồ ụ alen a gây b nh mù màu đ xanh l c. Gen này n m trên đo n không t ng đ ng c a NST

ớ ộ ườ ố ắ ườ ườ gi i tính X. Trong m t gia đình, ng i b có m t nhìn màu bình th ng, ng ẹ ị i m b mù

ườ ứ ấ ắ ườ ườ ứ màu, sinh ra ng i con trai th nh t có m t nhìn màu bình th ng, ng ị i con trai th hai b

ế ằ ế ấ ế ộ ở ẹ ễ mù màu. Bi ộ t r ng không có đ t bi n gen và đ t bi n c u trúc NST, quá trình GF m di n

ườ ườ ầ ượ ữ ra bình th ủ ng. KG c a hai ng i con trai này l n l t là nh ng KG nào sau đây?

A. XaY, XAY. B. XAXAY và XaXaY. C. XAXAY và XaY. D. XAXaY và XaY.

Bài gi iả

ườ ố ệ ể ế ơ ồ ắ ị ệ ể ể ứ ư ắ Ng i b b nh thì sinh ra con trai ch c ch n b b nh (có th vi t s đ lai đ ki m ch ng) nh ng

ạ ượ ố ặ ấ ườ ệ ẹ ề ẹ ợ ồ v ch ng này l i sinh đ c con trai không b nh nên b ho c m GF b t th ng. Mà đ cho m GF

AXaY (nh n giao t ậ

ườ ấ ườ ệ ẽ bình th ố ả ng nên b ph i GF b t th ng. Suy ra con không b nh s có KG X ử a X

A t

ạ

ắ

ớ

ị

ạ iườ , alen N quy đ nh tính tr ng m t nâu tr i hoàn toàn so v i alen n quy đ nh tính tr ng ộ

ườ ừ ẹ Y GF không bình th ng và X m )

ắ

ặ

ộ ươ

ị

ứ

ắ

ị

m t xanh;

ệ b nh mù màu

đ l c

ỏ ụ do gen l n m

quy đ nh, alen tr i t

ng ng quy đ nh m t nhìn màu

ườ

ế

ắ ằ

ạ

ị

ườ

ệ

ị

bình th

ng. Bi

t gen quy đ nh tính tr ng màu m t n m trên NST th

ng, gen quy đ nh b nh mù màu

ươ

ồ

ớ

ẹ ề

ệ

ắ

ố

ằ n m trên vùng không t

ủ ng đ ng c a NST gi

i tính X

. B và m đ u m t nâu, không b nh sinh

m tộ

ệ

ắ

ộ

ắ

cô con con gái m t xanh, không b nh và

m t câu

con trai m t nâu, mù màu.

Trong quá trình GF t oạ

ử ủ ố

ố ẹ

ẹ

ả

ộ

giao t

c a b và m không x y ra đ t bi n.

ế B m có KG là:

A. NnXMXm x NNXmY. B. NnXMXm x NnXMY.

C. NNXM Xm x NNXmY. D. NnXMXM x Nn XMY.

Ví d 2ụ : ng

ắ ạ Xét tính tr ng màu m t

ả

ế

ố

ẹ ề

ắ

+ Theo gi

thi

t: b

và m đ u m t nâu

Bài gi iả

P: N x N

ả

ế

ợ ồ

ắ

ặ

+ Theo gi

thi

t: c p v ch ng này có sinh con m t xanh (nn)

(cid:0)

P: Nn x Nn

(1)

ệ

ạ

Xét tính tr ng b nh mù màu

(cid:0)

ả

ế

ẹ

ố

ườ

+ Theo gi

thi

t: b và m bình th

P: XMX x XMY

ả

ế

ợ ồ

ặ

+ Theo gi

thi

t: c p v ch ng này sinh con trai mù màu (X

mY)

(cid:0)

P: XMXm x XMY

(2)

(cid:0)

P: NnXMXm x NnXMY

ừ T (1)&(2) (cid:0) Đáp án B

(cid:0)

2.3.2.3. Bài t p t ậ ự ả i gi

ỏ ụ ệ ặ ộ ị ươ ứ Ở ườ ng i, b nh mù màu đ l c do gen l n m quy đ nh, alen tr i M t ng ng quy Bài 1:

ắ ườ ệ ặ ơ ộ ị ị ị đ nh m t nhìn màu bình th ng; b nh teo c do alen l n d quy đ nh, alen tr i D quy đ nh

ạ ườ ằ ươ ồ tính tr ng bình th ng. Hai gen này cùng n m trên vùng không t ủ ng đ ng c a NST gi ớ i

ẹ ể ệ ộ ườ ề ả ạ ố tính X. Trong m t gia đình, b và m bi u hi n KH bình th ng v c hai tính tr ng, đã

ể ệ ơ ị ườ ạ ả sinh 1 con trai b mù màu và teo c . Các con gái bi u hi n bình th ng c hai tính tr ng.

m X d

m .

ế ủ ố ẹ ế ộ Bi ả t không có đ t bi n x y ra, KG c a b m là

M Y x X D

M .

M Y x X D

M X D

m X d

m Y x X D

A.X D B.X D

M Y x X D

M .

M X d

C.X d D.X D

ả ế thi t: G i ý:ợ Theo gi

M Y), m (DM) sinh con trai b mù màu và teo c

ẹ ị ơ B (ố X D

m Y

(cid:0) ườ ng i con trai có KG X d

d ậ m Y nh n giao t

ườ ử Ta có : ng i con trai X Y t ừ ố b

m t

(cid:0) ậ nh n giao t ử X d mừ ẹ

ườ ị ệ ẹ Mà : ng i m không b b nh

m ho c Xặ

m X d

M X d

M (GF có x y ra hoán v gen)

ườ ẹ ả ị Do đó : ng i m có KG X

ệ ố ệ ượ ặ ằ Ở ườ ng i, hi n t ng máu khó đông do alen l n a n m trên vùng Bài 2: (T t nghi p 2014)

ươ ồ ớ ộ ị ị ườ không t ủ ng đ ng c a NST gi i tính X quy đ nh, alen tr i A quy đ nh máu đông bình th ng.

ợ ồ ộ ặ ườ ượ ườ ườ ề M t c p v ch ng đ u có máu đông bình th ng sinh đ c hai ng i con: ng ấ ứ i con th nh t

ườ ườ ị ệ ứ là con gái và có máu đông bình th ng, ng i con th hai b b nh máu khó đông. Cho bi ế t

ủ ế ả ộ ườ ầ ượ không x y ra đ t bi n, KG c a hai ng i con l n l t là:

A. XaXa và XAY B. X A X A và X a Y ho c Xặ A X a và X a Y.

AXa và XaXa.

C. XAXA và XaY ho c Xặ D. XAXA và XaXa ho c Xặ

AY luôn cho giao t

ủ ườ ợ ồ ủ ặ ồ i ch ng: X Xử A nên con gái c a c p v ch ng này không G i ý:ợ KG c a ng

ị ệ b b nh.

aY, nh n giao t ậ

ườ ị ệ ứ ả ừ ẹ ủ Ng i con th hai b b nh ph i là con trai X ử a t X m => KG c a m ẹ

XAXa.

AY x XAXa => có th có X

AXA: XAXa: XAY: XaY

ể V i Xớ

AXA ho c Xặ

AXa và ng

ủ ậ ườ ứ ấ ườ ứ V y KG c a ng i con gái th nh t là X i th 2 là X

ạ ộ ị ườ ớ ộ Ở ườ ng i, alen tr i A quy đ nh tính tr ng da bình th ng tr i hoàn toàn so v i alen l n ặ a Bài 3:

ằ ạ ặ ạ ạ ị ườ ị quy đ nh tính tr ng da b ch t ng, c p gen này n m trên NST th ộ ng. Alen tr i M quy đ nh

ạ ắ ườ ạ ộ ớ ị tính tr ng m t nhìn màu bình th ệ ặ ng tr i hoàn toàn so v i alen l n m quy đ nh tính tr ng b nh

ỏ ụ ươ ứ ẹ ằ mù màu đ l c, gen này n m trên NST X không có alen t ng ng trên Y. M bình th ườ ng

ạ ắ ườ ạ ạ ố ề ả v c hai tính tr ng trên, b có m t nhìn màu bình th ng và da b ch t ng, sinh con con trai

ừ ạ ế ủ ố ớ ả ẹ ế ộ ừ ạ v a b ch t ng v a mù màu. Bi t không có đ t bi n m i x y ra. KG c a b và m là

A. aa XM Xm x Aa XM Y. B. Aa XMXm x aa XM Y.

C. Aa XM Xm x Aa XM Y. D. Aa XM XM x Aa XM Y.

ạ ạ ệ G i ý:ợ Xét b nh b ch t ng

ố ẹ P: A (m ) x aa (b ) F→ 1: aa (con trai)

(cid:0) ố ẹ P: Aa (m ) x aa (b ) (1)

MY (b )ố

P: XMX (m ) x Xẹ F→ 1: XmY (con trai)

MY (b )ố (2)

(cid:0) P: XMXm (m ) x Xẹ

MY (b )ố

(cid:0) ừ ẹ T (1)&(2) P: Aa XMXm (m ) x aa X

ệ ạ ằ ặ ạ ườ ộ ị Ở ườ ng i, b nh b ch t ng do alen l n d n m trên NST th ng quy đ nh, alen tr i D quy Bài 4:

ạ ườ ặ ộ ớ ộ ỉ ị tính tr ng bình th ng. Alen tr i M qui đ nh x n men răng tr i hoàn toàn so v i alen l n m qui

ườ ằ ươ ố ẹ ứ ị đ nh men răng bình th ng; gen n m trên NST X, không có alen t ng ng trên Y. B m da

ườ ạ ạ ỉ ườ ế ả bình th ng, x n men răng; sinh con trai b ch t ng, men răng bình th ng. Bi t không x y ra

ủ ố ẹ ế ế ộ đ t bi n. Theo lí thuy t, KG c a b m là:

B. DdXmXm x DdXMY. A. DdXMXm x DdXMY.

D. DdXMXm x ddXMY. C. Dd XMXm x Dd XmY.

ạ ạ ợ ệ G i ý: Xét b nh b ch t ng

P: D x D F→ 1: aa (con trai)

(cid:0) P: Dd x Dd (1)

ạ Xét tính tr ng men răng

P: XMX x XMY F→ 1: XmY

(cid:0) P: XMXm x XMY (2)

(cid:0) ừ T (1)&(2) P: DdXMXm x DdXMY

ườ ắ ộ ị ườ ộ ớ i, gen tr i M quy đ nh m t bình th ệ ng tr i hoàn toàn so v i gen m gây b nh Bài 5: Ng

ộ ị ườ ặ ớ ộ mù màu. Gen tr i H quy đ nh máu đông bình th ng tr i hoàn toàn so v i gen l n h quy

ề ệ ả ằ ươ ủ ồ ị đ nh b nh máu khó đông. C hai gen trên đ u n m trên vùng không t ng đ ng c a NST

ớ ợ ồ ộ ặ ườ ọ ạ ừ gi i tính X. M t c p v ch ng bình th ư ng nh ng h l i có m t ộ c uậ con trai v a mù màu

ắ ệ ế ế ả ế ừ v a m c b nh máu khó đông. Bi ộ t không có đ t bi n x y ra. Theo lí thuy t, KG ủ c a ng ườ i

h và X M

h X m

v làợ

H X m h .

H X m

H .

h ho c Xặ

A.X M B.X M

H X m

h X m H .

C.X M D.X M

ả ế thi t: G i ý:ợ Theo gi

ườ ắ ệ ừ ừ Ng i con trai v a mù màu v a m c b nh máu khó đông

m h Y

(cid:0) ườ ng i con trai có KG X

h từ

ườ ậ ử ừ ố ử Trong đó: ng i con trai này nh n giao t mang Y t ậ b , nh n giao t mang X

ẹ ng i mườ

(cid:0) Ng

h X m

H X m

H ,

ườ ẹ ườ ườ ẹ ườ i m bình th ng có KG X i m bình th ng có KG X ặ h ho c ng

ủ ư ườ ả ả ẹ ị nh ng quá trình GF c a ng i m này ph i x y ra hoán v gen

ắ ộ ị ườ ộ ớ Ở ườ ng i, gen tr i M quy đ nh m t bình th ệ ng tr i hoàn toàn so v i gen m gây b nh Bài 6:

ộ ị ườ ặ ộ ớ mù màu. Gen tr i H quy đ nh máu đông bình th ng tr i hoàn toàn so v i gen l n h quy

ệ ề ả ằ ươ ủ ồ ị đ nh b nh máu khó đông. C hai gen trên đ u n m trên vùng không t ng đ ng c a NST

ớ ợ ồ ộ ặ ườ ọ ạ ượ ộ ậ gi i tính X. M t c p v ch ng bình th ư ng nh ng h l i sinh đ ắ c m t c u con trai m c

ế ế ộ ướ ủ ườ ệ b nh. Bi ả t không có đ t bi n x y ra. Trong các KG d i đây, KG nào là c a ng ẹ i m ?

ươ Ph ng án đúng là

ặ ặ ặ ặ ặ ặ A. (1) ho c (2) ho c (3) ho c (6). B. (2) ho c (3) ho c (4) ho c (5).

ặ ặ ặ ặ ặ ặ C. (1) ho c (2) ho c (3) ho c (4). D. (3) ho c (4) ho c (5) ho c (6).

h Y, X m

h Y

H Y, X M

ườ ắ ệ i con trai m c b nh có KG X G i ý:ợ Ng

ườ ậ ử ừ ố Trong đó: ng i con trai này nh n giao t mang Y t b và

m h t

H X m

ậ ử ừ ẹ ườ ợ ặ + nh n giao t mang X m , trong tr ẹ ng h p m có KG X ẹ h ho c m có KG X

h X m

H (ng

ườ ẹ ị ả i m này GF có x y ra hoán v gen)

h X m

m H t

H ho c Xặ

H X m

ậ ử ừ ẹ ườ ợ + nh n giao t mang X m , trong tr ẹ ng h p m có KG X

M h t

h X m

H ho c Xặ

H X m h

ậ ử ừ ẹ ườ ợ + nh n giao t mang X m , trong tr ẹ ng h p m có KG X

H X M

ườ ẹ ả ặ ị (ng i m này GF có x y ra hoán v gen) ho c X

h ho c Xặ

h X m

H X m

H ho c Xặ

H X m

H ho c Xặ

H X M

ậ ườ ẹ V y ng i m có KG X

ứ ừ ườ ủ ợ ườ ẹ ể ủ Chú ý: ta nên căn căn c vào t ng tr ng h p KG c a ng ọ i m đ ch n KG c a ng ườ i

mẹ

ỏ ụ ệ ặ ằ ươ ồ Ở ườ ng i, b nh mù màu đ l c do gen l n m n m trên vùng không t ủ ng đ ng c a Bài 7:

ớ ắ ộ ườ ườ NST gi ị i tính X, gen tr i M quy đ nh m t nhìn màu bình th ộ ng. M t ng ụ ữ ị i ph n b mù

ế ớ ườ ồ ườ ượ ộ ậ màu, k t hôn v i ng ắ i ch ng m t bình th ọ ng. H sinh đ c m t c u con trai không b ị

ư ị ơ ế ế ế ả ộ mù màu nh ng b claiphent . Bi t không có đ t bi n gen x y ra. Theo lí thuy t, trong các

ả ả cách gi i thích sau, có bao nhiêu cách gi i thích đúng?

ủ ặ ớ ở (1) Trong quá trình GF c a TB sinh tinh, c p NST gi i tính không PL ủ ầ kì sau c a l n

ườ ườ phân bào II, GF I bình th ứ ng. TB sinh tr ng GF bình th ng.

ủ ặ ớ ở (2) Trong quá trình GF c a TB sinh tinh, c p NST gi i tính không PL ủ ầ kì sau c a l n

ườ ườ phân bào I, GF II bình th ứ ng. TB sinh tr ng GF bình th ng.

ủ ứ ặ ớ ở (3) Trong quá trình GF c a TB sinh tr ng, c p NST gi i tính không PL ủ ầ kì sau c a l n

ườ ườ phân bào II, GF I bình th ng. TB sinh tinh GF bình th ng.

ủ ứ ặ ớ ở (4)Trong quá trình GF c a TB sinh tr ng, c p NST gi i tính không PL ủ ầ kì sau c a l n

ườ ườ phân bào I, GF II bình th ng. TB sinh tinh GF bình th ng.

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

ả ế thi t: G i ý:ợ Theo gi

ừ ị ừ P: XmXm x XMY F1: XMXmY (con trai v a mù màu, v a b claiphent ) ơ

MXmY nh n giao t ậ

m t

ườ ử Ta có: ng i con trai X mang NSY X mừ ẹ

(cid:0) ậ ừ ố giao t Xử MY nh n t b

(cid:0) Trong quá trình GF c a TB sinh tính x y ra hi n t

ệ ượ ủ ả ặ ớ ng c p NST gi i tính không PL ở

kì sau I (cid:0) (2) đúng

ỏ ụ ệ ặ ằ ươ ồ Ở ườ ng i, b nh mù màu đ l c do gen l n m n m trên vùng không t ủ ng đ ng c a Bài 8:

ớ ắ ộ ườ ườ NST gi ị i tính X, gen tr i M quy đ nh m t nhìn màu bình th ộ ng. M t ng ụ ữ i ph n bình

ườ ế ớ ườ ồ ườ ượ ộ ậ th ng, k t hôn v i ng ắ i ch ng m t bình th ọ ng. H sinh đ ắ c m t c u con trai m c

ứ ơ ế ế ả ộ ộ ệ b nh mù màu và h i ch ng claiphent . Bi ế t không có đ t bi n gen x y ra. Theo lí thuy t,

ả ả trong các cách gi i thích sau, có bao nhiêu cách gi i thích đúng?

