Sở hữu chéo vốn cổ phần của ngân hàng thương mại Việt Nam hiện nay

Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br /> <br /> SỞ HỮU CHÉO VỐN CỔ PHẦN CỦA NGÂN HÀNG<br /> THƯƠNG MẠI VIỆT NAM HIỆN NAY<br /> Hoàng Thị Thanh Hằng*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> <br /> Việc tổ chức, cá nhân tham gia sở hữu chéo vốn cổ phần tại nhiều ngân hàng cũng có mặt<br /> tích cực là có thêm nhiều kinh nghiệm để điều hành kinh doanh, phân tán rủi ro vốn sở hữu. Mặt<br /> khác, sở hửu chéo vốn cổ phần cũng đang là nguyên nhân của một số rủi ro ngân hàng ảnh hưởng<br /> tiêu cực đến sự an toàn và lành mạnh của hệ thống ngân hàng. Đối với quá trình tái cơ cấu các<br /> ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam hiện nay, sở hửu chéo vốn cổ phần là một trong những<br /> vấn đề cần quan tâm xử lý hàng đầu, mà công tác giải quyết nợ xấu, cũng như tăng cường minh<br /> bạch hoạt động của hệ thống ngân hàng là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, mặt trái của nó là sự chồng<br /> chéo, thiếu minh bạch trong việc sở hữu vốn cổ phần trong các ngân hàng không đúng năng lực tài<br /> chính thực sự của tổ chức, cá nhân tham gia làm phát sinh nhiều hệ lụy như việc họ lợi dụng uy tín<br /> ông chủ để trục lợi cho tổ chức, cá nhân mình. Tư duy kinh doanh không phải vì thích sở hữu ngân<br /> hàng mà ẩn đằng sau nó là việc sử dung vốn huy động giá rẻ từ ngân hàng để cung cấp vốn cho các<br /> công ty sân sau nhằm tìm kiếm lợi ích kinh tế lớn hơn; Riêng bản thân các ngân hàng thương mại<br /> cổ phần (NHTMCP) này tiềm ẩn những rủi ro lớn hơn bắt đầu từ đây… điều này đặt ra bài toán cho<br /> các nhà nghiên cứu, nhà quản trị ngân hàng phải tìm lời giải đáp để hóa giải sự tồn tại bất cập này.<br /> Từ khóa: sở hữu chéo, vốn cổ phần<br /> <br /> CROSS-OWNERSHIP OF EQUITY CAPITAL OF VIETNAMESE<br /> COMMERCIAL BANKS IN RECENT YEARS<br /> ABSTRACT<br /> In Vietnamese banking system, the organizations and individuals involved in cross-ownership<br /> of equity capital, which have positive side effects of more experiences for business executives, as<br /> well as risk dispersion of equity capital. On the other hand, cross-ownership of equity capital is<br /> also the cause of a number of banking risks that can negatively affect the safety and soundness of<br /> banking system. Nowadays, for the restructuring commercial banking system in Vietnam, crossownership of equity capital is one of the issues, which need to pay first attention to treatment in,<br /> associated with settlement for bad debt as well as strengthening, transparency in banking system<br /> is essential. However, negative side effects of cross-ownership of equity capital are the overlap,<br /> lack of transparency, improperly financial capacity of organizations, and individuals involved<br /> that raises many consequences as they take advantage of owner’s reputation for their profits and<br /> for organization. Business thinking is not as interested in owning bank, behind using of cheap<br /> deposits from banks finance capital for “backyard” companies to get greater economic benefits;<br /> specially, these commercial banks have greater implicit risks beginning here ... that poses problems<br /> for researchers, bank administrators must find an answer to the existence of these shortcomings.