Sáng tạo đổi mới
trong phương pháp dạy học tích cực
1
PHẦN A: MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
- Phần lớn học sinh tiểu học còn chưa xác định rõ ràng mục đích việc học tập là
gì. Trong thực tế hiện nay, không ít em còn học là do bị ép buộc hoặc học chỉ để thầy
cô, cha mẹ vui lòng… Điều đó cho thấy nhận thức và nhu cầu học tập của HS còn
chưa cao, các em sẽ dễ dàng nhàm chán, không hứng thú đến trường nếu như trong
quá trình dạy học, giáo viên không nắm rõ đặc điểm tâm lí của HS và không thay đổi
cách thức dạy học của mình ở từng bài, từng tiết học. Thực trạng đó cho thấy: giáo
viên chúng ta cần phải đổi mới cách thức dạy học làm sao để tạo cho HS sự hứng thú,
có nhu cầu nhận thức và chủ động tích cực trong việc học tập của mình.
- Trong phạm vi bài viết này, tôi muốn chia sẻ cùng đồng nghiệp một số kinh
nghiệm thực tế của việc “Sáng tạo đổi mới trong phương pháp dạy học tích cực”
mà tôi đã thực hiện được nhằm mang đến sự hứng thú và nhận thức đúng đắn việc học
tập từ đó phát triển những kĩ năng cần có cho các em học sinh.
PHẦN B: NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN:
1. Cơ sở lí luận
- Chúng ta đang dần đến nền kinh tế tri thức của thế kỉ XXI, đó là nơi đòi hỏi HS
phải có những kĩ năng tư duy bậc cao để tự tin phát triển năng lực của mình. Phương
pháp giáo dục cũ không thể xây dựng và phát triển cho HS những kĩ năng đó, vì thế
GV cần nhận thức được tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học trong
xu thế hiện nay.
2
- Theo công văn số 8232/BGDĐT-GDTH của Bộ Giáo dục Đào tạo ban hành
ngày 08/08/2007 và công văn số 2029/GDĐT-TH của Sở Giáo dục và Đào tạo ban
hành ngày 28/08/07 về hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2007-2008 đối với
GDTH chỉ đạo: tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và thực hiện theo tinh thần văn
bản 896/BGDĐT-GDTH ngày 13/02/2006, khuyến khích giáo viên dạy học theo từng
nhóm đối tượng học sinh, không máy móc, rập khuôn, hình thức. Khuyến khích giáo
viên sử dụng công nghệ thông tin nhằm thực hiện đổi mới phương pháp dạy học.
- Trong suốt quá trình thực hiện đổi mới giáo dục phổ thông, việc giảng dạy
chương trình luôn đi đôi với đổi mới phương pháp dạy học.
Vì thế ta có thể nói: Đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề then chốt trong xu
thế giáo dục hiện nay.
2. Cơ sở thực tiễn
- Các phương pháp giáo dục trước đây đã cho thấy những mặt hạn chế là chưa
phát huy được tính tích cực và sự hứng thú học tập cho học sinh. Trong những năm
đầu đổi mới giáo dục, rất nhiều những phương pháp dạy học mới đã được vận dụng
vào quá trình giảng dạy. Mỗi phương pháp đều có giá trị riêng và tính hiệu quả hay
không hiệu quả của phương pháp phụ thuộc phần lớn vào khả năng vận dụng của giáo
viên. Trước nhu cầu và tình hình đó, trong nhiều năm qua được sự chỉ đạo của Sở GD-
ĐT TP.HCM, Phòng Giáo dục Quận Tân Phú đã thường xuyên tổ chức các lớp tập
huấn cho giáo viên nhằm giúp giáo viên định hướng và thực hiện đúng việc đổi mới
phương pháp giáo dục. Trong suốt thời gian hè của năm học 2006-2007 đến nay, giáo
viên chúng tôi được liên tục tiếp cận nhiều phương pháp dạy học mới, học được nhiều
kĩ năng vận dụng từ những lớp tập huấn như Chương trình khởi đầu của Intel; Phương
pháp tổ chức học nhóm tích cực; Phương pháp dạy học tích cực bộ môn… Qua các lớp
3
tập huấn này, tôi đã có thêm hành trang tự tin để đổi mới dạy học nhằm phát huy cao
nhất khả năng và vốn sống của học sinh.