ủ ặ ớ ở (1) Trong quá trình GF c a TB sinh tinh, c p NST gi i tính không PL ủ ầ kì sau c a l n phân

ườ ườ bào II, GF I bình th ứ ng. TB sinh tr ng GF bình th ng.

ủ ặ ớ ở (2) Trong quá trình GF c a TB sinh tinh, c p NST gi i tính không PL ủ ầ kì sau c a l n phân

ườ ườ bào I, GF II bình th ứ ng. TB sinh tr ng GF bình th ng.

ủ ứ ặ ớ ở (3) Trong quá trình GF c a TB sinh tr ng, c p NST gi i tính không PL ủ ầ kì sau c a l n

ườ ườ phân bào II, GF I bình th ng. TB sinh tinh GF bình th ng.

ứ ủ ặ ớ ở (4) Trong quá trình GF c a TB sinh tr ng, c p NST gi i tính không PL ủ ầ kì sau c a l n

ườ ườ phân bào I, GF II bình th ng. TB sinh tinh GF bình th ng.

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

ả ế thi t: G i ý:ợ Theo gi

ừ ị ừ P: XMX x XMYF1: XmXmY (con trai v a mù màu, v a b claiphent ) ơ

ườ ậ ử Ta có: Ng i con trai nh n giao t Y t ừ ố b

(cid:0) ậ nh n giao t ử mXm t X mừ ẹ

(cid:0) Ng

MXmvà quá trình GF c a ng

ườ ẹ ủ ườ ẹ ả ệ ượ i m có KG X i m x y ra hi n t ặ ng c p NST

(cid:0) ớ ở gi i tính không PL kì sau II (3) đúng

Ụ Ấ Ạ Ậ 2.3.3.D NG 3 BÀI T P ÁP D NG TOÁN XÁC XU T:

ươ 2.3.3.1 Ph ng pháp gi ả i

1. Xác su tấ

ự ế ườ ệ ượ ặ ế ố ớ ả ẫ Trong th c t chúng ta th ng g p các hi n t ng x y ra ng u nhiên (bi n c ) v i các

ề ả ọ ị ượ ắ ằ ả kh năng nhi u, ít khác nhau. Toán h c đã đ nh l ng hóa kh năng này b ng cách g n cho

ế ố ộ ố ươ ỗ ặ ằ ỏ ơ ượ ọ ế ố m i bi n c m t s d ng nh h n ho c b ng 1 đ ấ ủ c g i là xác su t c a bi n c đó.

ấ ắ ộ 2. Nguyên t c c ng xác su t

ắ ộ ấ ượ ự ệ ả ụ ưở ạ ẫ Nguyên t c c ng xác su t đ c áp d ng khi các s ki n nh h ng qua l i l n nhau.

ể ặ ắ ấ ặ ờ ấ ệ ả xu t hi n c hai ệ VD1: Khi gieo xúc s c, m t xu t hi n có th là 3 ho c là 4 không bao gi

ặ ệ ặ ặ ặ ấ ấ ậ m t cùng lúc. ặ V y xác su t xu t hi n ho c m t 5 ho c m t 6 là 1/6+1/6 = 1/3

ề ạ ậ ạ ồ ớ ộ ồ VD2: Trong qui lu t di truy n tr i không hoàn toàn D lan h ng lai v i D lan h ng thu

ượ ắ ỏ ấ ể ộ ấ ỳ ư ậ ỏ đ ồ c 1/4 đ : 2/4 h ng: 1/4 tr ng. ặ Nh v y, xác su t đ m t bông hoa b t k có màu đ ho c

ồ h ng là 1/4 + 2/4 = 3/4.

ắ ấ 3. Nguyên t c nhân xác su t

ấ ượ ắ ự ệ ụ ả ớ ẻ ặ Nguyên t c nhân xác su t đ c áp d ng v i các s ki n x y ra riêng l ự ệ ho c các s ki n

ộ ậ ự ị ả x y ra theo m t tr t t xác đ nh.

ắ ộ ậ ớ ấ ể ậ ượ ặ ề c hai m t cùng lúc đ u VD1: Khi gieo hai xúc s c đ c l p v i nhau. Xác su t đ nh n đ

ặ là m t 6 là bao nhiêu?

ộ ậ ệ ệ ắ ấ ấ ặ ở ứ ấ ắ ớ Vi c gieo 2 xúc s c là đ c l p v i nhau. Xác su t xu t hi n m t 6 xúc s c th nh t là

ệ ấ ấ ặ ở ệ ắ ậ ấ ấ ồ 1/6 . Xác su t xu t hi n m t 6 ờ xúc s c 2 cũng là 1/6. Vì v y xác su t xu t hi n đ ng th i

ặ ả c hai m t 6 là 1/6 ×1/6 = 1/36.

ậ ạ ấ ặ ạ ấ ị ợ ự ụ d h p t th ph n. Xác su t g p cây h t vàng VD2: Cho đ u hà lan h t vàng thân cao

ấ thân th p là bao nhiêu?

ề ạ ằ ạ ộ ậ Vì 2 tính tr ng này n m trên 2 NST khác nhau nên hai tính tr ng này di truy n đ c l p.

ạ ự ụ ấ ắ ặ ấ ạ ạ ạ Tính tr ng h t vàng khi t ạ th ph n cho ra 3/4 h t vàng: 1/4 h t xanh. Xác su t b t g p h t

ạ ự ụ ấ ấ vàng là 3/4. Tính tr ng thân cao khi t ấ th ph n cho ra 3/4 thân cao: 1/4 thân th p. Xác su t

ấ ắ ặ ư ậ ấ ậ ạ ấ ắ ặ b t g p thân th p 1/4. Nh v y xác su t b t g p cây đ u h t vàng thân th p là 3/4 × 1/4 =

3/16

ấ ườ ộ ắ ấ ượ ụ ờ ồ * Nguyên t c nhân xác su t và c ng xác su t th ng đ c áp d ng đ ng th i

ấ ể ộ ặ ợ ồ ộ ộ VD: Tính xác su t đ m t c p v ch ng có m t con trai và m t con gái?

ợ ồ ộ ặ ẽ ả ộ ườ ưở M t c p v ch ng có 1 con trai và m t con gái s x y ra 2 tr ợ ả ng h p nh h ng qua l ạ i

ẫ l n nhau.

ứ ứ ầ ầ ấ + Con trai đ u lòng, con gái th hai. Xác su t con trai đ u lòng là 1/2, con gái th 2 là 1/2.

ứ ấ ầ Xác su t sinh con trai đ u lòng và con gái th hai là 1/2 × 1/2 = 1/4

ươ ứ ầ ự ư + Con gái đ u lòng, con trai th hai. T ng t ấ nh trên xác su t là 1/2 × 1/2 = 1/4

ấ ể ặ ợ ồ Xác su t đ c p v ch ng sinh con trai và con gái là 1/4 + 1/4 = 1/2

ư ậ ự ứ ặ ầ ặ ầ ổ Nh v y s hoán đ i ho c con đ u là trai, con th hai là gái ho c con đ u là gái con th ứ

ọ ị ổ ợ hai là trai là hai phép hoán v (hay còn g i là cách t h p).

ứ ự ế ắ ị ế ố ư ế ả các y u t ố khác đi nh ng k t qu cu i 4. Phép hoán v ị Phép hoán v là cách s p x p th t

cùng không thay đ i.ổ

Ở ườ ệ ộ ặ ợ ồ ệ ị ị ợ ặ i b nh phenylketo ni u (PKU) do gen l n qui đ nh. M t c p v ch ng d h p ng VD1:

ườ ấ ể ộ ườ ườ ề ệ v b nh này có 3 ng i con, thì xác su t đ m t trong 3 ng ị ệ i con b b nh (2 ng i còn l ạ i

ườ là bình th ng) là bao nhiêu?

ố ẹ ị ợ ườ ệ B m d h p nên các con sinh ra có 3/4 bình th ng, 1/4 b nh.

ự ế ứ ẻ ị ệ ư ậ ứ ứ ể ầ ặ Th c t , đ a tr b b nh có th là con đ u, con th hai ho c con th 3. Nh v y có 3 cách

ấ ể ộ ứ ủ ọ ị ệ ứ ị ườ hoán v khác nhau. Xác su t đ m t đ a con c a h b b nh (B) và hai đ a bình th ng (T) là:

P(1B + 2T) = P(B+T+T) + P(T+B+T) + P(T+T+B)

= (1/4×3/4×3/4) + (3/4×1/4×3/4) + (3/4×3/4×1/4) = 3 [(3/4)2 × 1/4]

2 × 1/4 là xác su t các s ki n ự ệ

ư ậ ế ả ả ố ị ấ Nh v y trong k t qu này 3 là s kh năng hoán v , (3/4)

ứ ự ấ ị ộ ả x y ra theo m t th t nh t đ nh.

ầ ử ằ ố ị ủ S các hoán v c a dãy n ph n t b ng n!

ợ ỉ ổ ợ Ch nh h p và t h p:

ổ ợ ậ ợ ồ ử ậ ỗ ử ượ ọ ộ tổ + T h p: Cho t p h p g m n phân t . M i ch p con k phân t (1

n = n!/k!(nk)

ủ ố ổ ợ ủ ậ ợ h p ch p k ậ c a n phân t ử. S t h p ch p k c a n phân t ử Ck :

ỗ ộ ầ ử ợ ỉ ứ ự ừ ậ ọ ợ ộ ch nh h p ỉ + Ch nh h p: M i b k ph n t có th t rút t t p n phân t ử ượ đ c g i là m t

n = n! = n(n1)(n2)…(nk+1)

ố ỉ ủ ậ ậ ch p k c a n ợ ủ . S ch nh h p ch p k c a n: A

ố ả ị * S kh hoán v trong bài toán:

ể ễ ư ả ả ộ ơ ố ị Trong m t bài toán đ n gi n (nh trong VD) thì s kh năng hoán v có th d dàng tính

ượ ứ ạ ể ả ố ị ượ đ c. Song trong các bài toán ph c t p thì s kh năng hoán v khó có th tính đ c theo cách

ườ ể ị ượ ố ả ị ườ ợ thông th ng. Đ xác đ nh đ c s kh năng hoán v trong các tr ng h p đó ta dùng hàm nh ị

n Trong đó:

ứ ở ộ th c m r ng (p+q)

ệ ự ệ ấ ứ ẻ ấ ườ p là xác su t hi n s ki n này (theo VD xác xu t đ a tr bình th ng là 3/4)

ệ ự ệ ẻ ị ệ ấ ứ ấ ấ q là xác su t xu t hi n s ki n kia (theo VD xác su t đ a tr b b nh PKU là 1/4)

ố ự ệ ể ả ố ứ n là s s ki n có th x y ra (s đ a con sinh ra trong gia đình là 3).

ứ ứ ườ ườ ứ ị ệ ứ ị ệ Trong n đ a con có s đ a bình th ứ ng (2đ a bình th ng), t đ a b b nh PKU (1đ a b b nh)

2×(1/4) tính b ng Cằ

s n = n!/s!(ns)! =

ư ậ ố ả ệ ố ủ ị ư l u ý n = s + t. Nh v y s kh năng hoán v hay h s c a (3/4)

ả ố ị n!/s!t! (1) . Trong VD nêu trên s kh năng hoán v C = 3!/2!1! = 3

ự ệ ả ộ ậ ự ấ ị ấ + Xác su t các s ki n x y ra theo m t tr t t nh t đ nh

2×1/4 hay psqt (2)

ự ệ ả ậ ự ấ ị ấ Theo VD xác su t các s ki n x y ra theo tr t t nh t đ nh là (3/4)

sqt

ấ ể ứ ườ ứ ị ệ T ừ (1) và (2) ta có xác su t đ s đ a bình th ng và t đ a b b nh là (n!/s!t!)p

ấ ể ặ ồ ườ ườ ị ệ ợ Ta có xác su t đ c p v ch ng đó sinh 2 bình th ng và 1 ng i b b nh là (3!/2!1!)

(3/4)2 (1/4)1 = 27/64.

ẫ ặ ợ ồ ấ ườ ườ i con bình th ng. VD2: V n c p v ch ng nói trên. Tính xác su t 5 trong 8 ng

5(1/4)3

ụ ứ Áp d ng công th c ta có (8!/5!3!)(3/4)

ế ừ ứ ạ ở ở * N u t 2 tính tr ng tr lên, công th c trên tr thành: P = n!/(s! t! u!…)(p)s (q)t (r)u…

ươ ả ướ 5. Ph ng pháp gi i theo 3 b c:

ệ ị ở ờ ư ế đ i con nh th nào. B ự ấ c 1ướ : Xác đ nh s xu t hi n KG, KH

ầ ủ ầ ấ B c 2ướ : Tính xác su t là con trai hay con gái theo yêu c u c a đ u bài.

ả ả ể ấ ầ B ố c 3ướ : Nhân các xác su t tho m n yêu c u bài toán đ có đáp s .

ụ ụ ể 2.3.3.2. Các ví d c th :

ệ ệ ế ặ ằ ộ ườ Ở ườ ng i, b nh phênin kêtô ni u do đ t bi n gen gen l n n m trên NST th ng. B ố Ví d 1ụ :

ẹ ườ ấ ể ọ ị ệ ứ ệ ầ và m bình th ng sinh đ a con gái đ u lòng b b nh phênin kêtô ni u. Xác su t đ h sinh

ị ệ ế ứ đ a con ti p theo là trai không b b nh trên là:

Bài gi i.ả

ườ ị ệ ệ ầ ng sinh con đ u lòng b b nh phênin kêtô ni u có nghĩa là b m ố ẹ B ố ẹ c1ướ : *B m bình th

ệ ạ ở ạ ị ợ m ng gen b nh tr ng thái d h p.

ướ ườ ệ ệ * Qui c A: bình th ng; a: b nh phênin kêtô ni u.

ủ ố ẹ KG c a b m là Aa x Aa.

Ta có: P: Aa x Aa

G A, a A, a

F : KG: AA : Aa : aa. 1 2 1 4 1 4

ườ KH: bình th ng : ị ệ b b nh. 1 4 3 4

ấ B c 2ướ : Xác su t sinh con trai là : 1 2

ấ Vì sinh con trai hay con gái xác su t là :50% con trai : 50% con gái.

ị ệ ể . = . B c 3ướ : Đ là con trai b b nh là: 3 4 1 2 3 8

ọ Ch n đáp án . 3 8

ợ ồ ộ ặ ị ợ ề ế ề ọ Ví d 2ụ : M t c p v ch ng có nhóm máu A và đ u có KG d h p v nhóm máu. N u h sinh

ấ ể ộ ứ ộ ứ ứ hai đ a con thì xác su t đ m t đ a có nhóm máu A và m t đ a có nhóm máu O là:

Bài gi i.ả

AIo x IAIa.

ủ ố ẹ B c1ướ : KG c a b m là: I

* P : IAIo x IAIa

G : IA ; Io IA ; Io

F : KG IAIA : IAIo : IoIo. 1 2 1 4 1 4

KH: nhóm máu A : nhóm máu O. 3 4 1 4

ồ ợ ườ ể ộ ộ ướ : V ch ng này sinh hai ng i con đ m t con nhóm máu A m t con nhóm máu O B c 2

thì:

ứ ấ ứ ế + Con th nh t nhóm máu A, Con th hai nhóm máu O chi m:

. = . 3 4 1 4 3 16

ứ ấ ứ ế + Con th nh t nhóm máu O, con th hai nhóm máu A chi m :

. . = 1 4 3 4 3 16

ả ườ ề ế ả ả ợ C hai tr ng h p đ u tho mãn nên k t qu là + = . 3 16 3 16 3 8

ẻ ể ộ ứ ộ ứ ứ ấ ấ Vì chúng ta l y xác su t 1 trong hai đ a tr đ m t đ a nhóm máu A , m t đ a nhóm máu O

ấ ổ ợ ấ ủ ủ ủ ậ ớ ồ chúng ta l y t h p ch p 1 c a 2 r i nhân v i xác su t c a nhóm máu A và c a nhóm máu

ệ ạ ạ ở ườ ế ặ ộ ườ ồ ợ ng i do đ t bi n gen l n trên NST th ề ng. V và ch ng đ u Ví d 3ụ : B nh b ch t ng

ườ ủ ọ ị ệ ư ạ ạ ầ bình th ng nh ng con trai đ u lòng c a h b b nh b ch t ng

ườ ị ệ ề ả ấ ể ọ 1 / Xác su t đ h sinh 2 ng i con, có c trai và gái đ u không b b nh:

ườ ả ộ ườ ệ ệ ộ ể ọ 2/ XS đ h sinh 2 ng i con có c trai và gái trong đó có m t ng i b nh, m t không b nh.