<br /> <br /> Keywords: cross-ownership, equity<br /> * TS. GV. Trường Đại học Ngân hàng TP. HCM<br /> <br /> 36<br /> <br /> Sở hữu chéo . . .<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Vốn cổ phần lớn, thể hiện năng lực tài<br /> chính mạnh của một NHTMCP. Năng lực<br /> tài chính của NHTMCP sẽ quyết định quy<br /> mô hoạt động, mạng lưới và chiến lược kinh<br /> doanh cũng như vai trò quản trị hệ thống ngân<br /> hàng. Sở hữu chéo vốn cổ phần trong hoạt<br /> động ngân hàng, được hiểu là một tổ chức,<br /> cá nhân đang có vốn sở hữu tại một số ngân<br /> hàng khác nhau, có thể đang cùng một lúc<br /> điều hành, quản trị hoặc cử người tham gia tại<br /> nhiều ngân hàng.<br /> Trong thực tiễn Việt Nam, trước khi có hệ<br /> thống ngân hàng cổ phần, Chính phủ đã chủ<br /> trương phải có đại diện của mình trong mỗi<br /> ngân hàng và các ngân hàng thương mại quốc<br /> doanh lớn đã được lựa chọn để góp vốn với<br /> tư cách cổ đông nhà nước. Sự hiện diện của<br /> những ngân hàng quốc doanh mà nay gọi là<br /> ngân hàng thương mại nhà nước (NHTMNN)<br /> nhằm mục đích hạn chế những hoạt động vượt<br /> ra ngoài khuôn khổ pháp lý nếu có cũng như<br /> những yếu kém ban đầu từ phía các ngân hàng<br /> cổ phần mới được thành lập. Trong bối cảnh<br /> bấy giờ, sự thận trọng này là cần thiết. Ngoài<br /> ra, xét từ góc độ nghiệp vụ, các NHTMNN<br /> lớn đã chia sẻ kinh nghiệm kinh doanh, quản<br /> trị thậm chí chia sẻ cả nguồn nhân lực với tất<br /> cả các NHTMCP mà họ tham gia góp vốn.<br /> Tuy nhiên, cùng với thời gian và sự phát triển<br /> của hệ thống ngân hàng Việt Nam, ảnh hưởng<br /> của các hình thức sở hữu chéo cũng có nhiều<br /> biến đổi. Nhìn chung, thực trạng sở hữu chéo<br /> trong hệ thống ngân hàng Việt Nam như tỷ lệ<br /> nắm giữ giữa các tổ chức, cá nhân, vai trò của<br /> các cổ đông và công tác giám sát vai trò này<br /> là những vấn đề hết sức phức tạp bởi quan<br /> hệ chồng chéo mang tính lịch sử, đồng thời<br /> cũng mang tính biến động cao, kết hợp với<br /> nguồn thông tin hạn chế. Trước hết, rất nhiều<br /> <br /> công ty lớn, đặc biệt là các tập đoàn kinh tế<br /> Nhà nước và các tập đoàn cổ phần, dù không<br /> thuộc lĩnh vực tài chính nhưng hiện đang đầu<br /> tư dài hạn với vai trò nhà sáng lập, nhà đầu tư<br /> chiến lược trong các NHTM. Bên cạnh đó, hệ<br /> thống ngân hàng còn tồn tại những quan hệ<br /> ràng buộc phức tạp về mặt sở hữu khi mà các<br /> ngân hàng có những công ty con, công ty liên<br /> kết và những công ty này cũng nắm giữ cổ<br /> phiếu ngân hàng đang tạo ra những hệ lụy tác<br /> động trực tiếp đến tính ổn định và lành mạnh<br /> của hệ thống.<br /> 2. Thực trạng các hình thức sở hữu<br /> chéo hiện nay<br /> Theo báo cáo kinh tế vĩ mô 2012 do Ủy<br /> ban Kinh tế của Quốc Hội công bố, vấn đề sở<br /> hữu chéo giữa các TCTD ở Việt Nam ngày<br /> càng trở nên nghiêm trọng. Đây là một trong<br /> những nguyên nhân dẫn đến việc giải ngân<br /> vốn dựa trên quan hệ thay vì hiệu quả sử dụng.