- Trong nhiều năm giảng dạy qua, điều làm tôi băn khoăn nhất là một số học sinh
vẫn còn rất thụ động, tự ti, kĩ năng giao tiếp rất kém; các em có biểu hiện rụt rè, không
tham gia vào các hoạt động trên lớp, có một số hầu như cô lập với mọi người, cũng có
em đã bật khóc trước lớp khi được tôi mời lên trình bày ý kiến. Trước tình hình học
sinh như thế, thiết nghĩ người giáo viên cần phải làm mọi cách để giúp đỡ các em có
được sự tự tin về bản thân, sự hứng thú, chủ động trong học tập; giúp các em từng
bước hoàn thiện để phát triển những kĩ năng cần thiết mà xã hội yêu cầu. Từ đó, tôi đã
mạnh dạn vận dụng, kết hợp sáng tạo những phương pháp dạy học mới vừa được tiếp
cận vào thực tế giảng dạy.
II/ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
Học sinh tiểu học là đối tượng đang chuyển từ giai đoạn vui chơi sang giai đoạn
học tập. Các hứng thú về nhận thức, về tìm hiểu thế giới xung quanh bộc lộ và phát
triển rất rõ rệt. Thế nhưng, sự hứng thú ấy của học sinh lại phụ thuộc phần lớn vào khả
năng tổ chức, năng lực điều hành các hoạt động của giáo viên. Vì vậy, muốn đổi mới
phương pháp giáo dục một cách hiệu quả nhằm mang lại những điều tốt nhất cho học
sinh, trước hết giáo viên chúng ta cần phải:
Đổi mới tư duy, tự hoàn thiện các kĩ năng của một người giáo viên từ đó
tiến hành đổi mới một cách đúng đắn.
Nắm vững các phương pháp dạy học tích cực, vận dụng kết hợp nhuần
nhuyễn các phương pháp vào giảng dạy để vừa đạt mục tiêu giáo dục, vừa
phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện thực tiễn của cơ sở.
4
1/ Đổi mới tư duy, tự hoàn thiện các kĩ năng của một người giáo viên từ đó
tiến hành đổi mới một cách đúng đắn.
- Việc giáo dục học sinh ở trường tiểu học không chỉ giúp các em tiếp thu tốt các
kiến thức trong SGK mà còn phải trang bị cho các em đầy đủ những kĩ năng để
có thể hiểu và giải quyết những vấn đề phức tạp trong cuộc sống. Điều đó cho
thấy vai trò của người giáo viên hết sức quan trọng. Đã có lúc tôi tự hỏi: “Bản
thân mình đã phát triển hoàn chỉnh các kĩ năng phục vụ cho việc giảng dạy
chưa?”. Đó là vấn đề tôi hết sức băn khoăn bởi có lúc tôi chưa thật tự tin khi xử
lý một số tình huống phát sinh trong lớp học, còn lúng túng trong việc tổ chức
lớp học sao cho thật hiệu quả để rèn luyện và phát triển cho học sinh những kĩ
năng cần có…Chính chương trình khởi đầu Intel đã phần nào giúp tôi giải quyết
được một số vướng mắc của bản thân.
- Chương trình khởi đầu Intel bồi dưỡng cho giáo viên chúng tôi rất nhiều kĩ
năng, trong đó quan trọng nhất là 3 nhóm kĩ năng:
Kĩ năng phát triển tư duy.
Kĩ năng lập kế hoạch hành động.
Kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin.
- Tiếp cận và vận dụng vào thực tiễn, tôi nhận thấy tính hiệu quả rõ rệt mà
chương trình đã mang lại cho công tác giảng dạy của chúng tôi.
Trong những năm học trước đây, tôi thường xây dựng các kế hoạch chủ
nhiệm, kế hoạch bồi dưỡng, phụ đạo học sinh theo một lề lối cũ. Đó là
những kế hoạch theo khuôn khổ quen thuộc và có lúc hiệu quả chưa cao
bởi nó không hoàn thành đúng theo trình tự thời gian hoặc những tác động
trong thực tế gây khó khăn cho việc theo đuổi các kế hoạch ban đầu.