ườ ớ ườ 3/ Sinh 2 ng i con cùng gi ề i tính và đ u bình th ng

ườ ớ ộ ườ ườ ườ ị ệ ạ ạ 4/ Sinh 2 ng i con cùng gi i tính và m t ng i bình th ộ ng, m t ng i b b nh b ch t ng.

ườ ấ ả ộ ườ ệ ấ ể ọ 5/ Xác su t đ h sinh 3 ng i con có c trai, gái và ít nh t có m t ng i không b nh

Bài gi i.ả

ự ươ ơ ả ậ ả ầ ọ D a vào ph ng pháp c b n các th y các cô cho các em h c sinh th o lu n theo các b ướ c

ơ ả c b n

ẹ ố ườ ị ợ ệ ng mang gen gây b nh nên có KG d h p. B c1ướ : B và m bình th

ướ ườ ạ *Qui c : A: bình th ạ ng; a: b ch t ng

Ta có: P: Aa x Aa

G A, a A, a

F : KG: AA : Aa : aa. 1 4 1 2 1 4

ườ KH: bình th ng : ị ệ b b nh. 3 4 1 4

ấ B c 2ướ : Tính xác su t là con trai hay con gái.

ườ ả Hai ng i con có c trai và gái là:

1 2C .

. = 1 2 1 2 ể ấ ổ ợ 1 2 ứ ầ đ u là con trai con th hai là con gái và ng Vì có th con ượ ạ c l i , nên chúng ta l y t ậ h p ch p

ấ ằ ữ ề ộ m t trong hai. Còn là nan hay n đ u xác su t b ng . 1 2

ề ườ ề ặ ặ Hai ng i con ho c là đ u con trai ho c là đ u con gái.

ề + Đ u là con trai: . = . 1 2 1 2 1 4

ề + Đ u là con gái: . = . 1 2 1 2 1 4

ặ ả ặ C hai ho c là con trai ho c là con gái.

+ = . 1 4 1 4 1 2 ườ Có ba ng ả i con trong đó có c con trai và con gái.

2 3C .

. . + . . = 1 2 1 2 3 4 ườ ườ ộ ườ ộ ặ ể Vì có th hai ng i con gái m t ng i con trai 1 2 i con trai, m t ng 1 1 1 2 2 2 ườ i con gái ho c hai ng

ườ ặ cũng đúng. Còn i con là con trai ho c là con gái. ấ 3C là xác su t 2 trong 3 ng

ướ B c 3:

ườ ề ả ấ ể ọ 1/ Xác su t đ h sinh hai ng ị ệ i con trong đó có c trai và gái và đ u không b b nh

là:

ả ấ ườ ạ ạ ả Xác su t có c trai, c gái . ( bình th ng : b ch t ng) 1 4 3 4

ỉ ấ ữ ổ ợ ả ườ ch l y nh ng t h p có c hai bình th ng.

. . = 1 2 3 4 9 32 ị ệ ả ộ 3 4 ườ ể ọ 2/Xác su t ấ đ h sinh hai ng i con trong đó có c trai và gái và m t không b b nh,

ộ ị ệ m t b b nh là:

ả ấ ườ ạ ạ ả Xác su t có c trai, c gái . ( bình th ng : b ch t ng) 1 4 3 4

ỉ ấ ữ ổ ợ ộ ườ ườ ườ ạ ạ ch l y nh ng t h p có m t ng i bình th ộ ng, m t ng i b ch t ng.

1 2C .

. = . 2 . . . = 3 4 1 2 1 4 3 16 1 4 ườ ề ườ 1 2 ể ọ 3/Xác su t ấ đ h sinh hai ng 3 4 ớ i con cùng gi i và đ u bình th ng là:

ấ ả ườ ạ ạ ả Xác su t có c trai, c gái . ( bình th ng : b ch t ng) 1 4 3 4

ỉ ấ ữ ổ ợ ả ườ ch l y nh ng t h p có c hai bình th ng.

. . = 3 4 9 32 ườ ớ ộ ị ệ ộ ể ọ 4/ Xác su t ấ đ h sinh hai ng ị ệ i và m t không b b nh, m t b b nh là: 3 1 2 4 i con cùng gi

ả ấ ườ ạ ạ ả Xác su t có c trai, c gái . ( bình th ng : b ch t ng) 1 4 3 4

ỉ ấ ữ ổ ợ ộ ườ ườ ườ ạ ạ ch l y nh ng t h p có m t ng i bình th ộ ng, m t ng i b ch t ng.

1 2C .

. . = . 2 . . = 1 2 1 4 3 4 1 4 3 4 ể ọ 1 2 ườ 3 16 ả ấ ộ 5/ Xác su t ấ đ h sinh ba ng i con trong đó có c trai và gái và có ít nh t m t ng ườ i

ị ệ con không b b nh là:

ả ấ ườ ạ ạ ả Xác su t có c trai, c gái x ( bình th ng : b ch t ng) 3 4 1 4

ỉ ấ ữ ổ ợ ấ ộ ườ ạ ch l y nh ng t h p có ít nh t m t ng ạ i không b ch t ng.

)3 + 3 . ( )2 ] = + 3 . . ( )2. [( 189 256 1 4 1 4 3 4 3 4 3 4 ụ ề ộ ộ ộ ạ ằ ị ớ 3 4 * M t vài ví d v m t gen qui đ nh m t tính tr ng và gen n m trên NST gi i tính X

ươ ồ không có vùng t ng đ ng trên Y.

ở ườ ế ặ ộ ươ ng i do đ t bi n gen l n trên NST X không có alen t ứ ng ng ệ Ví d 4ụ : B nh mù màu

ộ ườ ụ ữ ườ ố ị ấ ườ ị ệ ồ trên Y. M t ng i ph n bình th ng có b b mù màu, l y ng i ch ng không b b nh mù

màu:

ấ ị 1/ Xác su t sinh con b mù màu là:

ấ ườ 2/ Xác su t sinh con trai bình th ng là:

ườ ườ ấ 3/ Xác su t sinh 2 ng ề i con đ u bình th ng là:

ườ ườ ấ 4/ Xác su t sinh 2 ng ộ i con: m t bình th ộ ị ệ ng,m t b b nh là:

ườ ề ả ườ ấ 5/ Xác su t sinh 2 ng i con có c trai và gái đ u bình th ng là:

ườ ị ệ ả ấ 6/ Xác su t sinh 3 ng ề i con có c trai,gái đ u không b b nh là:

Bài gi i.ả

ậ ồ ế ầ ướ ả Các th y ,các cô cho các em th o lu n r i ti n hành theo các b c

ẹ ố ườ ị ợ ệ ng mang gen gây b nh nên có KG d h p. B c1ướ : B và m bình th

P : XAXa x XAY

G. XA , Xa XA , Y

F: KG: XAXA : XAXa : XAY : XaY 1 4 1 4 1 4 1 4

ộ ặ ớ ỉ KH : Tr i : L n ( Ch Nam m i có) 3 4 1 4

ướ ấ ể B c2: Xác su t đ là trai hay gái.

ườ ả Hai ng i con có c trai và gái là:

1 2C .

. = 1 2 1 2 1 2 ể ấ ổ ợ Vì có th con ứ ầ đ u là con trai con th hai là con gái và ng ượ ạ c l i , nên chúng ta l y t ậ h p ch p

ấ ằ ữ ề ộ . m t trong hai. Còn là nan hay n đ u xác su t b ng 1 2

ườ Có ba ng ả i con trong đó có c con trai và con gái.

2 3C .

. . + . . = 1 2 1 2 1 2 3 4 ườ ộ ườ ộ ườ ặ ể Vì có th hai ng i con trai , m t ng i con gái m t ng i con trai 1 1 1 2 2 2 ườ i con gái ho c hai ng

ườ ặ cũng đúng .còn i con là con trai ho c là con gái. ấ 3C là xác su t 2 trong 3 ng

ướ B c2:

ấ 1/Xác su t sinh con mù màu: . 1 4

ấ ườ 2/ Xác su t sinh con trai bình th ng : . 1 4

ấ ườ ườ 3/ Xác su t sinh hai ng ề i con đ u bình th ng.

ườ ạ ạ ( bình th ng : b ch t ng) 3 4 1 4

ỉ ấ ữ ổ ợ ả ườ ch l y nh ng t h p có c hai bình th ng.

. = 3 4 3 4 9 16

ườ ườ ấ 4/ Xác su t sinh 2 ng ộ i con: m t bình th ộ ị ệ ng, m t b b nh là:

ườ ạ ạ ( bình th ng : b ch t ng) 3 4 1 4

ỉ ấ ữ ổ ợ ộ ườ ườ ườ ạ ạ ch l y nh ng t h p có m t ng i bình th ộ ng, m t ng i b ch t ng.

1 2C .

. = 2 . . = 3 4 1 4 3 4 1 4 3 16

ườ ề ả ườ ấ 5/ Xác su t sinh 2 ng i con có c trai và gái đ u bình th ng là:

ấ ả ả ườ ườ Xác su t có c trai, c gái x con gái bình th ng x con trai binh th ng

. 100% . = 1 2 1 2 1 4

ườ ị ệ ả ấ 6/ Xác su t sinh 3 ng ề i con có c trai,gái đ u không b b nh là:

ả ả ấ ườ ườ Xác su t có c trai, c gái x con gái bình th ng x con trai bình th ng

[( 100% . . 100% + 100% . )]. 3 = . 1 4 1 4 27 64 1 4 ể ườ Ở ộ ủ ệ ộ ộ ầ m t qu n th ng i, b nh M do m t trong hai alen c a m t 3 4 Ví d 5ụ : (THPT QG 2015):

ợ ồ ộ ặ ị ệ ươ ị ượ ị ệ gen quy đ nh. M t c p v ch ng: Hùng b b nh M còn H ng không b b nh M, sinh đ c

ế ừ ộ ị ệ ị ệ ế ớ con gái là Hoa không b b nh M. Hoa k t hôn v i Hà, Hà không b b nh M và đ n t m t

ể ầ ở ạ ầ ố ệ ề ằ qu n th khác đang tr ng thái cân b ng di truy n có t n s alen gây b nh M là 1/10, sinh

ượ ủ ề ợ ồ ộ ặ ị ệ ề đ c con gái là Hi n không b b nh M. M t c p v ch ng khác là Thành và Th y đ u không

ượ ươ ị ệ ị ệ ắ ị ệ b b nh M, sinh đ c con gái là Th ng b b nh M và con trai là Th ng không b b nh M.

ị ệ ề ế ề ắ ầ ớ ế ằ Th ng và Hi n k t hôn v i nhau, sinh con gái đ u lòng là Huy n không b b nh M. Bi t r ng

ớ ở ấ ả ữ ế ả ộ ườ ự không x y ra đ t bi n m i t c nh ng ng t i trong các gia đình. D a vào các thông tin

ế ự ự trên, hãy cho bi t, trong các d đoán sau, có bao nhiêu d đoán đúng?

ứ ề ể ệ ị (1) XS đ Huy n mang alen gây b nh M là 53/115. (2) XS sinh con th hai là trai không b

ủ ề ắ ệ b nh M c a Th ng và Hi n là 115/252.

ể ế ủ ườ ấ ể (3) Có th bi t chính xác KG c a 5 ng i trong các gia đình trên. (4) Xác su t đ Hà mang

ệ alen gây b nh M là 5/11.

A. 1. B. 3. C. 2. D. 4.

ả ả ề ả ệ ằ Gi ẽ i:Ta s mô t ơ ồ đ bài b ng s đ ph h sau:

ả ị ượ ườ ươ ệ ph i x.đ nh đ c: A: B.th ng; a: B nh M.Ta có: Hùng có KG aa; H ng có KG A; Hoa có

ẽ ạ ạ ử KG Aa s t o ra hai lo i giao t là A = a = 1/2

ế ừ ấ Hà đ n t QT có c u trúc DT là 0,81AA : 0,18Aa : 0,01aa

ườ Do Hà bình th ng nên Hà có KG là ( AA : Aa) hay ( AA ; Aa)> Hà sinh giao 81,0 99,0 18,0 99,0 9 11 2 11

ử ử t A = 10/11; giao t a = 1/11

ề ườ ượ ừ Hi n là bình th ng đ c sinh ra t phép lai ( A : a)( A : ề a)> Hi n có KG ( 10 11 1 11 1 2 1 2 10 22

AA : Aa) 11 22

ề ử ử > Hi n sinh ra giao t A = 31/42; giao t a = 11/42

2 ặ ươ ủ ề ắ M t khác, Th ng có KG aa, > Thành và Th y đ u có KG Aa > Th ng có KG ( AA ; 1 3 3

ắ ử Aa) > Th ng sinh ra giao t A = 2/3; a = 1/3

ề ượ ừ ữ ề ắ Huy n đ c sinh ra t phép lai gi a Hi n và Th ng: ( A : a)( A : a) 31 42 11 42 2 3 1 3

ườ ẽ ề Do Huy n bình th ng nên s có KG là ( AA ; Aa) 62 115 53 115

ớ ở ề So sánh v i các ý đ bài: Ý (1) đúng.

ị ệ ứ ủ ề ắ ấ Ý (2) đúng vì xác su t sinh con th hai là trai không b b nh M c a Th ng và Hi n là

ị ệ ấ (1 xác su t sinh con b b nh aa).1/2 = (111/42 . 1/3).1/2 = 115/252

ể ế ủ ườ ủ ươ Ý (3) đúng vì có th bi t chính xác KG c a 5 ng i là Hùng, Hoa, Thành, Th y, Th ng.

ấ ể ứ ả ậ ệ Ý (4) sai vì xác su t đ Hà mang alen gây b nh M là 2/11 ch không ph i là 5/11.V y, đáp

án đúng là B.

ạ ằ ị ườ Ở ườ ng i, gen quy đ nh d ng tóc n m trên NST th ng có 2 alen, alen A Ví d 6ụ : (ĐH 2013):

ệ ẳ ớ ỏ ộ ị ị ụ quy đ nh tóc quăn tr i hoàn toàn so v i alen a quy đ nh tóc th ng. B nh mù màu đ xanh l c

ằ ặ ươ ồ ớ ộ ị do alen l n b n m trên vùng không t ủ ng đ ng c a NST gi i tính X quy đ nh, alen tr i B quy

ắ ườ ả ệ ơ ồ ị đ nh m t nhìn màu bình th ng. Cho s đ ph h sau

cướ ị

III

ị ị Quy : Nam tóc quăn và không b mù màu ữ : N tóc quăn và không b mù màu ẳ : Nam tóc th ng và b mù màu

ế ằ ả ệ ặ ế ể ợ ộ Bi t r ng không phát sinh các đ t bi n m i ớ ở ấ ả t ồ t c các cá th trong ph h . C p v ch ng

III

- ấ ứ ả ệ ề ầ ặ trong ph h này sinh con, xác su t đ a còn đ u lòng không mang alen l n v hai

gen trên là

B. 1/6 C. 1/8 D. 1/3 A. 4/9

Bài gi iả

ặ ừ Xét riêng t ng c p gen:

A = 1/3 + 1/6 = 2/3 => qa=1/3

ặ ố + C p A, a): S 9: aa => 5, 6 là Aa => 10 (1/3AA: 2/3Aa)=> P

A = 1/3 + 1/6 = 2/3 => qa=1/3

ươ ự T ng t ố cho s 11: P

ủ ấ  xác su t con c a 10 x 11 không mang gen a là: 2/3 A x 2/3A = 4/9 AA

B, Xb: S 10 – X ố

BY không mang gen b nh.

ệ + C p Xặ

BXb: 1/2 XBXB) T n s X

ố  s 11: (1/2 X ầ ố B = 3/4.

b = 3/4 x 1 = 3/4

ứ ấ  Xác xu t sinh con không ch a X

ứ ả ấ ặ => Xác xu t sinh con không ch a c 2 alen l n: 4/9 x 3/4 = 1/3.

ụ ộ ườ Ở ườ ng ằ i, xét m t gen n m trên NST th ng có hai alen: alen A không Ví d 7: (ĐH 2012)

ệ ệ ộ ớ ộ ườ ụ ữ ườ ư gây b nh tr i hoàn toàn so v i alen a gây b nh. M t ng i ph n bình th ng nh ng có em

ị ệ ế ớ ộ ườ ườ ị ệ ư trai b b nh k t hôn v i m t ng i đàn ông bình th ấ ng nh ng có em gái b b nh. Xác su t

ủ ặ ị ệ ầ ồ ợ ế ằ ữ ể đ con đ u lòng c a c p v ch ng này không b b nh là bao nhiêu? Bi t r ng nh ng ng ườ i

ị ệ ề ả khác trong c hai gia đình trên đ u không b b nh.

. B. . C. . D. . A. 8 9 3 4 1 2 5 9

Bài gi iả

ụ ữ ườ ườ ố ẹ ệ ậ Ph n bình th ố ẹ ng có b m bình th ng và em trai b nh. V y b m Aa x Aa => ng ườ i

ụ ữ ấ ớ ươ ự ớ ườ ấ ồ ph n Aa v i xác su t 2/3. T ng t v i ng ớ i ch ng Aa v i xác su t 2/3

2 3

1 4

1 9

ỉ ệ ế K t hôn (2/3)Aa x (2/3) Aa cho t l ệ aa (b nh) = = .