<br /> Theo báo cáo này, sở hữu chéo trong hệ thống<br /> ngân hàng Việt Nam có thể chia thành sáu<br /> nhóm: Thứ nhất, sở hữu của các NHTMNN<br /> và NHTM nước ngoài tại các NH liên doanh;<br /> Thứ hai, cổ đông chiến lược nước ngoài tại<br /> các NHTM - cả nhà nước lẫn cổ phần; Thứ ba,<br /> cổ đông tại các NHTM là các công ty quản lý<br /> quỹ; Thứ tư, sở hữu của các NHTMNN tại các<br /> NHTMCP; Thứ năm, sở hữu lẫn nhau giữa<br /> các NHTMCP; Thứ sáu, sở hữu NHTMCP<br /> bởi các tập đoàn, tổng công ty nhà nước và<br /> tư nhân. Nhận định và đánh giá trong các mối<br /> quan hệ trên, ba nhóm sở hữu chéo đầu tiên<br /> có tính tích cực vì các mối quan hệ này chủ<br /> yếu hướng đến việc tăng cường thúc đẩy hoạt<br /> động thương mại giữa Việt Nam và quốc tế,<br /> nâng cao năng lực quản trị và thúc đẩy việc sử<br /> dụng vốn một cách có hiệu quả.<br /> Mối bận tâm của các nhà quản lý, nhà<br /> nghiên cứu là mối quan hệ ở ba nhóm sau.<br /> 37<br /> <br /> Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br /> <br /> Khi các NHTMNN là cổ đông lớn của các<br /> NHTMCP, các NHTMNN có thể ảnh hưởng<br /> đến các ngân hàng thuộc nhóm sau trong việc<br /> cung cấp vốn cho các DNNN. Với trường<br /> hợp các NHTM có cổ đông lớn là các doanh<br /> nghiệp, rất có thể các NHTM này trở thành<br /> sân sau, chuyên huy động vốn từ dân để tài<br /> trợ cho các dự án của doanh nghiệp cổ đông.<br /> Mặc dù theo quy định, các ngân hàng không<br /> được cho các cổ đông của mình vay vốn<br /> nhưng các ngân hàng có thể lách quy định<br /> bằng cách cho các công ty con của các doanh<br /> nghiệp vay vốn. Tương tự, việc sở hữu chéo<br /> giữa các ngân hàng cũng tạo điều kiện để<br /> cho các doanh nghiệp sở hữu ngân hàng này<br /> có thể dễ dàng vay được vốn từ ngân hàng<br /> có quan hệ sở hữu chéo khác. Như vậy, ba<br /> trường hợp sở hữu này đều có nguy cơ dẫn<br /> đến việc các NHTM sẽ tiến hành thẩm định<br /> vốn vay thiếu cẩn trọng. Nếu điều này xảy<br /> ra, đây có thể coi là một trong những nguyên<br /> nhân quan trọng dẫn đến nợ xấu trong hệ<br /> thống ngân hàng tăng cao. Bởi vì, chúng ta<br /> cũng thấy rằng:<br /> - Sở hữu của các NHTMNN tại các<br /> NHTMCP: Do ảnh hưởng trong giai đoạn<br /> khủng hoảng 1997-1998, một số NHTMCP<br /> đã bộc lộ một số yếu kém về kinh doanh và<br /> năng lực tài chính, khả năng thanh khoản nên<br /> sự hiện diện của NHTMNN tại các NHTMCP<br /> theo chỉ đạo của Chính phủ, Ngân hàng Nhà<br /> nước đã xuất hiện để góp phần ổn định hệ<br /> thống ngân hàng. Hiện có 8 NHTM cổ phần<br /> có quan hệ cổ phần với bốn NHTMNN. Ví dụ<br /> như là Vietcombank hiện đang sở hữu 11%<br /> tại Ngân hàng Quân đội, 8,2% tại Eximbank,<br /> 4,7% tại Ngân hàng Phương Đông, 5,3%<br /> tại Ngân hàng Sài Gòn. Trường hợp khác,<br /> Agribank hiện đang sở hữu 15% tại Maritime<br /> Bank (cổ phần gián tiếp thông qua Agriseco),<br /> <br /> 11% tại Saigonbank. Còn VietinBank cũng sở<br /> hữu 11% cổ phần tại Saigonbank.