1 9

8 9

ệ ậ ấ V y sác xu t con không b nh = 1 =

2.3.3.3. Bài t p t ậ ự ả i gi

ụ ệ ằ ặ ỏ Ở ườ ng i, b nh mù màu đ xanh l c do alen l n a n m trên vùng không t ươ ng Bài 1:

ớ ắ ộ ị ị ườ ủ ồ đ ng c a NST gi i tính X quy đ nh, alen tr i A quy đ nh m t nhìn màu bình th ộ ng. M t

ườ ụ ữ ườ ị ệ ấ ộ ườ ấ ộ ườ ng i ph n bình th ng có em gái b b nh này l y m t ng i l y m t ng ồ i ch ng

ượ ộ ứ ế ế ả bình th ọ ngườ . H sinh đ c m t đ a con gái. Bi ộ t không x y ra đ t bi n. Tính theo lí

ấ ứ ệ ế thuy t, xác su t đ a con này mang gen b nh là

A. 0,125. B. 0,25. C. 0,5. D. 0,75.

ả ế thi t: G i ýợ : Theo gi

aXa

ườ Ta có: ng i em gái có KG X

(cid:0) ườ ậ ng i em gái này nh n 1 giao t ử a t X bừ ố

(cid:0) ố b có KG X

(cid:0) ụ ữ ậ ng i ph n nh n giao t ử a t X bừ ố

AX) là: XAXa

ủ ườ ườ (cid:0) KG c a ng ụ ữ i ph n (X

ắ ệ ợ ồ ủ ặ ứ ấ Xác su t sinh 1 đ a con m c b nh c a c p v ch ng là

ườ SĐL: P: XAXa(ng ụ ữ i ph n ) x XAY

1 2

GP: XA: Xa

ả ế ặ ợ ồ ượ ứ ứ ỏ ứ Theo gi thi t, c p v ch ng này đã sinh đ c 1 đ a con gái, ch ng t đ a con này đã

ậ ấ ớ ấ ứ ố nh n giao t ử A v i xác su t 100%. T X ừ đó ta mu n tính xác su t đ a con này mang gen

ỉ ầ ấ ườ ậ ệ b nh, ta ch c n tính xác su t ng i con này nh n giao t ử a c a m . ẹ ủ X

1 (cid:0) 2

ườ ẹ ả ạ ớ ỉ ệ ườ ậ Ng i m gi n phân t o giao t ử a v i t l X ấ xác su t ng i con gái nh n giao t ử a X

1 2

ấ ầ ậ ừ ẹ t m là . V y xác su t c n tìm là

ệ ặ ằ ươ ồ Ở ườ ng i, b nh máu khó đông do alen l n a n m trên vùng không t ủ ng đ ng c a Bài 2:

ớ ộ ị ị ườ ườ NST gi i tính X quy đ nh, alen tr i A quy đ nh máu đông bình th ộ ng. M t ng i ph n ụ ữ

ườ ẹ ố ườ ệ ấ ắ ộ ườ ồ bình th ng có b , m bình th ng và em trai m c b nh l y m t ng i ch ng bình

ườ ấ ọ ệ ế th ng. Tính theo lí thuy t, xác su t h sinh con gái không mang gen b nh là

A. 37,5%. B. 25%. C. 12,5%. D. 0%.

ả ế thi t: G i ýợ : Theo gi

aY) nh n giao t ậ

ị ệ ử ừ ố ậ ườ i em trai b b nh (X Y t b nên nh n giao t ử a t X ừ ẹ m .

AXa

ườ ụ ữ Ta có ng (cid:0) M c a ng ẹ ủ i ph n có KG X

SĐL:

ố ẹ ườ B m ng i ph n : X ụ ữ AXa x XAY

ườ ụ ữ ườ ở ỉ ệ

(cid:0) Ng

1 2

i ph n bình th ng có KG v i t l : XAXA: XAXa

ủ ệ ấ ườ ụ ữ Tính xác su t sinh con gái không mang alen b nh c a ng i ph n

1 2

P: ( XAXA: XAXa) x XAY

1 4

3 4

1 2

GP: Xa: XA XA

1 2

3 4

F1: XAXA = x x100% = 37,5%

(cid:0) ệ ấ Xác su t sinh con gái không mang alen b nh: 37,5%

Bài 3: (§H 2009) ë ngêi, gen lÆn g©y bÖnh b¹ch t¹ng n»m trªn NST thêng, alen tréi t¬ng

øng quy ®Þnh da b×nh thêng. Gi¶ sö trong quÇn thÓ ngêi, cø trong 100 ngêi da b×nh

thêng th× cã mét ngêi mang gen b¹ch t¹ng. Mét cÆp vî chång cã da b×nh thêng, x¸c

suÊt sinh con bÞ b¹ch t¹ng cña hä lµ

A. 0,0125%. B. 0,025%. C. 0,25%. D. 0,0025%.

ụ ở ệ ỏ ườ ế ặ ằ ộ ng i do gen đ t bi n l n n m trên NST X không có alen Bài 4: B nh mù màu đ và l c

ứ ạ ạ ạ ặ ằ ộ ườ ị ươ t ệ ng ng trên Y. B nh b ch t ng l i do m t gen l n khác n m trên NST th ng qui đ nh.

ộ ặ ề ệ ắ ả ợ ườ ẹ ề ồ ố M t c p v ch ng ồ đ u không m c c 2 b nh trên , ng i ch ng có b và m đ u bình

ườ ị ạ ư ạ ườ ợ ố ị ẹ th ng nh ng có cô em gái b b ch t ng. Ng i v có b b mù màu và m bình th ườ ng

ư ị ệ ạ ạ nh ng em trai thì b b nh b ch t ng.

ấ ể ặ ắ ồ ợ ồ ờ ả ệ Xác su t đ c p v ch ng này sinh con trai m c đ ng th i c 2 b nh trên :

A. 1/12 B. 1/36 C. 1/24 D. 1/8

AY B(1BB/2Bb)

→ừ ủ ồ T gt kg c a ch ng X

kg c a v X ủ ợ AXa B(1BB/2Bb)

aY) = 1/4

ắ ệ XS con trai m c b nh mù màu (X

ắ ệ ạ ạ XS con m c b nh b ch t ng (bb) = 1/3.1/3= 1/9

ệ ậ ắ ả V y XS sinh con trai m c c 2 b nh = 1/4.1/9 = 1/36

ệ ệ ế ặ ằ ộ ườ Ở ườ ng i, b nh phênin kêtô ni u do đ t bi n gen gen l n n m trên NST th ố ng.B và Bài 5:

ẹ ườ ấ ể ọ ị ệ ứ ứ ệ ầ m bình th ng sinh đ a con gái đ u lòng b b nh phênin kêtô ni u. Xác su t đ h sinh đ a

ị ệ ế con ti p theo là trai không b b nh trên là

A. 1/2 B. 1/4 ` C. 3/4 D. 3/8

→ừ t ủ ố ẹ gt kg c a b m : Aa x Aa

ệ XS sinh con trai không b nh = 3/4 x 1/2 = 3/8

ệ ạ ạ ệ ế ặ ộ ở ườ ng i là 2 b nh do đ t bi n gen l n trên các NST Bài 6: Phenylkêtô ni u và b ch t ng

ườ ị ợ ề ặ ạ ộ ị th ề ả ng khác nhau. M t đôi tân hôn đ u d h p v c 2 c p gen qui đ nh tính tr ng trên. Nguy

ệ ầ ắ ơ ứ c đ a con đ u lòng m c 1 trong 2 b nh trên là

A. 1/2 B. 1/4 C. 3/8 D. 1/8

2 = 3/8

ặ 1(1/4.1/4 + 3/4.3/4) = 3/8 ho c (3/4)(1/4)C

ể ằ ồ ườ ườ Ở ườ ng i, ki u tóc do 1 gen g m 2 alen (A, a) n m trên NST th ộ ng. M t ng i đàn Bài 7:

ứ ấ ượ ấ ầ ợ ứ ầ ượ ông tóc xoăn l y v cũng tóc xoăn, sinh l n th nh t đ c 1 trai tóc xoăn và l n th hai đ c

ấ ọ ẳ ượ ườ 1 gái tóc th ng. Xác su t h sinh đ c 2 ng i con nêu trên là:

A. 3/16. B. 3/64. C. 3/32. D. 1/4.

ự ươ t ng t câu 22: XS trai xoăn = 3/8

ẳ XS gái th ng = 1/2.1/4 = 1/8

→ ầ XS chung theo yêu c u = 1/8.3/8 = 3/64

ể ằ ồ ườ ườ ồ Ở ườ ng i, ki u tóc do 1 gen g m 2 alen (A, a) n m trên NST th ng. Ng i ch ng tóc Bài 8:

ẹ ề ẳ ố ườ ợ ẹ xoăn có b , m đ u tóc xoăn và em gái tóc th ng; ng ố i v tóc xoăn có b tóc xoăn, m và

ợ ồ ấ ặ ế ẳ ượ ộ em trai tóc th ng. Tính theo lí thuy t thì xác su t c p v ch ng này sinh đ c m t gái tóc

xoăn là

A. 5/12. B. 3/8. C. 1/4. D. 3/4.

ố →ừ t gt P: b A(1AA/2Aa) x m Aaẹ

Gp: A= 2/3; a=1/3 A=1/2 ; a =1/2

→ → ẳ con th ng = 1/3.1/2=1/6 con xoăn =11/6=5/6

ậ V y XS sinh con gái(trai) tóc xoăn = 5/6.1/2 = 5/12

ệ ằ ườ ị Ở ườ ng ệ i, b nh ộ Pheninketo ni u do m t gen n m trên NST th ng quy đ nh, alen d quy Bài 9:

ị ệ ạ ạ ị ườ ế ớ ị đ nh tính tr ng b b nh, alen D quy đ nh tính tr ng bình th ng. Gen (D, d) liên k t v i gen

A, IB, IO), kho ng cách gi a hai gen này là 11cM. ữ

ạ ồ ị ả quy đ nh tính tr ng nhóm máu g m ba alen (I

ả ệ ủ ơ ồ ướ ộ D i đây là s đ ph h c a m t gia đình

ườ ợ ỹ ế ấ ể ứ Ng i v (4) đang mang thai, bác s cho bi t thai nhi có nhóm máu B. Xác su t đ đ a con

ị ệ ệ này b b nh Pheninketo ni u là

A. 22,25%. B. 27,5%. C. 5,5%. D. 2,75%.

G i ýợ : II3 có KG IBD/I0d

II 4 có KG IAd/ I0d

Bd =

ệ ậ ả ổ V y II3 x II4 sinh ra con nhóm máu B và măc b nh thì II3 ph i có trao đ i chéo sinh ra gt I

11%/2 = 5.5% x gt Iod = 50%  kg IBd/I0d = 27.5%

ụ ệ ặ ằ ỏ ươ Ở ườ ng i, b nh mù màu đ xanh l c do alen l n a n m trên vùng không t ồ ng đ ng Bài 10:

ớ ắ ộ ị ị ườ ủ c a NST gi i tính X quy đ nh, alen tr i A quy đ nh m t nhìn màu bình th ộ ng. M t ng ườ phụ i

ệ ở ạ ị ợ ế ớ ộ ườ ườ nữ mang gen b nh tr ng thái d h p k t hôn v i m t ng i đàn ông bình th ng. Bi ế t

ấ ể ặ ợ ồ ế ả ộ ượ không x y ra đ t bi n. Tính xác su t đ c p v ch ng trên sinh đ c

ộ ứ ị ệ ứ a. m t đ a con đ a con trai b b nh.

ộ ứ ị ệ b. m t đ a con gái b b nh.

ộ ứ ị ệ c. m t đ a con b b nh.

ộ ứ ườ d. m t đ a con bình th ng.

ứ ệ ộ ộ ườ e. hai đ a con, m t trai b nh và m t gái bình th ng.

Gi i:ả

P: Y (b )ố x (m )ẹ

1 2

: Y GP: :

1 4

F1: : : : Y

1 4

ệ ấ a. Xác su t sinh 1 trai b nh( Y):

ệ ấ b. Xác su t sinh 1 gái b nh( : 0%

1 4

ệ ấ c. Xác su t sinh 1 con b nh( :

3 4

ấ ườ ệ ấ ặ d. Xác su t sinh 1 con bình th ng( + : (ho c 1 xác su t 1 con b nh)

ệ ấ ộ ườ ộ e. Xác su t sinh hai con, m t trai b nh và m t gái bình th ng.

ườ ầ ợ Tr ng h p 1: con trai đ u lòng

ấ ầ ệ ấ ấ ườ ⇒ Xác su t c n tìm = xác su t 1 trai b nh x xác xu t 1 gái th ng

1 4

1 8

= x ( + ) =

ườ ầ ợ Tr ng h p 2: gái đ u lòng

ấ ầ ấ ườ ệ ⇒ Xác su t c n tìm = xác xu t 1 gái th ấ ng x xác su t 1 trai b nh

1 4

1 8

= ( + ) x =

1 8

1 4

ắ ộ ấ ầ ụ Áp d ng quy t c c ng, xác xu t c n tìm là + =

ế ặ ệ ằ ộ Ở ườ ng i, b nh máu khó đông do gen đ t bi n l n(m) n m trên vùng không t ươ ng Bài 11:

ớ ộ ị ườ ủ ồ đ ng c a NST gi i tính X gây ra, gen tr i M quy đ nh máu đông bình th ộ ng. M t ph n ụ ữ

ể ị ợ ấ ệ ườ ồ ườ mang gen b nh th d h p l y ng ẻ ạ i ch ng kho m nh bình th ng.

ấ ể ặ ợ ồ ị ệ ứ a. Xác su t đ c p v ch ng này sinh 1 đ a con trai b b nh là bao nhiêu?

ượ ấ ể ứ ộ ứ ị ợ ọ b. H sinh đ c m t đ a con gái, tính xác su t đ đ a con này có KG d h p.

Gi i:ả

ị ệ ấ a. Xác su t sinh con trai b b nh( Y)

x Y P:

1 2

GP: : : Y

1 2

1 4

F1: Y: x Y=

1 4

ấ ầ ậ V y xác su t c n tìm là

ấ ứ ị ợ b. Xác su t đ a con gái đã sinh ra có KG d h p.

ậ ả ế ế ứ ứ Nh n xét: Gi thi t đã cho bi t đ a con sinh ra đã là con gái, có nghĩa là đ a con này đã

ậ ử ừ ố ấ ứ ị ợ ậ ố nh n giao t t b . Vì v y mu n tìm xác su t đ a con gái này có KG d h p chính là

ấ ể ứ ậ ử xác su t đ đ a con này nh n giao t t ừ ẹ m .

x Y P:

1 2

GP: :

1 2

ử ậ ừ ố F1: = 100% (giao t đã nh n t b )x =

1 2

ấ ầ ậ V y xác su t c n tìm là

ụ ệ ằ ặ ỏ Ở ườ ng i, b nh mù màu đ xanh l c do alen l n a n m trên vùng không t ươ ng Bài 12:

ớ ắ ộ ị ị ườ ủ ồ đ ng c a NST gi i tính X quy đ nh, alen tr i A quy đ nh m t nhìn màu bình th ng. Bố và

ộ ứ ẹ ề ệ ắ ườ ộ ứ m đ u không m c b nh, sinh m t đ a con gái bình th ng, m t đ a con trai mù màu.

ứ ấ ọ ứ ắ ồ Đ a con gái nói trên ớ l n lên ấ l y ch ng không m c b nh ắ ệ , xác su t h sinh 1 đ a con m c

ệ b nh là bao nhiêu?

ủ ố ẹ ứ ẻ ầ ấ B1: Xác KG c a b m đ a tr c n tính xác su t. G i ý: ợ

ố B không m c b nh ắ ệ ⇒ Y

ẹ M bình th ườ ⇒ ng

ả ế ạ ề ị ệ Theo gi thi t: Ông bà ngo i đ u không b b nh.

ủ ạ ủ ạ ⇒KG c a ông ngo i là Y, KG c a bà ngo i là .

ộ ứ ệ ạ ặ M c khác: Ông bà ngo i sinh m t đ a con trai b nh( Y) (gt)

ạ ủ Do đó: KG c a bà ngo i là

→ ơ ồ ạ S đ lai: Ông, bà ngo i: Y x : : : Y

1 2

ườ ườ ẹ ầ ủ ⇒KG con gái bình th ng(ng i m c n tìm) c a ông bà là :

1 2

ậ ơ ồ B2: L p s đ lai: P: Y x ) ( :

1 2

3 4

1 4

: Y GP: :

1 8

F1: Y:...

1 8

ấ ầ ậ B3: V y xác su t c n tìm là

Bài 13:

ệ ằ ặ ươ ồ Ở ườ ng i, b nh máu khó đông do alen l n a n m trên vùng không t ủ ng đ ng c a

ớ ộ ị ị ườ ườ NST gi i tính X quy đ nh, alen tr i A quy đ nh máu đông bình th ộ ng. M t ng i ph n ụ ữ

ườ ế ệ ắ ớ ộ ườ ị ệ bình th ng có em trai m c b nh k t hôn v i m t ng i đàn ông có em trai b b nh. Bi tế

ườ ườ ụ ữ ề ắ ệ ố ẹ ủ b m c a ng i đàn ông và ng i ph n đ u không m c b nh này.

ấ ể ọ ượ a. Tính xác su t đ h sinh đ c

ộ ứ ị ệ + m t đ a con trai b b nh.

ộ ứ ị ệ + m t đ a con gái b b nh.

ộ ứ ườ + m t đ a con bình th ng.

ộ ứ + m t đ a con bị b nh.ệ

ượ ộ ứ ọ b. H sinh đ c m t đ a con trai,

ấ ể ứ ắ ệ + tính xác su t đ đ a con này m c b nh.

ấ ể ứ ườ + tính xác su t đ đ a con này bình th ng.

ượ ộ ứ ọ c. H sinh đ c m t đ a con gái,

ấ ể ứ ắ ệ + tính xác su t đ đ a con này m c b nh.

ấ ể ứ ườ + tính xác su t đ đ a con này bình th ng.

Gi i:ả

ườ Xét gia đình ng ụ ữ i ph n :

aY) nên m c a ng

ườ ủ ườ ẹ ủ ườ ụ ữ ẽ Do ng i em trai c a ng ụ ữ ắ ệ i ph n m c b nh (X i ph n s có KG

XAXa

ố ẹ ườ ụ ữ SĐL: B m ng i ph n : XAXa x XAY

ờ Đ i con: 1 XAXA: 1 XAXa: 1 XAY: 1 XaY

(cid:0) KG c a ng

1 2

ủ ườ ụ ữ i ph n là: XAXA: XAXa

ườ Xét gia đình ng i đàn ông:

AXa

ườ ườ ườ Do ng ắ ệ i em trai m c b nh nên ng ẹ ủ i m c a ng i đàn ông có KG X

SĐL:

ố ẹ ườ B m ng i đàn ông: XAXa x XAY

ờ Đ i con: 1 XAXA: 1 XAXa: 1 XAY: 1 XaY

(cid:0) KG c a ng

1 2

ủ ườ i đàn ông là: XAY: XaY

ấ ể ọ ượ a. Xác su t đ h sinh đ c

aY)

ộ ứ ị ệ + m t đ a con trai b b nh (X

1 2

P: ( XAXA: XAXa) x ( XAY: XaY)

1 4

3 4

1 2

GP: Xa: XA Y

1 4

1 2

1 8

F1: XaY = Xa x Y =

aXa)

ộ ứ ị ệ + m t đ a con gái b b nh (X

1 2

P: ( XAXA: XAXa) x ( XAY: XaY)

1 4

GP: Xa Xa

1 4

1 16

F1: XaXa = Xa x Xa =

AX + XAY)

ộ ứ ườ + m t đ a con bình th ng (X

1 2

P: ( XAXA: XAXa) ( XAY: XaY) x

1 4

3 4

1 4

1 2

1 4

GP: Xa: XA XA: Xa: Y

3 4

1 4

3 4

1 4

3 4

1 2

13 16

F1: XAX + XAY = XAXA + XAXa + XAY = x + x + x + x =

ể ấ ệ ặ ấ (ho c ta có th l y 1 – xác su t sinh con b nh)

aXa + XaY)

ộ ứ ị ệ + m t đ a con b b nh (X

1 2

P: ( XAXA: XAXa) ( XAY: XaY) x

1 4

1 2

GP: Xa Xa: Y

1 4

1 2

3 16

F1: XaXa + XaY = x + x =

ượ ộ ứ ọ b. H sinh đ c m t đ a con trai,

ấ ể ứ ắ ệ + tính xác su t đ đ a con này m c b nh.

Cách 1:

1 2

P: ( XAXA: XAXa) x ( XAY: XaY)

3 4

1 2

1 4

GP: Xa: XA Y

3 8

1 8

F1: XaY: XAY

YX a XY

1 4

1 8 1 2

(cid:0) ấ ứ ượ ị ệ xác su t đ a con trai đã đ c sinh b b nh = =

Cách 2:

1 2

P: ( XAXA: XAXa) x ( XAY: XaY)

1 4

3 4

GP: Xa: XA

ặ ậ ồ ợ ượ ứ ườ Nh n xét: C p v ch ng này đã sinh đ c 1 đ a con trai có nghĩa là ng ậ i con đã nh n

ượ ử ấ ứ ố ớ ủ ấ ố đ c giao t Y c a b v i xác su t là 100%, nên mu n tính xác su t đ a con trai này b ị

ấ ứ ỉ ầ ậ ừ ẹ ấ ứ ệ b nh, ta ch c n tính xác su t đ a con này nh n giao t ử a t X m . Xác su t đ a con này

1 4

ậ ừ ẹ ấ ể ứ ườ nh n giao t ử a t X m là . Tính xác su t đ đ a con trai này bình th ng.

1 2

P: ( XAXA: XAXa) x ( XAY: XaY)

1 2

1 4

3 4

Y GP: Xa: XA

YX A XY

1 8

3 8

3 4

3 8 1 2

ấ ứ ượ ắ ệ F1: XaY: XAY (cid:0) xác su t đ a con trai đã đ c sinh không m c b nh = =

ế ặ ệ ằ ộ Ở ườ ng i, b nh máu khó đông do gen đ t bi n l n(m) n m trên vùng không t ươ ng Bài 14:

ớ ộ ị ườ ủ ồ đ ng c a NST gi i tính X gây ra, gen tr i M quy đ nh máu đông bình th ng. ộ M t ng ườ i

ệ ắ ấ ộ ườ ữ ườ ố ắ ư ệ nam m c b nh l y m t ng i n bình th ng nh ng có b m c b nh. Tính xác su t đ ấ ể

ợ ồ ượ ứ ặ ặ c p v ch ng này sinh đ c 1 đ a con có KG không mang alen l n.

ợ ồ ủ ặ B1: Tìm KG c a c p v ch ng. G i ý: ợ

ồ Ch ng b nh ệ ⇒ KG ch ng ồ

ợ ườ ố ắ ệ V bình th ng( ), có b m c b nh( ).

ủ Ta có: c a ng ườ ợ i v ( ể không th nh n t ậ ừ ố b ( )

ượ ⇒ đ c nh n t ậ ừ ẹ m .

ượ ⇒ đ c nh n t ậ ừ ố b ( )

ườ ợ ườ Do đó ng i v bình th ng có KG

ậ ơ ồ B2: L p s đ lai.

P: x

1 2

: GP: : Y

1 4

F1: Y:....

1 4

ấ ầ ậ B3: V y xác su t c n tìm là .

ế ặ ệ ằ ộ Ở ườ ng i, b nh máu khó đông do gen đ t bi n l n(m) n m trên vùng không t ươ ng Bài 15:

ớ ộ ị ườ ủ ồ đ ng c a NST gi i tính X gây ra, gen tr i M quy đ nh máu đông bình th ng. ộ M t ng ườ i

ệ ắ ấ ộ ườ ữ ườ ư ườ ệ nam m c b nh l y m t ng i n bình th ng nh ng có ng ắ i em trai m c b nh. Bi ế t

ủ ườ ụ ữ ắ ệ ữ ườ ằ r ng ngoài em trai c a ng i ph n m c b nh thì nh ng ng i khác trong gia đình không

ấ ể ặ ị ệ ồ ợ ượ ứ còn ai b b nh này. Tính xác su t đ c p v ch ng này sinh đ c 1 đ a con có KG không

mang alen l n.ặ

ợ ồ ủ ặ ị B1: Xác đ nh KG c a c p v ch ng. G i ý: ợ

ồ ồ Ch ng b nh ệ ⇒ KG ch ng là

ợ ườ V bình th ng( , có em trai b nh ệ

ả ườ ắ ệ Theo gi thi ỉ ế ch có ng t: i em trai m c b nh

ủ ẹ ố ườ ụ ữ ườ ⇒ B (1) và m (2) c a ng i ph n này có KH bình th ng.

⇒ B (1): ố ẹ , m (2):

ệ ặ M c khác: (1)&(2) này sinh con trai b nh(

ủ ườ ẹ ⇒ KG c a ng i m (2) là

→ ơ ồ S đ lai: (1) x(2): x : : : Y

ườ ợ ầ ủ ặ ị Do đó con gái(ng i v c n xác đ nh KG) c a c p (1)&(2) là

1 2

ậ ơ ồ B2: L p s đ lai

1 2

: ) ( P: Y x

3 4

1 4

1 2

: : Y GP:

3 8

F1: Y :....

3 8

ấ ầ ậ B3: V y xác su t c n tìm là

ệ ằ ặ ươ ồ Ở ườ ng i, b nh máu khó đông do alen l n a n m trên vùng không t ủ ng đ ng c a Bài 16:

ớ ộ ị ị ộ NST gi i tính X quy đ nh, alen tr i A quy đ nh máu đông bình th ườ . Trong m t gia đình, ng

ườ ị ệ ế ớ ả ế ộ ố ẹ b m bình th ầ ng sinh con trai đ u lòng b b nh. Bi t không có đ t bi n m i x y ra.

ủ ứ ứ ế ấ ị ệ Tính theo lí thuy t, xác su t b b nh c a đ a con th 2 là:

A. 50%. B. 25%. C. 12,5%. D. 6,25%.

ả ế Theo gi thi t G i ý: ợ

(cid:0) ầ P: XAX x XAYF1: XaY (con đ u lòng) P: XAXa x XAY

ấ ị ệ ủ ứ ứ Xác su t b b nh c a đ a con th 2 là:

P: XAXa x XAY

1 2

GP: Xa Y

1 2

F1: XaY = Xa x Y x 100% = 25%

ả ộ ậ ộ ị ị Ở ườ ng i, alen tr i A qui đ nh thu n tay ph i tr i hoàn toàn so v i ậ ớ alen a qui đ nh thu n Bài 17:

ằ ườ ớ ắ ị tay trái, gen này n m trên NST th ng. Trên NST gi i tính X, gen M qui đ nh m t nhìn màu

ườ ỏ ụ ớ ộ ị ế ả ộ bình th ng tr i hoàn toàn so v i gen m qui đ nh mù màu đ l c. Bi ế t không x y ra đ t bi n.

MXm x aaXMY?

ể ượ ứ ừ ặ ố ẹ Đ a con nào sau đây không th đ c sinh ra t c p b m AaX

ả ậ A. Con trai thu n tay ph i, mù màu.

ậ ườ ng. B. Con gái thu n tay trái, nhìn màu bình th

ậ ả C. Con gái thu n tay ph i, mù màu.

ậ ườ ng. D. Con trai thu n tay trái, nhìn màu bình th

G i ýợ : Ta có : P : AaXMXm x aaXMY = (Aa x aa) x (XMXm xXMY)

+ P : Aa x aa F→ 1 : Aa, aa

+ P : XMXm xXMY F→ 1 : XMXM, XMXm, XMY, XmY

mXm (con gái mù màu)

(cid:0) ể ấ ệ F1 : không th xu t hi n KG X

ụ ệ ặ ằ ỏ Ở ườ ng i, b nh mù màu đ xanh l c do alen l n a n m trên vùng không t ươ ng Bài 18:

ớ ắ ộ ị ị ủ ồ đ ng c a NST gi i tính X quy đ nh, alen tr i A quy đ nh m t nhìn màu bình th ườ M tộ ng.

ườ ụ ữ ườ ố ắ ệ ấ ộ ườ ồ ườ ng i ph n bình th ng b m c b nh mù màu l y m t ng i ch ng bình th ặ ng. C p

ồ ượ ườ ế ế ả ợ v ch ng này sinh ra đ c 1 ng i con trai. Bi ộ t không x y ra đ t bi n. Tính theo lí

ấ ể ườ ế ệ thuy t, xác su t đ ng i con trai đó b nh mù màu là bao nhiêu ?

A. 0,125. B. 0,25. C. 0,5. D. 0,75.

ả ế thi t: G i ýợ : Theo gi

ườ ụ ữ ể ủ i ph n không th nh n t ậ ừ ố b

ậ ừ ẹ m

ườ ụ ữ ả ậ ừ ố i ph n ph i nh n t b

AXa

ườ Ta có: XA c a ng (cid:0) XA ph i nh n t ả (cid:0) X c a ng ủ (cid:0) KG ng ụ ữ i ph n là: X

SĐL:

AY (ng

ườ ườ P: XAXa (ng ụ ữ i ph n ) x X ồ i ch ng)

1 2

F1: XY = Xa x 100% Y = = 0,5

ụ ệ ằ ặ ỏ Ở ườ ng i, b nh mù màu đ xanh l c do alen l n a n m trên vùng không t ươ ng Bài 19:

ớ ắ ộ ị ị ườ ủ ồ đ ng c a NST gi i tính X quy đ nh, alen tr i A quy đ nh m t nhìn màu bình th ộ ng. M t

ườ ụ ữ ườ ị ệ ấ ộ ườ ấ ộ ườ ng i ph n bình th ng có em gái b b nh này l y m t ng i l y m t ng ồ i ch ng b ị

ế ứ ế ế ắ ấ ả ộ ệ b nh. Bi ệ t không x y ra đ t bi n. Tính theo lí thuy t, xác su t sinh 1 đ a con m c b nh

ợ ồ ủ ặ c a c p v ch ng này là

A. 0,125. B. 0,25. C. 0,5. D. 0,75.

ả ế thi t: G i ýợ : Theo gi

aXa

ườ Ta có: ng i em gái có KG X

(cid:0) ườ ậ ng i em gái này nh n 1 giao t ử a t X bừ ố

(cid:0) ố b có KG X

(cid:0) ụ ữ ậ ng i ph n nh n giao t ử a t X bừ ố

AX) là: XAXa

ủ ườ ườ (cid:0) KG c a ng ụ ữ i ph n (X

ắ ệ ợ ồ ủ ặ ứ ấ Xác su t sinh 1 đ a con m c b nh c a c p v ch ng là

SĐL:

ườ P: XAXa(ng ụ ữ i ph n ) x XaY

1 2

GP: Xa Xa: Y

aXa + XaY =

1 2

ị ệ ấ ứ F1: xác su t sinh 1 đ a con b b nh là: X x + x =

Ậ Ế 2.3.4 BÀI T P LIÊN QUAN Đ N NHÓM MÁU:

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

ộ ố

ứ

k k p 3.2.1

p p p p p 1 2 3

ọ : (cid:0) 2.3.4.1 M t s công th c sinh h c

k n ! kk !3!2!1

ế ế Bi t: p1: XS sinh con có nhóm máu M p2MN, p3N (t ỷ ệ l khi vi ế ệ ố ẹ t SĐL th h b m )

ố k2,k2,k3 s con có nhóm máu M,MN,N

ố ố n s con mu n có

ọ ụ 2.3.4.2 Ví d minh h a

ở ở ặ ợ ộ ồ ị ườ ng ườ ượ i đ c quy đ nh b i c p alen đ ng h p tr i M, N. Ng i có Ví d 1ụ . Nhóm máu MN

ộ nhóm máu M có KG MM, nhóm máu N có KG NN, nhóm máu MN có KG MN. Trong m t gia

ấ ể ọ ẹ ề ố ồ đình b và m đ u có nhóm máu MN. Xác su t đ h có 6 con g m 3 con có nhóm máu M, 2

con có nhóm máu MN và 1 con có nhóm máu N là bao nhiêu?

A. B. C. D. 1 1024 3 16 15 256 33 64

Bài gi i:ả

k k p 3.2.1

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) p p p p p 1 2 3 k n ! kk !3!2!1

ế ế Bi t: p1: XS sinh con có nhóm máu M p2MN, p3N (t ỷ ệ l khi vi ế ệ ố ẹ t SĐL th h b m )

ố k2,k2,k3 s con có nhóm máu M,MN,N

ố ố n s con mu n có

ượ ở ặ ồ ị ườ Ở ườ ng i nhóm máu MN đ c quy đ nh b i c p alen đ ng tr i.L ộ M,LN.Ng i có Ví d 2ụ :

M L M .Nhóm máu NN có KG L N

ườ nhóm MN có KG LMLN. Ng i có nhóm máu MM có KG L

ấ ọ ẹ ề ả ố ộ LN.Trong m t gia đình mà c b và m đ u có nhóm máu MN thì xác su t h có 6 con

trong đó 3 con nhóm M,2 con có nhóm MN,và 1 con có nhóm N s là:ẽ

A.30/256 B.15/256 C.4/16 D.9/16

Bài gi i:ả

C¶ bè vµ mÑ ®Òu cã nhãm m¸u MN nªn cã kiÓu gen dÞ hîp LMLN

m¸u MN lµ = ; vµ con cã nhãm m¸u NN lµ 2 4 1 2 1 4

ậ ự ả 2.3.4.3 Bài t p t gi i

Bài 1: ë ngêi tÝnh tr¹ng nhãm m¸u ABO do 1 gen cã 3 alen IA,IB,I0 quy ®Þnh , trong 1

nhãm m¸u B. Mét cÆp vî chång ®Òu cã nhãm m¸u A sinh 1 ngêi con , x¸c suÊt ®Ó ngêi

con nµy mang nhãm m¸u gièng Bè mÑ lµ bao nhiªu ?