<br /> - Sở hữu lẫn nhau giữa các NHTMCP:<br /> Đây là một hình thức sở hữu khá phổ biến<br /> hiện nay ở Việt Nam, đang có 6 NHTMCP có<br /> cổ đông là một NHTMCP khác. Chẳng hạn,<br /> như Eximbank hiện sở hữu 10,6% cổ phần<br /> tại Sacombank, 8,5% cổ phần tại Ngân hàng<br /> Việt Á; ACB đang sở hữu 20% cổ phần tại<br /> Eximbank, 10,8% ở ngân hàng Đại Á, 10%<br /> ở ngân hàng Việt Nam Thương Tín; 6,1% ở<br /> ngân hàng Kiên Long (thông qua Công ty<br /> Chứng khoán ACBS).<br /> - Sở hữu NHTMCP bởi các tập đoàn, tổng<br /> công ty nhà nước và tư nhân: Rất nhiều tập<br /> đoàn và tổng công ty nhà nước tham gia góp<br /> vốn hình thành các TCTD. Hầu hết các tập<br /> đoàn nhà nước đều có các công ty tài chính.<br /> Mối quan hệ giữa NHTMCP với các tập đoàn<br /> tư nhân ngày càng trở nên phức tạp. Vì có<br /> nhiều ngân hàng có thể được sở hữu bởi rất<br /> nhiều công ty gia đình hoặc các thành viên<br /> gia đình vốn đồng thời lãnh đạo ở các doing<br /> nghiệp khác.<br /> Trong đó, đặc biệt nổi bật là việc sở hữu<br /> NHTMCP bởi các tập đoàn, tổng công ty nhà<br /> nước và tư nhân hiện nay như: Tập đoàn Bảo<br /> Việt sở hữu 52% cổ phần của NHTMCP Bảo<br /> Việt; Viettel sở hữu 10%, Tổng công ty Trực<br /> thăng Việt Nam sở hữu 7,2% , Tổng công ty<br /> Tân cảng Sài Gòn sở hữu 5,7% cổ phần của<br /> ngân hàng Quân Đội; EVN sở hữu 25,4% cổ<br /> phần của ABBank; Tập đoàn Than Khoáng<br /> sản Việt Nam, Tập đoàn cao su Việt Nam<br /> đều sở hữu 9,3% cổ phần của SHB; Tập đoàn<br /> Dầu khí Quốc gia Việt Nam sở hữu 20% cổ<br /> phần của Oceanbank; Agribank sở hữu 15%<br /> Maritime bank, 10,2% của ngân hàng Phát<br /> triển Mê Kông, 8,9% của ngân hàng Quân đội.<br /> VNPT sở hữu 12,5% Maritime bank, 6,1% cổ<br /> 38<br /> <br /> Sở hữu chéo . . .<br /> <br /> phần của Oceanbank, 6% cổ phần của ngân<br /> hàng Bưu điện Liên Việt và Vinalines sở hữu<br /> 5,3% cổ phần của Maritime bank. Mặc dù các<br /> Tập đoàn, Tổng công ty nắm giữ số lượng cổ<br /> phần tương đối lớn tại các NHTMCP nhưng<br /> lại trực tiếp không tham gia quản trị điều hành<br /> trong khi vai trò quản trị điều hành và thâu<br /> tóm lại thuộc về nhóm lợi ích hoặc một vài cá<br /> nhân đại diện thao túng.<br /> Như chúng ta biết, sự biến tướng sở hữu<br /> chéo vốn cổ phần trong các NHTMCP có liên<br /> quan đã đưa đến nhiều mối quan hệ mà cơ<br /> quan quản lý nhà nước về hoạt động ngân<br /> hàng cần phải quan tâm giải quyết, nhằm làm<br /> minh bạch năng lực tài chính của những tổ<br /> chức, cá nhân có nhiều sở hữu vốn cổ phần tại<br /> một số ngân hàng, tránh bị rơi vào tình trạng<br /> để họ lũng đoạn, gây nên những biến động<br /> ảnh hưởng xấu đến hệ thống ngân hàng hiện<br /> nay. Tình trạng sở hữu chéo cổ phần đang đưa<br /> tới việc tạo ra những liên minh ngân hàng,<br /> khiến cho việc quản lý trở nên phức tạp. Nếu<br /> không được kiểm soát đúng mức, rủi ro hệ<br /> thống không phải là không có. Một trong<br /> những ưu tiên của tiến trình tái cơ cấu nền<br /> kinh tế đó chính là tái cấu trúc lại hệ thống<br /> ngân hàng thương mại. Trong đó giải quyết<br /> nợ xấu và sâu xa hơn là giải quyết tình trạng<br /> sở hữu chéo là vấn đề được nhiều người quan<br /> tâm thời điểm này.<br /> Theo quy định, một cổ đông cá nhân<br /> không được sở hữu quá 5% vốn điều lệ của<br /> một tổ chức tín dụng, một cổ đông là tổ<br /> chức không được sở hữu quá 15% vốn điều<br /> lệ của một tổ chức tín dụng... nhằm hạn chế<br /> sự thâu tóm ngân hàng trái pháp luật. Song,<br /> khi sở hữu chéo thì quy định này sẽ bị vô<br /> hiệu hóa. Bởi lẽ, sở hữu chéo cho phép một<br /> doanh nghiệp, hay NHTM, có tỷ lệ cổ phần<br /> lớn trong các NHTM khác có thể gây áp lực<br /> <br /> để ngân hàng này cấp vốn đầu tư vào những<br /> dự án của doanh nghiệp hay ngân hàng “sân<br /> sau” của mình, điều này sẽ dẫn đến nguy cơ là<br /> quy định giới hạn tín dụng bị “vượt rào”, bộ<br /> máy đánh giá, sàng lọc tiêu chí theo hiệu quả<br /> đầu tư của NHTM bị vô hiệu. Các quy định<br /> về các đối tượng cấm cho vay, hạn chế cho<br /> vay cũng sẽ bị ảnh hưởng. Chẳng hạn, pháp<br /> luật không cho phép TCTD cho vay đối với<br /> Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc, người thân<br /> của họ và một số đối tượng khác. Tuy nhiên,<br /> những người này lại có thể vay ở TCTD khác<br /> mà tổ chức của mình là cổ đông lớn. Sở hữu<br /> chéo cũng giúp các ngân hàng có thể lách quy<br /> định về việc không được cho các cổ đông của<br /> mình vay vốn bằng cách cho các công ty con<br /> của các doanh nghiệp vay vốn. Và một thực<br /> tế, trong bối cảnh hiện nay, ngân hàng thương<br /> mại rất dễ biến thành kênh huy động vốn cho<br /> Tập đoàn, các công ty con là “mạng nhện”<br /> liên kết còn thể hiện ở những hoạt động kinh<br /> doanh thiếu kiểm soát, sự nhập nhằng trong<br /> việc cho vay, trong thẩm định và cấp phát vốn<br /> vay và làm gia tăng rủi ro tín dụng, phát sinh<br /> tiềm ẩn nợ xấu ngân hàng. Rủi ro thị trường<br /> tài chính ngân hàng mang tính hệ thống, dù<br /> rủi ro ấy ban đầu chỉ xuất phát từ một vài tổ<br /> chức riêng lẻ. Vì đó là quan hệ giữa dòng tiền<br /> với nền sản xuất kinh tế thực. Rủi ro này khi<br /> vỡ, từ quan hệ “lằng nhằng” do sở hữu chéo<br /> giữa các ngân hàng, thì không chỉ lan tỏa đối<br /> với hệ thống sản xuất kinh doanh ngoài ngân<br /> hàng mà ngay cả trong ngân hàng.<br /> Theo báo cáo kinh tế vĩ mô 2012 của Ủy<br /> ban kinh tế Quốc hội thì hiện nay, gần 40<br /> doanh nghiệp Nhà nước và tư nhân sở hữu<br /> trên 5% tại các NHTMCP và các doanh nghiệp<br /> này lại sở hữu các công ty đầu tư tài chính.<br /> Vì vậy, mối quan hệ giữa NHTMCP với các<br /> tập đoàn cổ phần tư nhân ngày càng phức tạp.<br /> 39<br /> <br /> Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br /> <br /> Nhiều ngân hàng có thể được sở hữu bởi rất<br /> nhiều công ty gia đình hoặc các thành viên gia<br /> đình vốn đang là lãnh đạo ở các doanh nghiệp<br /> khác. Các ngân hàng có thể nắm cổ phần của<br /> nhau thông qua những công ty chứng khoán<br /> hoặc quỹ đầu tư hoặc công ty đầu tư tài chính.