A.75% B. 87,2 C .82,6% D.93,7%

ế t rõ ông bà Bài 2: Có hai chi em gái mang nhóm máu khác nhau là AB và O. Các cô gái này bi

ạ ọ ề ươ ứ ủ ố ngo i h đ u là nhóm máu A. KG t ẹ ủ ng ng c a b và m c a các cô gái này là:

A . I B I O và I A I O B. IAIO và IAIO C. IBIO và IBIO D. IOIO và IAIO

ấ ể ứ ủ ọ ề ầ ộ Bài 3: M t đôi tân hôn đ u có nhóm máu AB. Xác su t đ đ a con đ u lòng c a h là con gái

ẽ ặ mang nhóm máu là A ho c B s là:

A. 6,25% B. 12,5% C. 50% D. 25%

IAIB x IAIB 1I→ AIA : 1IBIB : 2IAIB (1A:1B:2AB) G i ý: ợ

ấ ặ Xác su t con gái máu A ho c B = 1/2.1/2 = 25%

ể ườ ỉ ệ ự ằ ề i có s cân b ng v các nhóm máu. T l nhóm máu O là 25%, máu B là ầ Bài 4: Qu n th ng

ấ ọ ề ằ ợ ồ ố 39%. V và ch ng đ u có nhóm máu A, xác su t h sinh con có nhóm máu gi ng mình b ng:

A. 72,66% B. 74,12% C. 80,38% D. 82,64%

gt →ừ t IA = 0,2 ; IB = 0,3 ; IO = 0,5 G i ý: ợ

2IAIA + 2prIAIO

( A)♀ p2IAIA + 2prIAIO x ( A) p♂

(0,04) (0,2) (0,04) (0,2)

T n sầ ố IA = 7/12 ; IO = 5/12

XS con máu O = (5/12)x(5/12) = 25/144

→ ố ố XS con có nhóm máu gi ng b và m ẹ = 125/144 = 82,64%

ộ ườ ụ ữ ế ớ ộ ườ i ph n nhóm máu AB k t hôn v i m t ng i đàn ông nhóm máu A, có cha Bài 5: M t ng

là nhóm máu O

ấ ứ ầ ứ ứ 1/ Xác su t đ a đ u là con trai nhóm máu AB, đ a th hai là con gái nhóm máu B.

A. 1/32 B. 1/64 C. 1/16 D. 3/64

ấ ể ộ ộ ứ ứ 2/ Xác su t đ m t m t đ a con nhóm máu A, đ a khác nhóm máu B

A.1/4 B. 1/6 C. 1/8 D. 1/12

P: IAIB x IAIO G i ý: ợ

F1: IAIA , IAIO , IAIB , IBIO (1/2A :1/4AB:1/4B)

1) = (1/4.1/2)(1/4.1/2) = 1/64

2 = 1/4

2) = 1/2.1/4.C1

ộ ườ ụ ữ ế ớ ộ ườ i ph n nhóm máu AB k t hôn v i m t ng i đàn ông nhóm máu A, có cha Bài 6: M t ng

ấ ườ ỏ là nhóm máu O . H i xác su t trong tr ợ ng h p sau:

ứ ầ ứ ứ a. Đ a đ u là con trai nhóm máu AB, đ a th hai là con gái nhóm máu B.

A . 1/8 B. 1/16 C. 1/32 D. 1/64

ộ ứ ộ ứ b. M t đ a con nhóm máu A, m t đ a khác nhóm máu B

A. 1/4 B. 1/6 C. 1/8 D. 1/12

P: IAIB x IAIO G i ý: ợ

F1: IAIA , IAIO , IAIB , IBIO

a) (1/4.1/2).(1/4.1/2) = 1/64

2 = 1/4

b) (1/2).(1/4)C1

ợ ồ ộ ặ ườ ứ ứ i con ứ gái th 1 máu AB, trai th 2 máu B và gái th 3 máu Bài 7: M t c p v ch ng sinh ng

ườ ấ ể ọ O. Xác su t đ h sinh 3 ng i con nói trên là bao nhiêu?

A. 0,521% B. 0,195% C. 1,172% D. 1,563%

→ừ t gt kg c a ủ P: IAIO x IBIO G i ý: ợ

F1: IAIB ; IAIO ; IBIO ; IOIO XS theo yc = (1/4.1/2)3 = 0,195%

ầ ủ ọ ứ ề ợ ồ ộ ứ Bài 8: V và ch ng đ u thu c nhóm máu A, đ a con đ u c a h là trai máu O, con th là gái

ườ ớ ườ ồ máu A. Ng ủ ọ ế i con gái c a h k t hôn v i ng i ch ng có nhóm máu AB.

ấ ể ặ ẻ ườ ớ ợ ồ Xác su t đ c p v ch ng tr này sinh 2 ng i con không cùng gi i tính và không cùng nhóm

máu là bao nhiêu?

A. 9/16 B. 9/32 C. 22/36 D. 11/36

→ừ t gt kg c a ủ P: IAIO x IAIO G i ý: ợ

F1: 1IAIA ; 2IAIO ; IOIO

ặ C p vc tr : ẻ (1IAIA ; 2IAIO) x (IAIB)

ầ ố A = 4/6 = 2/3 ; IO = 2/6 = 1/3 1/2IA ; 1/2IB t n s I

AIA ; 2/6IAIB ; 1/6IAIO ; 1/6IBIO

ọ Con h : 2/6I

→ ỉ ệ t l các nhóm máu: A = 3/6 ; A = 1/6 ; AB = 2/6

XS sinh 2 con có cùng nhóm máu = (3/6.3/6)+ (2/6.2/6)+(1/6.1/6) = 14/36

→ XS sinh 2 con không cùng nhóm máu = 1 14/36 =22/36

2/22) = 11/36

→ ớ XS sinh 2 con không cùng nhóm máu và không cùng gi i tính =(22/36).(C

Ậ 2.3.5 BÀI T P LIÊN QUAN IQ:

ỉ ố ượ ứ ị 2.3.5.1 Ch s IQ đ c xác đ nh qua công th c:

IQ = — × 100

ổ ổ ự AM :Tu i khôn AR : Tu i th c

ỉ ệ ứ ể ề ủ ế ố ự ề Có nhi u công th c khác nhau đ tính t l tham gia c a y u t di truy n trong s hình thành

ứ ơ ề ấ ạ ấ ả tính tr ng. Sau đây là công th c đ n gi n nh t do Holzinger đ xu t:

ươ ứ ợ ươ ứ ợ % t ng h p cùng tr ng % t ng h p khác tr ng

H% =

ươ ứ ợ 100 % t ng h p khác tr ng

ế ị ế ề ạ N u H = 1 , tính tr ng do di truy n quy t đ nh hoàn toàn.

ế ạ ườ N u H = 0 , tính tr ng hoàn toàn do môi tr ng.

ọ ụ 2.3.5.2 Ví d minh h a

ổ ả ờ ượ ộ ỏ ủ ỉ ố ủ ộ ổ i đ c các câu h i c a m t em bé 9 tu i thì ch s IQ c a em bé Bài 1: M t em bé 7 tu i tr l

này là:

B. 126. C. 129. D. 100. A. 110.

129 Đáp án C IQ = 9 (cid:0) 7

Ự Ậ Ỏ Ắ Ế Ệ 2.3.6 CÂU H I LÝ THUY T TR C NGHI MT LU N:

Bài 1 (CĐ 2012): Khi nói v xét nghi m tr

ề ệ ướ ở ườ ể c sinh ng i, phát bi u nào sau đây không

đúng?

ệ ướ ể ế ữ ệ ị ệ c sinh là nh ng xét nghi m đ bi ề t xem thai nhi có b b nh di truy n A. Xét nghi m tr

nào đó hay không

ệ ướ ặ ệ ữ ố ớ ề ử c sinh đ c bi ộ ố ệ t h u ích đ i v i m t s b nh di tuy n phân t ố làm r i B. Xét nghi m tr

ơ ể ể ạ lo n quá trình chuy n hóa trong c th

ệ ướ ượ ổ ế ự ệ ằ ọ ị c sinh đ ậ c th c hi n b ng hai kĩ thu t ph bi n là ch c dò d ch ố i C. Xét nghi m tr

ế và sinh thi t tua nhau thai.

ệ ướ ủ ế ụ ứ ằ ạ ị ỏ ủ c sinh nh m m c đích ch y u là xác đ nh tình tr ng s c kh e c a D. Xét nghi m tr

ườ ẹ ướ ng i m tr c khi sinh con.

Bài 2 (CĐ 2012):

ế ố ượ ữ ứ ộ ộ ả Ở ườ ng i, nh ng h i ch ng nào sau đây là do đ t bi n s l ng NST x y ra

ở ặ ườ c p NST th ng?

ứ ứ ộ ộ A. H i ch ng Patau và h i ch ng Etuôt.

ứ ứ ộ ộ ơ B. H i ch ng Đao và h i ch ng Claiphent

ứ ứ ộ ộ ơ C. H i ch ng Etuôt và h i ch ng Claiphent

ơ ơ ứ ứ ộ ộ D. H i ch ng Đao và h i ch ng T cn

ề ệ ể ệ ở ườ ng i, phát bi u nào sau đây là đúng? Bài 3 (ĐH 2012): Khi nói v b nh phêninkêto ni u

ể ệ ệ ệ ằ ả A. Có th phát hi n ra b nh phêninkêto ni u b ng cách làm tiêu b n TB và quan sát hình

ướ ể ạ d ng NST d i kính hi n vi.

ệ ệ ượ ư ừ ứ ọ B. B nh phêninkêtô ni u là do l ng axit amin tirôzin d th a và ể đ ng trong máu, chuy n

ầ ầ ộ lên não gây đ u đ c TB th n kinh.

ạ ỏ ỉ ầ ủ ẩ ầ ỏ C. Ch c n lo i b hoàn toàn axit amin phêninalanin ra kh i kh u ph n ăn c a ng ườ ệ i b nh

ườ ệ ẽ ở ạ thì ng ỏ i b nh s tr nên kh e m nh hoàn toàn.

ế ở ệ ệ ộ ả ứ gen mã hóa enzim xúc tác cho ph n ng ệ D. B nh phêninkêto ni u là b nh do đ t bi n

ể ơ ể chuy n hóa axit amin phêninalanin thành tirôzin trong c th .

ệ ệ ượ ứ ể ứ ọ c các nhà khoa h c nghiên c u đ ng Bài 4 (ĐH 2010) Hi n nay, li u pháp gen đang đ

ữ ệ ệ ị ụ d ng trong vi c ch a tr các b nh di truy n ề ở ườ ng i, đó là

ỏ ơ ể ườ ệ ạ ỏ ủ ệ ả ẩ A. lo i b ra kh i c th ng ị i b nh các s n ph m d ch mã c a gen gây b nh.

ơ ể ườ ể ế ệ ế ổ ộ B. gây đ t bi n đ bi n đ i các gen gây b nh trong c th ng i thành các gen lành.

ơ ể ườ ằ ệ ế ộ ế C. thay th các gen đ t bi n gây b nh trong c th ng i b ng các gen lành.

ơ ể ườ ể ạ ộ ứ ư ủ ế ế D. đ a các prôtêin c ch vào trong c th ng ứ i đ các prôtêin này c ch ho t đ ng c a

gen gây b nh.ệ

ằ ươ ứ ế ườ ệ ượ ể ng pháp nghiên c u t bào, ng i ta có th phát hi n đ c Bài 5. (ĐH 2010) B ng ph

ủ ệ ứ ộ nguyên nhân c a b nh và h i ch ng nào sau đây ở ườ ng i?

ộ ứ (1) H i ch ng Etuôt.

ộ ứ (2) H i ch ng Patau.

ứ ả ả ắ ị ễ (3) Hôi ch ng suy gi m mi n d ch m c ph i (AIDS)

ệ ế ầ ồ ưỡ ề (4) B nh thi u máu h ng c u hình l i li m.

ệ (5) B nh máu khó đông.

ư ệ (6) B nh ung th máu.

ệ ầ ệ (7) B nh tâm th n phân li t.

ươ Ph ng án đúng là

A. (1), (3), (5). B. (1), (2), (6). C. (2), (6), (7). D. (3), (4), (7).

ệ ậ ứ ề ộ t và h i ch ng di truy n sau đây ở ườ ng i: Bài 6. (ĐH 2009) Cho các b nh, t

ệ ệ ư ệ (1) B nh phêninkêtô ni u. (2) B nh ung th máu.

ậ ở ứ ộ (3) T t có túm lông vành tai. (4) H i ch ng Đao.

ơ ơ ộ ệ ứ (5) H i ch ng T cn . (6) B nh máu khó đông.

ệ ậ ể ặ ở ả ứ ữ ề ộ B nh, t t và h i ch ng di truy n có th g p c nam và n là

A. (3), (4), (5), (6). B. (1), (2), (4), (6). C. (2), (3), (4), (6). D. (1), (2), (5).

ư ị ộ ạ ệ ế ề ệ ề ư ấ Bài 7. (ĐH 2009) Nhi u lo i b nh ung th xu t hi n là do gen ti n ung th b đ t bi n

ạ ộ ị ộ ư ể ế ề ạ ạ ơ chuy n thành gen ung th . Khi b đ t bi n, gen này ho t đ ng m nh h n và t o ra quá nhi u

ố ộ ơ ể ứ ế ể ẩ ẫ ố ả s n ph m làm tăng t c đ phân bào d n đ n kh i u tăng sinh quá m c mà c th không ki m

ư ạ ữ ườ soát đ ượ Nh ng gen ung th lo i này th c. ng là

ề ượ ộ ệ ở ế ấ ưỡ A. gen tr i và không di truy n đ c vì chúng xu t hi n t bào sinh d ng.

ề ượ ặ ệ ở ế ấ ưỡ B. gen l n và không di truy n đ c vì chúng xu t hi n t bào sinh d ng.

ề ượ ặ ệ ở ế ấ ụ C. gen l n và di truy n đ c vì chúng xu t hi n t bào sinh d c.

ề ượ ộ ệ ở ế ấ ụ D. gen tr i và di truy n đ c vì chúng xu t hi n t bào sinh d c.

ề ỉ ố ể ỏ Bài 8: Khi núi v ch s ADN, ph t bi u nào sau đây kh ngụ đúng?

ỉ ố ươ ể ể ệ ế ố ố ị A. Ch s ADN là ph ng pháp chính xác đ xác đ nh cá th , m i quan h huy t th ng, đ ể

ệ ề ẩ ch n đoán, phân tích các b nh di truy n.

ế ơ ỉ ố ư ỡ ỏ ỉ ớ ườ ẳ B. Ch s ADN có u th h n h n các ch tiêu h nh th i, sinh l , sinh húa th ng dùng đ ể

ự ị ữ ỏ ỏ ể xác đ nh s khác nhau gi a c c c th .

ỉ ố ỡ ự ặ ạ ủ ứ ề ạ ờ ộ C. Ch s ADN là tr nh t l p l i c a m t đo n nuclêôtit có ch a mó di truy n tr n ADN,

ạ ố ở ạ đo n nuclêôtit này gi ng nhau ể các cá th cùng lo i.

ượ ử ụ ự ể ỡ ị ộ ạ ỉ ố D. Ch s ADN đ ọ c s d ng trong khoa h c h nh s đ xác đ nh t ỡ i ph m, t m ra th ủ

ỏ ụ ỏ ạ ph m trong c c v n.

ế ấ ữ ứ ệ ế ộ ộ Ở ườ ng i, nh ng b nh, h i ch ng nào sau đây liên quan đ n đ t bi n c u trúc NST? Bài 9:

ệ ệ ầ ờ ờ ồ ỡ ưỡ ề ệ A. B nh ph nink to ni u, b nh h ng c u h nh l i li m.

ư ứ ệ ế ộ B. B nh ung th máu ác tính, h i ch ng ti ng mèo kêu.

ứ ệ ộ ớ ơ C. B nh máu khó đông, h i ch ng T cn .

ứ ệ ạ ạ ộ D. B nh b ch t ng, h i ch ng Đao.

ệ ế ệ ở ườ ằ ạ ng i b ng các gen lành, t i sao các nhà khoa Bài 10. a) Trong vi c thay th các gen b nh

ứ ử ụ ể ể ề ọ ạ h c l ề i nghiên c u s d ng virut làm th truy n mà không dùng th truy n là plasmid.

ơ ồ ể ự ắ ơ ế ệ b) Hóy d ng s đ đ tóm t t c ch gây b nh Phenilketonieu ở ườ ng i.

ỡ ườ ệ ượ ệ ặ ố ừ ố c) V sao ng i ta không phát hi n đ c b nh nhân có th a NST s 1 ho c s 2.

ườ ể ề ể i không có plasmit nên không th dùng plasmit làm th truy n. G i ý:ợ a)Trong TB ng

ữ ườ ể ắ ủ ộ ườ Nh ng virut ký sinh trong TB ng ủ i có th g n b gen c a nó vào ADN c a ng ậ i, vì v y có

ư ể ể ề th dùng virut nh là th truy n.

ắ ơ ồ b) S đ tóm t t: Gen

→ → TĂ Pheninlanin Tirozin

→ ầ ầ ộ Pheninlanin (máu) Pheninlanin (não) Đ u đ c TB th n kinh

ố ướ ớ ừ ấ c) NST s 1 và NST s 2 ố ở ườ ng i có kích th ề c l n nh t , mang nhi u gen nên khi th a 1

ị ế ướ ế ệ ấ ẫ ằ ớ NST này gây m t cân b ng l n trong h gen d n đ n b ch t tr c khi sinh.

ệ ượ ườ ả ng vàng da th ng g p ặ ở ẻ ơ tr ệ ầ s sinh trong tháng đ u tiên có ph i là hi n Bài 11: Hi n t

ệ ạ ượ t ng b nh lý không? T i sao?

ệ ượ ườ ặ ở ẻ ơ ả ng vàng da th ng g p ệ ầ tr s sinh trong tháng đ u tiên không ph i là hi n Gi iả Hi n t

ệ ượ t ng b nh lý mà là vàng da sinh lý:

Ở ự ữ ẹ ạ ấ ổ ượ ự ệ Vì: + giai đo n bào thai, s trao đ i ch t gi a m và con đ c th c hi n qua nhau thai,

ủ ồ ự ầ ớ ơ ớ ườ ớ mà Hb c a h ng c u thai nhi có ái l c cao v i oxi h n so v i Hb ng i l n

ộ ố ớ ự ổ ồ ỷ ị ế ở ầ + Khi sinh ra, m t s l n h ng c u b tiêu hu và s trao đ i khí ở ẻ ượ tr đ c thay th b i Hb

ườ ớ ượ ng i l n, gây vàng da do tăng l ng bilirubin trong máu

ằ ố ượ ấ ừ ộ ề ầ ị ộ ế ế ấ ẫ c xu t phát t m t TB b đ t bi n nhi u l n d n đ n m t kh ả Bài 12: a) Cho r ng kh i u đ

ề ả ạ ầ ố ườ ị ệ ư ở ườ năng đi u hoà phân bào, hãy gi i thích t i sao t n s ng i b b nh ung th ng i già cao

ơ h n so v i ớ ở ườ ẻ i tr . ng

ự ệ ế ấ ấ ườ ườ ườ b) Th c nghi m cho th y, n u nuôi c y TB bình th ủ ng c a ng i trong môi tr ạ ng nhân t o

ỉ ế ụ ộ ồ ớ ộ ớ ạ ơ trên đĩa petri (h p l ng) thì các TB ch ti p t c phân bào cho t i khi t o nên m t l p đ n bào

ộ ề ặ ế ấ ư ủ ủ ạ ị ph kín toàn b b m t đĩa petri. Tuy nhiên, n u l y TB b ung th c a cùng lo i mô này và

ệ ươ ề ấ ự ề ặ ủ ư nuôi c y trong đi u ki n t ng t thì các TB ung th sau khi phân bào ph kín b m t đĩa

ế ụ ề ớ ừ ế ạ ẫ ả ồ petri v n ti p t c phân chia t o thành nhi u l p TB ch ng lên nhau. T k t qu này, hãy cho

ế ộ ế ụ ừ ủ ế ế ế ỏ ơ bi t đ t bi n đã làm h ng c ch nào c a TB khi n chúng ti p t c phân chia không ng ng.

ả Gi i thích.

ế ườ ậ ng phát sinh do sai sót trong quá trình nhân đôi ADN. Do v y, TB ộ G i ý:ợ a) Đ t bi n gen th

ế Ở ườ ề ề ộ ỹ ố ầ ề ơ càng nhân đôi nhi u càng tích lu nhi u đ t bi n. ng i già s l n phân bào nhi u h n so

ườ ẻ ề ế ề ế ẫ ả ơ ộ ơ ớ ở ng v i i tr nên nhân đôi ADN nhi u h n, d n đ n x y ra nhi u đ t bi n h n so v i ớ ở

ng ườ ẻ tu i. ổ i tr

ườ ề ơ ớ ễ ị ế ế ệ ế ộ Ng i già ti p xúc nhi u h n v i các tác nhân đ t bi n, và h mi n d ch suy y u không đ kh ủ ả

ệ ư ế ễ ể ố ệ năng phát hi n và tiêu di t các TB ung th khi n các kh i u d phát tri n.

ự ệ ế ấ ấ ườ ườ ườ b) Th c nghi m cho th y, n u nuôi c y TB bình th ủ ng c a ng i trong môi tr ạ ng nhân t o

ỉ ế ụ ộ ồ ớ ộ ớ ạ ơ trên đĩa petri (h p l ng) thì các TB ch ti p t c phân bào cho t i khi t o nên m t l p đ n bào

ộ ề ặ ế ấ ư ủ ủ ạ ị ph kín toàn b b m t đĩa petri. Tuy nhiên, n u l y TB b ung th c a cùng lo i mô này và

ệ ươ ề ấ ề ặ ư ủ nuôi c y trong đi u ki n t ng ự t thì các TB ung th sau khi phân bào ph kín b m t đĩa petri

ế ụ ừ ế ạ ả ồ ớ ẫ v n ti p t c phân chia t o thành nhi u ề l p TB ch ng lên nhau. T k t qu này, hãy cho bi ế t

ế ụ ừ ủ ế ế ỏ ơ ộ đ t bi n đã làm h ng c ch nào c a TB khi n ế chúng ti p t c phân chia không ng ng. Gi ả i

thích.

ế ế ị ỏ ố ượ ư ơ ứ Các TB ung th khi b h ng c ch ti p xúc nên s l ẫ ng TB đông đúc v n không c ch ế sự

ề ớ ạ ẫ ồ phân bào. Khi đó TB v n phân chia t o thành nhi u l p ch ng lên nhau trong khi các TB bình

ườ ỉ ớ ề ặ ừ ế ế ạ th ng ch phân chia cho t ệ i khi chúng chi m h t di n tích b m t và d ng l i khi ti p ế xúc tr cự

ế ớ ạ ti p v i các TB bên c nh.

ẻ ồ ứ Bài 13: Mai và Lan là hai tr đ ng sinh cùng tr ng.

ườ ớ ồ ứ ư ứ ợ ồ a. Tr ng h p đ ng sinh cùng tr ng nh Mai và Lan khác v i đ ng sinh khác tr ng ntn?

ề ệ ế ượ ườ ọ ở ố ư ề b. Do đi u ki n kinh t khó khăn, Lan đ ộ c m t ng i bác h thành ph đ a v nuôi,

ở ớ ố ẹ ớ ổ ọ ọ ỏ còn Mai v i b m . T i tu i đi h c, Mai và Lan h cc gi i toán và sau này Lan còn tham gia

ể ộ ọ ỏ ạ ố ả ọ ườ các đ i tuy n thi h c sinh gi i Qu c gia và đ t gi i cao, còm mai sau này h c bình th ng. Có

ọ ự ể ề ế ể ề ậ ọ th nh n xét gì v năng khi u toán h c d a trên quan đi m di truy n h c?

ệ ẻ ồ ẻ ồ ứ ứ a) Phân bi t tr đ ng sinh cùng tr ng và tr đ ng sinh khác tr ng: G iợ

ẻ ồ ứ ý ứ ớ ứ ế ợ ẻ ồ ề Tr đ ng sinh cùng tr ng (Mai và Lan) ạ ụ Do 1 tinh trùng th tinh v i 1 tr ng t o Tr đ ng sinh khác tr ng ớ ứ Do 2 hay nhi u tr ng k t h p v i 2 hay

ợ ử ạ ề ở ể ờ thành 1 h p t , trong giai ầ đo n đ u phát nhi u tinh trùng ạ cùng th i đi m đã t o

ể ợ ử ợ ử ề ủ tri n c a h p t đã tách thành 2 hay ra 2 hay nhi u h p t , m i h p t ỗ ợ ử ộ đ c

ề ươ ứ nhi u phôi t ng ng v i s tr ớ ố ẻ ồ đ ng ẻ ể ậ l p phát tri n thành 1 tr .

ứ ớ sinh. ẻ Các đ a tr này có gi i tính, nhóm máu,

ứ ẻ ệ ề ề ắ Các đ a tr này có cùng nhóm máu, ể ố m c các b nh v di truy n có th gi ng

ớ ệ ắ ặ cùng gi ề i tính, cùng m c b nh di truy n nhau ho c khác nhau.

ố

ế ạ ố ượ ề ố ng do nhi u gen chi ph i, ph ụ ế gi ng nhau n u có ọ ậ Năng khi u toán h c là tính tr ng s l b) Nh n xét:

ườ ả ẫ ộ ng. thu c vào c KG l n môi tr Ệ Ả Ế Ạ III. HI U QU DO SÁNG KI N ĐEM L I:

ả ạ ượ ế ớ ự ế ướ ệ ụ ế 1) K t qu đ t đ c hi n nay so v i th c t tr c khi áp d ng sáng ki n.

ố ượ ứ ớ ươ ụ ạ Đ i t ng nghiên c u là hai l p: 12A1 ph ng pháp d y áp d ng SGK, nâng cao hóa

ứ ộ ổ ọ ứ ạ ạ ậ ạ t ử ụ i các bu i h c phù đ o và không phân lo i theo các m c đ nh n th c và 12A2 s d ng

ứ ụ ể ứ ộ ạ ậ ướ ả ế PP cho in các phân lo i có các m c đ nh n th c c th và có h ẫ ng d n gi i chi ti ộ t m t

ể ướ ộ ừ ế ử ụ ố ạ s d ng khó. Sau đó s d ng các bài ki m tra tr c và sau tác đ ng, t ả ể k t qu ki m tra

ề ử ụ ề ế ề ả ậ ớ ươ ủ ư đ a ra k t lu n v tính kh quan c a đ tài. (Hai l p đ u s d ng ch ng trình SGK c ơ

b n)ả

ớ ượ ự ứ ể ề ọ ươ ồ Hai l p đ c l a ch n tham gia nghiên c u có nhi u đi m t ề ng đ ng nhau v :

ỷ ệ ớ T l gi i tính,

ả ọ ậ ộ ọ ậ ầ ọ ọ ậ ụ ể ế Thái đ h c t p và thành tích h c t p c th k t qu h c t p đ u năm h c 2015

ư 2016 nh sau:

ả ọ ớ ế ả ườ B ng 1: K t qu h c sinh 2 l p 12A1 và 12A2 (Tr ng THPT ỹ ộ M L c)

L pớ Sĩ số ỉ ệ ớ T l i gi Nam Nữ ọ H c l c (môn Sinh h c) Y uế TB ọ ự GK ứ ố Đ i ch ng 45 20 25 43 02 0

ệ (12A1) ự Th c nghi m 45 23 22 40 05 0

ế ế (12A2) ứ + Thi t k nghiên c u:

ử ụ ế ế ướ ố ớ ộ ươ ươ S d ng thi ể t k : Ki m tra tr ộ c tác đ ng và sau tác đ ng đ i v i các nhóm t ng đ ng.

ể ể ướ ộ Tôi dùng bài ki m tra 15 phút làm bài ki m tra tr c tác đ ng.

ả ể ủ ể ế ấ ệ K t qu ki m tra cho th y đi m trung bình c a hai nhóm có khác bi t, do đó tôi dùng phép

ể ể ủ ự ứ ữ ứ ệ ể ể ố ki m ch ng Ttest đ ki m ch ng s chênh l ch gi a đi m s trung bình c a 2 nhóm tr ướ c

khi tác đ ng:ộ

ứ ể ể ả ị ươ ươ B ng 2: Ki m ch ng đ xác đ nh các nhóm t ng đ ng

ứ ố ự ệ Đ i ch ng ( 12A1) Th c nghi m ( 12A2)

ứ ự ự ệ ệ ố ĐTB ể 8,5 ủ 8,4 ố S chênh l ch đi m s trung bình c a 2 nhóm th c nghi m và đ i ch ng là không có ý nghĩa,

ượ ươ ươ hai nhóm đ c coi là t ng đ ng.

ử ụ ế ế ể ướ ố ớ ộ ươ ươ ượ S d ng thi t k 2: Ki m tra tr c và sau tác đ ng đ i v i các nhóm t ng đ ng (đ c mô

ả ở ả t b ng 3):

ả ế ế ứ B ng 3: Thi t k nghiên c u

ể ướ ể Ki m tra tr c tác Ki m tra sau tác Nhóm Tác đ ngộ đ ngộ đ ngộ ạ ọ ậ ụ D y h c có v n d ng ệ ự Nhóm th c nghi m O1 O3 ứ ủ ề ế ki n th c c a đ tài

ứ ề ạ ố ọ ố Nhóm đ i ch ng O2 D y h c truy n th ng O4

+ Quy trình nghiên c u:ứ

ị ủ ẩ Chu n b c a giáo viên:

ứ ế ế ươ ề ố ố Nhóm đ i ch ng: thi ạ t k bài d y theo ph ng pháp truy n th ng

ự ệ ớ ế ế ạ ươ ớ ựợ ề L p th c nghi m: Thi t k các bài d y theo ph ng án m i đ c đ ra.

ự ự ự ế ệ ệ ạ ờ ượ ế Các ti n hành d y th c nghi m th i gian th c hành th c nghi m đ c ti n hành song song ở

ọ ủ ổ ế ạ ẫ ạ ớ ườ hai l p và v n tuân theo k ho ch d y h c c a t nhóm và nhà tr ng

ườ ậ ữ ệ + Đo l ng và thu th p d li u

ứ ể ể ố ớ ọ Bài ki m tra l p đ i ch ng là bài ki m tra 15 phút sau khi h c xong bài “C uấ

ầ ế ạ ủ ớ ậ ể và sau 3 ti t ôn t p phù đ o c a l p 12A1 ề ủ trúc di truy n c a qu n th ”

ự ệ ể ể ớ ọ Bài ki m tra l p th c nghi m là bài ki m tra 15 phút sau khi h c bài “B o vả ệ

ườ ộ ố ấ ộ ủ ề ề ế ọ và sau 3 ti ậ t ôn t p phù ố v n gen loài ng i và m t s v n đ xã h i c a di truy n h c”

ạ ướ ề ứ ớ ạ đ o, phô tô đ tài có phân lo i tr c cho các em sinh nghiên c u cho l p 12A2

ứ ể ệ ạ ắ Hình th c ki m tra là d ng tr c nghi m khách quan.

ế ể ấ * Ti n hành ki m tra và ch m bài

ự ệ ế ể ạ ọ ộ Sau khi th c hi n d y xong các bài h c trên, tôi ti n hành bài ki m tra sau tác đ ng

ự ế ế ấ ợ ổ ả . Sau đó ti n hành ch m bài theo đáp án đã xây d ng và t ng h p k t qu .

ộ ố ể ầ ả ể B ng 4: Th ng kê đi m ki m tra đ u ra (sau tác đ ng):

ố ọ ể ể ạ Số Đi m/ s h c sinh đ t đi m T ngổ Đi mể L pớ 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 HS ố ể s đi m trung bình ớ L p 12A2

ớ 0 0 0 0 0 3 ự (L p th c 45 10 20 10 2 358 7,96

nghi m)ệ ớ L p 12A1

ớ 45 0 0 0 5 5 6 19 5 5 0 299 6,64 ố (L p đ i

ch ng)ứ

ủ ộ ể ể ả B ng 5: So sánh đi m trung bình c a bài ki m tra (sau tác đ ng)

ị ệ 12A2) ớ ớ ố ọ S h c sinh 45 45 L pớ ự L p th c nghi m ( ứ ố L p đ i ch ng (12A1) Chênh l ch ệ Giá tr trung bình 7,96 6,64 1,32

ư ứ ế ằ ả ướ ươ ươ Nh trên đã ch ng minh r ng k t qu 2 nhóm tr ộ c tác đ ng là t ng đ ng. Sau tác

ứ ự ữ ể ệ ể ệ ằ ấ ể ộ đ ng ki m ch ng chênh l ch đi m trung bình b ng TTest cho th y: s chênh l ch gi a đi m

ự ứ ệ ố ứ ệ ế trung bình nhóm th c nghi m và nhóm đ i ch ng ả ể có ý nghĩa, t c là chênh l ch k t qu đi m

ự ứ ệ ể ẫ ơ ố trung bình nhóm th c nghi m cao h n đi m trung bình nhóm đ i ch ng là không ng u nhiên

ế ộ ả ủ mà do k t qu c a tác đ ng.

ứ ộ ả ề ưở ủ ạ ụ ề ọ ươ ấ Đi u đó cho th y m c đ nh h ng c a d y h c có áp d ng đ tài “ ạ Phân d ng và ph ng

ả ề ậ ọ ọ ậ ủ ự ệ pháp gi i bài t p di truy n h c ng ể ườ đ n ế đi m trung bình i” h c t p c a nhóm th c nghi m là

r t ấ l nớ .

ả ọ ậ ụ ủ ế ớ ườ ỹ ộ M c đích làm tăng k t qu h c t p c a HS l p 12A2 tr ng THPT M L c làm

ự ọ ậ ủ ọ ứ ộ ượ ứ ể nâng cao h ng thú và thái đ tích c c h c t p c a h c sinh đã đ c ki m ch ng.