<br /> Có chuyên gia kinh tế cho rằng “Một thực<br /> tế là công ty đầu tư tài chính tại Việt Nam<br /> lại là một doanh nghiệp bình thường, không<br /> bị điều tiết bởi quy định đặc biệt nào, không<br /> phải công bố thông tin trong khi họ hoạt động<br /> không khác gì một quỹ đầu tư hay công ty<br /> chứng khoán. Ví dụ mới đây nhất của hình<br /> thức này là cách tạo tiền cấp số nhân của ông<br /> Nguyễn Đức Kiên (bầu Kiên) để sở hữu cổ<br /> phần tại nhiều ngân hàng vừa được cơ quan<br /> điều tra phanh phui. Theo đó, bầu Kiên thành<br /> lập các công ty đầu tư tài chính và sử dụng<br /> những pháp nhân này để vay tiền ngân hàng.<br /> Với phần lớn số tiền này, ông và người thân<br /> trong gia đình gom thêm cổ phần tại một ngân<br /> hàng thứ hai rồi dùng chính số cổ phần trên<br /> thế chấp cho khoản vay tại ngân hàng đầu<br /> tiên. Cuối cùng, tiền chạy lòng vòng và giá<br /> trị thực ít hơn rất nhiều con số vốn cổ phần ảo<br /> do mối quan hệ sở hữu phức tạp. Hình thức sở<br /> hữu chéo tiếp theo là việc một hoặc nhiều nhà<br /> đầu tư lớn nắm một lúc nhiều ngân hàng, công<br /> ty chứng khoán.<br /> Theo Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân<br /> hàng – NHNN, luật Các TCTD năm 2010<br /> không cho phép các TCTD sở hữu cổ phần<br /> lẫn nhau (Khoản 5 Điều 129); không cho<br /> phép các công ty con, công ty liên kết của một<br /> TCTD được góp vốn, mua cổ phần của chính<br /> TCTD đó (Khoản 2 Điều 135). Tuy nhiên do<br /> yếu tố lịch sử, trên thực tế, hiện vẫn còn một<br /> số TCTD góp vốn tại nhiều TCTD khác hoặc<br /> có sở hữu cổ phần lẫn nhau (xảy ra từ trước<br /> khi Luật Các TCTD năm 2010 có hiệu lực)<br /> <br /> hoặc có một số trường hợp TCTD thông qua<br /> các công ty con của mình sở hữu cổ phần của<br /> TCTD khác (gọi chung là các TCTD “có liên<br /> quan”).<br /> a. Những lợi ích của sở hữu chéo<br /> - Sở hữu được nhiều ngân hàng, nên dễ<br /> linh hoạt trong việc sử dụng nguồn vốn để<br /> phục vụ cho hoạt động kinh doanh của ngân<br /> hàng mình, cũng như các công ty con của<br /> mình.<br /> - Quy mô vốn sở hữu, năng lực tài chính<br /> lớn sẽ giúp cho ngân hàng có nhiều cơ hội để<br /> cạnh tranh với các ngân hàng khác.<br /> - Nhìn nhận lại lịch sử của sở hữu chéo,<br /> ông Tomoyuki Kimura – Giám đốc Quốc gia<br /> ADB tại Việt Nam cho rằng: Bản chất sở hữu<br /> chéo không phải là xấu. Sở hữu chéo giữa<br /> ngân hàng lớn với ngân hàng nhỏ là khá phổ<br /> biến ở nhiều quốc gia. Khi có tình huống xấu<br /> xảy ra, ngân hàng lớn có thể giúp ngân hàng<br /> nhỏ bằng việc tăng cường nhân lực, tư vấn<br /> cách quản lý, điều hành… Sở hữu chéo trở<br /> thành vấn đề khi nó không được quản lý chặt<br /> chẽ, gây hậu quả xấu.<br /> - Sở hữu chéo, sẽ góp phần mở rộng mạng<br /> lưới ngân hàng đại lý lẫn nhau, tạo nên những<br /> liên minh thanh toán, tài trợ tín dụng trong và<br /> ngoài nước nhanh gọn hiệu quả, hạn chế rủi ro<br /> tập trung tín dụng.<br /> b. Những hệ lụy của sở hữu chéo vốn<br /> cổ phần<br /> - Các cơ quan quản lý nhà nước về hoạt<br /> động ngân hàng khó kiểm soát được thực chất<br /> chủ sở hữu vốn cổ phần của những ngân hàng<br /> này, khó có thể loại trừ “vốn cổ phần ảo”.<br /> Số liệu hình thức có vốn, nhưng năng lực tài<br /> chính thực chất là bị giới hạn, không đủ mạnh.<br /> - Nhiều NHTMCP bị một số nhóm nhà<br /> đầu tư thao túng, dễ trục lợi, làm giá cổ phiếu<br /> ngân hàng trên thị trường.<br /> 40<br /> <br />