ậ Nh n xét:

ả ủ ủ ự ế ể ệ ộ ế K t qu c a bài ki m tra sau tác đ ng c a nhóm th c nghi m là trung bình= 7,96, k t

ể ả ươ ứ ủ ứ ệ ể ố ộ qu bài ki m tra t ng ng c a nhóm đ i ch ng là trung bình = 6,64. Đ chênh l ch đi m s ố

ữ ủ ứ ề ấ ớ ố ự ể gi a hai nhóm là 1,32; Đi u đó cho th y đi m trung bình c a hai l p đ i ch ng và th c

ự ệ ệ ệ ớ ượ ơ ớ ứ ể ộ ố nghi m đã có s khác bi t rõ r t, l p đ c tác đ ng có đi m TB cao h n l p đ i ch ng.

ệ ả ế: không có 2) Hi u qu kinh t

ả ề ặ ộ ệ 3) Hi u qu v m t xã h i:

ọ ậ ủ ọ ứ ề ượ ế ả Ni m h ng thú, say mê trong h c t p c a h c sinh càng đ c phát huy khi bi t gi i các bài

ươ ứ ộ ứ ề ậ ậ ậ t p ch ng quy lu t di truy n theo các m c đ nh n th c.

ọ ượ ế ả ể ả ờ ỏ ượ H c sinh nhanh chóng có đ c k t qu đ tr l i câu h i TNKQ mà tránh đ ệ ỏ c vi c b sót

ứ ự ậ ứ ế ki n th c khi làm theo hình th c t lu n.

ớ ộ ọ ậ ứ ọ ơ ọ ơ Các em h c sinh h ng thú h n v i b môn sinh h c nên hăng say h n trong h c t p và đã

ả ố ơ ữ ế ạ ượ đ t đ c nh ng k t qu t t h n.

ự ứ ệ ể ẩ ọ ị ủ ố ỹ Rèn k năng t nghiên c u tài li u, tìm hi u và chu n b bài h c tr ướ ở c nhà, c ng c tóm

ế ứ ứ ế ể ắ ầ ộ ọ ộ ọ ắ t t ki n th c m t cách ng n g n, nhanh chóng. Đây là m t ph n h t s c quan tr ng đ hình

ữ ư ề ả ữ ấ ớ ọ ự thành nh ng t duy m i trong h c sinh. Nh ng v n đ n y sinh trong quá trình t ứ nghiên c u

ẽ ượ ư ể ả ậ ả ẽ ượ ế ớ ế ệ ờ này s đ ả c đ a ra và th o lu n đ gi i quy t khi đ n l p. Nh đó, hi u qu s đ c nâng

ề ặ ậ ỹ ở ọ ả ự ự ứ cao. Xét v m t nh n th c, k năng, hình thành h c sinh kh năng t giác, t khám phá tri

ứ ượ ữ ả ỹ ự ọ ư ế ớ th c. Có nh th m i hình thành đ c nh ng k năng khác thông qua kh năng t h c.

ọ ỏ ả ấ ớ ế ứ ả ậ H c sinh gi ụ i áp d ng gi i r t nhanh các bài t p liên quan, nh ki n th c sâu và có kh năng

ườ ứ ứ ế ả ổ th ng xuyên b sung ki n th c mà tích lũy qua nghiên c u sách tham kh o.

ế ả ọ ỏ ủ ạ ọ ọ ả K t qu thi h c sinh gi i c a 3 em h c sinh năm h c 20142015 trong đó có 3 em đ t gi i, 1

ả ấ ừ ể ạ ả ạ ớ em gi i nh t t 17,5 đi m. Hai em đ t gi ể i nhì v i 16,75 và 16,5 đi m. Trong đó các d ng này

ạ ố ể ệ ố ế ể ế ề ả ậ này chi m 10/20 đi m c lý thuy t và bài t p, các em đ u đ t s đi m tuy t đ i.

ế ả ọ ỏ ủ ạ ọ ọ ả K t qu thi h c sinh gi i c a 3 em h c sinh năm h c 20152016 trong đó có 3 em đ t gi i, 1

ả ừ ể ạ ả ể ạ ớ em gi i nhì t 17 đi m. Hai em đ t gi i ba v i 15,75 và 15,5 đi m. Trong đó các d ng này này

ạ ố ể ệ ố ế ể ế ề ả ậ chi m 4/20 đi m c lý thuy t và bài t p, các em đ u đ t s đi m tuy t đ i.

ế ừ ớ ể ướ ổ ế ụ ề 4) Tính k th a, đi m m i và h ng ph bi n, áp d ng đ tài:

ạ ọ ề ẳ ừ ế ừ : Đ thi đ i h c cao đ ng t ế năm 2009 đ n năm 2015. Tính k th a

ể ớ : Đi m m i

ạ ượ ươ ả ế ạ ậ * Phân d ng và nêu đ c ph ng pháp gi ề i các d ng bài t p liên quan đ n di truy n

ườ ọ h c ng i.

ả ế ỏ * Gi i chi ti t các câu h i đó.

ọ ụ ể ạ ậ ộ ỉ ươ ọ ườ * Ch ra các d ng bài t p sinh h c c th thu c ch ề ng di truy n y h c ng i, khi đó

ượ ủ ế ạ ạ ạ ạ ấ ọ ẽ ấ s th y đ c d ng nào là d ng ch y u, d ng khó, d ng phân hóa h c sinh. Th y đ ượ ở c

ứ ộ ứ ữ ậ ạ ậ ỗ ị ị ượ m i m c đ nh n th c có nh ng d ng bài t p đ nh tính, đ nh l ng nào.

ọ ả ễ ể ậ ươ * H c sinh gi i các bài t p khác nhanh chóng và d hi u, làm theo ph ng pháp t ự

ậ ố ỏ lu n t ọ t khi thi h c sinh gi i.

ổ ế ướ ụ ề ạ ượ ủ ề ớ ả V i tính kh thi đã đ t đ c c a đ tài qua quá trình áp H ng ph bi n, áp d ng đ tài:

ắ ớ ữ ẽ ế ụ ậ ở ệ ớ ụ d ng, trong nh ng qua thì năm s p t i, tôi s ti p t c hoàn thi n v i các bài t p ạ các d ng

ớ ề ố ươ ế ả ệ ấ ắ sát v i đ THPT Qu c gia, có ph ng pháp chi ti t gi i các câu tr c nghi m nhanh nh t.

ề ấ ế ị 5) Đ xu t, ki n ngh

ề ấ a) Đ xu t:

ế ề ạ ậ ấ ố ọ ộ Mu n thành công trong d y h c liên quan đ n các bài t p di truy n nh t là thu c

ươ ọ ườ ả ậ ạ ch ề ng di truy n y h c ng i, giáo viên ph i t p trung thi ế ế ươ t k ph ả ng pháp gi ng d y cũng

ư ả ữ ả ầ ư ề ế ứ ề nh ph i v ng vàng v ki n th c, ph i đ u t ờ nhi u th i gian...

ộ ố ọ ườ ầ ư ư ế ậ ậ ự ậ i bi ng, ch a th t s t p trung và đ u t cho các bài t p di M t s h c sinh còn l

ữ ư ủ ề ế ậ ọ ỏ ỉ ị ượ truy n c a mình, ch ch n nh ng câu lý thuy t, bài t p thì b , ch a xác đ nh đ ấ c v n đ ề

ể ấ ượ ọ ể ể ấ ườ ạ ọ tr ng tâm đ l y đ ố c đi m khi thi THPT Qu c gia l y đi m xét các tr ể ng Đ i h c có đi m

ẩ chu n cao.

ụ ề ộ ỉ ươ ộ ấ ư ứ Đ tài ch nghiên c u áp d ng trên m t ch ề ụ ể ng, m t v n đ c th , ch a th c s ự ự

ế ượ ả ộ đánh giá h t đ ủ c tính kh thi c a nó m t cách tri ệ ể t đ .

ị. ế b) Ki n ngh

ủ ọ ụ ệ ể ề ẩ ọ ố ọ ị ở V phía ph huynh h c sinh: Ki m tra đôn đ c vi c chu n b bài, h c bài c a h c sinh nhà.

ự ề ế ệ ệ ạ ậ ọ ọ T o đi u ki n và khuy n khích h c sinh tích c c trong vi c làm các bài t p sinh h c.

ề ườ ỗ ợ ụ ự ệ ươ V phía tr ng: H tr tích c c cho giáo viên trong vi c áp d ng ph ng pháp gi ả i

ộ ươ ọ ườ ự ễ ậ các bài t p thu c ch ề ng di truy n y h c ng i vào trong th c ti n.

ỗ ợ ề ề ươ ế ị ụ ụ ố ơ ằ V phía ngành: H tr thêm v ph ệ ng di n thi t b nh m ph c v t t h n cho công

ọ ủ ờ ổ ứ ổ ề ệ ả ạ ộ ồ tác d y h c c a giáo viên. Đ ng th i t ả ủ ọ ch c các h i th o khoa h c trao đ i v hi u qu c a

ươ ứ ủ ứ ậ ạ ọ ộ các ph ng pháp d y khi phân chia các bài theo m c đ nh n th c c a h c sinh và nêu

ươ ự ứ ế ph ụ ể ể ọ ng pháp c th đ h c sinh t tìm tòi ki n th c.

Ạ Ả Ặ Ề Ế IV. CAM K T KHÔNG SAO CHÉP HO C VI PH M B N QUY N:

ấ ỉ ế ệ ộ ự Tôi xin cam đoan sáng ki n kinh nghi m d thi c p t nh này không sao chép n i dung

ề ệ ế ả ạ ị ướ ủ ấ ỳ c a b t k ai, và không vi ph m b n quy n. N u sai tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m tr c

ụ ạ ở ị S Giáo d c và Đào t o Nam Đ nh.

Ơ

Ả

Ế

SÁNG KI N

TÁC GI

(Ký tên)

Ụ

Ơ Ị C QUAN Đ N V Ế ÁP D NG SÁNG KI N (Xác nh n)ậ ..................................................................... ..................................................................... ................................................................ (Ký tên, đóng d u)ấ

NGÔ HÀ VŨ

Ế Ả Ệ

ạ ổ ủ ọ Ụ Ụ CÁC PH L C KÈM THEO SÁNG KI N TÀI LI U THAM KH O ụ ễ ơ ả 1. Sách giáo khoa Sinh h c 12 c b n –Nguy n Thành Đ t (t ng ch biên) –NXB Giáo d c

năm 2008.

ơ ả ủ ạ ổ ọ ụ ễ 2. Sách giáo viên Sinh h c 12 c b n –Nguy n Thành Đ t (t ng ch biên) –NXB Giáo d c

năm 2008.

ụ ổ ụ ủ ọ 3. Sách giáo khoa Sinh h c 12 nâng cao –Vũ Văn V (t ng ch biên) –NXB Giáo d c năm

2008.

ụ ổ ụ ủ ọ 4. Sách giáo viên Sinh h c 12 nâng cao– Vũ Văn V (t ng ch biên) –NXB Giáo d c năm

2008.

ề ồ ưỡ ọ ỏ ư ứ ọ ổ ọ 5. Chuyên đ b i d ng h c sinh gi i trung h c ph thông môn sinh h c – Vũ Đ c L u (ch ủ

biên) –NXB GD 2004.

ọ ạ ươ ạ ọ ấ ả ụ ậ 6. Đinh Quang Báo – Lý lu n d y h c Sinh h c đ i c ng. Nhà xu t b n Giáo d c, 2002.

ấ ả ụ ễ ề ọ ậ 7. Nguy n Minh Công – Di truy n h c t p I,II. Nhà xu t b n Giáo d c, 2001.

ề ơ ả ủ ộ ố ấ ạ ươ ễ ọ ồ ạ ọ ổ 8. Nguy n Xuân H ng – M t s v n đ c b n c a sinh h c đ i c ợ ng. Đ i h c T ng h p

ộ Hà N i, 1984.

ỗ ạ ấ ả ụ ế ậ ọ 9. Đ M nh Hùng – Lý thuy t và Bài t p Sinh h c – Nhà xu t b n Giáo d c, 2001.

ấ ả ữ ụ ặ ậ ọ 10. Đ ng H u Lanh – Bài t p Sinh h c 11 – Nhà xu t b n Giáo d c, 2002.

ươ ấ ả ơ ở ự ụ ề ọ 11. Lê Đình L ng, Phan C Nhân – C s di truy n h c. Nhà xu t b n Giáo d c, 1994.

ầ ợ ươ ả ấ ả ạ ứ 12. Tr n Đ c L i – Ph ng pháp gi ẻ i toán 11,12 – Các d ng toán lai. Nhà xu t b n Tr ,

2002.

ư ứ ể ề ậ ọ ươ ạ 13. Vũ Đ c L u – Tuy n ch n, phân lo i bài t p di truy n hay và khó trong ch ng trình

ấ ả ụ THPT. Nhà xu t b n Giáo d c, 1996.

ấ ả ạ ọ ể ễ ậ ọ ợ ỏ 14. Nguy n Duy Minh – H p tuy n câu h i và bài t p sinh h c – Nhà xu t b n Đ i h c S ư

ạ ph m, 2001.

ươ ả ấ ả ậ ậ ọ ồ ỳ 15. Phan K Nam – Ph ng pháp gi i bài t p Sinh h c, t p 1,2. Nhà xu t b n TP H Chí

Minh, 2001.

ễ ế ạ ọ ấ ả ể ồ ọ 16. Nguy n Vi t Nhân Ôn thi tuy n sinh Đ i h c môn Sinh h c – Nhà xu t b n TP H Chí

Minh, 1999.

ọ ạ ươ ự ấ ả ụ 17. Phan C Nhân – Sinh h c đ i c ng. Nhà xu t b n Giáo d c, 1997.

ễ ễ ị ả ấ ả ậ ọ 18. Nguy n Văn Sang , Nguy n Th Vân – Gi ồ i bài t p Sinh h c 11, Nhà xu t b n Đ ng

Tháp, 1998.

ứ ễ ệ ạ ọ ễ 19. Nguy n Đ c Thành, Nguy n Văn Du – D y h c Sinh h c ọ ở ườ tr ậ ng THPT, t p 1,2. Nhà

ấ ả ụ xu t b n Giáo d c, 2002.

ễ ả ấ ả ủ ề ề ồ 20. Nguy n Văn Thanh – Gi i toán di truy n theo ch đ – Nhà xu t b n Đ ng Nai, 1999.

ấ ả ụ ế ạ ậ ị ề 21 . Lê Đình Trung – Các d ng bài t p Di truy n và Bi n d , Nhà xu t b n Giáo d c, 1999.

ạ ọ ủ ụ ề ẳ ộ 22. Đ thi đ i h c cao đ ng các năm 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2015 c a B Giáo d c và

Đào t o.ạ

SKKN: Phân dạng và phương pháp giải các dạng bài tập di truyền học người

BÁO CÁO SÁNG KI NẾ

Theo DT Y Học

1 4

=

x1x x x

2 3

2 1 1 3 2 4

1 18

ụ

ệ

ệ

ỏ

ặ ằ

Ở ườ ng

i, b nh mù màu đ ­ l c và b nh máu khó đông

do hai gen l n n m trên

ả ệ ướ

ơ ồ

ị

NST X quy đ nh ( không có trên Y), cách nhau 8 cM . Theo s đ ph h d

i đây

ấ ể ặ

ợ ồ

ế

ả

ằ

ộ

Cho r ng không có đ t bi n x y ra, xác su t đ c p v ch ng (3) và (4)

ở ế ệ th h

ỉ ắ ệ

ả ệ

ứ

II trong ph h này sinh ra đ a con gái ch m c b nh máu khó đông là bao nhiêu?

A. 50%.

25 %. B.

C. 43%.

D. 4%.

G i ýợ

ọ

ườ

G i : A: nhìn màu bình th

ng , a : mù màu

ườ

…… B: Bình th

ng , máu khó đông

 I1 có kg là : XabY ; I2 có kg là : XABXab ;I3 : XABY I4 : XABXab

ặ

 II :1 XaBXaB ho c XaB/Xab ;II2 : XABY ; II3 : XABXab ; II4 : XabY ;II5 :

XABXab

ườ

ợ

 II3 X II4 : ta dc con gái có các tr

ng h p sau đây :

 XABXab x XAbY

ỉ ệ

ị

ử ỗ

 Xác đ nh t l

giao t

m i bên :

ẹ

 M : XAB : 0,46 = Xab ; XAb = XaB= 0,04

ố

 B : XAb = Y = 0,5

ỉ ắ ệ

ễ ồ

ề

ế

ầ

 đ n đây thì d r i : đ bài yêu c u con gái ch m c b n máu khó đông ( b t ắ

ộ ả

bu c f i mang gen bb)

ể

ậ v y : con gái có th mang gen là : XAbXAb = 0,04x0,5 = 0,02 = 2%

ặ

ho c XAbXab = 0,46 x 0,5 = 0,23 =23%

ấ ầ

ậ v y xác xu t c n tìm là 23+2 = 25 %

(cid:0) Ng

i, b nh mù màu đ l c và b nh máu khó đông